Real Madrid CF: Versiyalar orasidagi farq
| Qator 818: | Qator 818: | ||
=== El Clásico === |
=== El Clásico === |
||
{{main|El Clásico}} |
{{main|El Clásico}} |
||
[[Fayl:Control_de_Sergio_(5628131065).jpg|right|thumb|"Santyago Bernabeu" stadionidagi 2011-yilgi |
[[Fayl:Control_de_Sergio_(5628131065).jpg|right|thumb|"[[Santiago Bernabéu Stadioni|Santyago Bernabeu]]" stadionidagi 2011-yilgi „<nowiki/>[[El Clásico]]<nowiki/>“dan manzara]] |
||
Milliy ligada ikki eng kuchli jamoalar oʻrtasida tez-tez shiddatli raqobat boʻlib turadi va bu, ayniqsa, „Real Madrid“ va „Barselona“ oʻrtasidagi oʻyin „Klassik“ (''El Klassiko'') nomi bilan mashhur boʻlgan La Ligada koʻrinadi. Milliy musobaqalar boshlangandan beri klublar Ispaniyaning ikkita raqib mintaqasi: Kastiliya va Kataloniya, shuningdek, ikki shaharning vakillari sifatida koʻrildi. Raqobat koʻpchilik kastiliyaliklar va kataloniyaliklar oʻrtasidagi siyosiy va madaniy ziddiyatlarni aks ettiradi, bu bir muallif tomonidan Ispaniya fuqarolar urushining qayta timsoli sifatida koʻriladi . Yillar davomida „Real Madrid“ va „Barselona“ning rekordi Madridning 100 ta gʻalabasi, „Barselona“ning 97 ta gʻalabasi va 52 ta durang. |
Milliy ligada ikki eng kuchli jamoalar oʻrtasida tez-tez shiddatli raqobat boʻlib turadi va bu, ayniqsa, „Real Madrid“ va „Barselona“ oʻrtasidagi oʻyin „Klassik“ (''El Klassiko'') nomi bilan mashhur boʻlgan La Ligada koʻrinadi. Milliy musobaqalar boshlangandan beri klublar Ispaniyaning ikkita raqib mintaqasi: Kastiliya va Kataloniya, shuningdek, ikki shaharning vakillari sifatida koʻrildi. Raqobat koʻpchilik kastiliyaliklar va kataloniyaliklar oʻrtasidagi siyosiy va madaniy ziddiyatlarni aks ettiradi, bu bir muallif tomonidan Ispaniya fuqarolar urushining qayta timsoli sifatida koʻriladi . Yillar davomida „Real Madrid“ va „Barselona“ning rekordi Madridning 100 ta gʻalabasi, „Barselona“ning 97 ta gʻalabasi va 52 ta durang<ref>{{cite web |url=http://www.ceroacero.es/confronto_equipas.php?op=ver_confronto&equipa_1=40&equipa_2=50 |title=Victory Tracker |publisher=Ceroacero.es |access-date=18 February 2013 |archive-date=11 October 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131011234752/http://www.ceroacero.es/confronto_equipas.php?op=ver_confronto&equipa_1=40&equipa_2=50 |url-status=live}}</ref>. |
||
[[Fayl:Real_Madrid_-_Barça_(3495454182).jpg|left|thumb|"Real Madrid" muxlislari „El |
[[Fayl:Real_Madrid_-_Barça_(3495454182).jpg|left|thumb|"Real Madrid" muxlislari „El Clásico“ oldidan oʻz klublarining oq libosini namoyish qilishmoqda. „Real Madrid“ muxlislari ham „El Clásico“ oʻyinlarida [[Ispaniya bayrogʻi|Ispaniya bayroq]]<nowiki/>larini koʻtarib turishadi<ref>{{cite book |last1=Fitzpatrick |first1=Richard |title=El Clasico: Barcelona v Real Madrid: Football's Greatest Rivalry |date=2012 |publisher=Bloomsbury |page=146}}</ref>.]] |
||
1930-yillardayoq Barselona „Madridning markazlashtirish tendentsiyalariga qarshi turib, kataloniyaliklarning oʻziga xosligi ramzi sifatida obroʻ qozongan edi“. Migel Primo de Rivera va ayniqsa Fransisko Frankoning diktaturasi davrida Ispaniyadagi barcha mintaqaviy tillar va oʻziga xosliklarga nisbatan norozilik bildirilgan va jilovlangan. Shunday qilib, Barselona fuqarolarining aksariyati Franko rejimiga qattiq qarshilik koʻrsatdilar . Oʻsha davrda „Barselona“ oʻzining „''Més que un club''“ (''inglizcha: More than a club'') shioriga ega boʻldi, chunki uning kataloniyalik millatchi va ilgʻor eʼtiqodlari bilan aloqasi bor edi. |
1930-yillardayoq Barselona „Madridning markazlashtirish tendentsiyalariga qarshi turib, kataloniyaliklarning oʻziga xosligi ramzi sifatida obroʻ qozongan edi“. Migel Primo de Rivera va ayniqsa Fransisko Frankoning diktaturasi davrida Ispaniyadagi barcha mintaqaviy tillar va oʻziga xosliklarga nisbatan norozilik bildirilgan va jilovlangan. Shunday qilib, Barselona fuqarolarining aksariyati Franko rejimiga qattiq qarshilik koʻrsatdilar<ref name="josepsunyol">Burns, Jimmy, 'Don Patricio OʻConnell: An Irishman and the Politics of Spanish Football' in „[http://www.irishargentine.org/0803.pdf Irish Migration Studies in Latin America] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110726185724/http://www.irishargentine.org/0803.pdf|date=26 July 2011}}“ 6:1 (March 2008), p. 44. Available online [http://www.irlandeses.org/0803burns3.htm pg. 3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100718143546/http://www.irlandeses.org/0803burns3.htm|date=18 July 2010}},[http://www.irlandeses.org/0803burns4.htm pg. 4] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100718143516/http://www.irlandeses.org/0803burns4.htm|date=18 July 2010}}. Retrieved 29 August 2010.</ref><ref>Ham, Anthony p. 221</ref>. Oʻsha davrda „Barselona“ oʻzining „''Més que un club''“ (''inglizcha: More than a club'') shioriga ega boʻldi, chunki uning kataloniyalik millatchi va ilgʻor eʼtiqodlari bilan aloqasi bor edi<ref>Ball, Phil p. 88</ref>. |
||
Franko boshqaruvi (1939—1975) „Barselona“ va „Real Madrid“ning faoliyati va maydondagi natijalariga qay darajada taʼsir qilgani haqida munozaralar davom etmoqda. Ikkala klubning muxlislari oʻzlarining hikoyalarini afzal koʻrgan afsonalarni boʻrttirib yuborishadi. Koʻpgina tarixchilar Frankoning afzal koʻrgan futbol jamoasiga ega emasligiga rozi boʻlishadi, ammo uning ispan millatchiligiga boʻlgan eʼtiqodi uni „Atletiko Aviasion“ va „Madrid“ FC (Respublika qulagandan keyin oʻzining „qirollik“ nomini qayta tiklagan) kabi tashkiliy jamoalar bilan bogʻlashiga olib keldi. yana Real Madridga aylandi). Boshqa tomondan, u oʻzgartirilgan „Barselona“ning kataloniyaliklar emas, balki „Ispaniya jamoasi“ sifatida muvaffaqiyat qozonishini ham xohladi. Franko hukmronligining dastlabki yillarida „Real Madrid“ unchalik muvaffaqiyat qozona olmadi, ikki marta Generalimo kubogi va kubogi Eva Duarteni qoʻlga kiritdi; „Barselona“ uchta liga chempionligini qoʻlga kiritdi, bir marta Generalimo kubogi va bir marta Eva Duarte kubogi. Oʻsha davrda „Atletiko Aviación“ „Real Madrid“dan ustun kelgan jamoa deb hisoblangan. Bu davrdagi eng bahsli voqealar qatoriga „Real Madrid“ning „Barselona“ ustidan 11:1 hisobida gʻalaba qozonishi va „Barselona“ bilan kelishuviga qaramay, Kataloniya jamoasi qoʻrqitish boʻyicha bahsli transferi kiradi. Oxirgi transfer „Real Madrid“ prezidenti Santyago Bernabeuning misli koʻrilmagan hukmronlik davrini boshlab bergan „inqilob“ining bir qismi edi. Franko qoʻshinlari uchun kurashgan fuqarolar urushi faxriysi boʻlgan Bernabeu „Real Madrid“ni nafaqat ispan, balki |
Franko boshqaruvi (1939—1975) „Barselona“ va „Real Madrid“ning faoliyati va maydondagi natijalariga qay darajada taʼsir qilgani haqida munozaralar davom etmoqda. Ikkala klubning muxlislari oʻzlarining hikoyalarini afzal koʻrgan afsonalarni boʻrttirib yuborishadi. Koʻpgina tarixchilar Frankoning afzal koʻrgan futbol jamoasiga ega emasligiga rozi boʻlishadi, ammo uning ispan millatchiligiga boʻlgan eʼtiqodi uni „Atletiko Aviasion“ va „Madrid“ FC (Respublika qulagandan keyin oʻzining „qirollik“ nomini qayta tiklagan) kabi tashkiliy jamoalar bilan bogʻlashiga olib keldi. yana Real Madridga aylandi). Boshqa tomondan, u oʻzgartirilgan „Barselona“ning kataloniyaliklar emas, balki „Ispaniya jamoasi“ sifatida muvaffaqiyat qozonishini ham xohladi. Franko hukmronligining dastlabki yillarida „Real Madrid“ unchalik muvaffaqiyat qozona olmadi, ikki marta Generalimo kubogi va kubogi Eva Duarteni qoʻlga kiritdi; „Barselona“ uchta liga chempionligini qoʻlga kiritdi, bir marta Generalimo kubogi va bir marta Eva Duarte kubogi. Oʻsha davrda „Atletiko Aviación“ „Real Madrid“dan ustun kelgan jamoa deb hisoblangan. Bu davrdagi eng bahsli voqealar qatoriga „Real Madrid“ning „Barselona“ ustidan 11:1 hisobida gʻalaba qozonishi va „Barselona“ bilan kelishuviga qaramay, Kataloniya jamoasi qoʻrqitish boʻyicha bahsli transferi kiradi. Oxirgi transfer „Real Madrid“ prezidenti Santyago Bernabeuning misli koʻrilmagan hukmronlik davrini boshlab bergan „inqilob“ining bir qismi edi. Franko qoʻshinlari uchun kurashgan fuqarolar urushi faxriysi boʻlgan Bernabeu „Real Madrid“ni nafaqat ispan, balki Yevropa futbolida ham yuqori pogʻonada koʻrdi va Yevropaning eng yaxshi klublari uchun birinchi haqiqiy raqobat boʻlgan Evropa kubogini yaratishda yordam berdi. Uning orzusi „Real Madrid“ nafaqat ketma-ket liga chempionligini qoʻlga kirita boshlaganida, balki 1950-yillarda Yevropa kubogining dastlabki beshta nashrini ham yengib chiqqanida amalga oshdi<ref>{{cite web |url=https://www.realmadrid.com/en/about-real-madrid/history/presidents/santiago-bernabeu |title=SANTIAGO BERNABÉU 1943·1978 |work=Real Madrid C.F. |publisher=realmadrid.com |access-date=1 July 2022 |archive-date=16 August 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220816230029/https://www.realmadrid.com/en/about-real-madrid/history/presidents/santiago-bernabeu |url-status=live}}</ref>. Bu voqealar ispan futboliga katta taʼsir koʻrsatdi va Frankoning munosabatiga taʼsir qildi. Tarixchilarga koʻra, bu vaqt ichida u oʻz rejimining xalqaro obroʻsi uchun „Real Madrid“ning muhimligini tushunib yetgan va oʻlimigacha klub uning afzal koʻrgan jamoasiga aylangan. 1957-yildan 1969-yilgacha Franko qoʻl ostida tashqi ishlar vaziri boʻlib ishlagan Fernando Mariya Kastiella „Real Madrid bizda mavjud boʻlgan eng yaxshi elchixona“ ekanligini taʼkidladi. Franko 1975-yilda vafot etdi va tez orada Ispaniya demokratiyaga oʻtdi. Uning boshqaruvi ostida „Real Madrid“ 14 marta liga, olti marta Generalimo kubogi, bir marta Eva Duarte kubogi, oltita yevrokubok, ikki marta Lotin kubogi va bir marta Qitʼalararo kubokni qoʻlga kiritgan. Xuddi shu davrda, „Barselona“ gʻalaba qozondisakkizta liga chempionligi, toʻqqizta Generalisimo kubogi, uchta Eva Duarte kubogi, uchta shaharlararo yarmarkalar kubogi va ikkita Lotin kubogi<ref>{{cite web |url=https://thesefootballtimes.co/2017/09/27/real-madrid-and-the-franco-regime/ |title=THE STORY OF REAL MADRID AND THE FRANCO REGIME |work=Nick Fitzgerald |date=27 September 2017 |publisher=thesefootballtimes.co |access-date=1 July 2022 |archive-date=1 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220701193952/https://thesefootballtimes.co/2017/09/27/real-madrid-and-the-franco-regime/ |url-status=live}}</ref><ref name="goal.com2" />. |
||
Raqobat 1950-yillarda, klublar Alfredo Di Stefano bilan shartnoma imzolash borasida bahslashganda kuchaygan. Di Stefano Kolumbiyaning Bogota shahridagi „Los Millionarios“ jamoasida oʻynab, oʻz vatani Argentinada oʻyinchilarning ish tashlashi vaqtida „Barselona“ va „Real Madrid“ni hayratda qoldirdi. Millonarios Kolumbiyaga qaytganidan koʻp oʻtmay, „Barselona“ direktorlari Buenos-Ayresga tashrif buyurishdi va Di Stefanoni 1954-yilda 150 million italyan lirasi ekvivalentiga (boshqa manbalarga koʻra) transfer qilish uchun FIFAga tegishli soʻnggi jamoa boʻlgan River Pleyt bilan kelishib oldilar. 200 000 dollar). Bu uning huquqlari uchun ikki ispaniyalik raqib oʻrtasida kurashni boshladi. FIFA Ispaniya futbol federatsiyasining sobiq prezidenti Armando Munos Kaleroni vositachi etib tayinladi. Kalero Di Stefanoni Madridda 1953/1954 va 1955/1956, Barselonada esa 1954/1955 va 1956/1957 mavsumlarida oʻynashga ruxsat berishga qaror qildi. Shartnoma futbol assotsiatsiyasi va ularning tegishli klublari tomonidan tasdiqlangan. Kataloniyaliklar rozi boʻlishsada, bu qaror „blaugrana“ aʼzolari oʻrtasida turli noroziliklarni keltirib chiqardi va prezident 1953-yilning sentyabrida isteʼfoga chiqishga majbur boʻldi. „Barselona“ Madridga oʻzining yarim ulushini sotib yubordi va Di Stefano ''Los Blankosga'' koʻchib oʻtib, toʻrt yillik shartnoma imzoladi. „Real“ transfer uchun 5,5 million ispan pesetasi, qoʻshimcha ravishda xarid uchun 1,3 million bonus, „Milonarios“ga toʻlanishi kerak boʻlgan yillik toʻlov, Di Stefano uchun esa 16 000 maosh, jamoadoshlarinikidan ikki baravar koʻp bonus toʻlagan, jami 40 dona. Madrid klubi yillik daromadining %. |
Raqobat 1950-yillarda, klublar Alfredo Di Stefano bilan shartnoma imzolash borasida bahslashganda kuchaygan. Di Stefano Kolumbiyaning Bogota shahridagi „Los Millionarios“ jamoasida oʻynab, oʻz vatani Argentinada oʻyinchilarning ish tashlashi vaqtida „Barselona“ va „Real Madrid“ni hayratda qoldirdi. Millonarios Kolumbiyaga qaytganidan koʻp oʻtmay, „Barselona“ direktorlari Buenos-Ayresga tashrif buyurishdi va Di Stefanoni 1954-yilda 150 million italyan lirasi ekvivalentiga (boshqa manbalarga koʻra) transfer qilish uchun FIFAga tegishli soʻnggi jamoa boʻlgan River Pleyt bilan kelishib oldilar. 200 000 dollar). Bu uning huquqlari uchun ikki ispaniyalik raqib oʻrtasida kurashni boshladi. FIFA Ispaniya futbol federatsiyasining sobiq prezidenti Armando Munos Kaleroni vositachi etib tayinladi. Kalero Di Stefanoni Madridda 1953/1954 va 1955/1956, Barselonada esa 1954/1955 va 1956/1957 mavsumlarida oʻynashga ruxsat berishga qaror qildi. Shartnoma futbol assotsiatsiyasi va ularning tegishli klublari tomonidan tasdiqlangan. Kataloniyaliklar rozi boʻlishsada, bu qaror „blaugrana“ aʼzolari oʻrtasida turli noroziliklarni keltirib chiqardi va prezident 1953-yilning sentyabrida isteʼfoga chiqishga majbur boʻldi. „Barselona“ Madridga oʻzining yarim ulushini sotib yubordi va Di Stefano ''Los Blankosga'' koʻchib oʻtib, toʻrt yillik shartnoma imzoladi. „Real“ transfer uchun 5,5 million ispan pesetasi, qoʻshimcha ravishda xarid uchun 1,3 million bonus, „Milonarios“ga toʻlanishi kerak boʻlgan yillik toʻlov, Di Stefano uchun esa 16 000 maosh, jamoadoshlarinikidan ikki baravar koʻp bonus toʻlagan, jami 40 dona. Madrid klubi yillik daromadining %<ref name="di Stefano">{{cite news |date=7 July 2014 |title=BBC SPORT | Football | Alfredo Di Stefano: Did General Franco halt Barcelona transfer? |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/sport/0/football/28204560 |url-status=live |access-date=2 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160208154241/https://www.bbc.com/sport/football/28204560 |archive-date=8 February 2016}}</ref>. |
||
Di Stefano „Real Madrid“ning keyingi muvaffaqiyatida ajralmas boʻldi va „Barselona“ga qarshi birinchi oʻyinida ikkita gol urdi. U bilan madridliklar yevrokuboklarning dastlabki beshta gʻalabasini qoʻlga kiritdi. 1960-yillarda „Real Madrid“ va „Barselona“ Yevropa kubogida ikki marta toʻqnash kelishdi, Madridliklar 1959-60 yillarda ketma-ket beshinchi chempionlik yoʻlida gʻalaba qozonishdi, „Barselona“ esa 1960/1960-yilda finalda magʻlub boʻlish yoʻlida gʻalaba qozondi. 1973/1974-yilgi mavsum oldidan Yoxan Kroyff „Ayaks“ dan 920 000 funt sterling evaziga „Barselona“ga dunyo rekordi evaziga keldi. Allaqachon „Ayaks“da oʻrnatilgan oʻyinchi boʻlgan Kroyff Evropa matbuotiga Fransisko Franko bilan bogʻlangan klubda oʻynay olmagani uchun „Real Madrid“ni emas, balki „Barselona“ni tanlaganini aytganida tezda „Barselona“ muxlislarini magʻlub etdi. U oʻgʻliga mahalliy kataloniyalik Avliyo Jorjning sharafiga „Jordi“ deb ism qoʻyganida, u oʻzini yanada sevdi. 2002-yilda klublar oʻrtasidagi Yevropa uchrashuvi ispan matbuoti tomonidan „Asr oʻyini“ deb nomlandi va Madridning gʻalabasini butun dunyo boʻylab 500 milliondan ortiq odam tomosha qildi. |
Di Stefano „Real Madrid“ning keyingi muvaffaqiyatida ajralmas boʻldi va „Barselona“ga qarshi birinchi oʻyinida ikkita gol urdi. U bilan madridliklar yevrokuboklarning dastlabki beshta gʻalabasini qoʻlga kiritdi<ref>{{cite news |date=7 July 2014 |title=Alfredo di Stéfano was one of football's greatest trailblazers |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2014/jul/07/alfredo-di-stefano-real-madrid |url-status=live |access-date=12 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200725025210/https://www.theguardian.com/football/blog/2014/jul/07/alfredo-di-stefano-real-madrid |archive-date=25 July 2020}}</ref>. 1960-yillarda „Real Madrid“ va „Barselona“ Yevropa kubogida ikki marta toʻqnash kelishdi, Madridliklar 1959-60 yillarda ketma-ket beshinchi chempionlik yoʻlida gʻalaba qozonishdi, „Barselona“ esa 1960/1960-yilda finalda magʻlub boʻlish yoʻlida gʻalaba qozondi. 1973/1974-yilgi mavsum oldidan Yoxan Kroyff „Ayaks“ dan 920 000 funt sterling evaziga „Barselona“ga dunyo rekordi evaziga keldi<ref>Ball, Phil. pp. 83-85</ref>. Allaqachon „Ayaks“da oʻrnatilgan oʻyinchi boʻlgan Kroyff Evropa matbuotiga Fransisko Franko bilan bogʻlangan klubda oʻynay olmagani uchun „Real Madrid“ni emas, balki „Barselona“ni tanlaganini aytganida tezda „Barselona“ muxlislarini magʻlub etdi. U oʻgʻliga mahalliy kataloniyalik Avliyo Jorjning sharafiga „Jordi“ deb ism qoʻyganida, u oʻzini yanada sevdi. 2002-yilda klublar oʻrtasidagi Yevropa uchrashuvi ispan matbuoti tomonidan „Asr oʻyini“ deb nomlandi va Madridning gʻalabasini butun dunyo boʻylab 500 milliondan ortiq odam tomosha qildi<ref>{{cite news |date=11 December 2008 |title=Real win Champions League showdown |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/7773773.stm |url-status=live |access-date=21 August 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120731062536/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/7773773.stm |archive-date=31 July 2012}}</ref>. Oʻzining shiddatli va intizomsizligi bilan mashhur boʻlgan oʻyinda ikkala jamoaning ham unutilmas gol nishonlashlari, koʻpincha raqibni masxara qilishlari ham bor. 1999-yil oktabr oyida „Real Madrid“ hujumchisi Raul „Kamp Nou“da gol urishdan oldin „Barselona“ning 100 000 muxlislarini jim boʻling degandek barmogʻini labiga qoʻyib ovozini oʻchirdi<ref name="Marca">{{cite news |title=Real Madrid-Barcelona: Celebrations in enemy territory |work=Marca |url=http://www.marca.com/en/football/barcelona/2017/04/24/58fe5ed8ca47413f548b461c.html |url-status=live |access-date=9 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181010011212/http://www.marca.com/en/football/barcelona/2017/04/24/58fe5ed8ca47413f548b461c.html |archive-date=10 October 2018}}</ref><ref>{{cite news |title=When Raul ended Madrid's humiliation, silenced Nou Camp |work=Egypt Today |url=http://www.egypttoday.com/Article/8/39224/When-Raul-ended-Madrid%27s-humiliation-silenced-Nou-Camp |url-status=live |access-date=9 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231021111318/https://www.egypttoday.com/Article/8/39224/When-Raul-ended-Madrid%E2%80%99s-humiliation-silenced-Nou-Camp |archive-date=21 October 2023}}</ref>. 2009-yilda „Barselona“ sardori Karles Puyol „ Bernabeu“da Madrid muxlislari oldida kataloniyaliklar bogʻichini oʻpdi. Krishtianu Ronaldu 2012 va 2016-yillarda „Kamp Nou“da „Barselona“ga gol urganidan soʻng ikki marta „tinchlanish“ uchun ishora qildi. 2017-yilning aprelida Messi „Barselona“ safida „Real“ga qarshi oʻyinda 93-daqiqada gʻalaba qozonganini nishonladi. Bernabeu „Barselona“ libosini yechib, „Real Madrid“ muxlislarini gʻazablantirdi — uning ismi va raqami ularga qaratildi. Oʻsha yilning oxirida, avgust oyida Ronaldu Ispaniya Superkubogining birinchi oʻyinida maydonga tushdi, 80-daqiqada gol urishni davom ettirdi va futbolkasini yechib, nomi va raqami bilan Barsa muxlislariga uzatdi<ref>{{cite news |date=14 August 2017 |title=Cristiano Ronaldo scores and is sent off in win over Barcelona |work=[[The Guardian]] |agency=[[Reuters]] |url=https://www.theguardian.com/football/2017/aug/13/barcelona-real-madrid-spanish-super-cup-match-report |url-status=live |access-date=1 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220327010728/https://www.theguardian.com/football/2017/aug/13/barcelona-real-madrid-spanish-super-cup-match-report |archive-date=27 March 2022}}</ref>. |
||
=== El Derbi madrileño === |
=== El Derbi madrileño === |
||
{{main|Madrid derby}} |
{{main|Madrid derby}} |
||
[[Fayl:Bernabeu_en_un_Madrid-Atleti.JPG|left|thumb|"Real Madrid" tarafdorlari 2006-yilda Santyago Bernabeuda boʻlib oʻtgan „El Derbi“ oʻyinida.]] |
[[Fayl:Bernabeu_en_un_Madrid-Atleti.JPG|left|thumb|"Real Madrid" tarafdorlari 2006-yilda Santyago Bernabeuda boʻlib oʻtgan „El Derbi“ oʻyinida.]] |
||
