Zhao Wu dokuz soyu

Soğdiana

Zhao Wu (Çaovu) dokuz soyu (Çince: 昭武九姓 pinyin: zhāowǔ jiǔxìng), Güney Kuzey Hanedanı (420 - 589), Sui Hanedanı (581 - 618) ve Tang Hanedanı (618 - 907) dönemlerinde Soğdiana (Maveraünnehir)'da Soğdlar (粟特)'ın dokuz kent devleti. Dokuz soyu barbar (九姓胡 jiǔ xìng hú) olarak da anılmıştır.

Yeü-çiler Hiung-nular tarafından yenilerek Pamir Dağları istikametine kaymışlardır. Kilian dağ Çaovu kalesi (祁連山昭武城 (qí lián shān zhāo wǔ chéng: bugünkü 甘粛省 張掖市 臨沢県 Kansu eyaleti Zhangye kenti Linze ili)'nden göç eden Yueç soyundan gelen kral ailesi nereye yerleştiyse hep "Çaovu" soyadını kullandıklari için "Çaovu dokuz soyu" denildi.

Güney Kuzey Hanedanı döneminde Yan Ta (懨噠 yān dā), Sui Hanedan döneminde Batı Göktürk Kağanlığı egemenliğine girmiştir. Tang Hanedanı döneminde Kangju Askeri Valiliği (康居都戸府 kāngjū dōuhùfǔ) kurulmuş ve Anxi Askeri Genel Valiliği (安西都護府 ānxī dōuhùfǔ)'na bağlanmıştır.

750'de Gao Xianzhi komutasındaki Tang ordusu Çaç (Taşkent) kralı ve ailesini yakalayıp Chang'a'na götürünce Çaç prensi Ebu Muslim Horasani'den yardım istedi. Bu da Talas Muharebesi'ne yol açmıştır. Ebu Muslim Ziyad ibn Salih komutasındaki Abbasi ordusunu yollamış ve Gao Xianzhi'nin Tang ordusunu yenmiştir.

Çaovu'lar tüccar ruhlu olup erkenden Çin ile ticaret yapmaktadır. Aslan, Pug ve Fergana atı (汗血馬 hàn xǐe mǎ; Kan terli at) Çuovulu tüccarlar tarafından Çin'e getirilmişlerdir. En çok Semerkand ve Keşliydi ve Xian ve Luoyan'da yapılan kazılarda Çaovu'lardan Sao 曹, Shi 石, Mi 米, He 何, Kang 康, An 安 soyadlarını taşıyan mezarlar çıkarmıştır.

Tang Hanedanı kurulduğunda askeri yardım etmiş ve Tang Hanedanı'nın ordusunda yer almışlardır.

An Shi isyanı çıkaran General An Lushan (安祿山 ān lùshān) babası Soğd annesi Göktürklü olan Semerkeandlı ve Shi Siming (史思明 shǐ sīmíng) ise Keşli idi. Tang Hanedanı'nın ünlü generali Ge Shuhan (哥舒翰 gē shūhàn)'nın babası Göktürk ve annesi Soğd idi.

• 康國 (kāng guó) (薩末鞬, 颯秣建) Semerkand (Farsça: سمرقند‎ Samarqand)
• 史國 (shǐ guó) Keş = bugünkü Şehr-i Sebz
• 安國 (ān guó) (布豁, 捕喝建) Buhara (Soğdca: βuxārak, Farsça: بُخارا Boxârâ)
• 曹國 (cáo guó) Khabudan
• 石國 (shí guó) (者舌, 柘支, 赭時) Taşkent, Çaç veya Şaş (Soğdca: Čāč, Farsça: چاچ Chāch)
• 米國 (mǐ guó) Pencikent Mâymurg (yaygın tezlere göre)
• 何國 (hé guó) Kuşanya
• 火燖國 (huǒ xún guó) Harezm (Farsça: خوارزم Khwārazm) (Hive)
• 戊地國 (wù dì guó) Bilinmemektedir.

Diğer Soğd kent-devleti olarak şunlardan bahsedilmektedir:

括穆 (kuò mù), 東安 (dōng ān), 畢 (bì), 沛捍 (pèi hàn), 那色波 (nà sè bō), 烏那曷 (wū nà hé), 穆 (mù), 漕 (cáo)

Kaynakça

• 蔡鸿生：《唐代九姓胡与突厥文化》
• Japonca Wikipedia
• Çince Wikipedia