İçeriğe atla

Seks ve uyuşturucu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Seks ve uyuşturucunun tarihi eski insanlara kadar uzanır ve insanlık tarihi boyunca iç içe geçmiştir. Hem yasal hem de yasadışı, uyuşturucu tüketimi ve bunların insan vücudu üzerindeki etkileri arzu, performans, zevk, hamile kalma, gebelik ve hastalık dahil olmak üzere seksin tüm yönlerini kapsar.

Alkol, esrar, kokain, MDMA, GHB, amfetaminler, opioidler, antidepresanlar ve daha birçokları dahil olmak üzere genellikle seks üzerindeki etkileriyle ilişkilendirilen birçok farklı ilaç türü vardır.

Disinhibisyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Uyuşturucular sıklıkla, hem sosyal durumlarda gönüllü olarak kullanıldığında, hem de istemsiz olarak kullanıldığında, cinsel engellemenin azalmasıyla ilişkilendirilir. Alkol de dahil olmak üzere uyuşturucu kullanımı genellikle riskli veya sosyal açıdan kabul edilemez davranışlar için bir mazeret olarak sunulduğundan, uyuşturucu kullanımı ile güvenli olmayan seks arasında doğrudan nedensel bir ilişki olduğu fikrine dikkatle yaklaşmak gerekir. Uyuşturucular, insanların yapmak isteyebileceği ancak belki de yapmamaları gerektiğini düşündükleri cinsel davranışlara girişmek için sosyal olarak kabul edilebilir bir mazeret sağlayabilir.[1]

Cinsel işlev

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erektil disfonksiyon gibi bazı cinsel fonksiyon bozuklukları ilaçlarla tedavi edilebilir. Etkileri nedeniyle erektil disfonksiyon ilaçları bazen eğlence amaçlı kullanılır. Bazıları çevrimiçi olarak satılan, hem yasal hem de yasa dışı birçok uyuşturucunun, kullanıcının cinsel işlevini etkileyen yan etkileri vardır. Birçok ilaç yan etki olarak libido kaybına neden olabilir.[2]

Refrakter dönemin kısmi bir nedeni, orgazmın neden olduğu prolaktin salgılanmasıyla dopaminin inhibisyonu olduğundan,[3] kabergolin gibi güçlü dopamin reseptör agonistleri, çoklu orgazm elde etmenin yanı sıra cinsel uyarılmanın daha uzun süre korunmasına da yardımcı olabilir.[3]

Cinsel aktivite, uyuşturucu kullanımı ve riskler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı araştırmalara göre gençlerin %22,1'i en son cinsel deneyimleri sırasında madde kötüye kullanmıştır.[4]

Benzer şekilde, araştırmalar düzenli olarak madde kullanan ergenlerin cinsel aktiviteye daha erken yaşta başlama olasılıklarının daha yüksek olduğunu,[5] daha fazla sayıda cinsel partnere sahip olduklarını[6] ve korunmasız cinsel ilişkiye daha sık girdiklerini göstermiştir.[7]

Ek olarak, madde bağımlılığı cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE) riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir.[8]

Madde türleri ve etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Esrar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Esrar en yaygın kullanılan yasa dışı maddedir.[9][10] Esrar ve seks üzerine yapılan çalışmalar THC'nin cinsel istek ve işlevin iyileşmesiyle bağlantılı olduğunu göstermiştir. Bir çalışmada, kullanıcıların yüzde 70'i esrarın afrodizyak olduğunu ve yüzde 81'i cinsel zevklerini ve tatminlerini artırdığını söyledi.[11]

Diğer araştırmalar, uzun süreli esrar kullanımının testosteron düzeylerini ve diğer üreme hormonlarını düşürdüğünü ve erkeklerde erektil disfonksiyona neden olduğunu buldu.[12][13]

Alkol

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı araştırmalar alkolün cinsel davranışı ve arzuyu iyileştirdiğini belirtirken, diğer araştırmalar alkolün cinsel işlevi bozduğunu gösteriyor.