„Atletiko“ga 1903-yilda uch bask talaba asos solgan boʻlsa-da, unga 1904-yilda „Madrid FC“ ning dissident aʼzolari qoʻshildi. Ikki jamoa birinchi marta 1906-yil 2-dekabrda mintaqaviy chempionatda toʻqnash kelishgan va „Real Madrid“ 2:1 hisobida gʻalaba qozongan. Ularning birinchi liga uchrashuvi 1929-yil 21-fevralda sobiq Chamartinda birinchi liga chempionatining uchinchi oʻyinida boʻlib oʻtdi. Bu yangi turnirning ilk rasmiy derbisi boʻldi va „Real“ 2:1 hisobida gʻalaba qozondi. Fuqarolar urushidan soʻng, erta frankoizm davrida, Atletiko harbiy havo kuchlari bilan bogʻlandi (va shu tariqa Atletiko Aviación nomini oʻzgartirdi), garchi rejimning klubni afzal koʻrishi muhokama qilinmoqda. Qanday boʻlmasin, bu davrda „Atletiko“ Ispaniyaning eng muvaffaqiyatli klubi boʻlib, ikki klub oʻrtasidagi tarixiy tafovutni qisqartirdi, to 1950-yillarda rejim afzalligi „Real Madrid“ga oʻtmaguncha, Franko „Real Madrid“ning koʻp Evropadagi siyosiy kapitalini yaratishga intildi . Ispaniya xalqaro miqyosda yakkalanib qolgan bir paytda kubok unvonlari; bir vazir: „Real Madrid bizda mavjud boʻlgan eng yaxshi elchilar“ dedi. Shunday qilib, „Atletiko“ muxlislari muntazam ravishda ''"Real" „El equipo del gobierno, la vergüenza del país“'' — „Hukumat jamoasi, mamlakatning uyati“ deb hayqirishgan va goʻyo koʻproq chap qanotga moyillikni qabul qilganlar. ultras madaniyatining yuksalishi va Rayo Valyekanoning Madriddagi „haqiqiy“ soʻl klub sifatida mavjudligi). |
„Atletiko“ga 1903-yilda uch bask talaba asos solgan boʻlsa-da, unga 1904-yilda „Madrid FC“ ning dissident aʼzolari qoʻshildi. Ikki jamoa birinchi marta 1906-yil 2-dekabrda mintaqaviy chempionatda toʻqnash kelishgan va „Real Madrid“ 2:1 hisobida gʻalaba qozongan. Ularning birinchi liga uchrashuvi 1929-yil 21-fevralda sobiq Chamartinda birinchi liga chempionatining uchinchi oʻyinida boʻlib oʻtdi. Bu yangi turnirning ilk rasmiy derbisi boʻldi va „Real“ 2:1 hisobida gʻalaba qozondi. Fuqarolar urushidan soʻng, erta frankoizm davrida, Atletiko harbiy havo kuchlari bilan bogʻlandi (va shu tariqa Atletiko Aviación nomini oʻzgartirdi), garchi rejimning klubni afzal koʻrishi muhokama qilinmoqda. Qanday boʻlmasin, bu davrda „Atletiko“ Ispaniyaning eng muvaffaqiyatli klubi boʻlib, ikki klub oʻrtasidagi tarixiy tafovutni qisqartirdi, to 1950-yillarda rejim afzalligi „Real Madrid“ga oʻtmaguncha, Franko „Real Madrid“ning koʻp Evropadagi siyosiy kapitalini yaratishga intildi . Ispaniya xalqaro miqyosda yakkalanib qolgan bir paytda kubok unvonlari; bir vazir: „Real Madrid bizda mavjud boʻlgan eng yaxshi elchilar“ dedi. Shunday qilib, „Atletiko“ muxlislari muntazam ravishda ''"Real" „El equipo del gobierno, la vergüenza del país“'' — „Hukumat jamoasi, mamlakatning uyati“ deb hayqirishgan va goʻyo koʻproq chap qanotga moyillikni qabul qilganlar. ultras madaniyatining yuksalishi va Rayo Valyekanoning Madriddagi „haqiqiy“ soʻl klub sifatida mavjudligi)<ref>{{Cite web |url=http://www.fourfourtwo.com/features/why-everything-you-know-about-madrid-derby-might-be-wrong |title=Why everything you know about the Madrid derby might be wrong |date=7 January 2015 |access-date=14 February 2015 |website=FourFourTwo |last=Ballout |first=Richard |archive-date=13 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150213232812/http://www.fourfourtwo.com/features/why-everything-you-know-about-madrid-derby-might-be-wrong |url-status=live}}</ref><ref name="struggle">{{Cite web |url=http://www.scotsman.com/sport/football/latest/franco-real-madrid-and-spanish-football-s-eternal-power-struggle-1-2564913 |title=Franco, Real Madrid and Spanish football's eternal power struggle |date=7 October 2012 |access-date=14 February 2015 |website=The Scotsman |last=FITZPATRICK |first=Richard |archive-date=19 October 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151019014410/http://www.scotsman.com/sport/football/latest/franco-real-madrid-and-spanish-football-s-eternal-power-struggle-1-2564913 |url-status=live}}</ref>. |
||
Raqobat birinchi marta xalqaro eʼtiborni 1959-yilda |
Raqobat birinchi marta xalqaro eʼtiborni 1959-yilda yevrokuboklar paytida, ikki klub yarim finalda toʻqnash kelganida oldi. Santyago Bernabeuda boʻlib oʻtgan birinchi oʻyinda „Real“ 2:1 hisobida gʻalaba qozongan boʻlsa, „Atletiko“ „ Metropolitano“ da 1:0 hisobida zafar quchdi. Uchrashuv takroriy oʻyinga oʻtdi va unda „Real“ 2:1 hisobida gʻalaba qozondi. Ammo „Atletiko“ „Real Madrid“ning sobiq bosh murabbiyi Xose Villalonga boshchiligida 1960 va 1961-yillarda Ispaniya Kubogining ketma-ket ikki finalida shahardagi raqiblarini magʻlubiyatga uchratganidan keyin bir oz qasos oldi<ref>Real have won El Derbi madrileño 75 times.</ref>. 1970-yillarda „Atletiko“ yana oʻn yillikning eng muvaffaqiyatli ispan klubi sifatida yetakchilikni qoʻlga kiritdi, bu esa „Real Madrid“ muxlislarini „Atletiko“ni va ularning tarafdorlarini „Indios“ deb ataganiga nisbatan past nazar bilan qarashga undadi (hindlar, Lotin Amerikasiga havola)<ref>[https://www.laliga.es/noticias/por-que-a-los-jugadores-del-atletico-se-les-llama-colchoneros ¿Por qué a los jugadores del Atlético se les llama 'colchoneros'?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190630151103/https://www.laliga.es/noticias/por-que-a-los-jugadores-del-atletico-se-les-llama-colchoneros|date=30 June 2019}} (Why are Atlético players called 'colchoneros'?), [[La Liga]]</ref>. „Qizil-oqlar“ tomonidan imzolangan futbolchilar). Shuni taʼkidlash kerakki, oʻsha paytga qadar „Real Madrid“ kavkazlik boʻlmagan futbolchilarni sotib olishni unchalik istamagan edi (Prezident Santyago Bernabeu hatto 1960-yillarning oxirida portugaliyalik yulduz Eysebioni sotib olmaslikka qaror qilganida, ''"Mientras yo viva" degan edi, aquí no jugará ningún negro ni un blanco con bigote"'' („Men tirik ekanman, bu yerda moʻylovli qora yoki oq oʻynamaydi“). „Atletiko“ tarafdorlari yangi „hind“ laqabini xursandchilik bilan qabul qilishdi va undan foydalanishmoqda. u bugungi kungacha „Real Madrid“ stadioni boʻlgan „Santiago Bernabeu“ banklar va korxonalarning yonida joylashgan boʻlib, Paseo de la Castellana koʻchasida joylashgan, Visente Kalderon esa („Atletiko Madrid“ 2016/2017-yilgi mavsumgacha foydalanilgan stadion) yaqinida joylashgan . Pivo zavodi, Manzanares daryosi va avtomagistrali boʻylab, „Real“ tarixiy jihatdan kattaroq resurslari va muvaffaqiyati tufayli butun mintaqa boʻylab koʻproq qoʻllab-quvvatlanadi, „Atletiko“ esa asosan shaharning janubidagi nisbatan ishchilar sinfiga ega, baʼzi muxlislar ham boʻylab tarqalib ketishgan. shahar. Aslida, „Atletiko“ gerbi Madrid gerbini oʻz ichiga oladi<ref>[https://web.archive.org/web/20130318104748/https://www.fifa.com/classicfootball/clubs/rivalries/newsid=1034928/index.html Rivalries: No love lost in Madrid], [[FIFA]] (archive version), 2009</ref><ref>[https://www.fourfourtwo.com/features/more-game-atletico-madrid-vs-real-madrid#:hX-7wsdJ8_JIKA More Than A Game: Atletico Madrid vs Real Madrid] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210903094822/https://www.fourfourtwo.com/features/more-game-atletico-madrid-vs-real-madrid#:hX-7wsdJ8_JIKA|date=3 September 2021}}, [[FourFourTwo]], 2006</ref>, „Real“ gerbida esa shaharga bunday havola yoʻq (oʻrniga u kengroq Kastiliya mintaqasiga havolani oʻz ichiga oladi). |
||
1961 va 1989-yillar oraligʻida, „Real“ La Ligada ustunlik qilganda, faqat „Atletiko“ unga jiddiy qiyinchilik tugʻdirdi, 1966, 1970, 1973 va 1977-yillarda chempionlikni qoʻlga kiritdi. 1965-yilda „Atletiko“ Bernabeuda „Real“ni magʻlub etgan birinchi jamoa boʻldi. „Real Madrid“ning soʻnggi paytlarda „Atletiko“ga qarshi oʻyindagi rekordi juda yaxshi. 2002/2003-yilgi mavsumda „Real“ „Visente Kalderon“da 4:0 hisobida gʻalaba qozonib, La Liga chempionligini qoʻlga kiritganida yuqori nuqtaga erishildi. „Atletiko“ning 1999 yildan beri shahardagi raqiblari ustidan birinchi gʻalabasi 2013-yilning may oyida Ispaniya Kubogi finalida boʻlgan. 2013/2014-yillarda „Real“ va „Atletiko“ UEFA Chempionlar Ligasining finalchisi boʻlgan, birinchi finalda bir shaharning ikkita klubi oʻz maydonida oʻynagan. „Real Madrid“ qoʻshimcha boʻlimlarda 4:1 hisobida gʻalaba qozondi. |
1961 va 1989-yillar oraligʻida, „Real“ La Ligada ustunlik qilganda, faqat „Atletiko“ unga jiddiy qiyinchilik tugʻdirdi, 1966, 1970, 1973 va 1977-yillarda chempionlikni qoʻlga kiritdi<ref>{{cite web |title=H2H statistics |url=http://www.espn.co.uk/football/sport/match/index.html?event=28;opposition=381;team=394 |publisher=espn.co.uk |date=17 January 2008 |access-date=12 July 2008 |author=Álvaro Velasco |archive-date=3 January 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103042711/http://www.espn.co.uk/football/sport/match/index.html?event=28;opposition=381;team=394 |url-status=live}}</ref>. 1965-yilda „Atletiko“ Bernabeuda „Real“ni magʻlub etgan birinchi jamoa boʻldi. „Real Madrid“ning soʻnggi paytlarda „Atletiko“ga qarshi oʻyindagi rekordi juda yaxshi. 2002/2003-yilgi mavsumda „Real“ „Visente Kalderon“da 4:0 hisobida gʻalaba qozonib<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/football/2015/feb/07/atletico-madrid-real-madrid-la-liga-match-report |title=Atlético Madrid overwhelm Real to show they will battle to keep title |author=Sid Lowe |work=[[The Guardian]] |date=7 February 2015 |access-date=20 November 2019 |archive-date=6 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200806145355/https://www.theguardian.com/football/2015/feb/07/atletico-madrid-real-madrid-la-liga-match-report |url-status=live}}</ref>, La Liga chempionligini qoʻlga kiritganida yuqori nuqtaga erishildi. „Atletiko“ning 1999 yildan beri shahardagi raqiblari ustidan birinchi gʻalabasi 2013-yilning may oyida Ispaniya Kubogi finalida boʻlgan. 2013/2014-yillarda „Real“ va „Atletiko“ UEFA Chempionlar Ligasining finalchisi boʻlgan, birinchi finalda bir shaharning ikkita klubi oʻz maydonida oʻynagan. „Real Madrid“ qoʻshimcha boʻlimlarda 4:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{cite web |first=Joe |last=Prince-Wright |title=Real Madrid win Champions League, seal tenth title after dramatic comeback |date=24 May 2014 |url=http://prosoccertalk.nbcsports.com/2014/05/24/real-madrid-are-european-champions-seal-tenth-title-after-dramatic-comeback/ |publisher=NBC Sports |access-date=24 May 2014 |archive-date=24 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140524214728/http://prosoccertalk.nbcsports.com/2014/05/24/real-madrid-are-european-champions-seal-tenth-title-after-dramatic-comeback/ |url-status=live}}</ref>. 2015-yil 7-fevralda „ Real“ 14 yil ichida „Visente Kalderon“da birinchi marta magʻlubiyatga uchradi — 4:0. 2016-yil 28-may kuni „Real“ va „Atletiko“ yana Chempionlar Ligasi chempioni uchun toʻqnash kelishdi, natijada „San-Siro“ dagi penaltilar seriyasidan keyin „Real“ gʻalaba qozondi<ref>{{cite web |first=Tales |last=Azzoni |title=Madrid Rivals Return to Champions League Final |url=https://sports.yahoo.com/news/madrid-rivals-return-champions-league-final-141524812--sow.html |publisher=AP |access-date=5 May 2016 |archive-date=25 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171225035156/https://sports.yahoo.com/news/madrid-rivals-return-champions-league-final-141524812--sow.html |url-status=dead}}</ref>. |
||
=== El Viejo Clásico === |
=== El Viejo Clásico === |
||
{{main|El Viejo Clásico}} |
{{main|El Viejo Clásico}} |
||
[[Fayl:Guti_(4591568690).jpg|right|thumb|210x210px|"Real Madrid"dan Guti (chapda) va „Atletik Bilbao“dan Xavi Martines (markazda) va Amorebieta (oʻngda) Bernabeudagi oʻyinda, 2010-yil]] |
[[Fayl:Guti_(4591568690).jpg|right|thumb|210x210px|"Real Madrid"dan Guti (chapda) va „Atletik Bilbao“dan Xavi Martines (markazda) va Amorebieta (oʻngda) Bernabeudagi oʻyinda, 2010-yil]] |
||
Yana bir kichik raqobat Real Madrid va Atletik Bilbao oʻrtasida mavjud. Bu El Viejo Klassiko (''eski klassika'') nomi bilan tanilgan<ref name="RTVE">{{cite web |url=http://www.rtve.es/deportes/20130414/viejo-clasico-espanol-athletic-madrid-se-despide-san-mames/639163.shtml |publisher=[[RTVE]] |date=14 April 2013 |access-date=16 November 2017 |title=El viejo Clásico español, Athletic–Madrid, se despide de San Mamés |trans-title=The 'old classic' of Spain, Athletic–Madrid, says goodbye to San Mamés |language=es |archive-date=6 July 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210706155652/https://www.rtve.es/deportes/20130414/viejo-clasico-espanol-athletic-madrid-se-despide-san-mames/639163.shtml |url-status=live}}</ref>, chunki bu ikki klub 20-asrning birinchi yarmida dominant boʻlib, toʻqqizta Ispaniya kubogi finalida, shu jumladan 1903-yilda birinchi boʻlib toʻqnash kelishgan<ref>{{cite web |url=http://www.athletic-club.eus/en/match-statistics/1_2356/1902-03_athletic-club_real-madrid-cf.html |title=Athletic-Real Madrid Final 1903 Cup |access-date=16 November 2017 |archive-date=16 December 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161216115810/http://www.athletic-club.eus/en/match-statistics/1_2356/1902-03_athletic-club_real-madrid-cf.html |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |date=18 March 2017 |title=Los Athletic-Real Madrid están a punto de cumplir 97 años |language=es |trans-title=Athletic v Real Madrid is reaching the point of 97 years |work=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2017/03/18/primera/1489805309_593835.html |url-status=live |access-date=13 November 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211228121139/https://as.com/futbol/2017/03/18/primera/1489805309_593835.html |archive-date=28 December 2021}}</ref>. 2011-yilning 10-dekabriga qadar bu oʻyin Ispaniya futboli tarixidagi eng koʻp oʻynalgan oʻyin boʻlib, ''"El-Klassiko"'' dan oʻzib ketdi<ref>{{cite news |date=10 December 2011 |title=El Clásico de los Clásicos: 216 partidos oficiales |language=es |trans-title=The classic of all classics: 216 official matches |newspaper=Diario AS |url=https://as.com/futbol/2011/12/10/mas_futbol/1323502015_850215.html |url-status=live |access-date=13 November 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211215005537/https://as.com/futbol/2011/12/10/mas_futbol/1323502015_850215.html |archive-date=15 December 2021}}</ref>. |
|||
Yana bir kichik raqobat Real Madrid va Atletik Bilbao oʻrtasida mavjud. Bu El Viejo Klassiko (''eski klassika'') nomi bilan tanilgan , chunki bu ikki klub 20-asrning birinchi yarmida dominant boʻlib, toʻqqizta Ispaniya kubogi finalida, shu jumladan 1903-yilda birinchi boʻlib toʻqnash kelishgan. 2011-yilning 10-dekabriga qadar bu oʻyin Ispaniya futboli tarixidagi eng koʻp oʻynalgan oʻyin boʻlib, ''"El-Klassiko"'' dan oʻzib ketdi. |
|||
Faqat mahalliy oʻyinchilardan foydalanish siyosatini olib boradigan Bilbaoning Atletik klubi |
Faqat mahalliy oʻyinchilardan foydalanish siyosatini olib boradigan Bilbaoning Atletik klubi uzoq vaqtdan beri dunyo boʻylab eng yaxshi iqtidor sohibi boʻlgan Real Madrid kabi klublarga raqobatbardosh boʻlishni toʻxtatdi<ref>{{cite news |author=Pete Jenson |date=26 August 2014 |title=Pete Jenson: Athletic Bilbao's locals-only transfer policy shows success does not need to be bought |newspaper=The Independent |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/pete-jenson-athletic-bilbao-s-locals-only-transfer-policy-shows-success-does-not-need-to-be-bought-9692663.html |url-status=live |access-date=16 November 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170929045750/http://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/pete-jenson-athletic-bilbao-s-locals-only-transfer-policy-shows-success-does-not-need-to-be-bought-9692663.html |archive-date=29 September 2017}}</ref>; ''"sherlar"'' 1984-yildan beri hech qanday yirik sovrin yutmagan va 2005/2006, 2016/2017-yillar oraligʻida jamoalar oʻrtasidagi 26 uchrashuvdan faqat ikkitasida gʻalaba qozongan<ref name="ACpastliga">{{cite web |url=http://www.athletic-club.eus/en/past-seasons.html |publisher=Athletic Bilbao |access-date=16 November 2017 |title=Past seasons (filter: versus Real Madrid, League Championship) |archive-date=12 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180612162511/https://www.athletic-club.eus/en/past-seasons.html |url-status=dead}}</ref><ref name="BDFRMCF">{{cite web |url=http://www.bdfutbol.com/en/p/e2.html?cat=1a&temp=-&rival=6&cas=0&for=0 |website=Bdfutbol.com |access-date=16 November 2017 |title=Real Madrid matches (filter: versus Athletic Club) |archive-date=13 November 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171113222147/http://www.bdfutbol.com/en/p/e2.html?cat=1a&temp=-&rival=6&cas=0&for=0 |url-status=live}}</ref>. Biroq, oʻyinlar tarixiy va madaniy ahamiyati tufayli qizgʻin kurash olib borilmoqda, Barselona/Kataloniya raqobatining siyosiy jihati bilan bir qatorda „Atletik“ Basklar mintaqasidagi eng yirik klub hisoblanadi<ref name="morboreview">{{Cite news |last=Lowe |first=Sid |date=26 March 2001 |title=Morbo: The Story of Spanish Football by Phil Ball (London: WSC Books, 2001) |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/football/2001/mar/26/newsstory.sport13 |url-status=live |access-date=1 July 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130628023700/http://www.guardian.co.uk/football/2001/mar/26/newsstory.sport13 |archive-date=28 June 2013}}</ref><ref name="squid">{{cite web |url=https://www.theguardian.com/football/blog/2010/jan/18/real-madrid-gorka-iraizoz-athletic |title=Real Madrid repelled as Gorka Iraizoz emulates the Squid |work=The Guardian |date=18 January 2010 |access-date=16 November 2017 |archive-date=26 December 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211226174030/https://www.theguardian.com/football/blog/2010/jan/18/real-madrid-gorka-iraizoz-athletic |url-status=live}}</ref>. |
||
=== Yeropadagi raqobatldagi jamoalar === |
=== Yeropadagi raqobatldagi jamoalar === |
||
| Qator 851: | Qator 851: | ||
{{main|Bayern Munich–Real Madrid rivalry}} |
{{main|Bayern Munich–Real Madrid rivalry}} |
||
[[Fayl:Real_Madrid_vs_Bayern_Munich.jpg|left|thumb|"Real Madrid" futbolchilari 2007-yilda „Bavariya“ darvozasiga urilgan golni nishonlashmoqda]] |
[[Fayl:Real_Madrid_vs_Bayern_Munich.jpg|left|thumb|"Real Madrid" futbolchilari 2007-yilda „Bavariya“ darvozasiga urilgan golni nishonlashmoqda]] |
||
„Real Madrid“ va „Bavariya“ UEFA Chempionlar Ligasi/Yevropa kubogi musobaqalarida eng muvaffaqiyatli klublardan ikkitasi boʻlib, „Real“ oʻn toʻrt marta, „Bavariya“ olti marta gʻalaba qozongan<ref>{{cite web |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/european/bayern-munich-vs-real-madrid-champions-league-history-of-the-rivalry-a7679081.html |title=Bayern Munich and Real Madrid form one of the Champions League's richest and most intense historical rivalries |author=Miguel Delaney |work=[[The Independent]] |date=11 April 2017 |access-date=8 December 2018 |archive-date=26 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200726182330/https://www.independent.co.uk/sport/football/european/bayern-munich-vs-real-madrid-champions-league-history-of-the-rivalry-a7679081.html |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd-bayern-munich-real-madrid-a-champions-league-classic-440451.jsp |title=Bayern Munich vs. Real Madrid: A Champions League classic |publisher=[[Bundesliga]] |date=11 April 2017 |access-date=8 December 2018 |archive-date=25 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201025055915/https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/noblmd-bayern-munich-real-madrid-a-champions-league-classic-440451.jsp |url-status=live}}</ref>. Garchi ular hech qachon finalda toʻqnash kelishmagan boʻlsa-da, „Real Madrid“ va „Bavariya“ oʻyini tarixan Chempionlar Ligasi/Yevropa Kubogida eng koʻp oʻynalgan oʻyin boʻlib, 26 ta oʻyin (Madrid uchun oʻn ikki gʻalaba<ref name="RMCF-FCB H2H">{{cite web |url=http://www.worldfootball.net/teams/real-madrid/bayern-muenchen/11/ |title=Real Madrid – Record against Bayern München |website=worldfootball.net |date=17 May 2023 |access-date=15 June 2017 |archive-date=14 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170614084414/http://www.worldfootball.net/teams/real-madrid/bayern-muenchen/11/ |url-status=live}}</ref>, „Bavariya“ uchun 11 gʻalaba, uchta durang bilan), koʻpchilik uchrashuvlarining katta ahamiyati tufayli bir nechta bahsli voqealar sodir boʻldi<ref>[https://www.theguardian.com/football/blog/2014/apr/23/real-madrid-bayern-munich-juanito-kicked-matthaus Real Madrid v Bayern: the night Juanito kicked Matthäus in the face] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201111234436/https://www.theguardian.com/football/blog/2014/apr/23/real-madrid-bayern-munich-juanito-kicked-matthaus|date=11 November 2020}}, Scott Murray, ''The Guardian'', 23 April 2014</ref><ref name="hunter172">[https://www.dailyrecord.co.uk/sport/football/football-news/bayern-munich-v-real-madrid-10202227 Bayern Munich v Real Madrid is the European Clásico — let the Champions League battle commence] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210511213112/https://www.dailyrecord.co.uk/sport/football/football-news/bayern-munich-v-real-madrid-10202227|date=11 May 2021}}, Graham Hunter, ''Daily Record'', 11 April 2017</ref><ref>{{cite web |url=https://www.abc.es/deportes/real-madrid/abci-loco-bernabeu-escenifico-guerra-contigo-empezo-todo-201804240837_noticia.html#ancla_comentarios |title=El loco del Bernabéu escenificó la guerra: contigo empezó todo |date=24 April 2018 |publisher=[[ABC (Spain)|ABC]] |access-date=30 August 2020 |language=es |trans-title=The madman at the Bernabéu staged the war: everything started with you |archive-date=6 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180906004021/https://www.abc.es/deportes/real-madrid/abci-loco-bernabeu-escenifico-guerra-contigo-empezo-todo-201804240837_noticia.html#ancla_comentarios |url-status=live}}</ref>. „Real Madrid“ tarafdorlari koʻpincha „Bavariya“ni „Bestia negra“ („Qora hayvon“) deb atashadi. |
