İçeriğe atla

Memetik

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Memetik, Darwinci evrim ile bir analojiye dayanan bilgi ve kültür çalışmasıdır. Destekçiler memetiği, kültürel bilgi aktarımının evrimsel modellerine bir yaklaşım olarak tanımlarlar. Memetik, bir fikrin nasıl başarılı bir şekilde yayılabileceğini açıklar, ancak mutlaka bu fikrin gerçek olması gerekmez.[1] Eleştirmenler teorinin "denenmemiş, desteklenmemiş veya yanlış" olduğunu ileri sürerler.[2] Pek çok bilim insanı memetiği sözde bilim olarak nitelendirmiş, memetiğin bir araştırma programı olarak kabul görmesine engel teşkil etmişlerdir.[3]

Mem terimi , Richard Dawkins'in 1976 tarihli Gen Bencildir kitabında ortaya atıldı, lakin Dawkins sonradan kendisini ortaya çıkan çalışma alanından uzaklaştırdı.[4] Bir gene benzer şekilde mem, bir ya da daha fazla bireyin zihninde "barındırılan" ve bir kişinin zihninden başka birinin zihnine bir anlamda atlama yoluyla kendi içinde kendini yeniden üretebilen bir "kültür birimi" (bir fikir, inanç, davranış biçimi vb.) olarak düşünülmüştür. Bu nedenle, bir bireyin bir inancı benimsetmesi için diğerini etkilemesi olarak kabul edilecek olan şey, kendisini yeni bir konakta yeniden üreten bir fikir-çoğaltıcı olarak görülür. Genetikte olduğu gibi, özellikle Dawkinsçi yorum dahilinde, bir memin başarısı ev sahibinin etkinliğine yaptığı katkıya bağlı olabilir.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Evrimsel biyolog Richard Dawkins, Gen Bencildir (1976) adlı kitabında gene benzer bir kültürel aktarım birimini tanımlamak için mem terimini kullandı. Farklı bir anlamda da olsa, üremenin kültürde de gerçekleştiğini savundu. Kültürel evrim en az Darwin dönemine kadar uzanan bir geçmişi olan çok daha eski bir konu olsa da, Dawkins (1976), memin beyinde bulunan bir bilgi birimi olduğunu ve İnsanın kültürel evrimindeki mutasyona uğrayan çoğaltıcı olduğunu öne sürdü. Bu, çevresini etkileyebilen, yani nedensel faaliyete sahip olan ve yayılabilen bir kalıptır. Bu öneri sosyologlar, biyologlar ve diğer disiplinlerden bilim adamları arasında tartışmalara neden oldu. Dawkins'in kendisi, beyindeki bilgi birimlerinin kopyalanmasının insan davranışını ve nihayetinde kültürü nasıl kontrol ettiğine dair yeterli bir açıklama yapmadı, kitabın ana konusu genetikti. Görünüşe göre Dawkins, Bencil Gen'de kapsamlı bir memetik teorisi sunma niyetinde değildi, daha ziyade mem terimini spekülatif bir ruhla türetti. Buna göre, farklı araştırmacılar "bilgi birimi" terimini farklı şekillerde tanımlamaya başladılar.

Kültürel bilgi aktarımının evrimsel modeli, bilgi birimlerinin veya "memlerin" bağımsız bir varlığa sahip olduğu, kendi kendini kopyaladığı ve çevresel güçler aracılığıyla seçici evrime tabi olduğu kavramına dayanmaktadır.[2] Richard Dawkins'in yazılarında öne sürülen bir önermeden yola çıkan bu model, kültürün kendi kendini kopyalayan birimlerine bakan yeni bir çalışma alanının temelini oluşturmuştur. Memlerin genlere benzer olduğu gibi, memetiğin de genetiğe benzer olduğu öne sürülmüştür.

Modern memetik hareketi 1980'lerin ortalarından kalmıştır. Douglas Hofstadter'ın Scientific American dergisindeki Ocak 1983 tarihli " Metamagical Themas " sütunu[5] etkiliydi - 1985'teki aynı isimdeki kitabı gibi. "Memetikçi", "genetikçi"ye benzer bir şekilde ortaya çıktı - orijinal olarak Gen Bencildir'de. Daha sonra Arel Lucas, memleri ve onların insan ve diğer taşıyıcılarıyla olan bağlantılarını inceleyen disiplinin, "genetik" ile kıyaslanarak "memetik" olarak bilinmesini önerdi.[6] Dawkins'in Gen Bencildir'i, farklı entelektüel geçmişlere sahip insanların dikkatini çeken bir faktör olmuştur. Diğer bir etki 1991 yılında Bilincin açıklanması isimli Tufts Üniversitesi filozofu Daniel Dennett tarafından yayınlandı, yayın mem kavramını zihin teorisine dahi etti. 1991 tarihli " Zihin Virüsleri " adlı makalesinde Richard Dawkins, dini inanç olgusunu ve örgütlü dinlerin çeşitli özelliklerini açıklamak için memetiği kullandı. O zamana kadar memetik, kurguda görünen bir tema haline gelmişti (örn. Neal Stephenson'ın Kar Kazası).

