Yeni Mücevher Hareketi
Yeni Mücevher Hareketi New Jewel Movement | |
|---|---|
| Kurucu | Maurice Bishop |
| Slogan(lar) | "Forward ever, backward never!" |
| Kuruluş tarihi | 11 Mart 1973 |
| Kapanış tarihi | 29 Ekim 1983 |
| Gazete(ler) | The New Jewel |
| İdeoloji | |
| Ulusal üyelik | Halkların Birliği (1976) |
| Grenada | |
Yeni Mücevher Hareketi (İngilizce: New Jewel Movement - NJM) ya da Refah, Eğitim ve Kurtuluş için Yeni Ortak Çaba, Karayipler ülkesi Grenada'da Maurice Bishop'un liderliğindeki kurulan Marksist-Leninist öncü parti. İngilizce dilinde mücevher anlamına gelen JEWEL kelimesi Refah, Eğitim ve Kurtuluş için Ortak Çaba (Joint Endeavor for Welfare, Education, and Liberation) kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuştur
1973'te kurulan NJM, 1974'te Grenada'ya bağımsızlık tanınmasından önce manifestosunu yayınlamıştı.[1] Hareket, 1979'da başarılı bir kansız devrimle ülkenin kontrolünü ele geçirdi ve 1983'e kadar Halkın Devrimci Hükûmeti olarak ülkeyi kararnameyle yönetti. 1983'te Bishop, kendi partisi içindeki radikallerle bağlantılı paramiliter güçler tarafından öldürüldü. Bu adım, 1983 işgalinde ABD ordusunun görevden aldığı askerî bir hükûmetin kurulmasına yol açtı.
Kuruluş
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Mücevher Hareketi (NJM), 11 Mart 1973'te Refah, Eğitim ve Kurtuluş için Ortak Girişim (JEWEL), Devrimci Eğitim ve Kurtuluş Örgütü ve Halk Meclisleri Hareketi'nin (MAP) ittifakı sonucu genç bir avukat olan Maurice Bishop tarafından resmî olarak kuruldu.[2][3] NJM'nin ilk manifestosu büyük ölçüde, CLR James'in yazılarından büyük ölçüde etkilenen MAP'ın önde gelen entelektüellerinden Franklyn Harvey tarafından hazırlandı.[4] NJM, 1973'ten 1979'a kadar Grenada'da faaliyet gösteren muhalif bir siyasi parti konumundaydı. 1970'lerde Grenada'daki siyasi durum giderek kutuplaştı ve şiddete dönüştü. 1976 genel seçimleri için örgüt, Grenada Ulusal Partisi ve Birleşik Halk Partisi ile Halk İttifakı olarak bilinen bir seçim koalisyonu kurdu. Ancak ittifak, uluslararası gözlemciler tarafından hileli olarak nitelendirilen seçimlerde iktidardaki Grenada Birleşik İşçi Partisi'ne yenildi.[3] 1970'lerin sonlarında NJM, "12 Havari" olarak da bilinen Ulusal Kurtuluş Ordusu'nu (NLA) kurdu.
Devrim
[değiştir | kaynağı değiştir]1979'da NJM, Eric Gairy'nın ülke dışındayken hükûmetine karşı bir devrim başlattı. NJM, ülkedeki askerî kışlaların, radyo istasyonunun, hükûmet binalarının ve polis karakollarının kontrolünü ele geçirdi. Maurice Bishop daha sonra anayasayı askıya aldı ve NJM'nin artık geçici bir devrimci hükûmet olduğunu, kendisinin kurulan Halkın Devrimci Hükûmeti'nin başbakanı olduğunu duyurdu. Devrimden sonra NJM kendisini Marksist-Leninist ideolojisinin öncü partisi olarak tanımladı. Parti kendisini bir komünist parti olarak görmüyordu çünkü ne NJM'nin ne de Grenada'nın komünizme ulaşmanın mümkün olacağı bir gelişme düzeyine ulaşmadığına inanıyordu. NJM, bir komünist partinin kurulabileceği noktaya ulaşmaya yönelik politikalar izledi, ancak partinin proleter bir sınıf tarafından yönetilmemesi ve Marksist-Leninist siyasetteki eğitim düzeyinin düşük olması nedeniyle kendisini hazırlıksız görüyordu.