|||
„Real Madrid“ va „Bavariya“ UEFA Chempionlar Ligasi/Yevropa kubogi musobaqalarida eng muvaffaqiyatli klublardan ikkitasi boʻlib, „Real“ oʻn toʻrt marta, „Bavariya“ olti marta gʻalaba qozongan. Garchi ular hech qachon finalda toʻqnash kelishmagan boʻlsa-da, „Real Madrid“ va „Bavariya“ oʻyini tarixan Chempionlar Ligasi/Yevropa Kubogida eng koʻp oʻynalgan oʻyin boʻlib, 26 ta oʻyin (Madrid uchun oʻn ikki gʻalaba, „Bavariya“ uchun 11 gʻalaba, uchta durang bilan), koʻpchilik uchrashuvlarining katta ahamiyati tufayli bir nechta bahsli voqealar sodir boʻldi. „Real Madrid“ tarafdorlari koʻpincha „Bavariya“ni „Bestia negra“ („Qora hayvon“) deb atashadi. |
|||
2010-yillarda bu ikki jamoa 2011/2012-yilgi Chempionlar Ligasi yarim finalida toʻqnash kelishgan va umumiy hisobda 3:3 hisobida yakunlangan (qoʻshimcha boʻlimlardan keyin „Bavariya“ penaltilar seriyasida 3:1 hisobida gʻalaba qozongan, biroq oʻz stadionida oʻtkazilgan finalda xuddi shu usulda magʻlub boʻlgan.), keyin 2013/2014-yilgi mavsumning oʻsha bosqichida „Real Madrid“ umumiy hisobda 5-0 hisobida gʻalaba qozongan |
2010-yillarda bu ikki jamoa 2011/2012-yilgi Chempionlar Ligasi yarim finalida toʻqnash kelishgan va umumiy hisobda 3:3 hisobida yakunlangan (qoʻshimcha boʻlimlardan keyin „Bavariya“ penaltilar seriyasida 3:1 hisobida gʻalaba qozongan, biroq oʻz stadionida oʻtkazilgan finalda xuddi shu usulda magʻlub boʻlgan.), keyin 2013/2014-yilgi mavsumning oʻsha bosqichida „Real Madrid“ umumiy hisobda 5-0 hisobida gʻalaba qozongan<ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/27193338 „Bayern Munich 0-4 Real Madrid“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160101121532/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/27193338|date=1 January 2016}}. BBC. Retrieved 23 August 2014</ref> va yana 2017/2018-yilda ispan klubi 4-3 hisobida gʻalaba qozongan; ikkala marta ham ular musobaqada gʻolib chiqishdi<ref>{{cite web |url=https://www.standard.co.uk/sport/football/real-madrid-2-bayern-munich-2-champions-league-benzema-holders-third-straight-final-bernabeu-a3828651.html |title=Real Madrid 2 Bayern Munich 2: Karim Benzema brace sends Champions League holders into third straight final after Bernabeu thriller |work=[[Evening Standard]] |date=1 May 2018 |access-date=21 May 2018 |archive-date=22 May 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180522042613/https://www.standard.co.uk/sport/football/real-madrid-2-bayern-munich-2-champions-league-benzema-holders-third-straight-final-bernabeu-a3828651.html |url-status=live}}</ref>. |
||
==== Juventus ==== |
==== Juventus ==== |
||
Evropa kubogi/Chempionlar ligasida tez-tez oʻynaladigan yana bir oʻyin — „Real Madrid“ — „Yuventus“ — Italiyaning eng sovrindor klubi. Ular 21 ta oʻyinda oʻzaro oʻynagan va deyarli mukammal muvozanatli rekordga ega („Yuventus“ uchun toʻqqizta gʻalaba, „Real“ uchun oʻnta gʻalaba va ikkita durang), shuningdek, deyarli bir xil toʻplar farqi (Madrid 26:25 oldinda). |
Evropa kubogi/Chempionlar ligasida tez-tez oʻynaladigan yana bir oʻyin — „Real Madrid“ — „Yuventus“ — Italiyaning eng sovrindor klubi. Ular 21 ta oʻyinda oʻzaro oʻynagan va deyarli mukammal muvozanatli rekordga ega („Yuventus“ uchun toʻqqizta gʻalaba, „Real“ uchun oʻnta gʻalaba va ikkita durang), shuningdek, deyarli bir xil toʻplar farqi (Madrid 26:25 oldinda)<ref name="uefajuve">{{cite web |url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=2545819.html |title=Juventus v Real Madrid: one of Europe's grandest rivalries |publisher=[[UEFA]] |date=2 April 2018 |access-date=17 November 2018 |archive-date=17 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181117222821/https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=2545819.html |url-status=live}}</ref><ref name="bdfrmjuv">{{cite web |url=https://www.bdfutbol.com/en/p/e2.html?rival=3004 |title=Real Madrid matches: v Juventus |website=BDFutbol |access-date=1 December 2018 |archive-date=1 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181201135210/https://www.bdfutbol.com/en/p/e2.html?rival=3004 |url-status=live}}</ref><ref name="secondmost">{{cite web |url=https://www.realmadrid.com/en/news/2018/08/real-madrid-juventus-the-second-most-played-match-in-the-european-cup |title=Real Madrid-Juventus, the second most played match in the European Cup |publisher=Real Madrid CF |date=3 August 2018 |access-date=1 December 2018 |archive-date=1 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181201180708/https://www.realmadrid.com/en/news/2018/08/real-madrid-juventus-the-second-most-played-match-in-the-european-cup |url-status=live}}</ref>. |
||
[[Fayl:UEFA_Champions_League_Final_Cardiff_2017.jpg|thumb|"Real Madrid" va „Yuventus“ oʻrtasidagi 2017-yilgi Chempionlar ligasi finalidagi oʻyindan oldingi namoyish]] |
[[Fayl:UEFA_Champions_League_Final_Cardiff_2017.jpg|thumb|"Real Madrid" va „Yuventus“ oʻrtasidagi 2017-yilgi Chempionlar ligasi finalidagi oʻyindan oldingi namoyish]] |
||
Ularning birinchi uchrashuvi 1961/1962-yilgi Yevropa kubogining chorak finalida boʻlib, Parijda boʻlib oʻtgan takroriy oʻyinda „Real Madrid“ 3:1 hisobida gʻalaba qozongan. |
Ularning birinchi uchrashuvi 1961/1962-yilgi Yevropa kubogining chorak finalida boʻlib, Parijda boʻlib oʻtgan takroriy oʻyinda „Real Madrid“ 3:1 hisobida gʻalaba qozongan. 1995/96-yilgi chorak final bosqichida „Yuventus“ ikki oʻyinda 2:1 hisobida ustun keldi va kubokni koʻtarishga muvaffaq boʻldi. 1998-yilda Amsterdamda boʻlib oʻtgan UEFA Chempionlar Ligasi finalida „Real Madrid“ 1:0 hisobida gʻalaba qozongan<ref>{{cite web |url=https://www.marca.com/en/football/real-madrid/2017/06/02/5931918de2704e460b8b4594.html |title=Alves: Real Madrid beat Juventus in 1998 with an offside goal |work=Marca |date=2 June 2017 |access-date=1 December 2018 |archive-date=1 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181201135201/https://www.marca.com/en/football/real-madrid/2017/06/02/5931918de2704e460b8b4594.html |url-status=live}}</ref>. Ular 2002/2003-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi yarim finalida yana uchrashishdi, oʻshanda ikkala klub ham oʻzlarining „oltin davrlarida“ edilar; „Yuventus“ umumiy hisobda 4:3 hisobida gʻalaba qozondi. Oʻsha vaqtga kelib, 1998-yil finalida ''"byankoneri"'' da oʻynagan yulduz yarim himoyachi Zinedin Zidan Turindan Madridga dunyo rekordi boʻyicha 77 million evroga koʻchib oʻtgan edi<ref>{{cite news |last1=Ley |first1=John |date=9 July 2001 |title=Zidane in £48m Real deal |newspaper=Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/sport/football/3008694/Zidane-in-48m-Real-deal.html |url-status=live |url-access=subscription |access-date=1 December 2018 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/sport/football/3008694/Zidane-in-48m-Real-deal.html |archive-date=10 January 2022}}{{cbignore}}</ref>. |
||
Jamoalar 2013/2014-yilgi mavsumda UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichida yana toʻqnash kelishdi, Madridliklar oʻz maydonida 2:1 hisobida gʻalaba qozonishdi va oʻninchi chempionlik yoʻlida 2:2 hisobida durang oʻynashdi. 2014/2015-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi yarim finalida „Real Madrid“ning sobiq futbolchisi Alvaro Morata har bir oʻyinda bittadan gol urib, „Yuventus“ni finalga olib chiqdi va umumiy hisobda 3:2 hisobida gʻalaba qozondi, Krishtianu Ronaldu esa Madridliklar safida ikkala golga mualliflik qildi. Ular Kardiffda boʻlib oʻtgan 2017-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi finalida yana toʻqnash kelishdi, Ronaldu ikki marta gol urdi va „Real Madrid“ 4:1 hisobida gʻalaba qozondi. |
Jamoalar 2013/2014-yilgi mavsumda UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichida yana toʻqnash kelishdi, Madridliklar oʻz maydonida 2:1 hisobida gʻalaba qozonishdi va oʻninchi chempionlik yoʻlida 2:2 hisobida durang oʻynashdi. 2014/2015-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi yarim finalida „Real Madrid“ning sobiq futbolchisi Alvaro Morata har bir oʻyinda bittadan gol urib, „Yuventus“ni finalga olib chiqdi va umumiy hisobda 3:2 hisobida gʻalaba qozondi, Krishtianu Ronaldu esa Madridliklar safida ikkala golga mualliflik qildi. Ular Kardiffda boʻlib oʻtgan 2017-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi finalida yana toʻqnash kelishdi, Ronaldu ikki marta gol urdi va „Real Madrid“ 4:1 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{cite news |author=Daniel Taylor |date=3 June 2017 |title=Real Madrid win Champions League as Cristiano Ronaldo double defeats Juve |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/football/2017/jun/03/juventus-real-madrid-champions-league-final-match-report |url-status=live |access-date=1 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603205009/https://www.theguardian.com/football/2017/jun/03/juventus-real-madrid-champions-league-final-match-report |archive-date=3 June 2017}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html |title=Majestic Real Madrid win Champions League in Cardiff |author=Andrew Haslam |publisher=UEFA |date=3 June 2017 |access-date=1 December 2018 |archive-date=31 March 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331042605/https://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html |url-status=live}}</ref>. |
||
Chempionlar ligasining soʻnggi uchrashuvi 2017/2018-yilgi chorak finalda boʻlib oʻtdi, unda „Real Madrid“ umumiy hisobda 4:3 hisobida gʻalaba qozondi; „Yuventus“ „Alyans“ stadionidagi magʻlubiyatdan keyin „Bernabeu“da 3:0 hisobida oldinda borganidan soʻng, javob oʻyinining soʻnggi daqiqasida „Real Madrid“ darvozasiga belgilangan penalti dramatik va bahsli tarzda yakunlandi. bir xil ball. |
Chempionlar ligasining soʻnggi uchrashuvi 2017/2018-yilgi chorak finalda boʻlib oʻtdi, unda „Real Madrid“ umumiy hisobda 4:3 hisobida gʻalaba qozondi<ref>{{cite web |url=https://www.football-italia.net/119791/cl-juve-heartbreak-bernabeu |title=CL: Juve heartbreak at the Bernabeu |publisher=Football Italia |date=11 April 2018 |access-date=1 December 2018 |archive-date=26 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126235653/https://www.football-italia.net/119791/cl-juve-heartbreak-bernabeu |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.thescore.com/liga/news/1525639-buffon-referee-has-a-trash-can-where-his-heart-should-be |title=Buffon: Referee 'has a trashcan in place of a heart' |website=thescore.com |date=11 April 2018 |access-date=1 December 2018 |archive-date=22 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210422162315/https://www.thescore.com/liga/news/1525639-buffon-referee-has-a-trash-can-where-his-heart-should-be |url-status=live}}</ref>; „Yuventus“ „Alyans“ stadionidagi magʻlubiyatdan keyin „Bernabeu“da 3:0 hisobida oldinda borganidan soʻng<ref>{{Cite news |last=NDTVSports.com |title=Watch: Cristiano Ronaldo's Goal Leaves Sporting World in Awe – NDTV Sports |work=NDTVSports.com |url=https://sports.ndtv.com/football/champions-league-cristiano-ronaldo-lauded-after-most-beautiful-goal-buries-juventus-1832550?pfrom=home-sshowcase |url-status=live |access-date=1 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180405153801/https://sports.ndtv.com/football/champions-league-cristiano-ronaldo-lauded-after-most-beautiful-goal-buries-juventus-1832550?pfrom=home-sshowcase |archive-date=5 April 2018}}</ref>, javob oʻyinining soʻnggi daqiqasida „Real Madrid“ darvozasiga belgilangan penalti dramatik va bahsli tarzda yakunlandi. bir xil ball<ref name="3rdCL">{{cite web |last1=Saffer |first1=Paul |title=Three in a row: Real Madrid make more history |url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=2554889.html |publisher=[[UEFA]] |access-date=1 December 2018 |date=26 May 2018 |archive-date=2 May 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180502210624/http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=2554889.html |url-status=live}}</ref>. Krishtianu Ronaldu ikkita oʻyin davomida uchta gol urdi, shu jumladan hal qiluvchi penalti va ajoyib zarba, va Madrid bilan toʻrtinchi marta Chempionlar ligasida gʻalaba qozondi, u bir nechta „Yuventus“ga oʻtdi. oydan keyin 117 million evro toʻlov evaziga<ref>{{cite press release |title=Cristiano Ronaldo signs for Juventus! |url=http://www.juventus.com/en/news/news/2018/cristiano-ronaldo-signs-for-juventus.php |website=juventus.com |access-date=1 December 2018 |date=10 July 2018 |archive-date=31 July 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180731054606/http://www.juventus.com/en/news/news/2018/cristiano-ronaldo-signs-for-juventus.php |url-status=live}}</ref>. |
||
== Moliya va mulk == |
== Moliya va mulk == |
||
Florentino Peresning birinchi prezidentligi davrida (2000—2006) „Real Madrid“ dunyoning eng boy professional futbol klubiga aylanish niyatini boshlagan. Klub 2001-yilda mashgʻulotlar maydonlarining bir qismini Madrid shahriga berdi va qolgan qismini toʻrtta korporatsiyaga sotdi: Repsol YPF, Mutua Automovilística de Madrid, Sacyr Vallehermoso va OHL. Savdo klubning qarzlarini yoʻqotdi va unga |
Florentino Peresning birinchi prezidentligi davrida (2000—2006) „Real Madrid“ dunyoning eng boy professional futbol klubiga aylanish niyatini boshlagan<ref>{{cite news |date=27 February 2006 |title=Perez resigns as Real Madrid president |publisher=BBC |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/europe/4757112.stm |url-status=live |access-date=11 December 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190203171959/http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/europe/4757112.stm |archive-date=3 February 2019}}</ref>. Klub 2001-yilda mashgʻulotlar maydonlarining bir qismini Madrid shahriga berdi va qolgan qismini toʻrtta korporatsiyaga sotdi: Repsol YPF, Mutua Automovilística de Madrid, Sacyr Vallehermoso va OHL. Savdo klubning qarzlarini yoʻqotdi va unga [[Zinedine Zidane]], [[Luís Figo]], [[Ronaldo]] va [[David Beckham]] kabi dunyoning eng qimmat futbolchilarini sotib olishga yoʻl ochdi. Shahar avvalroq rivojlanish uchun oʻquv maydonchalarini qayta taqsimlagan, bu esa oʻz navbatida ularning qiymatini oshirgan va keyin saytni sotib olgan. Yevropa Komissiyasi davlat subsidiyasining bir shakli sifatida koʻrib chiqilishi uchun shahar mulk uchun ortiqcha toʻlangan yoki yoʻqligini tekshirishni boshladi<ref>{{cite news |last=Nash |first=Elizabeth |date=4 March 2004 |title=EU investigates Real Madrid property deal |newspaper=independent.co.uk |location=London |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/european/eu-investigates-real-madrid-property-deal-572010.html |url-status=dead |access-date=14 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090213210310/http://www.independent.co.uk/sport/football/european/eu-investigates-real-madrid-property-deal-572010.html |archive-date=13 February 2009}}</ref>. |
||
Ofis binolari uchun mashgʻulot maydonchasining sotilishi „Real Madrid“ning 270 million yevrolik qarzidan xalos boʻldi va klubga misli koʻrilmagan xarajatlarni boshlashga imkon berdi, bu esa klubga mashhur futbolchilarni olib keldi. Bundan tashqari, savdodan tushgan foyda shahar chekkasida qurilgan zamonaviy oʻquv majmuasiga sarflangan. Peresning siyosati klubning butun dunyo boʻylab, ayniqsa Osiyoda yuqori marketing salohiyatidan foydalanish natijasida moliyaviy muvaffaqiyatlarning oshishiga olib kelgan boʻlsa-da, u Real Madrid brendini sotishga haddan tashqari eʼtibor qaratgani va oʻyinchilarning oʻyinlariga yetarlicha eʼtibor qaratmagani uchun tobora koʻproq tanqid ostiga olindi. jamoa. |
Ofis binolari uchun mashgʻulot maydonchasining sotilishi „Real Madrid“ning 270 million yevrolik qarzidan xalos boʻldi va klubga misli koʻrilmagan xarajatlarni boshlashga imkon berdi, bu esa klubga mashhur futbolchilarni olib keldi<ref>{{cite news |date=8 May 2001 |title=Mistakes are forbidden |publisher=CNN/Sports Illustrated |url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2001/05/08/madrid_bayern_ap/ |url-status=dead |access-date=14 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130309203743/http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2001/05/08/madrid_bayern_ap/ |archive-date=9 March 2013}}</ref>. Bundan tashqari, savdodan tushgan foyda shahar chekkasida qurilgan zamonaviy oʻquv majmuasiga sarflangan. Peresning siyosati klubning butun dunyo boʻylab, ayniqsa Osiyoda yuqori marketing salohiyatidan foydalanish natijasida moliyaviy muvaffaqiyatlarning oshishiga olib kelgan boʻlsa-da, u Real Madrid brendini sotishga haddan tashqari eʼtibor qaratgani va oʻyinchilarning oʻyinlariga yetarlicha eʼtibor qaratmagani uchun tobora koʻproq tanqid ostiga olindi. jamoa. |
||
2007-yilning sentyabriga kelib, Real Madrid BBDO tomonidan Yevropadagi eng qimmat futbol brendi deb topildi. 2008-yilda u 951 million evro (640 million funt sterling / 1.285 milliard dollar) bilan jahon futbolidagi ikkinchi eng qimmat klub boʻldi, faqat 1.333 milliard evro (900 million funt) ga baholangan Manchester Yunayted tomonidan magʻlub boʻldi. 2010-yilda „Real Madrid“ butun dunyo boʻylab futbolda eng koʻp oʻz aylanmalarini amalga oshirdi. 2009-yil sentabr oyida „Real Madrid“ rahbariyati 2013-yilgacha klubning oʻziga xos tematik parkini ochish rejasini eʼlon qildi. |
2007-yilning sentyabriga kelib, Real Madrid BBDO tomonidan Yevropadagi eng qimmat futbol brendi deb topildi. 2008-yilda u 951 million evro (640 million funt sterling / 1.285 milliard dollar) bilan jahon futbolidagi ikkinchi eng qimmat klub boʻldi<ref>{{cite magazine |date=30 April 2008 |title=The Most Valuable Soccer Teams |url=https://www.forbes.com/lists/2008/34/biz_soccer08_Real-Madrid_340002.html |url-status=dead |magazine=[[Forbes]] |archive-url=https://archive.today/20120524213712/http://www.forbes.com/lists/2008/34/biz_soccer08_Real-Madrid_340002.html |archive-date=24 May 2012 |access-date=16 March 2010}}</ref>, faqat 1.333 milliard evro (900 million funt) ga baholangan Manchester Yunayted tomonidan magʻlub boʻldi<ref name="The Most Valuable Soccer Teams — Manchester United">{{cite magazine |date=30 April 2008 |title=The Most Valuable Soccer Teams – Manchester United |url=https://www.forbes.com/lists/2008/34/biz_soccer08_Manchester-United_340001.html |url-status=live |magazine=[[Forbes]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20100413010310/http://www.forbes.com/lists/2008/34/biz_soccer08_Manchester-United_340001.html |archive-date=13 April 2010 |access-date=16 March 2010}}</ref>. 2010-yilda „Real Madrid“ butun dunyo boʻylab futbolda eng koʻp oʻz aylanmalarini amalga oshirdi<ref>{{cite news |date=20 October 2003 |title=Deloitte Football Money League |publisher=[[Deloitte]] |url=http://www.deloitte.com/assets/Dcom-Austria/Local%20Assets/Documents/Presse/Deloitte%20FML%202010.pdf |url-status=dead |access-date=16 March 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130403000233/http://www.deloitte.com/assets/Dcom-Austria/Local%20Assets/Documents/Presse/Deloitte%20FML%202010.pdf |archive-date=3 April 2013}}</ref>. 2009-yil sentabr oyida „Real Madrid“ rahbariyati 2013-yilgacha klubning oʻziga xos tematik parkini ochish rejasini eʼlon qildi<ref>{{cite web |title=Real Madrid plan to open their own theme park |date=4 September 2009 |url=http://www.thespoiler.co.uk/index.php/2009/09/04/real-madrid-plan-to-open-their-own-theme-park |publisher=TheSpoiler.co.uk |access-date=8 September 2009 |archive-date=1 April 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120401182814/http://www.thespoiler.co.uk/2009/09/04/real-madrid-plan-to-open-their-own-theme-park/ |url-status=live}}</ref>. |