Bir virüs olarak dil fikri, William S. Burroughs tarafından1962'de Patlayan Bilet adlı kitabında ve daha sonra 1970'te The Job'da yayınlanan Elektronik Devrim'de tanıtılmıştı.

Memetiğin bütünüyle modern oluşumunun temeli, 1995'te Douglas Rushkoff'un Medya Virüsü: Popüler Kültürde Gizli Gündemler[7] tarafından başlatıldı ve 1996'da akademik ana akım dışındaki iki yazarın kitaplarının daha yayınlanmasıyla hızlandı: eski Microsoft yöneticisi, motivasyonel konuşmacı ve profesyonel poker oyuncusu Richard Brodie tarafından yazılan Aklın Virüsü: Memin Yeni Bilimi; ve Fermilab'da uzun yıllar mühendis olarak çalışan bir matematikçi ve filozof Aaron Lynch tarafından yazılan Düşünce Bulaşması: İnanç Toplumda Nasıl Yayılır?. Lynch, teorisini kültürel evrim alanındaki akademisyenlerle herhangi bir temastan tamamen bağımsız olarak tasarladığını iddia etti ve görünüşe göre kitabı yayımlanmaya çok yakın olana kadar GenBencildir'in farkında değildi.

Lynch ve Brodie'nin kitaplarının yayınlanmasıyla aynı zamanlarda Memetiğin Dergisi – Bilgi Yayılımının Evrimsel Modelleri[8] (1997'den 2005'e kadar elektronik olarak yayınlandı[9]) e-dergisi ilk kez ortaya çıktı. Bu yayıma ilk olarak Manchester Metropolitan Üniversitesi'ndeki Politika Modelleme Merkezi tarafından ev sahipliği yapıldı. E-dergi kısa süre sonra yeni doğmakta olan memetikçi topluluk içinde yayın ve tartışma için merkez haline geldi. (Elan Moritz tarafından düzenlenen Fikirlerin Dergisi[10] isimli 1990'da başlayan kısa ömürlü, kağıt tabanlı bir memetik yayını vardı, ) 1999'da Batı İngiltere Üniversitesi'nde psikolog olan Susan Blackmore; Dennett, Lynch ve Brodie'nin fikirlerini daha bütünce işleyen ve onları kültürel açıdan çeşitli yaklaşımlarla karşılaştırmaya ve tartışmaya çalışan memetik temelli teoriler sağlamanın yanı sıra dilin evrimi ve insanın bireysel benlik duygusu için fazlaca yeni ve tartışmaya açık olan Mem Makinesi'ni yayınladı. .

Mem terimi, "taklitçi, taklit eden" anlamına gelen Antik Yunanca μιμητής (mimētḗs) kelimesinden türemiştir. Benzer bir terim olan mneme 1904'te, en çok "hafızanın engram teorisi"ni geliştirmesiyle tanınan Alman evrimci biyolog Richard Semon'un Die mnemischen Empfindungen in ihren Beziehungen zu den Originalempfindungen adlı çalışmasında kullanıldı, terim 1921'de İngilizce'ye The Mneme olarak çevrildi.[11] Daniel Schacter, 2000 yılında Unutulmuş Fikirler, İhmal Edilen Öncüler: Richard Semon ve Belleğin Öyküsü'nü yayınlayana kadar Semon'un Çalışması Erwin Schrödinger'in 1956'daki Tarner Dersi olan “Zihin ve Madde”de kapsamlı olarak alıntılanmış olmasına rağmen çok az etkiye sahipti. Richard Dawkins (1976) görünüşe göre mem kelimesini Semon'dan bağımsız olarak türetti ve şunu yazdı:

"'Mimeme', uygun bir Yunanca kökten geliyor, ama kulağa biraz 'gen' gibi gelen tek heceli bir kelime istiyorum. Klasikçi arkadaşlarımın mimemi mem olarak kısaltırsam beni affedeceklerini umuyorum. Eğer teselli olacaksa, alternatif olarak 'hafıza' (memory) ile ya da Fransızca même kelimesiyle ilgili olduğu düşünülebilir."[12]

İçselciler ve dışsalcılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Memetik hareketi neredeyse anında ikiye bölündü. İlk grup, Dawkins'in "bir kültürel aktarım birimi olarak mem" tanımına bağlı kalmak isteyenlerdi. Leveious Rolando ve Larry Lottman ile birlikte memetik mühendisliği terimini araştırma ve ortak paydaya çevirmeye yardımcı olan başka bir memetikçi Gibron Burchett, bir memin daha isabetli şekilde beyinde bulunan "kopyalanabilen bir kültürel bilgi birimi" olarak tanımlanabileceğini belirtti. Bu düşünce, Dawkins'in Genişletilmiş Fenotip adlı kitabındaki memin ikinci tanımıyla daha uyumludur. İkinci grup, memleri gözlemlenebilir kültürel yapılar ve davranışlar olarak yeniden tanımlamak istemektedir. Ancak, bu iki tarafın aksine, Blackmore ne "dış mem" ne de "iç mem" kavramını reddetmez.[13]

