Alang paru Hualien
Alang paru Hua-lien(sayang)/Ka-ring-ku(Knxalan Nihung) /S-kang-ki (rudan Truku)
Alang paru Ka-ring-ku(hndlan hnang kari Ni-hung Ka-ring-ku.S-kang-ki o kari Truku) o wana 1 bi klwaan ska nyusan ni nyusan Hua-lien ga mniq tgdaya kulaw nklaan hidaw nyusan Hua-lien klwaan Tay-wang, quwaq rwahan baang tgdaya tudu ayug Hua-tung, tgdaya o mlutut nsgan Sing-cen, msslut nsgan Ci-an ka tghunat. Ryaxan hidaw o mskiyiig ngsan B-su-ring, Nklaan hidaw o msbrah gsilung paru Tay-ping(gsilung Hwi-ri-ping). Kana alang paru o niqan 44 klwaan na elealang, sgun mseupu 6 snpuan elealang. Knlbangan dxgal o 29.4095 pnsrurul km. Dha msdalih nsgan Sing-cen o tgbilaq bi knlbangan dxgal kana nyusan; knhbragan hiyi o10.9 kbuhug seejiq, tg 2 knhbragan seejiq alang Yi-Hua-Tung nniqan nii(Brah bi o Taytung), knkdxan seejiq na o tg1 Hua-tung; Mniq ska nnyusan kana mtqiri klwaan o kana klwaan knlabang dxgal o bilaq hari, tg3 knkdxan seejiq alang nyusan. Snpuan msdalih Singcen ni Ci-an dha nsgan nii o maa paru hari alang, yaa bi 20 kbuhug hmbragan seejiq, bkgun mniq alang paru Tay-wang o tg 8 nniqan na.
Nhdaan knlwaan Ni-hung 1940 hngkawas siida ka pnhyug ka alang. Lala bi saw niqan bi hangan smnlaan nkana o msslutut gmaaw smmalu dxgal hini, bitq sayang ka knrana knblaiq na o wada mrana staril maa paru bi emblaiq alang nklaan hidaw Tay-wang da.
Seuxal ka Hualien o “ Ci-ray”ksun, kiya o klgan seejiq A-mis o seangal na paah sun “Sa-ki-ra-ya” ka “kiray”msa hndlan hnang niya. 1909 hngkawas tealax paah Tay-tung ni pseanak smalu dxgal Hua-lien da. Brah alang nii o Ri-ran-kan sun, mniq lntadan yayung Mey-rung, Sing-kang sun uri. Mssbrah smudal sngayan asu gsilung Hua-lien (Nanpingce) lntadan yayung Hualien.
1920 hngkawas knpriyux smlaan ka dxgal Tay-wang ni phiyug wayay elug Hua-lien-kang, klwan mqquri sbiq qpahan nsgan Hua-lien qpahan nsgan Hua-lien. 1937 hngkawas nklaan hidaw o daan smalu nyusan ni prihan nyusan Hua-lien nsgan Hualien. 1940 hngkawas daan smalu alang paru ni pryuxan alang paru Hualienkang. Babaw tnegjiyal, 1946 hngkawas prihan alang paru Hua-lien bitaq sayang. Mdka dha alang paru Yi-ran nyusan Yi-ran o tgplealay bi smnlaan 2 alang paru nyusan mtqiri kana klwaan.
