Plutarco Elías Calles
| Plutarco Elías Calles | |
|---|---|
| |
| 47. Meksika Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 1924 - 1928 (fiilen 1935) | |
| Yerine geldiği | Álvaro Obregón |
| Yerine gelen | Emilio Portes Gil |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 25 Eylül 1877 Guaymas, Sonora |
| Ölüm | 19 Ekim 1945 (68 yaşında) Meksiko |
| Partisi | İşçi Partisi Kurumsal Devrimci Parti (1929 sonrası) |
| Evlilik(ler) | Natalia Chacón |
| Dini | ateist, sonradan Spiritüelist |
Plutarco Elías Calles (25 Eylül 1877 - 19 Ekim 1945), Meksikalı general ve siyasetçi. Calles, Meksika Devrimi sırasında general rütbesine yükseldi, Katolik isyancılarla devlet güçleri arasında 1927'de çıkan Cristero Savaşı'na yol açmasıyla tanındı. 1924-28 yıllarında devlet başkanlığı yaptı, "maximato" olarak adlandırılan 1928-35 yılları arasında ise de facto olarak ülkeyi yönetti. Ulusal Devrimci Parti'yi (PNR) kurdu. Bu parti 1946 yılında Kurumsal Devrimci Parti (PRI) adını alarak 2000'e kadar Meksika'da iktidarı elinde tuttu.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir ilkokul öğretmeni olarak çalışmaya başlayan Calles, 1910'da Porfirio Diaz'ın diktatörlüğüne karşı Francisco Modero'nun açtığı mücadeleye katıldı.Son derece yetenekli bir örgütleyici ve önder olan Calles, önce Modero'yu öldüren Victoriano Huerta'ya, daha sonra da Pancho Villa ve onun isyancı kuvvetlerine karşı verilen savaşlarda general olarak görev aldı.[1]
1917'de Sonora valisi oldu. Devlet Başkanı Venustiano Carranza'nın yönetiminde ticaret, çalışma ve sanayi bakanlığı yaptıktan sonra Álvaro Obregón'un adaylığını desteklemek için görevinden istifa etti. 1920'de Carranza'nın devrilmesinde etkili oldu. 1920'de Adolfo de la Huerta geçici hükûmetinde dışişleri bakanlığı, 1920-1924 arasında da devlet başkanı Obregon'un yönetiminde içişleri bakanlığı görevlerinde bulundu.[1]
Calles 1924'te devlet başkanı seçildi. Gittikçe muhafazakarlaşmasına karşın tarım, çalışma ve eğitim reformlarını destekledi. Yönetimi sırasında Katolik Kilisesi ve ABD ile önemli sorunlar çıktı. Rahip sayısını sınırlandıran ve kilise okullarını yasaklayan anayasa maddelerini uyguladı. Sonuçta kilise, anlaşmazlığın 1929'da hakem yoluyla çözümüne değin, üç yıl boyunca halka açık hiçbir ayin yapmadı. Calles'in yabancıların toprak sahipliğini kısıtlayan ve petrol sanayisini düzenleyen yasayı onaylaması ise ABD'yi kızdırdı. Sovyetler Birliğinin Meksika'da ilk büyükelçiliği açıldığında, ABD halkında anti-Meksikalı bir eğilim oluşmuştu.[2] Bir süre sonra da ABD hükûmeti Meksika'yı bolşevik olarak, hükûmeti de Sovyet Meksikası olarak tanımlamaya başladı.[3]
Cristero Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]14 Haziran 1926'da Başkan Calles, Ceza Kanununda değişiklik yapan ve Calles Kanunu adı ile bilinen bir yasayı yürürlüğe koydu.[4] Bu kanun kilisenin ve din adamlarının mülkiyet hakkını kaldırıyor, tarikatları yasaklıyor, kilise jürisinin üyelerini yargılama haklarını ve çeşitli sivil hakları ortadan kaldırıyordu. Calles'in bir ateist olduğu,[5] mason olduğu,[6] hatta Türk (El Turko) olduğu[2] (Hristiyanlara karşı savaştığını vurgulamak için) propagandası yayıldı.
Calles'in sert ve bazen şiddet içeren uygulamaları Jalisco, Zacatecas, Guanajuato, Colima ve Michoacán gibi eyaletlerde Katolik halk arasında büyük tepkilere yol açtı ve Katoliklerin isyan hareketleri başladı. Hükûmetin katoliklere karşı sert tutumuyla başlayan Cristero Savaşı 1926 ile 1929 arasında süren misilleme ve karşı misillemelerle devam etti. Bu çatışmalarda her iki taraftan toplam 90.000 kişi öldü. ABD elcisi Dwight Morrow'un aracılığıyla bir ateşkes yapıldı.[7] Ancak Calles anlaşmaya uymadı ve çatışmalar bir süre daha devam etti.
İktidardan düşüş ve sürgün
[değiştir | kaynağı değiştir]Devlet başkanı seçilen Obregón 1928'de öldürülünce Calles, bunu izleyen 6 yıl boyunca üç kukla devlet başkanı arkasındaki gerçek yönetici oldu. Calles'in dayanağı 1929'da örgütlediği PNR idi; PNR'nin bir adayı desteklemesi, seçilmekle eşanlamlıydı. Bu altı yılda devrimin aşırı radikal yönleri düzenli olarak törpülendi. Ama, 1934'te solcu gruplar PNR'yi kontrol etmeye başladığında, Calles onların devlet başkanı adayı Lazaro Cardenas'ı desteklemek zorunda kaldı. Bu ittifak sonunda bozulup açık bir çatışmaya dönüşünce, Calles sürgüne gitmek zorunda kaldı. 1941'de Meksika'ya dönmesine izin verilene değin Kaliforniya'da yaşadı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Stacy, Lee. Mexico and the United States. Marshall Cavendish Corporation. Tarrytown, New York, 2002. Page 124
- ^ a b Krauze, Enrique, Mexico: biography of power : a history of modern Mexico, 1810–1996, p. 418, Harper Collins 1998
- ^ Richards, Michael D. Revolutions in World History p. 30 (2004 Routledge) ISBN 0415224977
- ^ Joes, Anthony James Resisting Rebellion: The History And Politics of Counterinsurgency p. 70, (2006 University Press of Kentucky) ISBN 081319170X
- ^ David A. Shirk (2005). Mexico's New Politics. Lynne Rienner Publishers. ISBN 1588262707.
- ^ Denslow, William R. 10,000 Famous Freemasons p. 171 (2004 Kessinger Publishing)ISBN 1417975784
- ^ Van Hove, Brian (1994). "Blood-Drenched Altars". Faith & Reason. Eternal Word Television Network.
