Sorumlu araştırma ve yenilikçilik

Sorumlu araştırma ve yenilikçilik, hakkında çeşitli görüşlerin varlığından dolayı kararlaştırılmış bir tanıma ve uygulamaya sahip değildir. Sorumlu araştırma ve yenilikçiliği, araştırma ve yenilikçiliğe yönelik potansiyel çıkarımları ve toplumsal beklentileri öngören ve bu öngörüleri değerlendiren bir yaklaşım olarak görmek mümkündür. Bu yaklaşımın amacı kapsayıcı, sürdürülebilir araştırma ve yenilikçilik tasarımını teşvik etmektir.

Sorumlu Araştırma ve Yenilikçilik, araştırma ve yenilik politikalarının toplumla nasıl bütünleştiğini, bu politikaların etkilerini ve bu etkilerin toplumu nasıl etkilediğini ele alır.

Sorumlu araştırma ve yenilikçilik, toplumsal aktörlerin (araştırmacılar, vatandaşlar, politika yapıcılar, iş dünyası, üçüncü sektör kuruluşları, vb.) yenilik sürecinde birlikte çalıştığını ifade etmektedir. Araştırma ve yenilikçilik politikasına dahil olan aktörleri bir araya getirmek ve köprü kurmak, RRI'nın ne olduğunun merkezinde yer alır ve bu yaklaşım, araştırma ve yenilikçilik süreçlerini ve sonuçlarını toplumun değerleri, ihtiyaçları ve beklentileri ile daha iyi düzenleme ihtiyacına dayanır. Bu, Ar-Ge süreci ile sonuç arasındaki uyumdan kaynaklanmaktadır.

Uygulanmasında, halkın katılımı ile bilimsel sonuçlara kolay erişim sağlamak, araştırma ve yenilikçilik sürecinde toplumsal cinsiyet ve etiğin benimsenmesi rol oynamaktadır.

Avrupa Birliği Çerçeve Programları, teknolojik gelişme ve bilimsel araştırma sürecini açıklamak için bu terminolojiyi kullanmaktadır.

Sorumlu araştırma ve yenilikçiliğin 5 temel kavramı şunlardır;

• Etik
• Cinsiyet Eşitliği ve Çeşitlilik
• Açık Erişim ve Açık Bilim
• Fen Eğitimi
• Toplumsal Katılım / Halkın Katılımı

Sorumlu araştırma ve yenilikçiliğin horizon 2020 ile ilişkisi

Avrupa Komisyonu'nun 2013'te açıklanan bilim finansmanı programında "sorumlu araştırma ve yenilikçilik" odak noktası haline gelmiştir.

Horizon 2020, araştırma ve yeniliği birleştirerek mükemmel bilime, endüstriyel liderliğe ve toplumsal zorluklarla başa çıkmaya vurgu yaparak bunu başarmaya yardımcı olmaktadır. Amacı, Avrupa'nın birinci sınıf bilim üretmesini sağlamak, yeniliğin önündeki engelleri kaldırmak ve kamu ve özel sektörün yenilik sunmada birlikte çalışmasını kolaylaştırmaktır.

Bilimde mükemmelliyet

Bu öncelik kapsamında ortaya konulacak projelerin AB’nin bilim tabanını daha güçlü hale getirmesi, Avrupa Araştırma Alanı’nın bütünleşmesine katkı sağlaması ve bu sayede, Avrupa Birliği’nin rekabet gücünün uzun dönemde korunması ve ileriye götürülmesi hedeflenmektedir. Mükemmel Bilim önceliği kapsamında 4 uygulama bileşeni olması öngörülmektedir. Bu bileşenler şunlardır:

• Avrupa araştırma konseyi
• Yeni ve Gelişen Teknolojiler
• Marie Cruie eylemleri
• Araştırma alt yapıları

Endüstriyel liderlik

Programın özel sektöre yönelik olan bu bileşeninin amacı teknolojik gelişmenin ve yeniliğin hızlandırılarak geleceğin ekonomik temellerinin sağlam atılmasının sağlanması ayrıca Avrupa’nın küçük ve orta ölçekli işletmecilerinin sektörlerinde üst pozisyonlara çıkarılmasıdır. Bileşen sayesinde anahtar endüstriyel teknolojilere önemli yatırımlar yapılabilecek ve Avrupalı şirketlerin büyüme potansiyelleri üst seviyede değerlendirilecektir. 3 eylemden oluşmaktadır:

• Kolaylaştırıcı ve endüstriyel teknolojilerde liderlik
• Risk finansmanına erişim
• Kobilerde yenilikçilik