İçki içmenin gerçekleştiği koşullar, laboratuvar araştırmaları ve kullanıcıların öz bildirim çalışmaları ile tüketilen alkol miktarlarının tümü bu tartışmalı sonuçlara katkıda bulunabilir.[14][15]

Aşırı alkol tüketimi cinsel ve üreme fonksiyonlarını, erkeklerde ereksiyon ve boşalma bozukluklarını, kadınlarda ise cinsel uyarılma, ilgi ve orgazmı bozar.[14][16]

Alkolün, içilen miktara bağlı olarak cinsel performans üzerinde farklı etkileri olsa da, genel olarak cinsel işlevi bozar ve cinsel risk alımının artmasına katkıda bulunur.[17][18]

Antidepresanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikiyatristler ve doktorlar genellikle hastalara farklı türde antidepresanlar reçete ederler. SSRI'lar, SNRI'ler ve NDRI'ler en yaygın antidepresan türleridir.[19] Her birinin cinsel işlevsellik üzerinde biraz farklı etkileri vardır, ancak genel olarak antidepresanların orgazmı geciktirebildiği/azaltabildiği ve kadınlarda göğüs büyümesine neden olabileceği bulunmuştur.[20] Dapoksetin özellikle gecikmiş orgazmın yan etkisinden yararlanır ve bir antidepresan yerine özellikle erken boşalmanın tedavisine yönelik bir ilaç olarak onaylanmıştır.

Cinsel işlevsellik üzerindeki yan etkiler ruh sağlığını ve yaşam kalitesini etkileyebilir.[20] Ancak antidepresanların depresif semptomlarının azalması, birçok insan için cinsel yan etkilere değer. Dozu değiştirerek, ilaç değiştirerek veya "panzehir" alarak kontrol altına alınabilirler.[21] Peru'nun orta kesimlerinde yetişen bir bitki olan Maca, kadınlarda antidepresan ilaçların neden olduğu cinsel işlev bozukluklarına yardımcı oluyor. Erkeklerde cinsel isteği de artırabilen belirli Maca ürünleri vardır.[kaynak belirtilmeli]

Amfetaminler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Amfetaminler cinsel isteğin artmasına ve orgazmın gecikmesine neden olabilir.[13]

Doğum kontrolü ve kürtaj

[değiştir | kaynağı değiştir]