Bu iki ekol “içselciler” ve “dışsalcılar” olarak tanındı. Önde gelen içselciler arasında hem Lynch hem de Brodie vardı; En etkili dışsalcılar arasında Liverpool John Moores Üniversitesi'nden bir genetikçi olan Derek Gatherer ve kültürel evrim ve müzik üzerine bir yazar olan William Benzon vardı. Dışsalcılığın ana mantığı, içsel beyin varlıklarının gözlemlenebilir olmaması ve memetiğin bir bilim olarak, özellikle de kantitatif bir bilim olarak, vurgusunu kültürün doğrudan ölçülebilir yönlerine taşımadıkça ilerleyemeyecek olmasıydı. İçselciler çeşitli argümanlarla karşı çıktılar: beyin durumlarının eninde sonunda ileri teknoloji ile doğrudan gözlemlenebilir olacağı, çoğu kültürel antropologun kültürün yapay eserler değil inançlarla ilgili olduğu konusunda hemfikir olmaları ve yapay nesnelerin zihinsel varlıklar (veya DNA) ile aynı anlamda kopyalayıcı unsur olamayacağı konusunda hemfikir olmaları. Tartışma o kadar hararetli hale geldi ki, 15. Uluslararası Sibernetik Konferansı'nın bir parçası olarak düzenlenen 1998 Memetik Sempozyumu, tanımsal tartışmalara son verilmesi çağrısında bulunan bir önergeyi kabul etti. McNamara 2011'de, nörogörüntüleme araçlarını kullanarak işlevsel bağlantı profili oluşturmanın içsel "i-memler"in ("internal" meme) işleyişinin gözlemlenmesini mümkün kıldığını dışsal "e-memler"e ("external" meme) yanıt olarak gösterdi.[14]

İçselci ekolün gelişmiş bir ifadesi, Cambridge Üniversitesi'nden bir antropolog olan Robert Aunger tarafından 2002'de Elektrik Mem'in yayınlanmasıyla geldi. Aunger ayrıca 1999'da Cambridge'de önde gelen sosyologların ve antropologların o tarihe kadar memetikte kaydedilen ilerlemeye ilişkin değerlendirmelerini sunabildikleri bir konferans düzenledi. Bu, 2001'de Aunger tarafından ve Dennett tarafından bir önsöz ile düzenlenen The Kültürü Darvinleştirme: Memetiğin Bilim Olarak Konumu'nun yayınlanmasıyla sonuçlandı[15]

Gerileyiş

[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 yılında, Memetik Dergisi yayınını durdurdu ve memetiğin geleceği hakkında bir dizi makale yayımladı. Web sitesi, "birkaç yıl boyunca hiçbir şey olmadı, yeniden lansman yapılmasına rağmen... " diye yazdı.[16] Susan Blackmore, serbest çalışan bir bilim yazarı olmak için Batı İngiltere Üniversitesi'nden ayrıldı ve şimdi daha çok bilinç ve bilişsel bilim alanına odaklanmaktadır. Derek Gatherer ilaç endüstrisinde bilgisayar programcısı olarak çalışmaya başladı, ancak hâlâ memetikle ilgili konularda yayınlar yapmaktadır. Richard Brodie şimdi dünya profesyonel poker sıralamasında tırmanıyor. Aaron Lynch, memetik topluluğunu ve "meme" ve "memetik" terimlerini (kitabındaki fikirleri reddetmeksizin) reddetti ve "düşünce bulaşıcılığı" tanımlamasını benimsedi, 2005 yılında öldü.

Susan Blackmore (2002), memin tanımını şu şekilde yeniden ifade etti: alışkanlıklar, beceriler, şarkılar, hikâyeler veya herhangi bir bilgi türü olsun, bir kişiden diğerine kopyalanan her türlü bilgi. Ayrıca memlerin de genler gibi Dawkins'in tanımladığı anlamda çoğaltıcılar olduğunu, yani kopyalanan bilgiler olduğunu söyledi.[17] Memler taklit, öğretme ve diğer yöntemlerle kopyalanır. Kopyalar mükemmel değildir: memler çeşitlenerek kopyalanır; dahası, hafızalarımızdaki yer ve tekrar kopyalanma şansı için yarışır. Sadece bazı varyantlar hayatta kalabilir. Bu üç unsurun (kopyalar; varyasyon; hayatta kalma rekabeti) kombinasyonu, tam olarak Darwinci evrimin koşulunu oluşturur ve böylece memler (ve dolayısıyla insan kültürleri) evrilir. Birlikte kopyalanan ve aktarılan büyük mem gruplarına eş-uyarlanmış mem kompleksleri veya mempleksler denir. Blackmore'un tanımına göre, bir memin kopyalanmasının yolu taklitten geçer. Bu, genel olarak bir modeli taklit etmek veya modeli seçici olarak taklit etmek için beyinkapasitesine ihtiyaç duyar. Sosyal öğrenme süreci kişiden kişiye farklılık gösterdiği için taklit sürecinde tamamen taklit edilebildiği söylenemez. Bir fikrin aynılığı, onu destekleyen farklı memlerle ifade edilebilir. Yani memetik evrimdeki mutasyon oranı son derece yüksektir ve taklit sürecinin her tekrarında bile mutasyonlar mümkündür. Bu durum karmaşık mikro etkileşimler ağından oluşan bir sosyal sistemin var olduğunu, ancak makro düzeyde kültür yaratmak için bir düzenin ortaya çıktığını gördüğümüzde çok ilginç hale geliyor.[kaynak belirtilmeli]