Toplumsal sorunlar

2020 kalkınma stratejisinde de öncelik haline getirilmiş olan tüm Avrupalıları ilgilendiren temel sorunlara ilişkin faaliyetler planlanmıştır. 7 tane ana eylemden oluşmaktadır:

• Sağlık,
• Demografik değişim
• Refah
• Gıda güvenliği
• Sürdürülebilir tarım
• Deniz ve denizcilik araştırmaları
• İklim hareketi

Avrupa Birliği'nde sorumlu araştırma ve yenilikçilik

Teknoloji hayatımızı gerek ekonomik yönünden gerek hayati ihtiyaçlar yönünden oldukça etkisi altına almıştır ve beraberinde hızlı bir değişimi, gelişim sürecini de getirmektedir. Ekonomik ve sosyal alanlarda artı bir değer ve başarı yaratmak için ürün, hizmet ve işin yapılış biçiminde yapılan değişiklikler, farklılıklar, kısacası tüm yenilikler yenilikçilik olarak adlandırılmaktadır.

“Ufuk 2020” eylemi finansal bir araç olarak ortaya çıkmıştır. Taslak programı 2014 yılından bu yana araştırma ve yenilikle ilgili tüm finansman altyapılarını tek çatı altında toplamak amacından yola çıkılarak tasarlanmıştır. Ar-Ge alanında yürütülmekte olan 7. Çerçeve Programı, Avrupa Teknoloji ve Yenilik Enstitüsü tarafından yürütülen faaliyetler ile Rekabetçilik ve Yenilikçilik alanında yürütülen Çerçeve Programının yenilikçiliğe ilişkin eylemlerini ve Avrupa Ortak Araştırma Merkezleri tarafından yürütülmekte olan nükleer olmayan araştırmaları bünyesine almaktadır.

Araştırma Merkezi tarafından yürütülen faaliyetler için 3 temel öncelik belirlenmiştir:

1. Bilimde Mükemmeliyet
2. Endüstriyel Liderlik
3. Toplumsal Sorunlar

Avrupa Birliği tarafından finanse edilen "Sorumlu Araştırma ve Yenilikçilik" projeleri

Great, Progress, Responsibility, Nerri, Synenergene, Irresistible, Pier, RRI Tools, Engage, Satori, Parrise, Consider, Responsible-Industry, NanoDiode, RRI-ICT Forum, Morri, Heirri, Ark of Inquiry, Sparks, Fotrris, Nucleus, Proso, Trust, RRI-Practice, Jerri, Prisma, Smart-map, Compass, NewHorrizon

Sorumlu Araştırma & Yenilikçilik ve RDA (Kaynak Tanımlama ve Erişim)

Sorumlu Araştırma ve Yenilikçilik (RRI), kalkınma ajanslarının ve uygulayıcıları için anlaşılması gereken kapsayıcı terimdir. Son on yılda araştırma ve yenilikçilik politikasıyla ilgili araştırmalar daha fazla dikkat çekmeye başlamıştır. Avrupa Birliği'nin Çerçeve Programı'nda, Avrupa Araştırma Alanında (Horizon 2020) ve Toplum Çalışma Programı'nda (SWAFS) tartışılan ortak bir konudur.

Araştırma ve İnovasyon Politikasına dahil olan tüm aktörleri, dünyamızın karşı karşıya olduğu "büyük / küresel zorluklarla" karşı karşıya getirme girişiminde RRI'nin önemi ve alakası bulunmaktadır. RRI'ya odaklanan akademik topluluklar içinde, risk yönetimi ve proaktif yönetişimin, genel olarak RRI gelişiminin arkasındaki temel motivasyon verici faktörlerden ikisi olduğu yadsınamaz bir gerçektir. RRI, teknolojik gelişmelerin çevre ve toplum üzerinde oluşturduğu riskler gibi Araştırma ve İnovasyon riskini önlemeyi ve yönetmeyi kendisine amaç olarak belirlemiştir. RRI'nın tek düşüncesi STEM riskleri değildir. Bu risklerin yönetimini inovasyon süreçleriyle uyumlu hale getirmek ve toplumun beklentilerini karşılamak da buna eklenmiştir.

Kalkınma Ajansları, ekonomik gelişmenin ve bölgesel kalkınmanın yönlendirilmesiyle ilgilenen kurumlardır. Bu kurumların hem bölgesel, ulusal ve AB düzeyinde politika tasarımında hem de geliştirdikleri bölgelerde politika uygulamasında araştırma ve yenilikle aralarında güçlü bir bağları bulunur.