Duma na seejiq o Hua-lien ni tg3 paru alang Wun-ku-hua Cya-na-da o niqan cicih msdka na msa, saw tnunan hnyigan dxgal (2 alang o ga mniq babaw pntuhan 2 qcinux dxgal truma G-si-lung pa-ru kana kika mnsuwil lala bi runug) , nniqan niya (2 alang o 1 baang msdalih dgiyaq, 1 baang o mqquri gsilung, rahuq na hi ka 2 bbaang o mllutut ruwan sbreenux dxgal), qqsiya (2 alang ga mniq truma gntuan sbreenux dxgal yayung paru kana) ni nklaan hidaw, ryaxan hidaw snpngan tnqrian o mddka(nklaan ryaxan hidaw tnqrian o 120 tu) lnlgan yayung gsilung paru(2 alang daan yayung muxul kana, kiya o Mqalux yayung ni yayung meuxul A-ras-cya, rbagan mkkleetu misan mmeuxul). Quri 2 alang qnyixan qsiya o ini ksleexan bi ka jiyax kdngaan qhriqan siida. Knlala qnixan quyux rbagan ka Hua-lien o mgkala lala hari misan, Wun-ku-hua o knpakux. Rahuq na saw snruan baraw nii ga, mdka cicih ka snlaan qpahan nkana o niqan msdalih suyang bi rdaan asu(2 alang niqan rdaan asu kana babaw dxgal), nniqan trilan asu skiya( ini eniq nsgan klwaan ska ga mniq dalih nsgan hiya) nnii pusu na. Dha dha ka knkla kndsan, ssrhayan(saw rbagan kjiyax laqi matas ptasan tgbaraw Haysing musa mmgaluk thiyaq bi Wun-ku-hua) ni mggaluk ssbiyax hiyi( saw qpuring snbut qurug Hu-yeng) musa miyah mnlala bi uri. Kiya ni brah thowlang nyusan Syey- sen-san do pptasan na patas ppsdka gmmaaw hiya, lmnglung ngngalun na ka Hualien maa “ Wun-ku-hua Tay-iwang ” msa duri.
Hnyigan dxgal
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kana hnyigan dxgal alang paru Hua-lien o lala bi dxgal hnyigan sbreenux gntuan yayung kana, yaa bi 90%. Wana baang ryaxan hidaw alang Kuw-hung ni pstrngan ayus alang Swi-yeyn nsgan Bsu-ring ni kska alang dgiyaq Mey-run ini dhuq 1 kbkuy ka sbranaw o yaa bi dalih dhuq 10% knblangan na.
Kmpryuxan snegasut yayung
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu bi qsiya alang paru Hua-lien o sgun yayung Ci-an(ayug Tu-ran) ni yayung Mey-run. Ayug Ci-an ga nklaan hidaw Tay-wang, ayug Tu-ran sun uri, 1 yayung knlwaan nyusan, knbragan qnlian na o 11.40 km, knlabang endaan na o 42.16 2 psrurul km. Pusu bi sbiq ka yayung Ci-cyaw-cwan o ga mniq iyax tgdaya kska nyusan Hua-lien, pusu bi ga na niqan o tgtruma alang paru Hua-lien ni tgdaya nsgan Ci-an. Pusu pnyahan na o ga knbaraw 13 kbkuy 21 kungce baang nklaan hidaw dgiyaq Cian nsgan Bsu-ring mquri kiyig nklaan hidaw tghunat nklaan hidaw. Babaw muda Cing-hung, Seng-an, Yi-cang nii do pgeanak ptsiyaw Ci-an ni Hua-lien da. Hakaw yayung Ci-an o msdalih bi hakaw rmuxan qsiya yayung mtmay gsilung ni dalih rwaan nkana Nan-ping do mtmay gsilung paru Ta-ping da.
Yayung Mey-run seuxal o “Sa-pu-tang”sun, endaan knbragan qsiya na o 19.58 km. Snlungan na qsiya o 72.54 2 pnsrurul km, muda kana alang paru Hua-lien. Pusu qsiya o pnaah dgiyaq Sa-pu-tang ga mniq alang Swi-yen nsgan Bsu-ring, knbragan paah gsilung o 11 kbkuy 20 tnxalun. Alang paru Hua-lien o gntuan gnrangan sbreenux ayug Mey-run, gnrangan gntuan ngungu na o bitaq dalih Ci-an, alang paru Hualien, Cya-ri 1 endaan gasil nii. yayung Mey-run hici bi do mniq baang tghunat triran asu Hualien mrmux mtmay gsilung paru Tai-ping. yayung Mey-run o paah daya madas bbtunux, ini pstuq daan kkmgus do maa bbilaq bnaqig da. Duri ni mtbiyax bi ka bgihur ni yayung gsilung(mqalux qsiya). Mniq rwaan nkana Pey-ping hiya do maa ida saw dxgal bnaqig, tduwa rrwaan saw tneuda seejiq ni tnsapah hiya.