İktidara geldikten kısa bir süre sonra hükûmet yardım için Küba'ya yöneldi. Bu adımın atılmasında Bishop'a yardım edilmemesinin ve Amerikan Başkanı Ronald Reagan ile görüşmesinin reddedilmesinin önemli bir payı söz konusudu. Yeni hükûmet, Halkın Devrimci Ordusu'nu kurdu ve onlara Grenada Kraliyet Polis Gücü üyelerine verilen "tutuklama ve arama yetkilerini" verdi.[5]
ABD hükûmetinin liderleri ve diğer bazı Karayip ülkeleri, NJM hükûmetinin Küba ile ilişkileri ve askerî genişleme iddiaları gibi konulardaki hoşnutsuzluklarını dile getirdi.
Bishop'un düşüşü ve Amerikan müdahalesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1983'te NJM içinde bir anlaşmazlık gelişti. Başbakan yardımcısı Bernard Coard liderliğindeki Bishop'u eleştirenler, onu Coard ile ülkenin eşit liderleri olacakları bir güç paylaşımı anlaşması yapmaya ikna etmeye çalıştı. Bishop bu fikri reddetti ve NJM'nin üst kademesindeki bölünme, parti ve hükûmet içinde ciddi siyasi sorunlara yol açtı. Sonunda Coard, Bishop'un ev hapsine alınmasını emretti.
Bishop'un görevden alınması ülkenin çeşitli yerlerinde gösterilere yol açtı. Gösteriler öyle bir noktaya geldi ki sonunda Bishop serbest bırakıldı. Belirsiz koşullar altında Bishop ordu karargâhına doğru yola çıktı. Sonunda Grenada'nın başka yerlerinden bir askerî güç karargâha geldi ve çatışma çıktı. Çok sayıda sivil öldürüldü. Bishop, hükûmet bakanları Fitzroy Bain, Nelson Steele (George), Norris Bain, Evelyn Bullen, hamile olduğu bildirilen Jacqueline Creft, Keith Hayling, Evelyn Maitland ve Unison Whiteman ile birlikte önemli bir süre boyunca bir avluda duvara karşı sıraya dizildiler. Daha sonra idam mangası tarafından idam edildiler.
Bishop'un idamını, Hudson Austin başkanlığında bir askerî hükûmetin kurulması izledi. Austin, herhangi bir nedenle izinsiz olarak evini terk eden herkesin yargısız infazla cezalandırılacağı toplam dört günlük sokağa çıkma yasağı ilan etti. Altı gün sonra ABD Grenada'yı işgal etti ve hükûmeti devirdi. NJM hükûmetinin görevden alınmasıyla eski Grenada anayasası yeniden yürürlüğe girdi.
Askerî hükûmetin (Grenada17) on yedi siyasi ve askerî yetkilisi daha sonra yargılandı ve Bishop'un ve idam edilen diğer yedi kişinin ölümlerinden sorumlu olmaktan suçlu bulundu.
Dış politika
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Mücevher Hareketi , Güney Batı Afrika'daki Güneybatı Afrika Halk Örgütü (SWAPO) ve El Salvador'daki Farabundo Martí Ulusal Kurtuluş Cephesi (FMLN) gibi solcu devrimci hareketlere yardım sağlamak için Küba ile yakın işbirliği içinde çalıştı.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Manifesto of the New Jewel Movement", The Grenada Revolution Online.
- ^ Burrowes, Reynold (1998). Revolution and Rescue in Grenada: An Account of the U.S. Caribbean Invasion. Greenwood Press.
- ^ a b Nohlen, D. (2005). Elections in the Americas: A data handbook. I. s. 302. ISBN 978-0-19-928357-6.
- ^ Marable, Manning. African & Caribbean Politics: From Kwame Nkrumah to Maurice Bishop (1987). African and Caribbean Politics: From Kwame Nkrumah to the Grenada Revolution. Verso Press. ISBN 9780860918844.
- ^ Commonwealth Caribbean Constitutional Law. Routledge. 4 Mart 2013. ISBN 9781135338053. 25 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Domínguez, Jorge I. (1989). To Make a World Safe for Revolution: Cuba's Foreign Policy. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ss. 165-166. ISBN 0-674-89325-5.