2020 itibarıyla, kültürel evrim araştırmacıları memetiği, ikili kalıtım teorisinin yerini aldığı başarısız bir paradigma olarak görmeye başladılar.[18]

Memetiğin eleştirisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eleştirmenler, bazı tarafların iddialarının "denenmemiş, desteklenmemiş veya yanlış" olduğunu iddia ederler.[2] Bir memetik eleştirmeni olan Luis Benitez-Bribiesca, memetiği diğer şeylerin yanı sıra "sözde bilimsel bir dogma" ve "bilinç ve kültürel evrimin ciddi şekilde incelenmesine tehdit oluşturan tehlikeli bir fikir" olarak nitelendirdi. Olgusal eleştiri olarak, DNA'nın genler için olduğu gibi, memler için de bir kod yazısının olmamasına ve mem mutasyon mekanizmasının (yani, bir beyinden diğerine giden bir fikir) evrimsel süreci kaotik hale getirecek olan çok kararsız olması gerçeğine (düşük replikasyon doğruluğu ve yüksek mutasyon oranı) atıfta bulunur.[19] Ancak bunun gerçeği yansıtmadığı; gerçekte kendi kendini düzenleyen, mem ifadesi dillerinin ziyadeliği diğer özellikleri tarafından mümkün kılınan düzeltme mekanizmalarının (belli belirsiz bir şekilde gen transkripsiyonuna benzeyen) varlığından dolayı durumun böyle olmadığı gösterilmiştir (örneğin Daniel C. Dennett, Darwin'in Tehlikeli Fikri). (Örneğin manevi anlatılar -müzik ve dans formları dahil- sadece sözlü geleneğe sahip kültürlerde bile herhangi bir sayıda nesil boyunca tüm ayrıntılarıyla hayatta kalabilir.) Kararlı kopyalama yöntemlerinin mevcut olduğu memler, hayatta kalmak için yalnızca kararsız mutasyonlara sahip olabilenlere göre daha sık seçilecek ve bu nedenle diğerlerinin soyları tükenecektir.

Bir başka eleştiri de göstergebilimden gelir, (örneğin Deacon,[20] Kull[21]), bu eleştiri mem kavramının ilkelleştirilmiş bir İşaret kavramı olduğunu belirtir. Mem böylece memetikte üçlü doğası olmayan bir gösterge olarak tanımlanır. Başka bir deyişle mem, yalnızca kopyalanabilme yeteneğini içeren yozlaşmış bir göstergedir. Buna göre, en geniş anlamıyla, kopyalamanın nesneleri memler, çeviri ve yorumlama nesneleri ise işaretlerdir.

Mary Midgley memetiği en az iki nedenden ötürü eleştirir:[22]

"Birincisi, kültür kalıp gibi olduğu için, bir okyanus akıntısı ile karşılaştırılabilir, en küçük parçalarını inceleyerek en iyi anlaşılamaz. Tarihsel ve diğer birçok faktör kültürün hammaddesi olan yegane parçaçıklardan çok daha fazla dikkate alınmalıdır. İkincisi, eğer Daniel C. Dennett'in "Darwin'in Tehlikeli Fikri"nde ısrar ettiği gibi, memler düşünce değilse (ve dolayısıyla bilişsel fenomen değilse), o zaman memlerin ontolojik statüleri şüphe konusudur ve hatta memetikçiler (dolayısıyla indirgemeciler) memlerin var olup olmadıkları sorunuyla dahi sınanabilirler. Sorular, "mem" fikrinin kendisinin bir mem mi yoksa gerçek bir kavram mı olduğuna kadar uzanabilir. Temel olarak memetik, organik metaforlar aracılığıyla bilgi üretme girişimidir ve bu haliyle sorgulanabilir bir araştırma yaklaşımıdır. Çünkü metaforların uygulanması, metaforun alanına uymayanları gizleme cilvesini haizdir. Toplumun sosyo-biyolojik açıklamalarının çoğu gibi memetik, asli gerçekliği önyargısız olarak incelemek yerine, elmanın portakal gibi olduğunu söylemenin elmanın geçerli bir analizi olduğuna inanır."