Saw pusu qpahan kkarat paah ska Ming-ku 80 bitaq 109 hngkawas nhdaan qntaan snpgan ptpatas o kana 1 hngkawas alang nii ka sblayun bi tgbaraw kntlxan karat o 27.1℃, sblayun tgllbu kntlxan karat o 21.0℃, mgquri krkarat sbghurun mtcilux. Alang nii ka snblayun 1 hngkawas knlala qnyuxan o dhuq 1.844 kungri, sblayun qyuxan kdjiyax o 133 jiyax. Pusu bi qyuxan idas o tg7 idas bitaq tg10 idas kska na hiya. Endaan bgihur paru aji o babaw kndaxan daan bghur iyax ryaxan hidaw tghunat pneglubang embbrah nyupan mtcilux ka saw nii. Alang paru Hualien 1 hngkawas pnddkaan hnriqan o 77.8%. Nii mniq pnlaq nklaan hidaw Taiwan ka alang paru Hualien, yasa htran Dgiyaq paru ni dgiyaq Hay-yan, 1 hngkawas ka pusu bi uda bgihur o mgquri iyax nklaan hidaw tgdaya, ska na hiya o mniq kska tg6～8 idas ka mgquri iyax ryaxan hidaw tghunat ka bgihur na o embiyax hari. 1 hngkawas snblayun knslikaw bgihur na o 2.18 kungce/myaw.
Pnurug saw pnegkla patas snpgan ini huya nkana dxgal hrus o dalih kbkuy hngkawas ka pnklaan qnlhangan bgihur paru ga niqan 12% baraw truma o muda dxgal Hua-lien. Alang nii o daan bi bgihur paru paah ryaxan hidaw Gsilung paru ni smdayak bgihur pnskarat, kiya ni siyaw pnlaq o ini pstqi kmugus sminaw ni pnlaq do hkawas hkawas wada meelih da.
Bnkgan qpahan alang
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]44 elealang ka klwaan alang paru Hua-lien ni smalu 6 aji balay nsgan qpahan ka snpuan elealang. Duri ni yasa bilaq bi hiyi ka alang Ming-cu ni wada pspuun alang Ming-cu hida.
Alang paru Hua-lien djiyun bi kari klwaan Cung-hua-ming-ku, Kl-mu-kan Tey-wan, Ngay-ngay Tey-wan. Djiyun bi kari Seejiq Tnpusu o kari A-mis/Pan-cah, kari Truku ni kari Sa-ki-ra-ya.
Kana alang knrana dnuuy sbrigan o smhjil quri ska alang iyax tghunat ryaxan hidaw hiya, ryaxan hidaw o mgquri lala pptasan(dxgal djiyun qmpringan Cu-ci). Nklaan hidaw o lala bi tgparu nniqan spsapah(kska hari paru alang Hua-tung) ni nniqan tmayan asu Hua-lien. Iyax nklaan hidaw tgdaya o qpahan smlaan Mey-run. Iyax tghunat nklaan hidaw o mkssiyaw gsilung(Nan, Pey-ping) ni pusu bi o nniqa sapah ni psngayan dxgal, alang ni ssiyaw o mseexan bi pnsnakan na.
Qpah nhuma
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Alang paru Hua-lien o pusu smhjil pstutuy qpahun smmalu sbrigan. Kiya ni ini hari pdka saw elealang isil ska nyusan embiyax prana ka qqpah dha dxgal. Ska alang tgmalu bi dxgal djiyun prana qpahun o gaga mniq hari baang iyax tgdaya ryaxan hidaw alang Ku-cyang, Ku-cing ni Ku-hu hyhiya. Pusu bi pnegalang dnuuy o hmuma bunga Hua-lien, sqmu, empajiq usik kuyuh, bugax payay, pgu, mami nnii ni cicih silung tbgan qsurux.