||
Garvard universitetida oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, „Real Madrid“ 20 ta eng muhim brend nomidan biri va uning rahbarlari, oʻyinchilari taniqli boʻlgan yagona brenddir. Bizda klubni butun dunyo boʻylab qoʻllab-quvvatlash borasida ajoyib raqamlar mavjud. „Real Madrid“ni butun dunyo boʻylab 287 millionga yaqin odam kuzatib boradi". 2010-yilda ''Forbes'' 2008/2009-yilgi mavsumdagi maʼlumotlarga asoslanib, „Real Madrid“ning boyligini 992 million yevro (1,323 milliard AQSh dollari) deb baholadi va uni faqat „Manchester Yunayted“dan keyin ikkinchi oʻringa qoʻydi. Deloitte maʼlumotlariga koʻra, „Real Madrid“ oʻsha davrda rekord darajadagi 401 million yevro daromadga ega boʻlib, birinchi oʻrinni egalladi. |
Garvard universitetida oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, „Real Madrid“ 20 ta eng muhim brend nomidan biri va uning rahbarlari, oʻyinchilari taniqli boʻlgan yagona brenddir<ref>{{cite web |title=Noticias |url=http://www.upcomillas.es/eng/noticias/noticia.aspx?ID=122 |publisher=upcomillas.es |access-date=23 February 2009 |archive-date=20 May 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120520160109/http://upcomillas.es/eng/Noticias/noticia.aspx?ID=122 |url-status=dead}}</ref>. Bizda klubni butun dunyo boʻylab qoʻllab-quvvatlash borasida ajoyib raqamlar mavjud. „Real Madrid“ni butun dunyo boʻylab 287 millionga yaqin odam kuzatib boradi". 2010-yilda ''Forbes'' 2008/2009-yilgi mavsumdagi maʼlumotlarga asoslanib, „Real Madrid“ning boyligini 992 million yevro (1,323 milliard AQSh dollari) deb baholadi<ref>{{cite magazine |date=21 April 2010 |title=The Business of Soccer |url=https://www.forbes.com/2010/04/21/soccer-value-teams-business-sports-soccer-10-intro.html |url-status=live |magazine=Forbes |archive-url=https://web.archive.org/web/20100424213226/https://www.forbes.com/2010/04/21/soccer-value-teams-business-sports-soccer-10-intro.html |archive-date=24 April 2010 |access-date=7 August 2010}}</ref><ref>{{cite magazine |date=30 June 2009 |title=Soccer Team Valuations |url=https://www.forbes.com/lists/2010/34/soccer-10_Soccer-Team-Valuations_Rank.html |url-status=dead |magazine=Forbes |archive-url=https://web.archive.org/web/20100824004812/https://www.forbes.com/lists/2010/34/soccer-10_Soccer-Team-Valuations_Rank.html |archive-date=24 August 2010 |access-date=7 August 2010}}</ref> va uni faqat „Manchester Yunayted“dan keyin ikkinchi oʻringa qoʻydi. Deloitte maʼlumotlariga koʻra, „Real Madrid“ oʻsha davrda rekord darajadagi 401 million yevro daromadga ega boʻlib, birinchi oʻrinni egalladi<ref>{{cite web |url=http://www.deloitte.com/view/en_GB/uk/industries/sportsbusinessgroup/d039400401a17210VgnVCM100000ba42f00aRCRD.htm |title=Real Madrid becomes the first sports team in the world to generate €400m in revenues as it tops Deloitte Football Money League |publisher=Deloitte |access-date=7 August 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100805224812/http://www.deloitte.com/view/en_GB/uk/industries/sportsbusinessgroup/d039400401a17210VgnVCM100000ba42f00aRCRD.htm |archive-date=5 August 2010}}</ref>. |
||
„Barselona“, „Atletik Bilbao“ va „Osasuna“ bilan bir qatorda, „Real Madrid“ ham roʻyxatdan oʻtgan assotsiatsiya sifatida tashkil etilgan. Bu klubga uning tarafdorlari egalik qiladi, ular prezidentni saylaydi. Prezident oʻz pulini sarmoya qila olmaydi va klub faqat oʻzi topganini sarflashi mumkin, bu asosan homiylik, tijorat hamkorliklari, tovarlar savdosi, televidenie huquqlari, mukofot pullari va chiptalar savdosi orqali olinadi. Cheklangan kompaniyadan farqli oʻlaroq, klub aktsiyalarini sotib olish mumkin emas, faqat aʼzolik. Real Madridning „socios“ deb nomlangan aʼzolari klubning eng yuqori boshqaruv organi boʻlgan delegatlar assambleyasini tashkil qiladi. 2010-yil holatiga koʻra, klubda 60 000 ''sotsial'' mavjud edi |
„Barselona“, „Atletik Bilbao“ va „Osasuna“ bilan bir qatorda, „Real Madrid“ ham roʻyxatdan oʻtgan assotsiatsiya sifatida tashkil etilgan. Bu klubga uning tarafdorlari egalik qiladi, ular prezidentni saylaydi<ref>{{cite web |url=http://soccernet.espn.go.com/columns/story?id=654437&sec=transfersopinion&root=transfersopinion&cc=5739 |title=How Real Madrid can afford their transfer spending splurge? – ESPN Soccernet |publisher=Soccernet.espn.go.com |date=12 June 2009 |access-date=4 July 2012 |archive-date=15 June 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090615020900/http://soccernet.espn.go.com/columns/story?id=654437&sec=transfersopinion&root=transfersopinion&cc=5739 |url-status=dead}}</ref>. Prezident oʻz pulini sarmoya qila olmaydi va klub faqat oʻzi topganini sarflashi mumkin, bu asosan homiylik, tijorat hamkorliklari, tovarlar savdosi, televidenie huquqlari, mukofot pullari va chiptalar savdosi orqali olinadi. Cheklangan kompaniyadan farqli oʻlaroq, klub aktsiyalarini sotib olish mumkin emas, faqat aʼzolik<ref>Peterson, Marc p. 25</ref>. Real Madridning „socios“ deb nomlangan aʼzolari klubning eng yuqori boshqaruv organi boʻlgan delegatlar assambleyasini tashkil qiladi. 2010-yil holatiga koʻra, klubda 60 000 ''sotsial'' mavjud edi. 2009/2010-yilgi mavsum oxirida klub direktorlar kengashi „Real Madrid“ning sof qarzi 244,6 million yevroni tashkil etganini maʼlum qildi, bu avvalgi moliyaviy yilga nisbatan 82,1 million yevroga kam<ref>{{Cite book |title=Handbook on the economics of sport |first1=Wladimir |last1=Andreff |first2=Stefan |last2=Szymański |publisher=Edward Elgar Publishing |year=2006 |isbn=1-84376-608-6 |page=299}}</ref><ref>{{cite web |title=Real Madrid drama. The oldest supporter died |url=http://www.ziare.com/real-madrid/suporteri/drama-la-real-madrid-a-murit-cel-mai-vechi-suporter-998175 |publisher=ziare.com |year=2010 |language=ro |access-date=21 September 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111001002808/http://www.ziare.com/real-madrid/suporteri/drama-la-real-madrid-a-murit-cel-mai-vechi-suporter-998175 |archive-date=1 October 2011 |url-status=live}}</ref>. „Real Madrid“ 2010/11-yilgi mavsumdan keyin 170 million yevro sof qarzi borligini eʼlon qildi. 2007-yildan 2011-yilgacha klub 190 million yevro sof foyda koʻrgan<ref name="blogspot1">{{cite web |author=The Swiss Rambler |url=http://swissramble.blogspot.ie/2011/06/real-madrid-and-financial-fair-play.html |title=The Swiss Ramble: Real Madrid And Financial Fair Play |publisher=Swissramble.blogspot.ie |date=21 June 2011 |access-date=4 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20121218130521/http://swissramble.blogspot.ie/2011/06/real-madrid-and-financial-fair-play.html |archive-date=18 December 2012 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://m.goal.com/s/de/news/2668885/ |title=Real Madrid CF – Official Web Site – Real Madrid's annual turnover amounts to €480.2 million, showing an 8.6% increase over the previous financial year |publisher=goal.com |date=16 September 2011 |access-date=4 July 2012 |archive-date=13 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181213125315/http://m.goal.com/s/de/news/2668885/ |url-status=dead}}</ref>. |
||
2009/2010-yilgi mavsumda „Real Madrid“ chiptalar sotish orqali 150 million yevro ishlab topdi, bu eng yuqori darajadagi futbol klublari orasida. „Real Madrid“ mavsumda eng koʻp futbolka sotgan — 1,5 million atrofida. 2010/2011-yilgi mavsumda Madridning ish haqi fondi 169 million yevroni tashkil etdi, bu Yevropada „Barselona“dan keyin ikkinchi oʻrinda turadi; bundan tashqari, uning ish haqi fondining aylanmaga nisbati 43 foiz bilan Yevropadagi eng yaxshi koʻrsatkich boʻlib, mos ravishda 46 foiz va 50 foiz bilan Manchester Yunayted va Arsenalni ortda qoldirdi. 2013 yilda ''Forbes'' klubni 3,3 milliard dollarlik dunyoning eng qimmat sport jamoasi sifatida qayd etdi. |
2009/2010-yilgi mavsumda „Real Madrid“ chiptalar sotish orqali 150 million yevro ishlab topdi, bu eng yuqori darajadagi futbol klublari orasida. „Real Madrid“ mavsumda eng koʻp futbolka sotgan — 1,5 million atrofida. 2010/2011-yilgi mavsumda Madridning ish haqi fondi 169 million yevroni tashkil etdi<ref>{{cite news |date=3 May 2012 |title=Football clubs dominate the world ranking of highest-paying sports clubs |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/sport/datablog/2012/may/03/football-barcelona-madrid-wages |url-status=live |access-date=14 May 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912144929/https://www.theguardian.com/sport/datablog/2012/may/03/football-barcelona-madrid-wages |archive-date=12 September 2014}}</ref>, bu Yevropada „Barselona“dan keyin ikkinchi oʻrinda turadi; bundan tashqari, uning ish haqi fondining aylanmaga nisbati 43 foiz bilan Yevropadagi eng yaxshi koʻrsatkich boʻlib, mos ravishda 46 foiz va 50 foiz bilan Manchester Yunayted va Arsenalni ortda qoldirdi. 2013 yilda ''Forbes'' klubni 3,3 milliard dollarlik dunyoning eng qimmat sport jamoasi sifatida qayd etdi<ref>{{cite magazine |date=15 July 2013 |title=Real Madrid Tops The World's Most Valuable Sports Teams |url=https://www.forbes.com/sites/kurtbadenhausen/2013/07/15/real-madrid-tops-the-worlds-most-valuable-sports-teams/ |url-status=live |magazine=Forbes |archive-url=https://web.archive.org/web/20130716204632/https://www.forbes.com/sites/kurtbadenhausen/2013/07/15/real-madrid-tops-the-worlds-most-valuable-sports-teams/ |archive-date=16 July 2013 |access-date=20 July 2013}}</ref>. „Real Madrid“ 2018 yilda 3,47 milliard yevroga (4,1 milliard dollar) baholangan, 2016/2017-yilgi mavsumda esa yillik daromadi 674,6 million yevro bilan dunyoning ikkinchi eng koʻp daromad keltiruvchi futbol klubi boʻlgan<ref name="Deloitte">{{cite web |url=https://www2.deloitte.com/uk/en/pages/sports-business-group/articles/deloitte-football-money-league.html |title=Deloitte Football Money League 2022 |date=21 March 2022 |publisher=Deloitte |archive-url=https://web.archive.org/web/20220322092113/https://www2.deloitte.com/uk/en/pages/sports-business-group/articles/deloitte-football-money-league.html |archive-date=22 March 2022 |url-status=live |access-date=22 March 2022}}</ref>. 2018-yil noyabr oyida Madridda asosiy jamoaning oʻrtacha maoshi yiliga 8,1 million funt sterlingni (10,6 million dollar) tashkil etdi va bu u dunyodagi eng koʻp maosh oladigan sport jamoasi boʻlib, „Barselona“dan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/football/2018/nov/25/barcelona-team-average-10m-year-wages-sporting-intelligence |title=Barcelona become first sports team to average £10m a year in wages |newspaper=The Guardian |date=25 November 2018 |access-date=4 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181205024857/https://www.theguardian.com/football/2018/nov/25/barcelona-team-average-10m-year-wages-sporting-intelligence |archive-date=5 December 2018 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.businessinsider.in/Barcelona-tops-the-2018-list-of-the-highest-paid-sports-teams-in-the-world-with-13-8-million-average-annual-salary/articleshow/66835942.cms |title=Barcelona tops the 2018 list of the highest-paid sports teams in the world with 2103.8 million average annual salary |website=Business Insider |access-date=4 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181128210706/https://www.businessinsider.in/Barcelona-tops-the-2018-list-of-the-highest-paid-sports-teams-in-the-world-with-13-8-million-average-annual-salary/articleshow/66835942.cms |archive-date=28 November 2018 |url-status=live}}</ref>. 2022-yilda ''Forbes'' 5,1 milliard dollar bilan Real Madridni dunyodagi eng qimmat futbol klubi sifatida qayd etdi. |
||
== Ommaviy madaniyat == |
== Ommaviy madaniyat == |
||
2024-yil 9-may, 15:51 dagi koʻrinishi
 | ||||
| Toʻliq nomi | Real Madrid Club de Fútbol[1] | |||
|---|---|---|---|---|
| Laqabi |
Los Blancos (Oqlar) Los Merengues (Meringues) Los Vikingos (Vikinglar)[2] La Casa Blanca (Oq uy)[3] Reyes de Europa (Yevropa qirollari)[4][5] | |||
| Asos solingan | 6-mart, 1902-yil (as Madrid Football Club) | |||
| Estadio Santiago Bernabéu | ||||
| Sigʻimi | 85,000[6] | |||
| Prezident | Florentino Pérez | |||
| Bosh murabbiy | Carlo Ancelotti | |||
| Liga | Andoza:Spanish football updater | |||
| Oʻrni | Andoza:Spanish football updater | |||
| Vebsayti | Klub sayti | |||
|
| ||||
| Yevrokuboklar | |
|---|---|
|
Real Madrid Club de Fútbol (ispancha talaffuzi: [reˈal maˈðɾið ˈkluβ ðe ˈfuðβol] (
tinglang)) — odatda Real Madrid deb ataladi. Madridda joylashgan Ispaniya professional futbol klubi. Klub tashkil etilgan davridan boshlab Ispaniya futbolining eng yuqori pogʻonasi La Ligada ishtirok etgan.
1902-yilda Madrid futbol klubi sifatida tashkil etilgan klub tashkil etilganidan buyon anʼanaviy ravishda oq uy libosini kiyib keladi. Real faxriy unvoni ispancha „qirollik“ maʼnosini anglatadi va gerbdagi qirollik toji bilan birga 1920-yilda qirol Alfonso XIII tomonidan klubga berilgan. „Real Madrid“ oʻz uy uchrashuvlarini 1947-yildan beri Madridning markazidagi 85 000 tomoshabinga moʻljallangan „Santyago Bernabeu“ stadionida oʻtkazib keladi. Koʻpgina Yevropa sport tashkilotlaridan farqli oʻlaroq, „Real Madrid“ mulislar jamoasi (socios) oʻz tarixi davomida klubga egalik qilgan va boshqargan. Rasmiy Madrid madhiyasi RedOne va Manuel Jabois tomonidan yozilgan „Hala Madrid y nada más“dir[7]. Klub dunyodagi eng koʻp qoʻllab-quvvatlanadigan klublardan biri boʻlib, CIES Football Observatory maʼlumotlariga koʻra, 2023-yil maʼlumotlariga koʻra, ijtimoiy tarmoqlarda eng koʻp kuzatuvchisi boʻlgan futbol klubidir va uning qiymati 6,07 milliard dollarga baholangan[8][9]va bunday natija 2023-yil dunyodagi eng qimmat futbol klubiga aylantiradi. 2024-yilda u 831,4 million evro yillik daromad bilan dunyodagi eng koʻp daromad oladigan futbol klubi boʻldi[10].
Mahalliy futbolda klub 71 ta sovrin yutgan; rekord 36 La Liga chempionligi, 20 Qirollik Kubogi, 13 Ispaniya Superkubogi, Copa Eva Duarte va Copa de La Liga[11] sovrinlari sohibi boʻlgan. Xalqaro futbolda „Real Madrid“ rekord darajadagi 32 ta kubokni qoʻlga kiritgan: rekord — 14 marta Yevropa kubogi/UEFA Chempionlar ligasi gʻolibi, qoʻshma rekord — beshta UEFA Superkubogi, ikkita UEFA kubogi, qoʻshma rekord — ikki Lotin kubogi, rekord — bitta Iberoamerikalik Kubogi va rekord — sakkizta FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempioni[note 1]. Madrid jamoasi 2000, 2002, 2014, 2017-yillardagi Xalqaro futbol tarixi va statistikasi boʻyicha Klublar reytingida birinchi oʻrinni egallagan[15]. UEFAda Madrid barcha vaqtlardagi klublar reytingida birinchi oʻrinni egallagan[16][17].
1929-yilda tashkil etilganidan beri (Bilbaoning „Atletik“ va „Barselona“ bilan bir qatorda) hech qachon yuqori diviziondan tushib ketmagan La Liganing uchta asoschi aʼzolaridan biri. „Real Madrid“ koʻplab jamoalar bilan uzoq muddatli raqobatlarga ega, ayniqsa „Barselona“ qarshi oʻtadigan oʻyinlar "El Klasiko", „Atletiko Madrid“ bilan oʻyinlar Derbi Madrilenyo nomini olgan. Klub 1950-60-yillarda Ispaniya va Yevropa futbolida oʻzini katta kuch sifatida koʻrsatdi. Ketma-ket beshta va oltita umumiy yevrokuboklarda gʻalaba qozondi va yana ikkita finalga chiqdi. Bu muvaffaqiyat ichki jabhada ham takrorlandi. Madrid klubi 16 yil ichida 12 marta chempionlikni qoʻlga kiritdi. Alfredo Di Stéfano, Ferenc Puskás, Pako Gento va Raymond Kopani oʻz ichiga olgan bu jamoa, baʼzi sportchilar tomonidan barcha davrlarning eng zoʻr jamoasi deb hisoblanadi[18][19]. Real Madrid "Galaktikos" siyosati bilan mashhur boʻlib, u super yulduzlar jamoasini yaratish uchun Ronaldo, Zinedine Zidane va David Beckham kabi dunyoning eng yaxshi oʻyinchilari bilan shartnoma imzolashni oʻz ichiga oladi[20]. „Galaktikos siyosati“ atamasi odatda Florentino Pérezning klub prezidentligining ikki davriga (2000—2006 va 2009—2018-yillar) ishora qiladi, biroq uning amal qilish muddatidan avval olib kelingan futbolchilar baʼzan klubning bir qismi sifatida qabul qilingan. Eʼtiborli misollardan biri Steve McManaman, u boshqa koʻplab oʻyinchilar kabi ushbu siyosat ostida muvaffaqiyatga erisha olgan[21]. 2009-yilning 26-iyunida Madrid klubi Cristiano Ronaldoni rekord darajadagi 80 million funt sterling (94 million yevro) evaziga sotib oldi[22] va u klub tarixidagi eng yaxshi toʻpurarga aylandi[23][24][25][26]. Madrid yaqin yillarda Galaktikos siyosatini yumshatib, uning oʻrniga Vinícius Júnior, Rodrygo va Judi Bellingham kabi yosh isteʼdodlarni qoʻlga kiritishga eʼtibor qaratdi[27].
„Real Madrid“ FIFA tomonidan 20-asrning eng buyuk futbol klubi va ayni vaqtda IFFHS tomonidan Yevropaning eng yaxshi klubi deb tan olingan[28], ayni paytda 2004-yilda FIFAning 100 yillik xizmatlari uchun ordenini olgan. Yevropa kubogi/Chempionlar ligasidagi eng koʻp ishtirok etgan (42), turnirda ular eng koʻp gʻalaba qozongan, eng koʻp durang va eng koʻp gol urish boʻyicha umumiy rekordlarga ega[29][30]. „Real Madrid“ Yevropa kubogi/Chempionlar ligasida ikki marta ketma-ket uchta chempionlikni qoʻlga kiritgan yagona klubdir, birinchisi 1955/1956, 1956/1957 va 1957/1958da, ikkinchisi esa 2015/2016, 2016/2017 va 2017/2018-yilgi mavsumlarda qoʻlga kiritgan va Ginnesning rekordlar kitobi tomonidan eʼtirof etilgan. 2022-yilning may oyida ular 14-chempionlar ligasi chempionligini (toʻqqiz mavsumda beshinchi) qoʻlga kiritishgan[31]. „Real Madrid“ Yevropaning barcha top-besh ligalari ishida barcha musobaqalarda 100 ta sovrin yutgan birinchi klubdir[32]. 2023-yil mart oyi holatiga koʻra, „Real Madrid“ UEFA klublar reytingida beshinchi va soʻnggi 10 yil ichida esa (2013-2023) birinchi oʻrinni egallab turibdi[33][34].
Tarix
Tashkil topishi
1896-yili „Futbol sky“ klubi tashkil topdi, Bu klub Madrid klubining birinchi nomi edi. Lekin klubning rasman tashkil topgan sanasi 1902-yil 6-mart hisoblanadiki, oʻsha vaqtda aka-uka Padros va Xulian Palasioslar Madrid Football Club nomli klubni ochishga muvaffaq boʻlishadi. 1920-yil 29-iyun kuni Ispaniya qiroli Alfonso XIII klubni Qirollik klubi mavqeini berishga qaror qildi. Bu mavqei Ispaniyada Real deb nomlanadi. Shuning bilan hozirgi zamonaviy Real Madrid nomi kelib chiqdi.
Klub tashkil topishi bilanoq ispan futboli liderligiga asosiy daʼvogarlik qiladigan klublar qatoriga qoʻshildi. 1903-yilni oʻzidayoq mamlakat kubogi finaligacha chiqdi, ammo finalda Atletik Bilbaoga imkoniyatni boy berdi. Bir necha yillardan soʻng, ketma-ket Ispaniya kubogini toʻrt marta qoʻlga kiritib, uzoq muddat poytaxtda ushlab turishdi. Ispaniya chempionati 1928/29 mavsumidan boshlab oʻtkazila boshlandi, ungacha klublar regionlar boʻyicha kim kuchli ekanligini aniqladilar. „Madrid“ (1920-yildan boshlab — Real Madrid) bungacha poytaxt okrugida 16 marta yetakchilik qildi.
Yuksalish
Oʻtgan asrning 50-yillari oʻrtalarida Yevropada klublar va milliy terma jamoalar musobaqalarini muntazam tashkil qilish uchun kontinental futbol federatsiyasi tuzishga qaror qilindi. U yerda „Real Madrid“ hali asosiy favorit emasdi. Lekin, aynan Real Madrid 1954/55 mavsum birinchiligida zafar quchib, ispan klublari orasida birinchi Yevropa kubogi chempioni boʻldi. Shu ondan boshlab „Real Madrid“ besh yil yevropaning eng yuksak darajasida mustahkam oʻrnashdi. Xalqaro maydondagi muvaffaqqiyatli yurishlar ichki chempionatdagi gʻalabalar bilan „Real Madrid“ga 1954-yildan 1969-yilgacha hamroh boʻldi. Shu vaqt davomida shunday holat yuz berdiki, agar „Real Madrid“ ichki chempionatda birinchilikni qoʻldan chiqarsa, albatta Chempionlar Kubogini qoʻlga kiritar edi. Shu tarzda ular doimo yevropaning nufuzli turnirlarida ketma-ket 15 yil muvaffaqqiyatli qatnashib keldilar. 1970 yilga kelib esa, birinchi marta yevropa turnirlarida qatnasha olmadilar. „Real Madrid“ning oʻsha oltin davrlarida Alfredo Di Stefano (Yevropaning 1957 va 1959-yillardagi eng yaxshi futbolchisi), fransiyalik Raymond Kopa (Oltin to’p sohibi, 1958-yil) vengriyalik Ferents Pushkash (1960 yilda Yevropaning ikkinchi futbolisti), Fransisko Xento (6 karra Chempionlar kubogi sohibi) va boshqalar porlagan edilar. 60-yillar oʻrtalarida Xento safiga yana Xose Santamariya, Amansio va Pirrilar ham qoʻshilishdi.
