Hüseyin Rahmi Gürpınar

Hüseyin Rahmi Gürpınar
Hüseyin Rahmi Gürpınar
Doğum	17 Ağustos 1864; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	8 Mart 1944 (79 yaşında); İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Abbas Paşa Mezarlığı, Heybeliada
Milliyet	Türk
Meslek	Yazar

Hüseyin Rahmi Gürpınar (17 Ağustos 1864, İstanbul – 8 Mart 1944, İstanbul), Türk romancı ve gazeteci.

Yaşamı

17 Ağustos 1864 tarihinde İstanbul'da doğdu. Hünkâr yaveri Mehmet Sait Paşa'nın oğlu olan Hüseyin Rahmi, üç yaşında iken annesinin ölümü üzerine, Girit'te bulunan babasının yanına gönderildi. İlkokula başladı ancak babasının evlenmesi üzerine altı yaşında tekrar İstanbul'a anneannesinin yanına gönderildi ve eğitimine burada devam etti. Yakubağa Mektebi, Mahmudiye Rüşdiyesi ve idadide okuyan Hüseyin Rahmi, tarihçi Abdurrahman Şeref Bey'in himayesiyle Mekteb-i Mülkiye'ye girdi (1878). Okulun ikinci sınıfında iken ciddi bir hastalık geçiren Hüseyin Rahmi buradaki öğrenimini yarıda bıraktı (1880). Kısa bir süre, Adliye Nezareti Ceza Kalemi'nde memur, Ticaret Mahkemesi'nde Azâ Mülazımı olarak çalışan Hüseyin Rahmi hayatını kalemiyle kazanmaya çalıştı.

1887'de Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yazmaya başlayan Hüseyin Rahmi, ardından İkdam ve Sabah gazetelerinde mütercim ve muharrir olarak çalıştı. II. Meşrutiyet döneminde 37 sayı süren Boşboğaz ve Güllâbi adlı bir gazete çıkardı. İbrahim Hilmi Bey ile birlikte çıkardığı Millet gazetesi de uzun ömürlü olmadı. 1925-1927 yılları arasında yayımlanan Türk Kadın Yolu adlı derginin yazarları arasındaydı.^[1] Sonraki çalışmalarını İkdam, Söz, Zaman, Vakit, Son Posta, Milliyet ve Cumhuriyet gazetelerine neşretti. Türkiye Büyük Millet Meclisinde 5. ve 6. dönemlerde Kütahya milletvekili olan Hüseyin Rahmi, ömrünün son otuz bir yılını geçirdiği Heybeliada'daki köşkünde 8 Mart 1944 tarihinde öldü ve oradaki Abbas Paşa Mezarlığı'na defnedildi.

Edebiyat hayatı

Hüseyin Rahmi Gürpınar; İstanbul halkının toplumsal, töresel yaşantılarını, aile geçimsizliklerini, batıl inançlarını, yaşadığı çağdaki Türk toplumunun geçirmekte olduğu krizleri hümuristik bir mizah dehasıyla anlatır. Servet-i Fünûncuların yaşıtı olduğu halde, ayrı bir sanat görüşünü sürdürür. Romanlarındaki kahramanların çoğu 19. yy sonu İstanbul'un canlı, renkli insan, hayat manzaralarıdır. Eserlerinde Anadolu yoktur. Mizahı, güldürücü olduğu kadar, gülünç yönlerimizin yansıtılması, hicvedilmesi için gerekli bir araçtır. Hüseyin Rahmi, seçtiği tipleri seviyelerine uygun, ustaca konuşturur ve olayları gülünçlü, acıklı yönleriyle belirtir. Kuvvetli bir gözlem gücü vardır. Realist, natüralist bir görüşle "toplum için sanat" yapar. Ertem Eğilmez tarafından 1976 yılında çekilen Süt Kardeşler sinema filminin konusu Hüseyin Rahmi'nin Gulyabani (1913) isimli romanından uyarlanmıştır. Bağımsız sanatçılardan biri olarak da anılır.

Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın romanları ve öyküleri yeni nesiller tarafından da kolayca anlaşılabilmesi için 1960 sonrasında içinde Mustafa Nihat Özön'ün de yer aldığı bir edebî kurulca sadeleştirilmişti. Bu sadeleştirme kimilerince yerinde bulunurken kimileri de özgün dilin dokunulmadan bırakılması gerektiğini savunmuşlardı.^[2]

Eserleri

Hikâye, oyun ve roman türündeki eserlerinin sayısı 54'tür.

Eserlerinden bazıları:

Şık (1889)
Mürebbiye (1889)
İffet (1896)
Mutallaka (boşanmış kadın) (1898)
Bir Muadele-i Sevda (1899)
Metres (1899)
Tesadüf (1900)
Şıpsevdi (1911)
Nimetşinas (1911)
Gönül Ticareti (1911)
Kaderin Cilvesi (1912)
Cadı (1912)
Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (1912)
Gulyabani (1913)
Hazan Bülbülü (Oyun, 1916)
Hakka Sığındık (1919)
Son Arzu (1922)
Efsuncu Baba (1924)
Meyhanede Hanımlar (1924)
Ben Deli Miyim? (1925)
Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu (1927)
Muhabbet Tılsımı (1928)
Namusla Açlık Meselesi (Öykü, 1933)
İki Hödüğün Seyahati (1933)
Katil Buse (Öykü, 1933)
Kadın Erkekleşince (Oyun, 1933)
Şeytan İşi (1933)
Tünelden İlk Çıkış (Öykü, 1934)
Utanmaz Adam (1934)
Eşkiya İninde (1935)
Gönül Ticareti (1939)
Kesik Baş (1942)
Gönül Bir Yeldeğirmenidir Sevda Öğütür (1943)
Melek Sanmıştım Şeytanı (1943)
Dirilen İskelet (1946)
Dünyanın Mihveri Kadın Mı? (1949)
Deli Filozof (1964)
Kaderin Cilvesi (1964)
Namuslu Kokotlar (1973)
Ölüler Yaşıyor Mu? (1973)
Shikure Babezu (1974)
Ölümüne Sevgi
Namussuz Necdet
Fiyasko™
Hayattan Sayfalar
Kadınlar Vaizi
İstanbul'da Bir Frank
Can Pazarı
İnsan Önce Maymun Muydu?
Cadı Çarpıyor

Kaynakça

^ Koç, Duygu (2020). "Öcü Geçmiş, Yüceltilen Bugün Ve Umutlu Gelecek: Türk Kadın Yolu Dergisinde Siyasi Söylem". Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD). 39 (67). s. 592. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020.
^ Selim İleri (15 Eylül 2013). "Yaşayan Hüseyin Rahmi". Zaman. 16 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2013.

Dış bağlantılar

Vikisöz 'de Hüseyin Rahmi Gürpınar ile ilgili özlü sözler bulunur.
Hüseyin Rahmi Gürpınar Edebi Kişiliği 3 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yine Hüseyin Rahmi Gürpınar 8 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
www.kultur.gov.tr 11 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Vikisöz'de Hüseyin Rahmi Gürpınar ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

[1] Koç, Duygu (2020). "Öcü Geçmiş, Yüceltilen Bugün Ve Umutlu Gelecek: Türk Kadın Yolu Dergisinde Siyasi Söylem". Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD). 39 (67). s. 592. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020.

[2] Selim İleri (15 Eylül 2013). "Yaşayan Hüseyin Rahmi". Zaman. 16 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2013.

[1]

[2]