Henry Jenkins, Joshua Green ve Sam Ford, Yayılabilir Medya (2013) adlı kitaplarında, Dawkins'in mem fikrini eleştirip ve şöyle yazdılar: "Mem fikri çetin olsa da, içeriğin katılımcı kültürde nasıl dolaştığını yeterince açıklamayabilir." Üç yazar ayrıca memetiğin diğer yorumlarını, özellikle de memleri "kendi kendini kopyalar" şekilde tanımlayanları "kültürün bir insan ürünü olduğu ve insan aracılığıyla çoğaldığı" gerçeğini görmezden geldikleri iddiasıyla eleştiriyorlar.[23]

Diğer eleştirmenler gibi, Maria Kronfeldner de memetiği, gen ile iddia edilen yanlış bir analojiye dayanmakla eleştirdi; alternatif olarak, bunun "sezgisel olarak önemsiz" olduğunu, herhangi bir yararlı yenilik sunmadan zaten bilinenlerin yalnızca yeniden tanımlanması olduğunu iddia etti.[24]

Yeni gelişmeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Alternatif tanımlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Dawkins, Bir Şeytanın Papazı'nda mem tanımını, aslında iki farklı memetik süreç türü (tartışmalı ve bilgilendirici) olduğunu söyleyerek genişletti. Birinci tip, yüksek varyansa sahip bir tür kültürel fikir, eylem veya ifade: örneğin, Wittgenstein'ın bazı huylarını miras almış bir öğrencisi. İkinci tip, mutasyona karşı oldukça dirençli, kendi kendini düzelten bir mem. Buna bir örnek olarak, ilköğretim öğrencilerine öğretilen origami kalıplarını verir – mem ya talimatların tam sırası ile aktarılır ya da (unutkan bir çocuk durumunda) sona erer. Kendi kendini düzelten mem, evrimleşmeme ve nadir bir durumda da derin mutasyonlar yaşama eğilimindedir.
  • Hokky Situngkir tarafından verilen başka bir tanım, memi kültürel bir kompleks sistem içinde kültürel bir birim olarak görerek mem, mempleksler ve deme için daha katı bir biçimcilik sunmaya çalıştı. Genlerde ve memlerde görülen farklı evrim modellerini açıklamak için bazı modifikasyonlarla Darwinci genetik algoritmaya dayandmaktadır. Kültürü karmaşık bir uyarlanabilir sistem olarak görmenin yolu olarak memetik yönteminde,[25] memtiği kültürel evrimin alternatif bir metodolojisi olarak görmenin bir yolunu sundu.
  • DiCarlo, (2010) biyolojik denge ile kültürel olarak uyumlu bir durumu tanımlayan 'memetik denge' fikrini içerecek şekilde mem tanımını daha da geliştirdi. DiCarlo, "Üst Paleolitik Dönemde Problem Çözme ve Nörotransmisyon, Çağdaş Dünya Dinlerinde Memetik Dengenin Ortaya Çıkışına ve Sürdürülmesine Nasıl Yol Açtı" başlıklı makalesinde insan bilinci evrildikçe ve geliştikçe, atalarımızın da çevreyi düşünme ve çözme girişiminde bulunma kapasitelerinin de arttığını savundu. sorunları kavramsal olarak daha karmaşık yollarla Tatmin edici bir çözüm bulunduğunda, çevresel istikrar veya memetik denge hissi elde edilir. Yavaş yavaş ortaya çıkan bilinçli farkındalık ve biyolojik dengeyi koruma arzusuyla birleşen temsilleri formüle etmek için karmaşık diller arasındaki ilişki, Üst Paleolitik'te üç çok önemli yönü anlamak açısından dengenin kavramsal boşlukları doldurması gerekliliğini yarattı: nedensellik, ahlak ve ölümlülük. Hayatta kalma ve üreme durağanlığını sürdürme ile ilgili fenomenleri açıklama arzusu, atalarımızın zihninde normatif bir duruş yarattı - Hayatta Kalma/Üreme Değeri (veya SR Değeri).

memetik analiz

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Nörogörüntüleme araçları kullanılarak memlerin niceliksel analizinin yapılabileceği ve bu tür çalışmaların daha önce yapılmış olduğu önerisi McNamara (2011) tarafından verilmiştir.[26] Bu yazar, gelecekte memetiği araştırmak için önemli bir araç olarak hiper taramayı (iki ayrı MRI makinesinde iki iletişim halindeki bireyin eşzamanlı taraması) önermektedir.
  • Velikovsky (2013), Richard Dawkins, Mihaly Csikszentmihalyi, EO Wilson, Frederick Turner (şair) ve Arthur Koestler'in memler üzerine temel teorilerini sentezleyerek memin yapısı olarak "holonu" önerdi.[27]
  • Journal of Memetics'te (2005'ten beri baskısı tükenmiş[28]) tanımlandığı şekliyle memetik savunucuları, 'memetik'in evrimsel kavramlar çerçevesini kullanarak önemli ve umut verici bir kültür analizi olma potansiyeline sahip olduğuna inanmaktadır.
  • Keith Henson, Memetics and the Modular- Mind'de (Analog Ağustos 1987)[29] memetiğin, bir memin konağının psikolojik özelliklerini anlamak için evrimsel psikolojiyi içermesi gerektiğini öne sürdü.[30]

Uygulamalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Memetiği uygulayan araştırma metodolojileri birçok isimle anılır: Viral pazarlama, kültürel evrim, fikirlerin tarihi, sosyal analitik ve daha fazlası. Bu uygulamaların çoğu, doğrudan memler üzerine literatüre atıfta bulunmaz, ancak kültürün anlamsal birimlerini, bilimsel çalışma ile ilgili olduğu varsayılan, kendi kendini kopyalayan ve mutasyona uğrayan bilgi kalıpları olarak ele alan, fikir yayılımının evrimsel merceği üzerine kuruludur. Örneğin, halkla ilişkiler alanı, yeni fikirleri tanıtma ve sosyal söylemi değiştirme girişimleriyle doludur. Bunu yapmanın bir yolu, bir mem tasarlamak ve onu çeşitli medya kanalları aracılığıyla dağıtmaktır. Uygulamalı memetiğin tarihi bir örneği, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk Körfez Savaşı'nın bir parçası olarak 1991'de yürütülen Halkla İlişkiler kampanyasıdır.[31]

Memetiğin zor bir karmaşık sosyal sistem sorununa, çevresel sürdürülebilirliğe uygulanması yakın zamanda thwink.org'da denendi[32] Çeşitli stok ve akış simülasyon modellerinde meme türlerini ve memetik enfeksiyonu kullanan Jack Harich, en iyi -ve belki de sadece- memler tarafından açıklanabilen birkaç ilginç fenomen gösterdi. Bir model, Politik İktidar Yerinin Düello Döngüleri,[33] siyasette yolsuzluğun norm olmasının temel nedeninin, bir diğeriyle karşı karşıya gelen bir geri bildirim döngüsünün yapısal avantajından kaynaklandığını ileri sürdü. Başka bir model, Zor Problemlere Çözümlerin Memetik Evrimi,[34] karmaşık çözümlerin zaman içinde nasıl geliştiğini ve bu sürecin nasıl geliştirilebileceğini göstermek için memleri, evrimsel algoritmayı ve bilimsel yöntemi kullandı. Bu modellerden elde edilen içgörüler, sürdürülebilirlik sorununa memetik çözüm öğeleri tasarlamak için kullanılıyor.

Sürdürülebilirlik alanındaki diğer bir memetik uygulaması, 2013 baharında Joe Brewer ve Balazs Laszlo Karafiath tarafından yürütülen çalışmadır.[35] Bu çalışma, Twitter ve Facebook'tan toplanan 1000 benzersiz metin tabanlı ifade ve iklim aktivistleriyle yapılandırılmış görüşmelere dayanmaktadır. Başlıca bulgu, küresel ısınma meminin yayılmada etkili olmamasıydı çünkü onu öğrenen insanların zihninde duygusal baskıya neden oluyordu. İklim değişikliği hakkındaki söylemde, her biri diyaloğun gerçekleştirilebileceği bir rezonans noktasını temsil eden beş merkezi gerilim ortaya çıktı. Gerilimler, Uyum/Uyumsuzluk (insanlar doğal dünyanın bir parçası olsun ya da olmasın), Hayatta Kalma/Yok Olma (geleceği, uygarlığın apokaliptik çöküşü ya da insan ırkının tamamen yok olması olarak tasavvur etmek), İşbirliği/Çatışma (insanlık sorunları çözmek için bir araya gelebilir mi?), Momentum/Tereddüt (iklim değişikliğini ele almak için toplu ölçekte ilerleme kaydedip kaydetmediğimiz hakkında) ve Elitist/Sapkın (tartışmanın her iki tarafının karşı tarafın uzmanlarını güvenilmez addedmesi).[36]

Ben Cullen, kitabı Bulaşıcı Fikirler 'de[37] mem fikrini arkeoloji disiplinine getirdi. "Kültürel Virüs Teorisi" terimini icat etti ve bunu arkeoloji teorisini neo-Darwinci paradigmaya iliştirmek için kullandı. Arkeolojik memetik, mem kavramının özellikle maddi kültüre uygulanmasına yardımcı olabilir.

Center Leo Apostel for Interdisipliner Studies'den Francis Heylighen, "memetik seçim kriterleri" dediği şeyi öne sürdü. Kriterler, bu seçim kriterlerinin nicel analizlerin testine dayanıp dayanamayacağını bulmak için özel bir uygulamalı memetik alanının yolunu açtı. 2003 yılında Klaas Chielens, seçim kriterlerinin test edilebilirliği üzerine bir yüksek lisans tezi projesinde bu testleri gerçekleştirdi.

Bencil Sesler ve Dilbilimsel Evrim'de,[38] Avusturyalı dilbilimci Nikolaus Ritt, memetik kavramları işlevselleştirmeye ve bunları erken İngilizcedeki uzun vadeli ses değişimlerinin ve değişim komplolarının açıklanması için kullanmaya çalıştı. Kültürel değişimi ele almak için genelleştirilmiş bir Darwinci çerçevenin, yerleşik, konuşmacı merkezli yaklaşımların bunu yapamadığı durumlarda açıklamalar sağlayabileceği iddia edilmektedir. Kitap, memlerin olası maddi yapısı hakkında nispeten somut önerilerde bulunur ve deneysel olarak zengin iki vaka çalışması sunar.

