Pomak Timraş Cumhuriyeti
Тъмръшка република (Tǎmrǎşka Republika) Помашка република (Pomaşka Republika) Pomak Timraş Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1879-1886 | |||||||||
 Bayrak | |||||||||
 Timraş Cumhuriyeti'nin sınırları | |||||||||
| Başkent | Önce Trigrad Köyü iken sonrasında sürekli değiştirilmiştir. | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Bulgarca, Osmanlıca, Pomakça | ||||||||
| Hükûmet | Feodalizm | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Nüfus | |||||||||
• Sayılan | 7.320 | ||||||||
| |||||||||
Pomak Timraş Cumhuriyeti (Bulgarca: Тъмръшка република, Tǎmrǎşka Republika), Rodop Dağları çevresinde yaşayan Pomaklar tarafından kurulan ve 1879-1886 yılları arasında hayatta kalan kısa ömürlü kendi kendini yöneten tarihteki tek Pomak devletidir.[1] Önderliğini Pomak liderlerden Ahmet Ağa Timirski, Abdullah Efendi, Hacı Halil Efendi, Kara Yusuf Çavuş ve Hidayet Paşa yapmıştır.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]93 Harbi'nin sonlarına doğru Plevne bölgesi düşmüştür. Lofça Pomaklarının yüz binlercesi katledilmiş ve sağ kalanlar Trakya'ya ve askerî gücü olanlar ise Rodop Dağları'ndaki güvenli Pomak köylerine kaçmıştır. 3 Mart 1878'de imzalanan Ayastefanos Antlaşması'nın ardından Bulgar ve Rus egemenliğine girme tehlikesinden ötürü Rodoplar'daki Pomak halkı, Pomak Tımraş Hükûmeti'ni Rodoplu Pomak 30 milletvekilinin ve yaklaşık 100 nahiye müdürünün de onayını alan Ahmed Ağa Timirski, Abdullah Efendi ve Kara Yusuf Çavuş önderliğinde kurmuştur. 16 Mayıs 1879 tarihinde, İstanbul'da bulunan devletlerin elçiliklerine gönderdikleri mektupla bağımsızlıklarını ve nedenlerini tüm devletlere açıkça beyan etmişlerdir. Bu geçici hükûmet, Berlin Antlaşması imzalandıktan sonra, söz konusu antlaşmayı kabul etmeyerek ordusunu dağıtmamış ve bağımsızlığını ilan etmiştir. Aynı yıl kendi cumhuriyetini kurduğunu ilan eden ve uluslararası antlaşmalar doğrultusunda dahil olduğu Doğu Rumeli'ye vergi ödemeyi reddeden Timraş, 17 köyü içine almaktaydı. 1880 yılında bünyesinde taşıdığı köy sayısı 21'e ulaşmıştı. Bunların başlıcaları; Trigrad, Mugla, Beden, Mihalkovo, Skoblevo, Čurukovo ve Devin'di. 1882'de bölgeyi kontrol altına almaya çalışan Doğu Rumeli saldırılarını durdurdu.
5 Nisan 1886'da Bulgaristan Prensliği ile imzalanan Tophane Sözleşmesi uyarınca Kırcaali çevresi ile Timraş Cumhuriyeti toprakları Osmanlı Devleti'ne bırakılmış ve aynı yıl bölgeye giren Osmanlı ordusu cumhuriyete son vermiştir.[3] Cumhuriyetin yıkılmasına rağmen bölgede yaşamaya devam eden Timraşlılar, Osmanlı'nın Balkanlar'da hakimiyetini kaybetmesinin ardından topraklarını 1912'ye kadar terk etmişlerdir.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]1880 yılındaki resmi duyuruya göre Timraş'ta 1200 ev ve 1440 aile bulunduğu tespit edilmiş ve cumhuriyetin nüfusu da 7320 kişi olarak açıklanmıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]İlgili okumalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Вълчев, Ангел, „Тъмраш“, изд. на ОФ, София, 197314 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Дечев, Васил, „Миналото на Чепеларе“, София, кн.I, 1928 и кн.II, 1936
- Добруски, Вацлав, „Българомохамеданската република в Родопските планини“, в „България през погледа на чешки пътешественици“, изд. на ОФ, София, 1984, стр.64-94.
- Константинов, Христо п., „Непокорните села“, кн.I, Търново, 1887 и кн.I, София, 1886
- Стоянов, Захари, „Тъмръшката република и нейният президент Ахмедаа ага“, в „Съчинения“, том трети, „Български писател“, София, 1966, стр. 406-414, първа публикация в. „Борба“, Пловдив, бр. 12, 13 и 14 от 13, 20 и 27 август 1885.
- Хюсеин Мехмед, — „Помаците и торбешите в Мизия, Тракия и Македония“, София, 2007
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Zorla Hıristiyanlaştırıldılar". milligazete.com.tr. 10 Mart 2013. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2013.
- ^ S.Korkmaz (15 Mayıs 2022). "Pomak Timraş Cumhuriyetini kuranlara selam olsun". POMAKNEWS AGENCY. 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022.
- ^ "История на България", Том 7, София, 1991, стр. 195.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]