Asta sekin veteran oʻyinchilar ketishi bilan Yevropadagi gʻalabalar anʼanasi yoʻqolib boraverdi. Keyingi katta parvozni deyarli yigirma yil kutishga toʻgʻri keldi, qachonki u vaqtda Emilio Butraguenyo boshchiligida Michel, Ugo Sanches, Manolo Sanchis, Martin Vaskes va Migel Pardesalar UEFA Kubogini ikki marta va ichki chempionatni ketma-ket besh marta yutgan edilar.
90-yillar
Chempionlar kubogining yettinchi gʻalabasi poydevorini qoʻygan Fabio Kapello edi. U klubga Roberto Karlos, Klarens Zeyedorf, Miyatovich, Shuker, Panuchchilarni taklif qildi. Bu oʻyinchilar Raul, Yerro, Redondo, Kanisares va bir yil kechroq qoʻshilgan Morienteslar bilan bir safda asosiy jamoani tashkil qilishdi, keyinchalik esa nemis Yupp Xaynkes qoʻl ostida 1997/98 mavsumidagi Chempionlar ligasini qoʻlga kiritishdi. Biroq ichki birinchilikda „Real Madrid“ bor yoʻgʻi toʻrtinchi oʻrin bilan kifoyalandi va Xaynkes oʻz joyini Gus Hiddinkga boʻshatdi. Gus oʻz oʻrnida 1999-yil fevraliga qadar faoliyat olib bordi, undan keyin Jon Toshak keldi. U ham oʻsha yilning noyabr oyida rahbariyat tomonidan boʻshatildi. Endilikda jamoani Visente Del Boskega ishonib topshirildi. U chempionatdagi oʻrinni tubdan oʻzgartira olmadi (8-oʻrindan 5-oʻringa koʻtarilgan), lekin navbatdagi Chempionlar ligasi triumfiga jamoani boshlab kela oldi.
Peres prezidentligi
Klubning yangi prezidenti etib, jamoaga dunyoning eng yaxshi futbolchilarini yigʻishni qaror qilgan inson — Florentino Peres saylandi. Peres faoliyatini Barselona klubi aʼzosi, portugaliyalik Luish Figuni rekord darajadagi summaga, 71 million yevroga sotib oldi. Bir yil oʻtgandan soʻng, klubda Zayniddin Zidan paydo boʻldi. U Yuventusdan yana ham qimmatroqqa, 75 million yevroga Xarid qildi. Yana bir oʻtgandan soʻng Interdan Ronaldo, 2003 yili yozida — Bekxem, 2004 — Ouenlar kelib qoʻshilishdi. Shu asnoda, 2004/05 mavsumida toʻrtta „Oltin toʻp“ sohiblari birgalikda oʻynashdi: Ronaldo (1997 va 2002 yillarda dunyoning eng yaxshi o’yinchisi), Zidan (eng yaxshi — 1998), Figu (eng yaxshi — 2000), Ouen (eng yaxshi — 2001). Bu yulduzlar yigʻilishini „Galaktikos“ deb atay boshlashdi. Besh yildan ortiqroq vaqtdagi Peresning klubni boshqarishida (oʻz vazifasidan 2006 yil fevralida ozod etilgan) „Real Madrid“ ikki marta Ispaniya chempioni va bir marotaba Chempionlar ligasi gʻolibi boʻlishga ulgurdi.
Kalderon prezidentligi
Florentino Peresdan soʻng, klub prezidenti etib Ramon Kalderon tayinlandi. Uning boshqarish uslubi oldingi vazifadoshidan farq qilar edi. Kalderon oʻz oldiga maqsad qilib, eng yaxshi oʻyinchilarni sotib olishni qoʻymadi, garchi uning saylovoldi vaʼdasi Krishtianu Ronalduni sotib olish boʻlgan edi, lekin amalga oshirolmagandi. Kalderon vaqtida Bekxem, Roberto Karlos, Robinyo, Ronaldo ketdi, yaʼni, Peres „meros“larining barchasi sotildi. Lekin uning faoliyati davrida ham muvaffaqqiyatli transferlar amalga oshirilgan edi. 2009 yilda 2006 yilgi saylovlardagi ovozlar oʻzgartirilgani haqidagi mojarolardan keyin Ramon Kalderon isteʼfo berishga majbur boʻldi. Kalderon boshchiligidagi toʻrt yil ichida Real Madrid ikki marta ketma-ket Ispaniya chempioni va bir marta Superkubok sohibi boʻldi.
Peresning qaytishi
2009-yil 1-iyunda Florentino Peres yana Real Madrid prezidenti boʻldi, eʼtborlisi hech qanday ovoz berishlarsiz, sababi uning raqiblari oʻz nomzodlarini olib tashlagan edilar. Yana qaytishidan soʻng, Peres umuman yangicha „galaktikos“ni qayta tiklashga kirishdi. Boshlanishiga klub rahbariyatida oʻzgarishlar sodir boʻldi: prezident maslahatchisi etib Real Madrid sobiq futbolchisi Zayniddin Zidan tayinlandi. 9-iyunda uzoq muzokaralar va har xil ovozalardan soʻng, Italiyaning Milan klubi va Braziliya terma jamoasi yarim himoyachisi Kaka Real Madridga 68 million yevro evaziga oʻtdi. U klub bilan olti yillik shartnoma tuzdi va Peres qaytganidan keyin klubdagi birinchi yangi yulduz oʻyinchi boʻldi. Keyin esa dunyoning 2008-yil yildagi eng yaxshi oʻyinchisi, Real Madrid klubida oʻynash azaliy orzusi hisoblangan Krishtianu Ronaldu bilan shartnoma imzolandi. Portugaliyalik uchun Real Madrid 80 million funt sterling (93,4 million yevro) toʻladi. 25-iyunda Real Madridga Valensiyadan 15 million yevroga Raul Albiolni olib keldi. 1-iyulda Lyon klubi Real Madridga oʻz oʻyinchisi Karim Benzema oʻtishini rasman tasdiqladi. Transfer summasi 35 million yevroni tashkil etdi. Real Madrid qarorgohiga Esteban Granero va Liverpulda oʻng qanot himoyasida ishtirok etayotgan Alvaro Arbeloalar kelishdi. Arbeloa summa transferi 4 millionni tashkil qildi va u bilan 5 yillik shartnoma tuzildi. Arbeloadan tashqari Liverpuldan 5-avgust kuni Xabi Alonso ham kelib qoʻshildi. Uning narxi esa 30 million funt sterlingga baholandi.
Jiddiy qoʻlga kiritishlarga qaramasdan jamoaga mavsumda bironta ham trofey nasib qilmadi. Ispaniya chempionati yakunida Barselonaga birinchilikni boy berib ikkinchi oʻrinni egalladi. Chempionlar ligasida esa ketma-ket oltinchi marta 1/8 finalidan oʻtishni uddalay olmadi. Ispaniya kubogida esa birinchi bosqichidanoq Ispaniyaning uchinchi divizionida ishtirok etuvchi Alkorkonga imkoniyatni boy berdi. Mavsum yakuniga koʻra, qoniqarsiz natijalar uchun bosh murabbiy Manuel Pellegrini egallab turgan lavozimidan boʻshatildi. Uzoqqa bormagan muzokaralardan soʻng, Real Madrid bosh murabbiyi etib Joze Mourinyo „The Special One“ tayinlandi.
2010/11 mavsum oldi yozgi transferlarida klubga Portugaliyalik himoyachi Rikardu Karvalyu, yosh ispan yarim himoyachilari Pedro Leon va Serxio Kanales, Germaniyadan Sami Xedira va Mesut O’zil, shuningdek, kelajagi porloq deya hisoblangan argentinalik Anxel Di Marialar kelib qoʻshildi. 2010/11 mavsumida Joze Mourinyo boshchiligida finalda Barselonani yutib, Ispaniya kubogiga ega boʻlishdi. Shu mavsumda Krishtianu Ronaldo ichki chempionatda 41 ta gol urib rekord oʻrnatdi. Krishtianu Ronaldo Real Madrid tarixidagi 20 ta eng kuchli bombardirlar safiga qoʻshildi.
Jamoa 2011-yil yozida oʻz tarkibini kuchaytirishda yana davom etdi. Germaniya klublaridan ikki turk Nuri Shahin va Hamit Altintoplarni oʻz safiga qoʻshib oldi. Va yana Xose Kalyexon, Rafael Varan, Fabio Koentraularni ham jamoa tarkibiga jalb etildi. Bundan tashqari, 22-iyun kuni jamoa rasmiy eʼloniga koʻra, Joze Mourinyo jamoaning sport menejeri etib tayinlandi. Shu yoʻl bilan Real Madrid jamoani boshqarishning ingliz modeliga oʻtdi.
2011/12 mavsum soʻnggida chempionatda 100 ochko yiqqan holda Primeraning yangi rekordini oʻrnatdi. Qirollik klubi 2009/10 mavsumda 99 ochko yigʻgan Barselonaning rekordini yangilashga muvaffaq boʻldi. Bundan tashqari, Real bir mavsumda 32 ta oʻyinda gʻalaba qozona olgan birinchi jamoa ham boʻldi.
2012-yil yozida Angliyaning Tottenxem klubidan Xorvatiyalik yarim himoyachi Luka Modrich xarid qilindi va Chelsidan Maykl Essyen ijaraga olindi. Lekin klubdan bir qator yarim himoyachilar ketdi. Valensiya jamoasiga Fernando Gago va Serxio Kanales, Galatasaray jamoasiga Xamit Altintop, QPR jamoasiga Esteban Granero, Anji jamoasiga Lassana Diarra, Liverpulga ijara asosida Nuri Şahin ketdi, keyinchalik 2012-yil qishki transferda Borussiaga ijaraga berildi. Shuningdek, yozda Daniel Karvaxal Bayer 04ga hamda himoyachi Royston Drente Alaniya jamoasiga oʻtgan holda jamoani tark etishdi. Qishki transferda darvozabon Diego Lopez jamoaga qaytib qoʻshildi. Ungacha u Villareal va Sevilya jamoalarida oʻynagan.
2012/2013 mavsumni „Real Madrid“ Ispaniya superkubogida „[[Barselona“ ustidan gʻalaba qozongan holda boshladi. Primera yakuniga koʻra ikkinchi oʻrinni egalladi. Ispaniya kubogida „Barselona“ni turnirdan chiqargan holda finalgacha yetib keldi, ammo finalda „Atletiko Madrid“ 1:2 hisobda magʻlubiyatga uchrab, kubokdan mahrum boʻldi. Chempionlar ligasida esa yarim finalda „Borussia Dortmund“ jamoasiga umumiy hisobda 3:4 ga magʻlubiyatga uchrab, turnirdan chiqib ketdi.
2013-yilning 20-may kuni Joze Mourinyo jamoani tark etishi maʼlum boʻldi[35][36]. 2-iyunda Florentino Perez „Real Madrid“ning prezidenti etib qayta saylandi.
Anchelotti, Benetis, Zidan va Chempionlar ligasi gʻolibliklari (2013-…)
27-iyun kuni Karlo Anchelotti jamoaning yangi murabbiyi etib tanishtirildi[37][38]. Bosh murabbiy yordamchilari etib, Zayniddin Zidan va angliyalik Pol Klementlar tayinlandi.
Anchelotti jamoaga kelib bir qancha oʻzgartirishlar qildi. Jumladan, taktik tizimda oʻzgartirish qildi. Jamoa 4-2-3-1 taktik sxemasidan 4-3-3 sxemasiga oʻtdi, albatta asta-sekinlik bilan. 2013-yil, 1-sentyabrda esa 100 million yevro evaziga klubga Garet Beyl jalb qilindi. Anchelloti bilan Real dastlabki mavsumda Barselonani finalda yengib Copa del Reyni qoʻlga kiritdi. 24-iyunda esa Atletiko Madrid finalda tor-mor etilib, uzoq kutilgan La Decima (10-Chempionlar Ligasi sovrini)ga ega chiqishdi.
Chempionlar Ligasi gʻolibligidan soʻng, klub darvozabon Keylor Navas, yarimhimoyachilar Toni Kroos va Xames Rodrigesni sotib oldi. Yevropa Super kubogi-2014 finalida Sevilla magʻlubiyatga uchratilib, klub tarixidagi 79-rasmiy sovrin qo"lga kiritildi. Yozgi transfer davomida, Real Madrid oʻtgan mavsumdagi muvoffaqiyatiga katta xissa qoʻshgan Xabi Alonso (Bavariya) va Anhel Di Mariya (Manchester Yunayted) ni sotib yuboradi.
2014-15-yilgi mavsumda klub La Ligada chempionlikni ashaddiy raqibi boʻlmish „Barselona“ga topshiradi. „Chempionlar Ligasi“da esa „Yuventus“dan magʻlubiyatga uchrab, yarim finalda oʻz yurishini toʻxtadi. Shundan soʻng, 2015-yilning 25-mayida Anchelotti rasman istefoga chiqariladi.
2015-yilda Carlo Anchelotti oʻrnini Rafael Benitez egalladi. Benitez Real Madridda qisqa muddat ishladi. Uning oʻrnini tez orada klub afsonalaridan Zinedine Zidane egalladi. 2016-yil 28-mayda Milan shahridagi San Siro stadionida oʻtkazilgan UEFA chempionlar ligasi finalida Real Madrid yana Atletiko Madrid klubi bilan toʻqnash keldi. Asosiy vaqt 1:1 hisobida durang natija bilan tugadi hamda Real Madrid penaltilar seriyasida Atletiko Madridni magʻlub etdi. Bu turnirda Cristiano Ronaldo 16 ta gol bilan toʻpurar boʻldi. Real Madrid Kardiff stadionida 2017-yil 3-iyun sanasida UEFA chempionlar ligasi finalida Italiyaning Juventus klubini 4:1 hisobida magʻlub etdi hamda ketma-ket ikkinchi marta UEFA chempionlar ligasi gʻolibligini qoʻlga kiritadi. Turnir toʻpurari 12 ta gol bilan Cristiano Ronaldo boʻladi. Ushbu mavsumda 93 ochko jamgʻargan holda Ispaniya chempionligini ham qoʻlga kiritadi. 2018-yil 26-may sanasida Kiyevda oʻtqazilgan UEFA chempionlar ligasining navbatdagi finalida Liverpool F. C. jamoasini 3:1 hisobida magʻlub etib 13-marta Chempionlar ligasi gʻolibi boʻladi hamda ketma-ket UEFA chempionlar ligasini 3 marta yutgan jamoa sifatida UEFA chempionlar ligasi tarixida mutlaq rekord oʻrnatadi.
 |
Wikimedia Commonsda Real Madrid C.F. kits mavzusiga oid fayllar bor. |
Uchrashuvlar tarixi
|
|
Ramz va ranglar
Ramzlar
-
1902 -
1908 -
1920 -
1931 -
1941 -
2001
Birinchi gerb oq koʻylakdagi toʻq koʻk rangdagi Madrid Club de Fútbol uchun „MCF“ klubning uchta bosh harflarining yozuvu dekorativ kesishmasidan iborat oddiy dizaynga ega edi. Tilning birinchi oʻzgarishi 1908-yilda harflar yanada soddalashtirilgan shaklni qabul qilib, doira ichida paydo boʻlganida sodir boʻldi[39]. Gerb konfiguratsiyasidagi navbatdagi oʻzgarish 1920-yilda Pedro Parages prezident boʻlgunga qadar sodir boʻlmadi. Oʻsha paytda qirol Alfonso XIII klubga oʻzining qirollik homiyligini berdi, bu esa „Real Madrid“, yaʼni „Qirollik“ unvoni koʻrinishiga keldi[40]. Shunday qilib, Alfonsoning toji tojga qoʻshildi va klub oʻzini Real Madrid Club de Fútbol deb nomladi[39].
1931-yilda monarxiyaning tugatilishi bilan barcha qirollik ramzlari (tojdagi toj va Real unvoni) yoʻq qilindi. Toj oʻrnini Kastiliya mintaqasining qora tut bogʻi egalladi[41]. 1941-yilda, fuqarolar urushidagi millatchilar gʻalabasidan ikki yil oʻtgach, frankoistik rejim gerbning „Real toji“ yoki „Qirollik toji“ni tikladi, shu bilan birga Kastiliyaning tut chizigʻi ham saqlanib qoldi[42][43]. Bundan tashqari, butun gerb toʻliq rangda boʻlib, eng koʻzga koʻringani oltin edi va klub yana oʻzining „Real Madrid Club de Fútbol“ nomini oldi[39]. Eng soʻnggi oʻzgartirish 2001-yilda klub XXI asrda oʻzini yaxshiroq joylashtirishni va oʻz gerbini yanada standartlashtirishni xohlaganida sodir boʻldi. Oʻzgartirishlardan biri tut chizigʻini yanada koʻkishroq soyaga oʻzgartirish edi[39].
Ranglar
|
Wikimedia Commonsda Real Madrid CF kits (1902–2000) mavzusiga oid fayllar bor. |
|
Wikimedia Commonsda Real Madrid CF kits (2000–present) mavzusiga oid fayllar bor. |
.jpg)
„Real Madrid“ klub tarixi davomida oʻzining uy libosi uchun oq futbolkani saqlab kelgan. Biroq, bir mavsum bor edi, u mavsumda koʻylak ham, shortik ham oq emas edi. Bu jamoa prezidenti Juan Padrós tomonidan oʻzining sayohatlaridan birida uchrashgan, oʻzining nafisligi va sport mahorati bilan mashhur boʻlgan oʻsha davrdagi eng mashhur jamoalardan biri boʻlgan „Korintian“ ingliz jamoasi sharafiga qilingan tashabbus edi. „Real Madrid“ Angliya jamoasini takrorlash maqsadida qora shortilar kiyishga qaror qilindi. Bu esa Madridning asl oq libosini ham ilhomlantirdi, ammo tashabbus bor-yoʻgʻi bir yil davom etdi. Madridda 1:5 va Kataloniyada 2:0 hisobida „Barselona“ jamoasidan magʻlubiyatga uchragan va kubokdan chiqarib yuborilganidan soʻng, prezident Parages oq libosga qaytishga qaror qildi va boshqa forma omadsizlik keltirdi deb daʼvo qildi[note 2]. 1940-yillarning boshlariga kelib, menejer koʻylakning tugmachalarini va chap koʻkrakdagi klub gerbini qoʻshib, toʻplamni yana oʻzgartirdi, shu vaqtdan beri klub libosi shunday saqlanib qolgan. 1947-yil 23-noyabrda „Metropolitano“ stadionida „Atlético Madrid“ga qarshi oʻyinda „Real Madrid“ raqamlangan futbolkalarni kiygan birinchi ispan jamoasi boʻlgan. Angliyaning „Lids Yunayted“ klubi oʻtgan asrning 60-yillarida oʻzining koʻk rangli koʻylagini doimiy ravishda oq rangga almashtirgan va bu davrning „Real Madrid“ jamoasiga taqlid qilgan[44].
„Real“ning anʼanaviy mehmondagi ranglari hammasi koʻk yoki toʻliq binafsha. Replika toʻplami bozori paydo boʻlgandan beri klub qizil, yashil, toʻq sariq va qora kabi turli xil rangli dizaynlarni ham chiqardi. Klub formasini Adidas kompaniyasi ishlab chiqaradi, uning shartnomasi 1998-yildan beri davom etib kelmoqda[45][46]. „Real Madrid“ning birinchi futbolka homiysi Zanussi 1982/1983, 1983/1984 va 1984/1985 mavsumlari uchun kelishib oldi. Shundan soʻng, 1992-yilda Teka bilan uzoq muddatli shartnoma imzolanishidan oldin, klub Parmalat va Otaysa tomonidan homiylik qilingan[47][48]. 2001-yilda „Real Madrid“ Teka bilan shartnomasini yakunladi va klub yangi mavsumda veb-saytini reklama qilish uchun libosning old qismida Realmadrid.com logotipidan foydalangan. Keyinchalik, 2002-yilda Siemens bilan shartnoma imzolandi va 2006-yilda klub futbolkasida BenQ Siemens logotipi libosning old qismi paydo boʻlgan[49] 2007-yildan 2013-yilgacha Real Madridning futbolka homiysi BenQ Siemens kompaniyasining iqtisodiy muammolaridan keyin bwin.com boʻlgan[50][51]. Fly Emirates 2013-yilda ularning futbolka homiysiga aylandi va 2017-yilda klub avialayner bilan homiylikni yangiladi va 2022-yilgacha, yiliga 70 million yevrolik shartnoma imzolagan[52]. 2022-yilda shartnoma yana 2026 yilgacha uzaytirilgan[53]. 2015-yilda Madrid Adidas bilan yangi oʻn yillik shartnoma imzoladi, uning umumiy qiymati 850 million funt sterling (1 milliard yevro) boʻlib, klub bir mavsumda 59 million funt sterling (64 million yevro) ishlab topdi. Shartnomada, agar „Real Madrid“ yevrokuboklarga chiqa olmasa yoki La Ligadan tushib qolsa, istalgan vaqtda shartnomada koʻrsatilgan mukofotlarni kamaytirish yoki shartnomani bekor qilish bandi mavjud[54].
Toʻplam yetkazib beruvchilar va koʻylak homiylari
.jpg)
| Davr | Ishlab chiqaruvchisi | Koʻylak homiysi |
|---|---|---|
| 1981-1982 | Adidas | — |
| 1982-1985 | Zanussi | |
| 1985-1989 | Hummel | Parmalat |
| 1989-1991 | Reny Picot | |
| 1991-1992 | Otaysa | |
| 1992-1994 | Teka | |
| 1994-1998 | Kelme | |
| 1998-2001 | Adidas | |
| 2001-2002 | Realmadrid.com[note 3] | |
| 2002-2005 | Siemens mobile | |
| 2005-2006 | Siemens | |
| 2006-2007 | BenQ-Siemens | |
| 2007-2013 | bwin | |
| 2013- | Emirates |
Toʻplam bitimi
| Toʻplam yetkazib beruvchi | Davr | Shartnoma
eʼlon qilingan davr |
Shartnoma
davomiyligi |
Qiymat | Eslatma |
|---|---|---|---|---|---|
| 1998-hozirgacha | |||||
| 2015-2020 (6 yil) | Jami €1 milliard[55] | ||||
8 May 2019
|
2020-2028 (8 yil)[56] | Jami €1.1 milliard[57] |
Eslatma: muddatidan oldin tugatish bandlari jamoaning ishiga qarab istalgan vaqtda faollashtirilishi mumkin.
Stadioni
 | |
| Sigʻimi | 85,000[6] |
|---|---|
| Maydon oʻlchami | 107 m × 72 m (351 ft × 236 ft)[58] |
| Konstruksiya | |
| Buzilgan joy | 27 October 1944 |
| Ochilgan | 14 December 1947 |
| Arxitektor | Manuel Muñoz Monasterio, Luis Alemany Soler, Antonio Lamela |
Bir necha maydonlarni uy maydon sifatida foydalanganidan soʻng, jamoa 1912-yilda Campo de OʻDonnellga koʻchib oʻtdi, u 11 yil davomida oʻzining uy stadioni boʻlib qoldi. Bu davrdan soʻng klub bir yilga 8000 tomoshabinga moʻljallangan kichik maydon boʻlgan Campo de Ciudad Linealga koʻchib oʻtgan. Shundan soʻng, „Real Madrid“ oʻz uy uchrashuvlarini 1923-yil 17-mayda „Nyukasl Yunayted“ga qarshi oʻyin bilan ochilgan Estadio Chamartinda oʻtkazishni boshlagan[59]. 22 500 tomoshabinga moʻljallangan ushbu stadionda „Real Madrid“ oʻzining birinchi Ispaniya chempionligini nishonladi. 1943-yilda prezident Santyago Bernabeu Chamartinni klub ambitsiyalari uchun etarlicha katta emas deb qaror qildi va shu sababli yangi stadion qurildi va 1947-yil 14-dekabrda ochildi[60]. Dastlab Nuevo Chamartin nomi bilan tanilgan stadion 1955-yilda Bernabeu sharafiga oʻzgartirilgan va hozirgi kungacha uning nomini saqlab kelmoqda. Bernabeudagi birinchi oʻyin Madrid va Portugaliyaning „Belenenses“ klubi oʻrtasida kechdi va „Los Blancos“ 3:1 hisobida gʻalaba qozondi va Sabino Barinaga birinchi golni urdi.