Bir yönetim otoritesi olarak Araştırma ve İnovasyon faaliyetlerine yönelik Avrupa Yapısal Fonlarının uygulanmasından veya iş koçluğu şeklinde küçük destek sağlayarak, RRI bir kavram olarak oldukça farklılaştırılabilir ve dolayısıyla kalkınma ajanslarının faaliyetlerinin her noktasında bulunur. Bu nedenle, RRI bir kavram olarak ve RRI konularının bölgesel kalkınmayı nasıl etkilediğini bölgesel kalkınma uygulayıcıları tarafından dikkate alınıyor olmalıdır.

RRI'nin Araştırma ve Yenilik Politikasına ek bulunan farklı paydaşlar üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileriyle kalkınma ajansları için pratik uygulama ve çıkarımları vardır. İşin amacı ile ilgili geleneksel kavramlar açısından, RRI her şeyden önce tüketici ve işletme arasındaki ilişkinin standartlara uygun ürünlerle sabit tutulup bu ilişkinin kötüye gitmemesini sağlar. Ek olarak, RRI’nin geniş katılımı, yerleşik iş düzeninin dışından geldiği için ilham verici ve yaratıcılık sağlayan bir kaynak olabilir. İşletmenin faaliyet gösterdiği yenilenmiş ortamda, RRI, işletmenin toplumsal ve çevresel kaygılarıyla ilgili yaklaşan yenilikçi değişikliklerden haberdar olmasını sağlayan erken uyarı sistemi olabilir. Büyük zorluklara odaklanan RRI, işletmeyi kısa vadeli oldurmaya sebebiyet veren kâr üzerindeki dar odak noktasının ötesine geçerek işletmenin uzun vadeli bir sistemsel yaklaşımı benimsemesine ve buna uyum sağlamasına imkan verir. RRI'nin doğrudan beslendiği şeyler kurumsal sosyal sorumluluklar ve kurumsal vatandaşlık ilkeleridir.

Şu anda EURADA, RRI - TeRRItoria alanında bir Horizon 2020 projesi yürütmektedir. TeRRItoria, Akıllı Uzmanlaşma Stratejilerinde (RIS3) RRI sistemlerinin bölgeselleştirilmesini desteklemek için politika fikirlerinde bulunmayı amaçlamaktadır. Proje, RIS3'ler ve RRI sistemleri (halkın katılımı, cinsiyet, etik, yönetişim, bilim eğitimi, açık erişim) arasındaki potansiyel görev alanlarını öğrenmek için beş bölge başına bir bölgesel deney gerçekleştirecek beş bölgeyi haritalayıp belgesel konuma getirecektir. Örneğin, Nord-Est Romanya bölgesi (bir proje ortağı ve deney bölgesi) halk katılımı ve yönetişim sistemlerine odaklanacaktır. Deney, iki temel faaliyeti üstlenerek, tarımsal gıdanın sosyal ve ekonomik zararını ortadan kaldırmayı planlamaktadır. İlk eylem, topluluklarda yeniliğin ihtiyaçlarını anlamak için bir danışma platformu geliştirmeye çalışacaktır. İkinci eylem, yerel halk ve dış inovasyon uzmanları arasında inovasyon aracılığı için bir platform geliştirecek. İki eylem için de, tarımsal gıda ve güvenli gıda üretimi, bölgenin RIS3 müdahale alanına eklenmiştir.

RRI'nin kökenleri ve AB Araştırma ve Yenilikçilik çerçevelerine katılımı

2019'daki RRI, moda kelimesi ve güncel konumu sebebiyle altı çizilebilir, ancak ortaya çıkışı 2000'lerin başında 5. ve 6. Çerçeve Programları (AB'nin Araştırma ve İnovasyon finansman programları) ile meydana geldi. Uzun ve birbiriyle bağlantılı geçmişinin ötesinde, RRI, Rene Von Schomber'in RRI ve ICT hakkındaki makalesinde 2011 yılında ortaya çıktı ve Avrupa Komisyonu iletişimlerine yansıdı aynı yıl, RRI'nin Avrupa Araştırma Alanına nasıl entegre edileceğine dair politika önerileri için bir duyuru yapıldı. RRI, bilim ve toplum için karşılıklı ilerlemeleri amacıyla daha etken olabilmesi için bilimin topluma çok daha bağlı olması gerektiği düşüncesiyle başladı. Şimdi, RRI, Horizon 2020 programının "Toplumla ve Toplum için Bilim" in kilit eylemi olarak kalıplaşmış bir yaklaşımdır. Bugün, RRI, Araştırma ve İnovasyon için Horizon 2020 finansman programında ortak payda olan bir konuyu ve aynı zamanda Araştırmayı ve Araştırmayı çerçeveleyen "Üç O'yu" (Open Innovation, Open Science, and Open to the World) temsil etmektedir.