Avustralyalı akademisyen SJ Whitty, proje yönetiminin özünde uygulayıcılarının dili ve hikâyeleri olan bir mem kompleksi olduğunu savundu.[39] Bu radikal yaklaşım, bir projeyi ve yönetimini bir illüzyon olarak görür: insan beyni tarafından yaratılan, biçimlendirilen ve etiketlenen duygular, beklentiler ve duyumlar topluluğu hakkında bir insani kurgu. Whitty'nin yaklaşımı, proje yöneticilerinin proje yönetimini kullanma nedenlerinin bilinçli olarak karı maksimize etmeye yönelik olmadığını düşünmelerini ve proje yönetimini doğal olarak meydana gelen, kendi kendine hizmet eden, organizasyonları kendi amaçları doğrultusunda şekillendiren gelişen bir süreç olarak düşünmeye teşvik edilmesini gerektirir.

İsveçli siyaset bilimci Mikael Sandberg, kurumsal ve teknolojik evrimin " Lamarkçı" yorumlarına karşı çıkıyor ve 1990'larda İsveç'te hükümet ve özel kuruluşlarda bilgi teknolojilerinin yaratıcı inovasyonunu memetik bir bakış açısıyla inceliyor.[40] Aktif ("Lamarkçı") BT stratejisinin etkilerini kullanıcı-üretici etkileşimi ile karşılaştıran İsveçli kuruluşlardan elde edilen kanıtlar, ortak evrimsel etkileşimin BT yaratıcılığının arkasında "Lamarkçı" BT stratejisinden neredeyse dört kat daha güçlü bir faktör olduğunu göstermektedir.

Terminoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Mem kompleksi – (mem kompleksinin kısaltması), karşılıklı olarak destekleyici veya simbiyotik bir ilişkiye dönüşen memlerin bir koleksiyonu veya gruplandırılmasıdır.[41] Basitçe söylemek gerekirse, bir mem kompleksi, birbirini güçlendiren bir dizi fikirdir. Meme kompleksleri, biyolojik organizmaların genetik kodlarını oluşturan bireysel genlerin simbiyotik koleksiyonuna kabaca benzer. Mem komplesksine örnek olarak bir din verilebilir.
  • Mem havuzu – iç içe geçmiş memlerin bir popülasyonu.
  • Memetik mühendisliği – Mühendislik ilkelerini kullanarak kasıtlı olarak memler yaratma süreci.
  • Memetik algoritmalar – optimizasyon problemlerini çözmek için kültürel evrimi taklit etmeye çalışan bir evrimsel hesaplama yaklaşımı.
  • Memotype – bir memin gerçek bilgi içeriğidir.[42]
  • Memeoid – kendi hayatta kalmaları önemsiz hale gelecek ölçüde bir mem tarafından ele geçirilen insanlar için bir neolojizm. Örnekler arasında kamikazeler, intihar bombacıları ve toplu intihar eden tarikat üyeleri sayılabilir. Terim görünüşe göre H. Keith Henson tarafından "Memes, L5 and the Religion of the Space Colonies", L5 News, Eylül 1985 (s. 5–8) yayımında tanıtıldı[43] ve Richard Dawkins'in Gen Bencildir'in ikinci nüshasında referans edildi (s. 330). Ancak katı anlamda tüm insanlar esasen memoiddir, çünkü biri dili kullanıyorsa veya memler taşıyıcıyı kullanıyorsa hiçbir ayrım yapılamaz. Elektronik Devrim'de William S. Burroughs şöyle yazıyor: "kelime bir virüs olarak tanınmadı çünkü ev sahibi ile istikrarlı bir ortak yaşam durumuna ulaştı."
  • Memetik denge - türlerin biyolojik dengesinin kültürel eşdeğeri. İnsanların kültürel eserler ve fikirler açısından kişisel değer açısından çabaladıkları şeydir. Terim Christopher diCarlo tarafından icat edildi.[44]
  • Metamemetik düşünme - Diego Fontanive tarafından icat edildi, bireylerin mantıksız memleri kabul etmelerini sağlayan düşünme becerisi ve bilişsel eğitimdir.
  • Eumemics - mem havuzunun kalitesini kasıtlı olarak iyileştirme inancı ve uygulaması.
  • Memosit - bir memi veya mem kompleksini, taşıyıcılarını öldürerek veya sansür uygulayarak nüfustan yok etmeye yönelik kasıtlı eylem.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Kantorovich, Aharon (2014) An Evolutionary View of Science: Imitation and Memetics. 22 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ a b c James W. Polichak, "Memes as Pseudoscience" 16 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Michael Shermer, Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience. P. 664f.
  3. ^ Vada (2015). "What happened to memetics?". Emergence: Complexity & Organization. 17 (3). 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020. 
  4. ^ Burman (2012). "The misunderstanding of memes: Biography of an unscientific object, 1976–1999". Perspectives on Science. 20 (1): 75-104. doi:10.1162/POSC_a_00057. 
  5. ^ Metamagical themas: questing for the ... - Google Books. 4 Nisan 1996. ISBN 978-0-465-04566-2. Erişim tarihi: 18 Şubat 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  6. ^ Metamagical themas: questing for the ... - Google Books. 4 Nisan 1996. ISBN 978-0-465-04566-2. Erişim tarihi: 18 Şubat 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ "Media Virus!". Rushkoff. 13 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  8. ^ "Journal of Memetics – Evolutionary Models of Information Transmission". 10 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  9. ^ "Index to all JoM-EMIT Issues". Journal of Memetics. 9 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2009. 
  10. ^ "The Journal of Ideas (ISSN 1049-6335): Contents". archsix.com. 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  11. ^ The Mneme. Londra: Allen & Unwin. 1921. Erişim tarihi: 17 Haziran 2019. 
  12. ^ The Selfish Gene: 30th Anniversary edition (İngilizce). Oxford UP. 16 Mart 2006. s. 182. ISBN 9780191537554. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022. 
  13. ^ Blackmore (2003). "Consciousness in meme machines". Journal of Consciousness Studies. Imprint Academic. 
  14. ^ McNamara (2011). "Can we Measure Memes?". Frontiers in Evolutionary Neuroscience. 3: 1. doi:10.3389/fnevo.2011.00001. PMC 3118481 $2. PMID 21720531. 
  15. ^ Aunger, Robert. "Darwinizing culture: The status of memetics as a science." (2001).
  16. ^ "Journal of Memetics - Evolutionary Models of Information Transmission". Journal of Memetics. 28 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2010. 
  17. ^ Dawkins, R. (1982) "Replicators and Vehicles" 26 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. King's College Sociobiology Group, eds., Current Problems in Sociobiology, Cambridge, Cambridge University Press, pp. 45–64. "A replicator may be defined as any entity in the universe of which copies are made."
  18. ^ Radim Chvaja (2020). "Why Did Memetics Fail? Comparative Case Study". Perspectives on Science. 28 (4): 542–570. doi:10.1162/posc_a_00350. 
  19. ^ Benitez-Bribiesca, Luis (2001): Memetics: A dangerous idea Webarşiv şablonunda hata: |url= value. Boş.. Interciecia 26: 29–31, p. 29.
  20. ^ Terrence Deacon, The trouble with memes (and what to do about it). The Semiotic Review of Books 10(3).
  21. ^ Kull (2000). "Copy versus translate, meme versus sign: development of biological textuality". European Journal for Semiotic Studies. 12 (1): 101-120. 
  22. ^ Midgley, Mary. The Solitary Self: Darwin and the Selfish Gene. Acumen, 2010. 978-1-84465-253-2
  23. ^ Spreadable Media. Postmillennial pop. New York; London: New York University Press. 2013. s. 19. ISBN 978-0-8147-4350-8. 
  24. ^ "Kronfeldner, Maria. Darwinian Creativity and Memetics. Acumen, 2011". 5 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  25. ^ "On Selfish Memes: culture as complex adaptive system". 16 Mart 2006. 19 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2010. 
  26. ^ McNamara 2011
  27. ^ "Holonic Structure of the Meme - The Unit of Culture". StoryAlity academic weblog, JT Velikovsky. 11 Aralık 2013. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2014. 
  28. ^ "Journal of Memetics". 28 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2014. 
  29. ^ "Promise Keepers: Is it a Cult? - alt.mindcontrol | Google Groups". Groups.google.ca. 5 Ekim 1997. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2010. 
  30. ^ "Sex, Drugs, and Cults by H. Keith Henson". Human-nature.com. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2010. 
  31. ^ "How PR Sold the War in the Persian Gulf". PR Watch. 28 Ekim 2004. 4 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  32. ^ thwink.org 27 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  33. ^ "The Dueling Loops of the Political Powerplace (paper)". www.thwink.org. 21 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  34. ^ "The Memetic Evolution of Solutions to Difficult Problems". www.thwink.org. 21 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  35. ^ "Climate Meme - Applying Meme Science to Global Warming". 8 Aralık 2012. 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  36. ^ "Using Memes To Improve Climate Change Communication". Fast Company. 8 Mayıs 2013. 7 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  37. ^ Contagious Ideas: On evolution, culture, archaeology, and Cultural Virus Theory. Oxford and Oakville: Oxbow Books. 2000. ISBN 978-1-84217-014-4. 
  38. ^ Selfish Sounds and Linguistic Evolution: A Darwinian Approach to Language Change. New York: Cambridge University Press. 5 Temmuz 2004. ISBN 978-0-521-82671-6. 
  39. ^ A Memetic Paradigm of Project Management 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (International Journal of Project Management, 23 (8) 575-583)
  40. ^ "The Evolution of IT Innovations in Swedish Organizations: A Darwinian Critique of ‘Lamarckian’ Institutional Economics", Journal of Evolutionary Economics, vol. 17, No. 1 (Feb 2007)
  41. ^ Blackmore, Susan, 1999, The Meme Machine, Oxford University Press, Oxford, 0-19-850365-2
  42. ^ Glenn Grant. A Memetic Lexicon. Montreal. 1990
  43. ^ "Memetics discussion list archive (associated with Jom-EMIT): Two early meme papers of historical interest (1a)". cfpm.org. 23 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2019. 
  44. ^ Christopher W. diCarlo (27 Nisan 2010). "How Problem Solving and Neurotransmission in the Upper Paleolithic led to The Emergence and Maintenance of Memetic Equilibrium in Contemporary World Religions". Politics and Culture (Special Evolutionary Issue). 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2021. 

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Memetik&oldid=32568643" sayfasından alınmıştır