Moğolların Gizli Tarihi

1908 Yılında yayınlanan Çince Moğolların Gizli Tarihi nüshası.

Moğolların Gizli Tarihi (Geleneksel Moğolca: ) Moğolca yazılmış en eski eserdir. Moğol tarihi ve dili hakkında bilinen en eski eser olarak kabul edilmektedir. Cengiz Han'ın ölümünden sonra tamamlanan eser, bilinen nüshalarına göre Çin yazısıyla Moğolca olarak yazılmış, Moğolca metnin hemen yanı başına da yine Çince karakterlerle sözcüklerin çevirileri verilmiştir. Cengiz Han ve Moğolların tarihini ele alan eser Çin'deki ilk Moğol hanedanının adı ile de anılmaktadır ((Çince: 元朝; pinyin: yuán cháo) “Yuan Hanedanı”). Batı'da 1872'den beri tanınan eserin 1940'tan beri bütünlüklü, tam çevirileri vardır.

İçerik

Bu eser yarı-mitolojik bir anlatımla Temuçin'in çocukluğundan itibaren yaşamı, annesi Höelin, babası Yesügey ve oğlu Ögeday hakkında bilgiler vermektedir. Ancak eserin asıl konusu Moğol İmparatorluğu'nun nasıl kurulduğu ile ilgilidir.

Toplam 12 başlıktan oluşur:

1. Temuçin'in kökeni ve çocukluk yılları.
2. Temuçin'in gençlik yılları.
3. Merkitler'in yok edilmesi ve Cengiz Han unvanını alması.
4. Cengiz Han'ın Camuka ve Tayiçyut'larla mücadelesi.
5. Tatarlar'a karşı zafer ve Tuğrul Han ile bozuşma.
6. Keraitler'in yıkımı.
7. Tuğrul Han'ın kaderi.
8. Küçlüg'den kaçış ve Camuka'nın yenilgisi.
9. Askeri ve idari işlerin düzenlenmesi.
10. Uygurlar'ın tabi olması ve kanunların düzenlenmesi.
11. Kuzey Çin'in fethi, Yedi Yıllık Büyük Batı Seferi, Türkistan ve Rusya'nın fethi.
12. Cengiz Han'ın ölümü ve Ögeday'ın saltanatı.

Kaynakça

• İngilizce Wikipedia'daki Moğolların Gizli Tarihi maddesi
• Moğolların Gizli Tarihi Çevirisi, 1986, Türk Tarih Kurumu, Ahmet Temir

Dış bağlantılar

• [1]4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Moğolların Gizli Tarihi ve Sözvarlığı Üzerine, Prof. Dr. Mehmet ÖLMEZ
• [2]17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Moğolların Gizli Tarihi Tam Metni (Türkçe)