Stadion sigʻimi tez-tez oʻzgarib turdi va 1953-yildagi kengayishdan keyin 120 000 ga yetdi[61]. Oʻshandan beri modernizatsiya tufayli bir qator qisqartirishlar boʻldi (oxirgi turish joylari 1998/1999-yillarda UEFA qoidalariga muvofiq Yevropa musobaqalarida oʻyinlarda tik turib tomosha qilinadigan joylar taqiqlagan edi)[61]. Hozirgi sigʻimi 81 044 tomoshabin. „Real Madrid“ Yevropada oʻrtacha tomoshabinlar soni boʻyicha „Borussiya Dortmund“, „Barselona“ va „Manchester Yunayted“dan keyin toʻrtinchi oʻrinda turadi[62][63][64].
Bernabeuda 1964-yilgi UEFA Yevropa chempionati finali, 1982-yilgi FIFA Jahon kubogi finali, 1957, 1969, 1980 va 2010-yilgi Yevropa kubogi/Chempionlar ligasi finali oʻtkazilgan[65]. Stadionning 10-qator boʻylab oʻz nomi bilan atalgan Madrid metro bekati bor. 2007-yil 14-noyabrda Bernabeu UEFA tomonidan Elit futbol stadioni maqomiga koʻtarilgan[66]
2006-yil 9-may kuni „Real Madrid“ odatda mashgʻulotlar oʻtkazadigan „Real Madrid Siti“ da klub afsonasi Alfredo Di Stefano nomi bilan atalgan „Alfredo Di Stefano“ stadionining ochilish marosimi boʻlib oʻtdi. Dastlabki oʻyin „Real Madrid“ va „Reyms“ jamoalari oʻrtasida boʻlib oʻtdi, bu 1956-yilgi yevrokuboklar finalining revansh oʻyini edi. „Real Madrid“ oʻyinda 6-1 hisobida gʻalaba qozondi va gollarni Sergio Ramos, Antonio Kassano (2), Roberto Soldado (2) va José Manuel Juradolar kiritgan. Bu joy hozirda Madriddan tashqarida, Valdebebasda joylashgan klubning mashgʻulot majmuasi boʻlgan Ciudad Real Madridning bir qismidir. Stadion sigʻimi 5000 kishiga moʻljallangan va u „Real Madrid Castilla“ jamoasining uy maydoni hisoblanadi[67]. 2019/2020-yilgi mavsumning oxirgi qismida va 2020/2021-yilgi mavsum davomida stadion COVID-19 pandemiyasi qoʻzgʻatgan cheklovlar va Santyago Bernabeuning keng koʻlamli taʼmirlanishi kombinatsiyasi tufayli birinchi jamoaning uy oʻyinlariga mezbonlik qildi[68].
Santyago Bernabeuning soʻnggi taʼmirlanishi qoʻshimcha qavat qoʻshilishi bilan sigʻimni taxminan 4000 ga oshirib, uni deyarli 85 000 ga yetkazadi[69][70]. Bundan tashqari, balandlik ham oʻn metrga oshiriladi va yigʻiladigan tom, tortib olinadigan qadam va 360 daraja ekran oʻrnatiladi[71][72]. Ishlar 2019-yilda boshlangan va yangilangan stadion dastlab 2022-yilda ochilishi rejalashtirilgan edi; ammo, COVID-19 pandemiyasi va Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi taʼminot zanjirlarida jiddiy uzilishlarga olib keldi, bu esa klubni stadionning ochilishini 2023-yilga qoldirishga undadi[73][74].
Rekordlar va statistikalar
Raul 1994-yildan 2010-yilgacha 741 ta oʻyin oʻtkazgan „Real Madrid“da eng koʻp oʻyin oʻtkazish boʻyicha rekordchi hisoblanadi. Iker Casillas 725 ta oʻyin bilan ikkinchi, 710 marta oʻynagan kichik Manuel Sanchis ikkinchi oʻrinda turadi[75]. U darvozabonlar rekordi Iker Casillasga tegishli boʻlib, 725 ta maydonga tushgan.
Cristiano Ronaldo (2009-2018) „Real Madrid“ tarixidagi eng yaxshi toʻpurar boʻlib, 438 ta oʻyinda 450 ta gol urgan[76][77]. Yana olti nafar futbolchi „Real“ safida 200 dan ortiq gol urgan: Alfredo Di Stefano (1953-1964), Santillana (1971-1988), Ferenc Puskás (1958-1966), Ugo Sanches (1985-1992), Karim Benzema (0203)) va avvalgi gollar rekordchisi Raul (1994-2010). Cristiano Ronaldo 311 ta gol bilan La Liga tarixidagi barcha vaqtlardagi eng yaxshi toʻpurar boʻlishi bilan bir qatorda bir mavsumda ligada eng koʻp gol urish boʻyicha ham rekordchi (2014-15 yillarda 48 ta gol). Di Stefanoning 58 ta oʻyinda 49 ta gol urgani oʻn yillar davomida yevrokuboklar tarixidagi eng yuqori koʻrsatkich boʻlib kelgan, to 2005 yilda Rauldan oʻzib ketgan va hozirda Madridliklar safida 105 ta gol va 140 ta gol bilan Krishtianu Ronalduga tegishli. Klub tarixidagi eng tezkor gol (13 soniya) chililik Iván Zamorano tomonidan 1994-yil 3-sentyabrda Sevilyaga qarshi oʻyinda kiritilgan..[78]
Rasmiy ravishda, „Real Madrid“ oʻyini uchun uydagi eng koʻp tomoshabin koʻrsatkichi 83 329 kishini tashkil etadi, bu 2006-yilda Ispaniya kubogi oʻyinida edi. „Santyago Bernabeu“ning hozirgi rasmiy sigʻimi — 81 044 kishi[79]. 2007/2008-yilgi mavsumda klubning oʻrtacha tashrifi 76 234 nafarni tashkil etdi, bu Yevropa ligalaridagi eng yuqori koʻrsatkich[80]. „Real“ shuningdek, Ispaniya futbolida rekordlarni oʻrnatdi, xususan, eng koʻp ichki chempionlik (2021/2022-yil holatiga koʻra 35 ta) va ketma-ket eng koʻp gʻalaba qozongan (beshta, 1960/1965 va 1985/1990-yillarda).[1] 121 oʻyin bilan (1957-yil 17-fevraldan 1965-yil 7-martgacha) klub La Ligada oʻz maydonida magʻlubiyatsiz oʻyinlar soni boʻyicha rekord oʻrnatdi[81].
.jpg)
Klub, shuningdek, oʻn toʻrt marta Yevropa kubogi/UEFA Chempionlar ligasida gʻalaba qozonish boʻyicha rekordga ega[82] va eng koʻp yarim final oʻyinlari uchun (32). 2023-yil iyun holatiga koʻra, Krishtianu Ronaldu UEFA Chempionlar Ligasi tarixidagi eng yaxshi toʻpurar boʻlib, jami 140ta (141ta saralash oʻyinlari bilan birga) gollari, 105ta gollari „Real Madrid“da oʻynagan. Jamoa 1955/1956 dan 1969/1970 gacha boʻlgan 15 ta bilan Yevropa kuboklarida ketma-ket ishtirok etish boʻyicha rekord koʻrsatkichga ega (chempionlar ligasi boʻlgunga qadar)[83]. Klubning maydondagi rekordlari orasida 2014/1915-yilgi mavsumda barcha musobaqalarda 22 oʻyindan iborat gʻalabali seriya, Ispaniya rekordi va dunyo miqyosida toʻrtinchi oʻrinni egallagan[84]. Oʻsha mavsumda jamoa Chempionlar ligasida oʻnta oʻyin oʻtkazib, rekord darajadagi gʻalabali seriyani qayd etdi[85]. 2017-yil sentabr oyida klub oʻzining ketma-ket 73-oʻyinida gol urib, Pele oʻynagan Braziliyaning „Santos“ klubining rekordini takrorladi[86].
2009-yil iyun oyida klub „Manchester Yunayted“ yulduzi Krishtianu Ronalduni 94 million yevroga € (80 million funt £) sotib olib, futbol tarixidagi eng yuqori transfer narxi boʻyicha oʻzining rekordini yangiladi[87][88]. 2001-yilda Zinedin Zidanning „Juventus“dan „Real“ga oʻtgani uchun 77,5 million yevro € (100 milliard lira) toʻlangani avvalgi eng yuqori transfer narxi edi. Bu rekord (£ funt sterlingda) avvalroq 2009-yilning iyun oyida, bir necha kun davomida, „Real“ Kakani „Milan“ dan 67 million yevro (65 million funt) evaziga sotib olishga rozi boʻlganida yangilangan edi. 2013-yilda „Tottenxem“ futbolchisi Gareth Balening transferi yangi jahon rekordi boʻldi, uning transfer narxi taxminan 100 million yevroni tashkil qilgan. 2016-yil yanvarida Balening transferiga oid hujjatlar oshkor boʻlgan edi, bu esa transfer narxi 100 759 418 yevroni tashkil etgani haqidagi jahon rekordini tasdiqladi[89]. „Real Madrid“ 2019-yilda oʻzining rekordini takrorladi, oʻshanda klub „Chelsea“ jamoasidan Eden Hazardni 115 million evro evaziga sotib olgan edi[90]. Klubning rekord sotuvi esa 2018-yilning 10-iyulida, oʻshanda „Juventus FC“ klubi Cristiano Ronaldoni 117 million yevroga sotib olgan edi[91].
Qoʻllab-quvvatlash
Koʻpgina uy uchrashuvlarida stadiondagi oʻrindiqlarning koʻp qismini mavsumiy chipta egalari egallaydi, ulardan bu koʻrsatkich 65 000 tani tashkil qiladi. Mavsumiy chipta egasi boʻlish uchun avvalo ijtimoiy yoki klub aʼzosi boʻlishi kerak. Aʼzolardan tashqari klub Ispaniya va butun dunyoda 1800 dan ortiq penyaga (rasmiy, klubga tegishli tarafdorlar guruhlari) ega. „Real Madrid“ Ispaniya futbolida oʻrtacha tomoshabinlar soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi va Bernabeuga muntazam ravishda 74 000 dan ortiq muxlislarni jalb qiladi. Dunyo miqyosida eng yaxshi qoʻllab-quvvatlanadigan jamoalardan biri boʻlgan Real Madrid 2017-yil aprel oyida Facebook’da 100 million muxlisni qamrab olgan birinchi sport jamoasi (va birinchi brend) boʻldi.
Real Madridning qattiq tarafdorlari Ultras Sur tarafdorlari yoki oddiygina Ultras tarafdorlari. Ular Barselonaning qattiq tarafdorlari Boixos Nois guruhiga oʻxshab, oʻzlarining haddan tashqari oʻng qanot siyosati bilan tanilgan. Ultras Surs boshqa oʻng qanot guruhlari, xususan, Latsio Irriducibili muxlislari bilan ittifoq tuzdi, shuningdek, chap qanot guruhlari bilan ham ittifoq tuzgan. Bir necha marta ular raqib futbolchilarini irqiy haqorat qilishgan va buning uchun UEFA tomonidan tergov qilingan. Florentino Peres ultrasni Bernabeuda taqiqlashni va ularning oʻrinlarini keng jamoatchilikka berishni oʻz zimmasiga oldi. Bu qaror Bernabeuning baʼzi sodiqlari uchun bahsli boʻldi, ammo buning natijasida oʻyinlarning jonli muhiti buziladi. Ultras bundan buyon Bernabeu tashqarisida norozilik namoyishlari oʻtkazdi va ularni qayta tiklashni va maydonga kirishga ruxsat berishni talab qilgan.
Rim papasi Fransiskning FIFA Klublar oʻrtasidagi Jahon chempionati finali 2014 dagi raqibi San-Lorenso jamoasiga qarshi Marid jamoasini qoʻllab quvvatlash uchun tashrif buyurganidan soʻng, Madrid jamoasi sardori Sergio Ramos shunday dedi: „Yarim finalda biz Marrokashdagi muxlislarning mehrini sezdik va biz oʻz uyimizda oʻynagandek tuyuldi. Bu xulosa. Bu jamoaning buyukligi — bu Xudoning jamoasi va butun dunyoning“. Klubning mashhur tarafdorlari orasida golfchi Sergio Garsiya ham bor.
Raqobat
El Clásico
.jpg)
Milliy ligada ikki eng kuchli jamoalar oʻrtasida tez-tez shiddatli raqobat boʻlib turadi va bu, ayniqsa, „Real Madrid“ va „Barselona“ oʻrtasidagi oʻyin „Klassik“ (El Klassiko) nomi bilan mashhur boʻlgan La Ligada koʻrinadi. Milliy musobaqalar boshlangandan beri klublar Ispaniyaning ikkita raqib mintaqasi: Kastiliya va Kataloniya, shuningdek, ikki shaharning vakillari sifatida koʻrildi. Raqobat koʻpchilik kastiliyaliklar va kataloniyaliklar oʻrtasidagi siyosiy va madaniy ziddiyatlarni aks ettiradi, bu bir muallif tomonidan Ispaniya fuqarolar urushining qayta timsoli sifatida koʻriladi . Yillar davomida „Real Madrid“ va „Barselona“ning rekordi Madridning 100 ta gʻalabasi, „Barselona“ning 97 ta gʻalabasi va 52 ta durang[92].
.jpg)
1930-yillardayoq Barselona „Madridning markazlashtirish tendentsiyalariga qarshi turib, kataloniyaliklarning oʻziga xosligi ramzi sifatida obroʻ qozongan edi“. Migel Primo de Rivera va ayniqsa Fransisko Frankoning diktaturasi davrida Ispaniyadagi barcha mintaqaviy tillar va oʻziga xosliklarga nisbatan norozilik bildirilgan va jilovlangan. Shunday qilib, Barselona fuqarolarining aksariyati Franko rejimiga qattiq qarshilik koʻrsatdilar[94][95]. Oʻsha davrda „Barselona“ oʻzining „Més que un club“ (inglizcha: More than a club) shioriga ega boʻldi, chunki uning kataloniyalik millatchi va ilgʻor eʼtiqodlari bilan aloqasi bor edi[96].
Franko boshqaruvi (1939—1975) „Barselona“ va „Real Madrid“ning faoliyati va maydondagi natijalariga qay darajada taʼsir qilgani haqida munozaralar davom etmoqda. Ikkala klubning muxlislari oʻzlarining hikoyalarini afzal koʻrgan afsonalarni boʻrttirib yuborishadi. Koʻpgina tarixchilar Frankoning afzal koʻrgan futbol jamoasiga ega emasligiga rozi boʻlishadi, ammo uning ispan millatchiligiga boʻlgan eʼtiqodi uni „Atletiko Aviasion“ va „Madrid“ FC (Respublika qulagandan keyin oʻzining „qirollik“ nomini qayta tiklagan) kabi tashkiliy jamoalar bilan bogʻlashiga olib keldi. yana Real Madridga aylandi). Boshqa tomondan, u oʻzgartirilgan „Barselona“ning kataloniyaliklar emas, balki „Ispaniya jamoasi“ sifatida muvaffaqiyat qozonishini ham xohladi. Franko hukmronligining dastlabki yillarida „Real Madrid“ unchalik muvaffaqiyat qozona olmadi, ikki marta Generalimo kubogi va kubogi Eva Duarteni qoʻlga kiritdi; „Barselona“ uchta liga chempionligini qoʻlga kiritdi, bir marta Generalimo kubogi va bir marta Eva Duarte kubogi. Oʻsha davrda „Atletiko Aviación“ „Real Madrid“dan ustun kelgan jamoa deb hisoblangan. Bu davrdagi eng bahsli voqealar qatoriga „Real Madrid“ning „Barselona“ ustidan 11:1 hisobida gʻalaba qozonishi va „Barselona“ bilan kelishuviga qaramay, Kataloniya jamoasi qoʻrqitish boʻyicha bahsli transferi kiradi. Oxirgi transfer „Real Madrid“ prezidenti Santyago Bernabeuning misli koʻrilmagan hukmronlik davrini boshlab bergan „inqilob“ining bir qismi edi. Franko qoʻshinlari uchun kurashgan fuqarolar urushi faxriysi boʻlgan Bernabeu „Real Madrid“ni nafaqat ispan, balki Yevropa futbolida ham yuqori pogʻonada koʻrdi va Yevropaning eng yaxshi klublari uchun birinchi haqiqiy raqobat boʻlgan Evropa kubogini yaratishda yordam berdi. Uning orzusi „Real Madrid“ nafaqat ketma-ket liga chempionligini qoʻlga kirita boshlaganida, balki 1950-yillarda Yevropa kubogining dastlabki beshta nashrini ham yengib chiqqanida amalga oshdi[97]. Bu voqealar ispan futboliga katta taʼsir koʻrsatdi va Frankoning munosabatiga taʼsir qildi. Tarixchilarga koʻra, bu vaqt ichida u oʻz rejimining xalqaro obroʻsi uchun „Real Madrid“ning muhimligini tushunib yetgan va oʻlimigacha klub uning afzal koʻrgan jamoasiga aylangan. 1957-yildan 1969-yilgacha Franko qoʻl ostida tashqi ishlar vaziri boʻlib ishlagan Fernando Mariya Kastiella „Real Madrid bizda mavjud boʻlgan eng yaxshi elchixona“ ekanligini taʼkidladi. Franko 1975-yilda vafot etdi va tez orada Ispaniya demokratiyaga oʻtdi. Uning boshqaruvi ostida „Real Madrid“ 14 marta liga, olti marta Generalimo kubogi, bir marta Eva Duarte kubogi, oltita yevrokubok, ikki marta Lotin kubogi va bir marta Qitʼalararo kubokni qoʻlga kiritgan. Xuddi shu davrda, „Barselona“ gʻalaba qozondisakkizta liga chempionligi, toʻqqizta Generalisimo kubogi, uchta Eva Duarte kubogi, uchta shaharlararo yarmarkalar kubogi va ikkita Lotin kubogi[98][99].
Raqobat 1950-yillarda, klublar Alfredo Di Stefano bilan shartnoma imzolash borasida bahslashganda kuchaygan. Di Stefano Kolumbiyaning Bogota shahridagi „Los Millionarios“ jamoasida oʻynab, oʻz vatani Argentinada oʻyinchilarning ish tashlashi vaqtida „Barselona“ va „Real Madrid“ni hayratda qoldirdi. Millonarios Kolumbiyaga qaytganidan koʻp oʻtmay, „Barselona“ direktorlari Buenos-Ayresga tashrif buyurishdi va Di Stefanoni 1954-yilda 150 million italyan lirasi ekvivalentiga (boshqa manbalarga koʻra) transfer qilish uchun FIFAga tegishli soʻnggi jamoa boʻlgan River Pleyt bilan kelishib oldilar. 200 000 dollar). Bu uning huquqlari uchun ikki ispaniyalik raqib oʻrtasida kurashni boshladi. FIFA Ispaniya futbol federatsiyasining sobiq prezidenti Armando Munos Kaleroni vositachi etib tayinladi. Kalero Di Stefanoni Madridda 1953/1954 va 1955/1956, Barselonada esa 1954/1955 va 1956/1957 mavsumlarida oʻynashga ruxsat berishga qaror qildi. Shartnoma futbol assotsiatsiyasi va ularning tegishli klublari tomonidan tasdiqlangan. Kataloniyaliklar rozi boʻlishsada, bu qaror „blaugrana“ aʼzolari oʻrtasida turli noroziliklarni keltirib chiqardi va prezident 1953-yilning sentyabrida isteʼfoga chiqishga majbur boʻldi. „Barselona“ Madridga oʻzining yarim ulushini sotib yubordi va Di Stefano Los Blankosga koʻchib oʻtib, toʻrt yillik shartnoma imzoladi. „Real“ transfer uchun 5,5 million ispan pesetasi, qoʻshimcha ravishda xarid uchun 1,3 million bonus, „Milonarios“ga toʻlanishi kerak boʻlgan yillik toʻlov, Di Stefano uchun esa 16 000 maosh, jamoadoshlarinikidan ikki baravar koʻp bonus toʻlagan, jami 40 dona. Madrid klubi yillik daromadining %[100].
Di Stefano „Real Madrid“ning keyingi muvaffaqiyatida ajralmas boʻldi va „Barselona“ga qarshi birinchi oʻyinida ikkita gol urdi. U bilan madridliklar yevrokuboklarning dastlabki beshta gʻalabasini qoʻlga kiritdi[101]. 1960-yillarda „Real Madrid“ va „Barselona“ Yevropa kubogida ikki marta toʻqnash kelishdi, Madridliklar 1959-60 yillarda ketma-ket beshinchi chempionlik yoʻlida gʻalaba qozonishdi, „Barselona“ esa 1960/1960-yilda finalda magʻlub boʻlish yoʻlida gʻalaba qozondi. 1973/1974-yilgi mavsum oldidan Yoxan Kroyff „Ayaks“ dan 920 000 funt sterling evaziga „Barselona“ga dunyo rekordi evaziga keldi[102]. Allaqachon „Ayaks“da oʻrnatilgan oʻyinchi boʻlgan Kroyff Evropa matbuotiga Fransisko Franko bilan bogʻlangan klubda oʻynay olmagani uchun „Real Madrid“ni emas, balki „Barselona“ni tanlaganini aytganida tezda „Barselona“ muxlislarini magʻlub etdi. U oʻgʻliga mahalliy kataloniyalik Avliyo Jorjning sharafiga „Jordi“ deb ism qoʻyganida, u oʻzini yanada sevdi. 2002-yilda klublar oʻrtasidagi Yevropa uchrashuvi ispan matbuoti tomonidan „Asr oʻyini“ deb nomlandi va Madridning gʻalabasini butun dunyo boʻylab 500 milliondan ortiq odam tomosha qildi[103]. Oʻzining shiddatli va intizomsizligi bilan mashhur boʻlgan oʻyinda ikkala jamoaning ham unutilmas gol nishonlashlari, koʻpincha raqibni masxara qilishlari ham bor. 1999-yil oktabr oyida „Real Madrid“ hujumchisi Raul „Kamp Nou“da gol urishdan oldin „Barselona“ning 100 000 muxlislarini jim boʻling degandek barmogʻini labiga qoʻyib ovozini oʻchirdi[104][105]. 2009-yilda „Barselona“ sardori Karles Puyol „ Bernabeu“da Madrid muxlislari oldida kataloniyaliklar bogʻichini oʻpdi. Krishtianu Ronaldu 2012 va 2016-yillarda „Kamp Nou“da „Barselona“ga gol urganidan soʻng ikki marta „tinchlanish“ uchun ishora qildi. 2017-yilning aprelida Messi „Barselona“ safida „Real“ga qarshi oʻyinda 93-daqiqada gʻalaba qozonganini nishonladi. Bernabeu „Barselona“ libosini yechib, „Real Madrid“ muxlislarini gʻazablantirdi — uning ismi va raqami ularga qaratildi. Oʻsha yilning oxirida, avgust oyida Ronaldu Ispaniya Superkubogining birinchi oʻyinida maydonga tushdi, 80-daqiqada gol urishni davom ettirdi va futbolkasini yechib, nomi va raqami bilan Barsa muxlislariga uzatdi[106].
El Derbi madrileño
„Atletiko“ga 1903-yilda uch bask talaba asos solgan boʻlsa-da, unga 1904-yilda „Madrid FC“ ning dissident aʼzolari qoʻshildi. Ikki jamoa birinchi marta 1906-yil 2-dekabrda mintaqaviy chempionatda toʻqnash kelishgan va „Real Madrid“ 2:1 hisobida gʻalaba qozongan. Ularning birinchi liga uchrashuvi 1929-yil 21-fevralda sobiq Chamartinda birinchi liga chempionatining uchinchi oʻyinida boʻlib oʻtdi. Bu yangi turnirning ilk rasmiy derbisi boʻldi va „Real“ 2:1 hisobida gʻalaba qozondi. Fuqarolar urushidan soʻng, erta frankoizm davrida, Atletiko harbiy havo kuchlari bilan bogʻlandi (va shu tariqa Atletiko Aviación nomini oʻzgartirdi), garchi rejimning klubni afzal koʻrishi muhokama qilinmoqda. Qanday boʻlmasin, bu davrda „Atletiko“ Ispaniyaning eng muvaffaqiyatli klubi boʻlib, ikki klub oʻrtasidagi tarixiy tafovutni qisqartirdi, to 1950-yillarda rejim afzalligi „Real Madrid“ga oʻtmaguncha, Franko „Real Madrid“ning koʻp Evropadagi siyosiy kapitalini yaratishga intildi . Ispaniya xalqaro miqyosda yakkalanib qolgan bir paytda kubok unvonlari; bir vazir: „Real Madrid bizda mavjud boʻlgan eng yaxshi elchilar“ dedi. Shunday qilib, „Atletiko“ muxlislari muntazam ravishda "Real" „El equipo del gobierno, la vergüenza del país“ — „Hukumat jamoasi, mamlakatning uyati“ deb hayqirishgan va goʻyo koʻproq chap qanotga moyillikni qabul qilganlar. ultras madaniyatining yuksalishi va Rayo Valyekanoning Madriddagi „haqiqiy“ soʻl klub sifatida mavjudligi)[107][108].