Madde bazlı doğum kontrolü, doğum kontrol hapının geliştirilmesinden bu yana mevcuttur. Doğum kontrol ilaçlarının kontraseptif etkilerinin yanı sıra cinsel ve üremeyle ilgili olumsuz yan etkileri de olabilir. Etkili doğum kontrol yöntemlerinin bulunmasından önce, bazı maddeler hamileliği sonlandırmak için kürtaj maddesi olarak da kullanılıyordu; Tıbbi kürtaj modern bir tıbbi uygulama olarak mevcuttur.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Race, Kane (2009). Pleasure Consuming Medicine: The Queer Politics of Drugs (İngilizce). Duke University Press. s. 176. ISBN 978-0822390886. 
  2. ^ "Medical issues associated with anabolic steroid use: are they exaggerated?". Journal of Sports Science & Medicine. 5 (2): 182-93. 2006. PMC 3827559 $2. PMID 24259990. 
  3. ^ a b "Effects of acute prolactin manipulation on sexual drive and function in males". The Journal of Endocrinology. 179 (3): 357-65. December 2003. doi:10.1677/joe.0.1790357. PMID 14656205. 
  4. ^ McManus, Tim; Harris, William A.; Shanklin, Shari L.; Flint, Katherine H.; Hawkins, Joseph; Queen, Barbara; Lowry, Richard; Olsen, Emily O’Malley; Chyen, David (10 Haziran 2016). "Youth Risk Behavior SurveillanceUnited States, 2015". MMWR. Surveillance Summaries. 65 (6): 1-174. doi:10.15585/mmwr.ss6506a1. ISSN 1546-0738. PMID 27280474.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ Farhat, Tilda; Halpern, Carolyn T.; Godeau, Emmanuelle; Gabhainn, Saoirse N. (October 2010). "Early Adolescent Sexual Initiation as a Problem Behavior: A Comparative Study of Five Nations". Journal of Adolescent Health. 47 (4): 389-398. doi:10.1016/j.jadohealth.2010.02.008. ISSN 1054-139X. PMC 2945604 $2. PMID 20864009.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ Gilreath, Tamika D.; Hansen, Nathan B. (November 2009). "A Multiprocess Latent Class Analysis of the Co-Occurrence of Substance Use and Sexual Risk Behavior Among Adolescents". Journal of Studies on Alcohol and Drugs. 70 (6): 943-951. doi:10.15288/jsad.2009.70.943. ISSN 1937-1888. PMC 2776124 $2. PMID 19895772.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Ryan, Gery W.; Golinelli, Daniela; Ewing, Brett; Wenzel, Suzanne L.; Kennedy, David P.; Green, Harold D.; Zhou, Annie (17 Ağustos 2011). "Substance Use and Other Risk Factors for Unprotected Sex: Results from an Event-Based Study of Homeless Youth". AIDS and Behavior. 16 (6): 1699-1707. doi:10.1007/s10461-011-0017-9. ISSN 1090-7165. PMC 3244544 $2. PMID 21932093.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ Dowdall, M. J.; Whittaker, V. P. (26 Aralık 1975). "The involvement of lysophosphoglycerides in neurotransmitter release; the composition and turnover of phospholipids of synaptic vesicles of guinea-pig cerebral cortex and Torpedo electric organ and the effect of stimulation". Brain Research. 100 (3): 629-644. doi:10.1016/0006-8993(75)90162-6. ISSN 0006-8993. PMID 129. 1 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ Abuse, National Institute on Drug. "Most Commonly Used Addictive Drugs". National Institute on Drug Abuse (İngilizce). 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  10. ^ "NIDA Intensifies Focus on Marijuana Abuse". PsycEXTRA Dataset. 2005. doi:10.1037/e414792005-007. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ Weller, Ronald; Morse, Carolyn (January 1982). "Effects of Regular Marijuana Use on Sexual Performance". Journal of Psychoactive Drugs. 14 (1–2): 59-70. doi:10.1080/02791072.1982.10471911. ISSN 0279-1072. PMID 6981694.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ "Substance Abuse". JAMA. 279 (10): 802. 11 Mart 1998. doi:10.1001/jama.279.10.802-jbk0311-4-1. ISSN 0098-7484. 
  13. ^ a b "Sexual Dysfunction in Persons With Substance Use Disorders". Journal of Psychosexual Health. 1 (2): 117-121. 1 Nisan 2019. doi:10.1177/2631831819849365. 
  14. ^ a b George, William H. (1989). "Alcohol and human sexuality: Review and integration". Psychological Bulletin. 105 (3): 374-386. doi:10.1037/0033-2909.105.3.374. ISSN 1939-1455. PMID 2660179.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  15. ^ Belenko, Steven (September 2001). "Alcohol, Drugs and Sexual Function: A Review". Journal of Psychoactive Drugs. 33 (3): 223-232. doi:10.1080/02791072.2001.10400569. ISSN 0279-1072. PMID 11718315.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  16. ^ Manis, Emily (1 Temmuz 2023). "Women who drink alcohol have an increased risk of sexual dysfunction". PsyPost (İngilizce). 3 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2023. 
  17. ^ "Alcohol consumption and erectile dysfunction: meta-analysis of population-based studies". International Journal of Impotence Research. 19 (4): 343-52. 31 Mayıs 2007. doi:10.1038/sj.ijir.3901556. PMID 17538641. 
  18. ^ Reducing Adolescent Risk: Toward an Integrated Approach. SAGE Publications. 2003. ISBN 9781452264462. OCLC 809772621. 
  19. ^ "How Different Antidepressants Work". WebMD (İngilizce). 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2019. 
  20. ^ a b "Antidepressant-associated sexual dysfunction: impact, effects, and treatment". Drug, Healthcare and Patient Safety. 2: 141-50. 9 Eylül 2010. doi:10.2147/DHPS.S7634. PMC 3108697 $2. PMID 21701626. 
  21. ^ "Sex and antidepressants: When to switch drugs or try an antidote". www.mdedge.com (İngilizce). 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2019. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Seks_ve_uyuşturucu&oldid=31489901" sayfasından alınmıştır