Raqobat birinchi marta xalqaro eʼtiborni 1959-yilda yevrokuboklar paytida, ikki klub yarim finalda toʻqnash kelganida oldi. Santyago Bernabeuda boʻlib oʻtgan birinchi oʻyinda „Real“ 2:1 hisobida gʻalaba qozongan boʻlsa, „Atletiko“ „ Metropolitano“ da 1:0 hisobida zafar quchdi. Uchrashuv takroriy oʻyinga oʻtdi va unda „Real“ 2:1 hisobida gʻalaba qozondi. Ammo „Atletiko“ „Real Madrid“ning sobiq bosh murabbiyi Xose Villalonga boshchiligida 1960 va 1961-yillarda Ispaniya Kubogining ketma-ket ikki finalida shahardagi raqiblarini magʻlubiyatga uchratganidan keyin bir oz qasos oldi[109]. 1970-yillarda „Atletiko“ yana oʻn yillikning eng muvaffaqiyatli ispan klubi sifatida yetakchilikni qoʻlga kiritdi, bu esa „Real Madrid“ muxlislarini „Atletiko“ni va ularning tarafdorlarini „Indios“ deb ataganiga nisbatan past nazar bilan qarashga undadi (hindlar, Lotin Amerikasiga havola)[110]. „Qizil-oqlar“ tomonidan imzolangan futbolchilar). Shuni taʼkidlash kerakki, oʻsha paytga qadar „Real Madrid“ kavkazlik boʻlmagan futbolchilarni sotib olishni unchalik istamagan edi (Prezident Santyago Bernabeu hatto 1960-yillarning oxirida portugaliyalik yulduz Eysebioni sotib olmaslikka qaror qilganida, "Mientras yo viva" degan edi, aquí no jugará ningún negro ni un blanco con bigote" („Men tirik ekanman, bu yerda moʻylovli qora yoki oq oʻynamaydi“). „Atletiko“ tarafdorlari yangi „hind“ laqabini xursandchilik bilan qabul qilishdi va undan foydalanishmoqda. u bugungi kungacha „Real Madrid“ stadioni boʻlgan „Santiago Bernabeu“ banklar va korxonalarning yonida joylashgan boʻlib, Paseo de la Castellana koʻchasida joylashgan, Visente Kalderon esa („Atletiko Madrid“ 2016/2017-yilgi mavsumgacha foydalanilgan stadion) yaqinida joylashgan . Pivo zavodi, Manzanares daryosi va avtomagistrali boʻylab, „Real“ tarixiy jihatdan kattaroq resurslari va muvaffaqiyati tufayli butun mintaqa boʻylab koʻproq qoʻllab-quvvatlanadi, „Atletiko“ esa asosan shaharning janubidagi nisbatan ishchilar sinfiga ega, baʼzi muxlislar ham boʻylab tarqalib ketishgan. shahar. Aslida, „Atletiko“ gerbi Madrid gerbini oʻz ichiga oladi[111][112], „Real“ gerbida esa shaharga bunday havola yoʻq (oʻrniga u kengroq Kastiliya mintaqasiga havolani oʻz ichiga oladi).
1961 va 1989-yillar oraligʻida, „Real“ La Ligada ustunlik qilganda, faqat „Atletiko“ unga jiddiy qiyinchilik tugʻdirdi, 1966, 1970, 1973 va 1977-yillarda chempionlikni qoʻlga kiritdi[113]. 1965-yilda „Atletiko“ Bernabeuda „Real“ni magʻlub etgan birinchi jamoa boʻldi. „Real Madrid“ning soʻnggi paytlarda „Atletiko“ga qarshi oʻyindagi rekordi juda yaxshi. 2002/2003-yilgi mavsumda „Real“ „Visente Kalderon“da 4:0 hisobida gʻalaba qozonib[114], La Liga chempionligini qoʻlga kiritganida yuqori nuqtaga erishildi. „Atletiko“ning 1999 yildan beri shahardagi raqiblari ustidan birinchi gʻalabasi 2013-yilning may oyida Ispaniya Kubogi finalida boʻlgan. 2013/2014-yillarda „Real“ va „Atletiko“ UEFA Chempionlar Ligasining finalchisi boʻlgan, birinchi finalda bir shaharning ikkita klubi oʻz maydonida oʻynagan. „Real Madrid“ qoʻshimcha boʻlimlarda 4:1 hisobida gʻalaba qozondi[115]. 2015-yil 7-fevralda „ Real“ 14 yil ichida „Visente Kalderon“da birinchi marta magʻlubiyatga uchradi — 4:0. 2016-yil 28-may kuni „Real“ va „Atletiko“ yana Chempionlar Ligasi chempioni uchun toʻqnash kelishdi, natijada „San-Siro“ dagi penaltilar seriyasidan keyin „Real“ gʻalaba qozondi[116].
El Viejo Clásico
.jpg)
Yana bir kichik raqobat Real Madrid va Atletik Bilbao oʻrtasida mavjud. Bu El Viejo Klassiko (eski klassika) nomi bilan tanilgan[117], chunki bu ikki klub 20-asrning birinchi yarmida dominant boʻlib, toʻqqizta Ispaniya kubogi finalida, shu jumladan 1903-yilda birinchi boʻlib toʻqnash kelishgan[118][119]. 2011-yilning 10-dekabriga qadar bu oʻyin Ispaniya futboli tarixidagi eng koʻp oʻynalgan oʻyin boʻlib, "El-Klassiko" dan oʻzib ketdi[120].
Faqat mahalliy oʻyinchilardan foydalanish siyosatini olib boradigan Bilbaoning Atletik klubi uzoq vaqtdan beri dunyo boʻylab eng yaxshi iqtidor sohibi boʻlgan Real Madrid kabi klublarga raqobatbardosh boʻlishni toʻxtatdi[121]; "sherlar" 1984-yildan beri hech qanday yirik sovrin yutmagan va 2005/2006, 2016/2017-yillar oraligʻida jamoalar oʻrtasidagi 26 uchrashuvdan faqat ikkitasida gʻalaba qozongan[122][123]. Biroq, oʻyinlar tarixiy va madaniy ahamiyati tufayli qizgʻin kurash olib borilmoqda, Barselona/Kataloniya raqobatining siyosiy jihati bilan bir qatorda „Atletik“ Basklar mintaqasidagi eng yirik klub hisoblanadi[124][125].
Yeropadagi raqobatldagi jamoalar
Bayern Munich
„Real Madrid“ va „Bavariya“ UEFA Chempionlar Ligasi/Yevropa kubogi musobaqalarida eng muvaffaqiyatli klublardan ikkitasi boʻlib, „Real“ oʻn toʻrt marta, „Bavariya“ olti marta gʻalaba qozongan[126][127]. Garchi ular hech qachon finalda toʻqnash kelishmagan boʻlsa-da, „Real Madrid“ va „Bavariya“ oʻyini tarixan Chempionlar Ligasi/Yevropa Kubogida eng koʻp oʻynalgan oʻyin boʻlib, 26 ta oʻyin (Madrid uchun oʻn ikki gʻalaba[128], „Bavariya“ uchun 11 gʻalaba, uchta durang bilan), koʻpchilik uchrashuvlarining katta ahamiyati tufayli bir nechta bahsli voqealar sodir boʻldi[129][130][131]. „Real Madrid“ tarafdorlari koʻpincha „Bavariya“ni „Bestia negra“ („Qora hayvon“) deb atashadi.
2010-yillarda bu ikki jamoa 2011/2012-yilgi Chempionlar Ligasi yarim finalida toʻqnash kelishgan va umumiy hisobda 3:3 hisobida yakunlangan (qoʻshimcha boʻlimlardan keyin „Bavariya“ penaltilar seriyasida 3:1 hisobida gʻalaba qozongan, biroq oʻz stadionida oʻtkazilgan finalda xuddi shu usulda magʻlub boʻlgan.), keyin 2013/2014-yilgi mavsumning oʻsha bosqichida „Real Madrid“ umumiy hisobda 5-0 hisobida gʻalaba qozongan[132] va yana 2017/2018-yilda ispan klubi 4-3 hisobida gʻalaba qozongan; ikkala marta ham ular musobaqada gʻolib chiqishdi[133].
Juventus
Evropa kubogi/Chempionlar ligasida tez-tez oʻynaladigan yana bir oʻyin — „Real Madrid“ — „Yuventus“ — Italiyaning eng sovrindor klubi. Ular 21 ta oʻyinda oʻzaro oʻynagan va deyarli mukammal muvozanatli rekordga ega („Yuventus“ uchun toʻqqizta gʻalaba, „Real“ uchun oʻnta gʻalaba va ikkita durang), shuningdek, deyarli bir xil toʻplar farqi (Madrid 26:25 oldinda)[134][135][136].
Ularning birinchi uchrashuvi 1961/1962-yilgi Yevropa kubogining chorak finalida boʻlib, Parijda boʻlib oʻtgan takroriy oʻyinda „Real Madrid“ 3:1 hisobida gʻalaba qozongan. 1995/96-yilgi chorak final bosqichida „Yuventus“ ikki oʻyinda 2:1 hisobida ustun keldi va kubokni koʻtarishga muvaffaq boʻldi. 1998-yilda Amsterdamda boʻlib oʻtgan UEFA Chempionlar Ligasi finalida „Real Madrid“ 1:0 hisobida gʻalaba qozongan[137]. Ular 2002/2003-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi yarim finalida yana uchrashishdi, oʻshanda ikkala klub ham oʻzlarining „oltin davrlarida“ edilar; „Yuventus“ umumiy hisobda 4:3 hisobida gʻalaba qozondi. Oʻsha vaqtga kelib, 1998-yil finalida "byankoneri" da oʻynagan yulduz yarim himoyachi Zinedin Zidan Turindan Madridga dunyo rekordi boʻyicha 77 million evroga koʻchib oʻtgan edi[138].
Jamoalar 2013/2014-yilgi mavsumda UEFA Chempionlar Ligasi guruh bosqichida yana toʻqnash kelishdi, Madridliklar oʻz maydonida 2:1 hisobida gʻalaba qozonishdi va oʻninchi chempionlik yoʻlida 2:2 hisobida durang oʻynashdi. 2014/2015-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi yarim finalida „Real Madrid“ning sobiq futbolchisi Alvaro Morata har bir oʻyinda bittadan gol urib, „Yuventus“ni finalga olib chiqdi va umumiy hisobda 3:2 hisobida gʻalaba qozondi, Krishtianu Ronaldu esa Madridliklar safida ikkala golga mualliflik qildi. Ular Kardiffda boʻlib oʻtgan 2017-yilgi UEFA Chempionlar Ligasi finalida yana toʻqnash kelishdi, Ronaldu ikki marta gol urdi va „Real Madrid“ 4:1 hisobida gʻalaba qozondi[139][140].
Chempionlar ligasining soʻnggi uchrashuvi 2017/2018-yilgi chorak finalda boʻlib oʻtdi, unda „Real Madrid“ umumiy hisobda 4:3 hisobida gʻalaba qozondi[141][142]; „Yuventus“ „Alyans“ stadionidagi magʻlubiyatdan keyin „Bernabeu“da 3:0 hisobida oldinda borganidan soʻng[143], javob oʻyinining soʻnggi daqiqasida „Real Madrid“ darvozasiga belgilangan penalti dramatik va bahsli tarzda yakunlandi. bir xil ball[144]. Krishtianu Ronaldu ikkita oʻyin davomida uchta gol urdi, shu jumladan hal qiluvchi penalti va ajoyib zarba, va Madrid bilan toʻrtinchi marta Chempionlar ligasida gʻalaba qozondi, u bir nechta „Yuventus“ga oʻtdi. oydan keyin 117 million evro toʻlov evaziga[145].
Moliya va mulk
Florentino Peresning birinchi prezidentligi davrida (2000—2006) „Real Madrid“ dunyoning eng boy professional futbol klubiga aylanish niyatini boshlagan[146]. Klub 2001-yilda mashgʻulotlar maydonlarining bir qismini Madrid shahriga berdi va qolgan qismini toʻrtta korporatsiyaga sotdi: Repsol YPF, Mutua Automovilística de Madrid, Sacyr Vallehermoso va OHL. Savdo klubning qarzlarini yoʻqotdi va unga Zinedine Zidane, Luís Figo, Ronaldo va David Beckham kabi dunyoning eng qimmat futbolchilarini sotib olishga yoʻl ochdi. Shahar avvalroq rivojlanish uchun oʻquv maydonchalarini qayta taqsimlagan, bu esa oʻz navbatida ularning qiymatini oshirgan va keyin saytni sotib olgan. Yevropa Komissiyasi davlat subsidiyasining bir shakli sifatida koʻrib chiqilishi uchun shahar mulk uchun ortiqcha toʻlangan yoki yoʻqligini tekshirishni boshladi[147].
Ofis binolari uchun mashgʻulot maydonchasining sotilishi „Real Madrid“ning 270 million yevrolik qarzidan xalos boʻldi va klubga misli koʻrilmagan xarajatlarni boshlashga imkon berdi, bu esa klubga mashhur futbolchilarni olib keldi[148]. Bundan tashqari, savdodan tushgan foyda shahar chekkasida qurilgan zamonaviy oʻquv majmuasiga sarflangan. Peresning siyosati klubning butun dunyo boʻylab, ayniqsa Osiyoda yuqori marketing salohiyatidan foydalanish natijasida moliyaviy muvaffaqiyatlarning oshishiga olib kelgan boʻlsa-da, u Real Madrid brendini sotishga haddan tashqari eʼtibor qaratgani va oʻyinchilarning oʻyinlariga yetarlicha eʼtibor qaratmagani uchun tobora koʻproq tanqid ostiga olindi. jamoa.
2007-yilning sentyabriga kelib, Real Madrid BBDO tomonidan Yevropadagi eng qimmat futbol brendi deb topildi. 2008-yilda u 951 million evro (640 million funt sterling / 1.285 milliard dollar) bilan jahon futbolidagi ikkinchi eng qimmat klub boʻldi[149], faqat 1.333 milliard evro (900 million funt) ga baholangan Manchester Yunayted tomonidan magʻlub boʻldi[150]. 2010-yilda „Real Madrid“ butun dunyo boʻylab futbolda eng koʻp oʻz aylanmalarini amalga oshirdi[151]. 2009-yil sentabr oyida „Real Madrid“ rahbariyati 2013-yilgacha klubning oʻziga xos tematik parkini ochish rejasini eʼlon qildi[152].
Garvard universitetida oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, „Real Madrid“ 20 ta eng muhim brend nomidan biri va uning rahbarlari, oʻyinchilari taniqli boʻlgan yagona brenddir[153]. Bizda klubni butun dunyo boʻylab qoʻllab-quvvatlash borasida ajoyib raqamlar mavjud. „Real Madrid“ni butun dunyo boʻylab 287 millionga yaqin odam kuzatib boradi". 2010-yilda Forbes 2008/2009-yilgi mavsumdagi maʼlumotlarga asoslanib, „Real Madrid“ning boyligini 992 million yevro (1,323 milliard AQSh dollari) deb baholadi[154][155] va uni faqat „Manchester Yunayted“dan keyin ikkinchi oʻringa qoʻydi. Deloitte maʼlumotlariga koʻra, „Real Madrid“ oʻsha davrda rekord darajadagi 401 million yevro daromadga ega boʻlib, birinchi oʻrinni egalladi[156].
„Barselona“, „Atletik Bilbao“ va „Osasuna“ bilan bir qatorda, „Real Madrid“ ham roʻyxatdan oʻtgan assotsiatsiya sifatida tashkil etilgan. Bu klubga uning tarafdorlari egalik qiladi, ular prezidentni saylaydi[157]. Prezident oʻz pulini sarmoya qila olmaydi va klub faqat oʻzi topganini sarflashi mumkin, bu asosan homiylik, tijorat hamkorliklari, tovarlar savdosi, televidenie huquqlari, mukofot pullari va chiptalar savdosi orqali olinadi. Cheklangan kompaniyadan farqli oʻlaroq, klub aktsiyalarini sotib olish mumkin emas, faqat aʼzolik[158]. Real Madridning „socios“ deb nomlangan aʼzolari klubning eng yuqori boshqaruv organi boʻlgan delegatlar assambleyasini tashkil qiladi. 2010-yil holatiga koʻra, klubda 60 000 sotsial mavjud edi. 2009/2010-yilgi mavsum oxirida klub direktorlar kengashi „Real Madrid“ning sof qarzi 244,6 million yevroni tashkil etganini maʼlum qildi, bu avvalgi moliyaviy yilga nisbatan 82,1 million yevroga kam[159][160]. „Real Madrid“ 2010/11-yilgi mavsumdan keyin 170 million yevro sof qarzi borligini eʼlon qildi. 2007-yildan 2011-yilgacha klub 190 million yevro sof foyda koʻrgan[161][162].
2009/2010-yilgi mavsumda „Real Madrid“ chiptalar sotish orqali 150 million yevro ishlab topdi, bu eng yuqori darajadagi futbol klublari orasida. „Real Madrid“ mavsumda eng koʻp futbolka sotgan — 1,5 million atrofida. 2010/2011-yilgi mavsumda Madridning ish haqi fondi 169 million yevroni tashkil etdi[163], bu Yevropada „Barselona“dan keyin ikkinchi oʻrinda turadi; bundan tashqari, uning ish haqi fondining aylanmaga nisbati 43 foiz bilan Yevropadagi eng yaxshi koʻrsatkich boʻlib, mos ravishda 46 foiz va 50 foiz bilan Manchester Yunayted va Arsenalni ortda qoldirdi. 2013 yilda Forbes klubni 3,3 milliard dollarlik dunyoning eng qimmat sport jamoasi sifatida qayd etdi[164]. „Real Madrid“ 2018 yilda 3,47 milliard yevroga (4,1 milliard dollar) baholangan, 2016/2017-yilgi mavsumda esa yillik daromadi 674,6 million yevro bilan dunyoning ikkinchi eng koʻp daromad keltiruvchi futbol klubi boʻlgan[165]. 2018-yil noyabr oyida Madridda asosiy jamoaning oʻrtacha maoshi yiliga 8,1 million funt sterlingni (10,6 million dollar) tashkil etdi va bu u dunyodagi eng koʻp maosh oladigan sport jamoasi boʻlib, „Barselona“dan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi[166][167]. 2022-yilda Forbes 5,1 milliard dollar bilan Real Madridni dunyodagi eng qimmat futbol klubi sifatida qayd etdi.
Ommaviy madaniyat
"Real Madrid" Goal filmining ikkinchi qismida klub hayoti koʻrsatilgan edi. Gol! 2: Orzu bilan yashash… (2007). Film „Nyukasl Yunayted“ning sobiq yulduzi Santyago Munezning 2005/2006-yilgi mavsum uchun avval kuzatilgani, keyin esa „Real Madrid“ bilan shartnoma imzolagani haqida. Film ijodkorlari Munezning Madridga koʻchib oʻtganidan soʻng hayotidagi oʻzgarishlarga alohida urgʻu bermoqchi edi. Ishlab chiqarish UEFAning toʻliq koʻmagida amalga oshirildi, bu esa suratga olish guruhiga komeo rollarida koʻplab haqiqiy oʻyinchilardan foydalanish imkonini berdi. Filmda „Real Madrid“ jamoasi aʼzolari orasida Iker Kasilyas, Zinedine Zidane, David Beckham, Ronaldo, Roberto Carlos, Raul, Sergio Ramos, Robinho, Michael Owen, Mishel Salgado, Júlio Baptista, Steve McManaman va Iván Helguera bor edi. „Real Madrid“ning oʻyinlarida ishtirok etgan futbolchilar orasida Ronaldinho, Tyerri Anri, Lionel Messi, Samuel EtoʻO, Andres Iniesta, Pablo Aimar, Freddi Lyungberg, Sesk Fabregas va Santiago Cañizares bor edi. Filmda Florentino Pérez ham, Alfredo Di Stéfano ham xayoliy oʻyinchi Munezni shartnoma imzolaganidan keyin klubga taqdim etishdi.
Real, The Movie — 2005-yilda suratga olingan qisman hujjatli film boʻlib, unda butun dunyo boʻylab Real Madridga boʻlgan ishtiyoq namoyish etiladi. Klub tomonidan ishlab chiqarilgan va Borja Manso rejissyori boʻlib, butun dunyo boʻylab muxlislar va ularning klubga boʻlgan muhabbatlari haqida beshta kichik hikoyalarni kuzatib boradi. Filmning xayoliy qismi bilan bir qatorda, Real Madriddagi mashgʻulotlar, oʻyinlar va intervyular paytidagi jamoaning haqiqiy kadrlarini ham oʻz ichiga oladi. Garchi filmda barcha tarkib qayd etilgan boʻlsa-da, u asosan Devid Bekxem, Zinedin Zidan, Raul, Luish Figu, Ronaldu, Iker Kasilyas va Roberto Karlos kabi Galácticoslarga qaratilgan. Film dastlab ispan tilida ishlab chiqarilgan, ammo butun dunyo boʻylab muxlislari uchun dublyaj qilingan.
Fil Ballning „Oq boʻron: Real Madridning 100 yilligi“ kitobi „Real Madrid“ning ingliz tilidagi birinchi tarixi edi. 2002-yilda nashr etilgan u turli tillarga tarjima qilingan klubning birinchi yuz yilligidagi eng muvaffaqiyatli daqiqalari haqida gapiradi. 2011-yil oxirida Real Madrid "Afsonalar" nomli raqamli musiqa albomini chiqardi va klub madhiyasi „Himno del Real Madrid“ remiksi albomdan birinchi singl sifatida chiqdi.
Real Madrid TV
Real Madrid TV shifrlangan raqamli telekanal boʻlib, Real Madrid tomonidan boshqariladi va klubga ixtisoslashgan. Kanal ispan va ingliz tillarida mavjud. U Real Madridning mashgʻulotlar markazi Valdebebasdagi (Madrid) Ciudad Real Madridda joylashgan.
Hala Madrid
Hala Madrid jurnali har chorakda Real Madrid klubi aʼzolari va Madridistas Fan Club kartalari egalari uchun nashr etiladi. „Oldinga Madrid“ yoki „Madridga boring“ degan maʼnoni anglatuvchi Hala Madrid iborasi, shuningdek, Madridistlar (klub muxlislari) tomonidan tez-tez kuylanadigan klub rasmiy madhiyasining nomidir. Jurnal klubning oʻtgan oydagi oʻyinlari haqidagi hisobotlarni, shuningdek, oʻrinbosar va yoshlar jamoalari haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oladi. Xususiyatlar koʻpincha oʻtmishdagi va hozirgi futbolchilar bilan intervyu va klubning tarixiy uchrashuvlarini oʻz ichiga oladi.
Video oʻyinlar
Real Madrid koʻplab futbolga asoslangan video oʻyinlarda, xususan FIFA va Pro Evolution Soccer seriyalarida paydo boʻlgan. „Real Madrid“ futbolchisi ikkala chempionatning muqovasida yetti marta paydo boʻlgan.
2007-yilda ispan oʻyin nashriyoti Virgin Play klub bilan rasmiy litsenziyaga ega Real Madrid video oʻyinlarini ishlab chiqarish boʻyicha shartnoma imzoladi. Bitimga koʻra (2009 yil sentyabr oyida Virgin Play tugatilishi munosabati bilan) chiqarilgan yagona narsa „ Real Madrid: The Game“ boʻlib qoladi, u Atomic Planet Entertainment tomonidan ishlab chiqilgan va Virgin Play nashriyot boʻlimi V.2 Play ostida 2009 yil may oyida nashr etilgan. PlayStation 2, PlayStation Portable, Windows, Wii va Nintendo DS Virgin Play oʻz mahsulotlarini faqat Yevropa hududlarida chiqardi. Oʻyinda rol oʻynash va simulyatsiya aralashmasi, shuningdek, arkada uslubidagi Futbol oʻyini bilan birga martaba rejimi mavjud edi.
Yutuqlar
| Turi | Musoboqa | Sovrin | Mavsum |
|---|---|---|---|
| Mahalliy | La Liga[168] | 36 | 1931-32, 1932-33, 1953-54, 1954-55, 1956-57, 1957-58, 1960-61, 1961-62, 1962-63, 1963-64, 1964-65, 1966-67, 1967-68, 1968-69, 1971-72, 1974-75, 1975-76, 1977-78, 1978-79, 1979-80, 1985-86, 1986-87, 1987-88, 1988-89, 1989-90, 1994-95, 1996-97, 2000-01, 2002-03, 2006-07, 2007-08, 2011-12, 2016-17, 2019-20, 2021-22, 2023-24 |
| Copa del Rey[168][169] | 20 | 1905, 1906, 1907, 1908, 1917, 1934, 1936, 1946, 1947, 1961-62, 1969-70, 1973-74, 1974-75, 1979-80, 1981-82, 1988-89, 1992-93, 2010-11, 2013-14, 2022-23 | |
| Copa de la Liga[168] | 1 | 1985 | |
| Supercopa de España[168][170] | 13 | 1988, 1989, 1990, 1993, 1997, 2001, 2003, 2008, 2012, 2017, 2019-20, 2021-22, 2023-24 | |
| Copa Eva Duarte | 1 | 1947 | |
| Xalqaro | Yevropa kubogi/UEFA Chempionlar Ligasi[168] | 14 | 1955-56, 1956-57, 1957-58, 1958-59, 1959-60, 1965-66, 1997-98, 1999-2000, 2001-02, 2013-14, 2015-16, 2016-17, 2017-18, 2021-22 |
| UEFA Kubok/UEFA Yevropa Ligasi[168][171] | 2 | 1984-85, 1985-86 | |
| UEFA Superkubogi[168] | 5s | 2002, 2014, 2016, 2017, 2022 | |
| Lotin kubogi[168][172] | 2s | 1955, 1957 | |
| Butun dunyoda | FIFA Klublar oʻrtasidagi jahon chempionati[168] | 5 | 2014, 2016, 2017, 2018, 2022 |
| Qitʼalararo kubok[168][173] | 3s | 1960, 1998, 2002 | |
| Ibero-amerika kubogi[13][14] | 1 | 1994 | |
| Mintaqaviy | Campeonato de Madrid/Campeonato Regional Centro[168] | 23 | 1903, 1904-05, 1905-06, 1906-07, 1907-08, 1912-13, 1915-16, 1916-17, 1917-18, 1919-20, 1921-22, 1922-23, 1923-24, 1925-26, 1926-27, 1928-29, 1929-30, 1930-31, 1931-32, 1932-33, 1933-34, 1934-35, 1935-36 |
| Copa Federación Centro | 4s | 1923, 1928, 1943, 1945 |
- Rekord
- s umumiy rekord
Futbolchilar
Ispaniya jamoalari Yevropa Ittifoqi fuqaroligi boʻlmagan uchta futbolchi bilan cheklangan. Jamoalar roʻyxati faqat har bir oʻyinchining asosiy millatini oʻz ichiga oladi; jamoadagi bir qancha yevropalik boʻlmagan futbolchilar Yevropa Ittifoqi mamlakati bilan ikki fuqarolikka ega. Shuningdek, Kotonu kelishuvini imzolagan Afrika, Karib havzasi va Tinch okeani mintaqasidagi ACP davlatlarining oʻyinchilari Kolpak qarori tufayli Yevropa Ittifoqidan tashqari kvotalardan hisoblanmaydi.
Joriy tarkib
- 1-sentybar 2023-yil[174]
|
|
Zahira jamoasi
|
|
Ijaraga berilgan futbolchilar
|
|
Klub hodimlari
Hozirgi texnik xodimlar
.jpg)
| Lavozimi | Ismi |
|---|---|
| Bosh murabbiy |  Carlo Ancelotti
|
| Yoramchi murabbiy | Davide Ancelotti
|
| Texnik yordamchi murabbiy | Francesco Mauri
|
| Bosh fitness murabbiyi | Antonio Pintus
|
| Texnik va fitnes boʻyicha murabbiy yordamchisi | Beniamino Fulco
|
| Darvozabonlar murabbiyi |  Luis Llopis
|
| Texnik tahlilchi | Simone Montanaro
|
| Qayta tiklash boʻyicha mutaxassis | José Carlos Parrales
|
- Last updated: 21 August 2021
- Source:[175]
Boshqaruv
| Lavozimi | Ismi |
|---|---|
| President | Florentino Pérez |
| Vitse-prezidentlar | Fernando Fernández Tapias |
| Eduardo Fernández de Blas | |
| Pedro López Jiménez | |
| Faxriy prezident | José Martínez Pirri[176] |
| Kengash kotibi | Enrique Sánchez González |
| Aʼzolar | Ángel Luis Heras Aguado
Santiago Aguadi García Jerónimo Farré Muncharaz Enrique Pérez Rodriguez Manuel Cerezo Velázquez José Sánchez Bernal Gumersindo Santamaría Gil Raúl Ronda Ortiz José Manuel Otero Lastre Nicolás Martín-Sanz García Catalina Miñarro Brugarolas |
- Last updated: 17 July 2023
- Source:[177]
Yana qarang
- Yevropa klublari assotsiatsiyasi
- Muxlislarga tegishli sport jamoalari roʻyxati
Esltamalar
- ↑ "Real Madrid" beshta FIFA Klublar oʻrtasidagi jahon chempionati va uchta Qitʼalararo kubok gʻolibi boʻlib, jami sakkiz marta.[12] Bundan tashqari, „Real Madrid“ bir martalik Ibero-Amerika kubogi gʻolibi boʻldi (Copa de Oro va [[1992–93] Ispaniya Kubogi|Copa del Rey]]. gʻoliblar) 1994-yil.[13][14]
- ↑ 1905-yildan "Real Madrid"ning uy libosi oq rangda edi, shuning uchun muxlislar oʻyinchilarni "Los Blankos" deb atashdi.
- ↑ Realmadrid.com klubning yangi veb-saytini reklama qilish uchun futbolka homiysi sifatida paydo boʻlgan.
Manbalar
- ↑ 1,0 1,1 „Real Madrid Club de Fútbol“ (es). Liga de Fútbol Profesional. 2019-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-yanvar.
- ↑ „Los vikingos arrasan Europa“. Ligadecampeones.com (1960-yil 23-noyabr). 2014-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-fevral.
- ↑ The White House:
- „D'Onofrio: "I always support Real Madrid; Bernabéu came to my house"“. As.com (2018-yil 7-dekabr). 2020-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-yanvar.
- „Real Madrid Expecting 25,000 Fans at the Bernabeu For Cristiano Ronaldo Presentation“. Goal.com (2009-yil 24-iyun). 2022-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 24-iyun.
- „Transfer Real Madrid: Mariano Diaz said the "White House" "can not be said no"“. Vaaju.com (2018-yil 10-avgust). 2021-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 10-avgust.
- ↑ „Real Madrid remind the world they are, and always will be, the Kings of Europe“. goal.com (2022-yil 28-may). 2024-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 8-aprel.
- ↑ „Kings of Europe more than ever“. marca.com (2018-yil 27-may). 2024-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 8-aprel.
- ↑ 6,0 6,1 „Mundial 2030: España. Santiago Bernabeu (85.000 espectadores)“ (es). Diario MARCA (2023-yil 5-oktyabr). 2024-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 18-aprel.
- ↑ Hala Madrid...y nada más (feat. RedOne) (inglizcha), 25 March 2023da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 23 June 2023
- ↑ Dongfeng Liu, Girish Ramchandani (2012). „The Global Economics of Sport“, p. 65, Routledge.
- ↑ „Social media: Real ahead of Barcelona - CIES Football Observatory“. football-observatory.com. 2023-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 25-iyun.
- ↑ Ozanian, Mike; Tietelbaum, Justin. „The World's Most Valuable Soccer Teams 2022: Real Madrid, Worth $5.1 Billion, Back On Top“. Forbes (2022-yil 26-may). 2022-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 29-may.
- ↑ „World Football: The 11 Most Successful European Clubs in History“. Bleacher Report. 2012-yil 15-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 22-yanvar.
- ↑ Press Association Sport. „Man United retrospectively declared 1999 world club champions by FIFA“. ESPN FC (2017-yil 27-oktyabr). 2017-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 4-noyabr.
- ↑ 13,0 13,1 „The Official Competitions of CONMEBOL“ (es). conmebol.com. CONMEBOL. Qaraldi: 2015-yil 19-avgust.
- ↑ 14,0 14,1 „Ibero-American Cup“. RSSSF. Qaraldi: 2015-yil 5-noyabr.
- ↑ „Former Results“ (de-DE). IFFHS (2022-yil 18-iyul). 2023-yil 13-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 22-aprel.
- ↑ „UEFA Champions League statistics 2022–23 handbook – All-time records 1955–2022“. UEFA. 2020-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 25-yanvar.
- ↑ „Member associations – UEFA rankings – Club coefficients“. UEFA (2021-yil 12-may). 2019-yil 18-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-may.
- ↑ „Real Madrid 1960 – the greatest club side of all time“. BBC (2011-yil 23-may). 2015-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
- ↑ „The great European Cup teams: Real Madrid 1955–60“. The Guardian (2013-yil 22-may). 2020-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
- ↑ Rai, Guillermo „How to manage Los Galacticos. By Vicente del Bosque“ (en). The Athletic. 2023-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 3-mart.
- ↑ Townsend, Jon. „Steve McManaman at Real Madrid: The most successful English player to head overseas“. These Football Times (2020-yil 2-aprel). 2020-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-aprel.
- ↑ X, Mr „The Cristiano Ronaldo £80m Transfer from Man United to Madrid Analysed“ (en). Bleacher Report. 2023-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-fevral.
- ↑ Bhargav „Ranking the 10 greatest Real Madrid players of all time“ (en-us). sportskeeda.com (2021-yil 8-dekabr). 2023-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 11-aprel.
- ↑ Ayamga, Emmanuel „3 reasons why Cristiano Ronaldo is easily the greatest footballer of all time“ (en-us). sportskeeda.com (2019-yil 8-yanvar). 2023-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 11-aprel.
- ↑ „Karim Benzema betters Raul record but still 81 behind Cristiano Ronaldo on Real Madrid goal chart | Goal.com“. goal.com. 2023-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-fevral.
- ↑ Babalola, Oluwatomiwa „Cristiano Ronaldo, Pele, Messi Top List of Greatest Goal Scorers in International Football“ (en). SportsBrief – Sport news. (2021-yil 6-iyul). 2023-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-aprel.
- ↑ „Jude Bellingham: Why Real Madrid move makes 'perfect sense'“. BBC Sport (2023-yil 14-iyun). 2023-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 15-iyun.
- ↑ „The FIFA Club of the Century“. FIFA (2000-yil 1-dekabr). 2007-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-may.
- ↑ „FIFA Centennial Orders of Merit“. FIFA (2004-yil 20-may). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-may.
- ↑ UEFA.com „All-time stats & rankings | UEFA Champions League“ (en). UEFA.com. 2023-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-may.
- ↑ „Most wins of the football (soccer) European Cup / Champions League (team)“ (en-gb). Guinness World Records (2022-yil 28-may). 2023-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 19-aprel.
- ↑ „Centurions! Real Madrid won their 100th trophy with FIFA Club World Cup triumph“ (en). ESPN (2023-yil 13-fevral). 2023-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-fevral.
- ↑ „UEFA rankings for club competitions“. UEFA. 2017-yil 20-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-may.
- ↑ UEFA.com „Ten-year club coefficients | UEFA Coefficients“ (en). UEFA.com. 2023-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 12-iyul.
- ↑ „Jose Mourinho: Real Madrid boss to leave next month“. BBC (20-may 2013-yil).
- ↑ „Jose Mourinho: Real Madrid season worst of my career“ (17-may 2013-yil). Qaraldi: 17-may 2013-yil.
- ↑ „Carlo Ancelotti, new Real Madrid coach“. Real Madrid C.F. (25-iyun 2013-yil). Qaraldi: 25-iyun 2013-yil.
- ↑ „Official: Real Madrid confirm Ancelotti signing“. Real Madrid C.F. (26-iyun 2013-yil). Qaraldi: 26-iyun 2013-yil.
- ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 „Escudo Real Madrid“ (es). santiagobernabeu.com. 2008-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 29-noyabr.
- ↑ „Presidents — Pedro Parages“. Realmadrid.com. 2014-yil 30-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
- ↑ Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedReal Madrid turns 106 (IV) - ↑ „General Franco, Real Madrid & the king: The history behind club's link to Spain's establishment“. Ryan Kelly. goal.com. 2022-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-iyul.
- ↑ Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedReal Madrid turns 106 (V) - ↑ „Don Revie statue unveiled 40 years after FA Cup victory“. BBC Sport (2012-yil 5-may). 2018-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-yanvar.
- ↑ „Adidas renews with Real Madrid until 2020“. sportspromedia.com (2006-yil 1-dekabr). 2020-yil 26-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-iyul.
- ↑ „Our Sponsors — Adidas“. Realmadrid.com. 2014-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
- ↑ „Evolución Del Uniforme del Real Madrid (1902–1989)“ (es). Leyendablanca.com. 2012-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
- ↑ „Evolución Del Uniforme del Real Madrid (1991–2008)“ (es). Leyendablanca.com. 2012-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
- ↑ „BenQ to sponsor giant Real Madrid“. taipeitimes.com (2005-yil 8-noyabr). 2006-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
- ↑ Juan José López Soto. „Real Madrid and Bwin sign sponsorship agreement“. bwinparty.com (2008-yil 11-iyun). 2013-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
- ↑ „Our Sponsors — bwin.com“. bwin.com. 2013-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-iyul.
- ↑ „Real Madrid agree record-breaking sponsorship deal with Emirates“. As. 2018-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-avgust.
- ↑ „Real Madrid and Emirates renew sponsorship deal until 2026“. Real Madrid CF (2022-yil 14-oktyabr). 2022-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-oktyabr.
- ↑ „Eine Milliarde von Adidas für Real Madrid“ (Wayback Machine saytida 16 April 2024 sanasida arxivlangan). Der Spiegel. Retrieved 13 October 2020
- ↑ „Football Leaks – All Details of Real Madrid's €1 Billion Adidas Deal Leaked“. FOOTY HEADLINES. 2019-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-fevral.
- ↑ „Real Madrid and adidas extend their successful alliance with a deal that is unprecedented in the sporting industry“. Real Madrid.com. 2019-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-may.
- ↑ „Real Madrid sign reported €1.1 billion new Adidas deal“. GOAL.com. 2019-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-may.
- ↑ „Estadio Santiago Bernabéu“. stadiumguide.com. 2012-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-sentyabr.
- ↑ Ball, Phil p. 118.
- ↑ „History — Chapter 3 – The New Chamartin, an exemplary stadium“. Realmadrid.com. 2014-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-iyul.
- ↑ 61,0 61,1 „60th Anniversary“. xtratime.org (2007-yil 13-dekabr). 2015-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-iyul.
- ↑ „Camp Nou: Average attendance 79,390“. Arxiu.fcbarcelona.cat (2011-yil 17-may). 2012-yil 8-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-iyul.
- ↑ „Barclays Premier League Stats: Team Attendance – 2010–11“. ESPNsoccernet. 2012-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-noyabr.
- ↑ „Spanish La Liga Stats: Team Attendance – 2010–11“. ESPNsoccernet. 2013-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-noyabr.
- ↑ „Madrid and Hamburg awarded 2010 finals“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2008-yil 28-mart). 2010-yil 23-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 9-mart.
- ↑ Javier Palomino. „The Bernabéu is now Elite“. Realmadrid.com (2007-yil 14-noyabr). 2014-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-iyul.
- ↑ „This one's for you, Alfredo!“. Realmadrid.com (2006-yil 10-may). 2014-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 7-iyul.
- ↑ Roncero, Tomás. „The changes Real Madrid must make to play their games at the Di Stéfano“ (en) (2020-yil 22-aprel). 2021-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 14-iyun.
- ↑ „Real Madrid hope €525m Bernabeu renovation gives them 'best stadium in world'“. espn.com (2018-yil 24-sentyabr). 2021-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-iyul.
- ↑ „Five things you didn't know about the new Bernabeu - MARCA in English“ (en). MARCA (2021-yil 7-sentyabr). 2021-yil 7-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-sentyabr.
- ↑ Sport, Telegraph. „Real Madrid unveil plans for new Bernabeu with 360-degree screen and retractable roof“ (en-GB). The Telegraph (2019-yil 2-aprel). 2022-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 3-aprel.
- ↑ „Real Madrid's new Bernabeu to grow over 10 metres in height - MARCA in English“ (en). MARCA. 2017-yil 14-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 9-may.
- ↑ „Real Madrid present the new Santiago Bernabéu“. AS.com (2019-yil 2-aprel). 2019-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 3-aprel.
- ↑ Ruairidh Barlow. „Santiago Bernabeu full opening delayed until 2023“. football-espana.net (2022-yil 18-iyun). 2022-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-iyul.
- ↑ „Legends — Manolo Sanchís Hontiyuela“. realmadrid.com. 2014-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 13-iyul.
- ↑ „Ronaldo's 501 goals: The numbers behind his amazing scoring record“. 2015-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-oktyabr.
- ↑ „Conor Brown Equals Di Stéfano's Real Madrid Record“. 2016-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 5-fevral.
- ↑ „Quickfire Ronaldo proves Real hero“. CNN.com (2003-yil 3-dekabr). 2018-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 7-dekabr.
- ↑ „Attendances Spain average — Primera División 2007–2008“. European Football Statistics. 2008-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 16-iyul.
- ↑ „European Attendances“. European Football Statistics. 2008-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 16-iyul.
- ↑ „Unbeaten at Home in the League“. RSSSF. 2015-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 7-dekabr.
- ↑ „History“. Uefa.com. 2010-yil 2-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 11-iyul.
- ↑ „History“. Uefa.com. 2017-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 11-iyul.
- ↑ „Real Madrid win Club World Cup, fourth title of 2014“ (Wayback Machine saytida 11 July 2018 sanasida arxivlangan). Yahoo Sports. Retrieved 19 February 2015
- ↑ „Real Madrid equals Bayern's Champions League win record“. Goal (2015-yil 18-fevral). 2015-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-fevral.
- ↑ „Real Madrid equal Santos' run of 73 consecutive games scoring“ (2017-yil 20-sentyabr). 2017-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-sentyabr.
- ↑ „History of the world transfer record“. BBC News (2009-yil 11-iyun). 2018-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 12-iyun.
- ↑ „Man Utd accept £80m Ronaldo bid“. BBC Sport (2009-yil 11-iyun). 2016-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 19-dekabr.
- ↑ „Gareth Bale contract leak sparks panic at Real Madrid – and agent's fury“ (2016-yil 21-yanvar). 2022-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Hazard: 100 million euros plus variables“. Marca (2019-yil 7-iyun). 2020-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 4-iyul.
- ↑ (2018-yil 10-iyul). „Cristiano Ronaldo signs for Juventus!“. Press-reliz.
- ↑ „Victory Tracker“. Ceroacero.es. 2013-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-fevral.
- ↑ Fitzpatrick, Richard. El Clasico: Barcelona v Real Madrid: Football's Greatest Rivalry. Bloomsbury, 2012 — 146-bet.
- ↑ Burns, Jimmy, 'Don Patricio OʻConnell: An Irishman and the Politics of Spanish Football' in „Irish Migration Studies in Latin America (Wayback Machine saytida 26 July 2011 sanasida arxivlangan)“ 6:1 (March 2008), p. 44. Available online pg. 3 (Wayback Machine saytida 18 July 2010 sanasida arxivlangan),pg. 4 (Wayback Machine saytida 18 July 2010 sanasida arxivlangan). Retrieved 29 August 2010.
- ↑ Ham, Anthony p. 221
- ↑ Ball, Phil p. 88
- ↑ „SANTIAGO BERNABÉU 1943·1978“. Real Madrid C.F.. realmadrid.com. 2022-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-iyul.
- ↑ „THE STORY OF REAL MADRID AND THE FRANCO REGIME“. Nick Fitzgerald. thesefootballtimes.co (2017-yil 27-sentyabr). 2022-yil 1-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-iyul.
- ↑ Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedgoal.com2 - ↑ „BBC SPORT | Football | Alfredo Di Stefano: Did General Franco halt Barcelona transfer?“. BBC News (2014-yil 7-iyul). 2016-yil 8-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-dekabr.
- ↑ „Alfredo di Stéfano was one of football's greatest trailblazers“ (2014-yil 7-iyul). 2020-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 12-oktyabr.
- ↑ Ball, Phil. pp. 83-85
- ↑ „Real win Champions League showdown“. BBC News (2008-yil 11-dekabr). 2012-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-avgust.
- ↑ „Real Madrid-Barcelona: Celebrations in enemy territory“. Marca. 2018-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-oktyabr.
- ↑ „When Raul ended Madrid's humiliation, silenced Nou Camp“. Egypt Today. 2023-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-oktyabr.
- ↑ „Cristiano Ronaldo scores and is sent off in win over Barcelona“. The Guardian. Reuters (2017-yil 14-avgust). 2022-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-iyul.
- ↑ Ballout, Richard „Why everything you know about the Madrid derby might be wrong“. FourFourTwo (2015-yil 7-yanvar). 2015-yil 13-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-fevral.
- ↑ FITZPATRICK, Richard „Franco, Real Madrid and Spanish football's eternal power struggle“. The Scotsman (2012-yil 7-oktyabr). 2015-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 14-fevral.
- ↑ Real have won El Derbi madrileño 75 times.
- ↑ ¿Por qué a los jugadores del Atlético se les llama 'colchoneros'? (Wayback Machine saytida 30 June 2019 sanasida arxivlangan) (Why are Atlético players called 'colchoneros'?), La Liga
- ↑ Rivalries: No love lost in Madrid, FIFA (archive version), 2009
- ↑ More Than A Game: Atletico Madrid vs Real Madrid (Wayback Machine saytida 3 September 2021 sanasida arxivlangan), FourFourTwo, 2006
- ↑ Álvaro Velasco. „H2H statistics“. espn.co.uk (2008-yil 17-yanvar). 2015-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-iyul.
- ↑ Sid Lowe. „Atlético Madrid overwhelm Real to show they will battle to keep title“. The Guardian (2015-yil 7-fevral). 2020-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 20-noyabr.
- ↑ Prince-Wright, Joe „Real Madrid win Champions League, seal tenth title after dramatic comeback“. NBC Sports (2014-yil 24-may). 2014-yil 24-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 24-may.
- ↑ Azzoni, Tales „Madrid Rivals Return to Champions League Final“. AP. 2017-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-may.
- ↑ „El viejo Clásico español, Athletic–Madrid, se despide de San Mamés“ [The 'old classic' of Spain, Athletic–Madrid, says goodbye to San Mamés] (es). RTVE (2013-yil 14-aprel). 2021-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-noyabr.
- ↑ „Athletic-Real Madrid Final 1903 Cup“. 2016-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-noyabr.
- ↑ „Los Athletic-Real Madrid están a punto de cumplir 97 años“ (es). Diario AS (2017-yil 18-mart). 2021-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 13-noyabr.
- ↑ „El Clásico de los Clásicos: 216 partidos oficiales“ (es) (2011-yil 10-dekabr). 2021-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 13-noyabr.
- ↑ Pete Jenson.. „Pete Jenson: Athletic Bilbao's locals-only transfer policy shows success does not need to be bought“ (2014-yil 26-avgust). 2017-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-noyabr.
- ↑ „Past seasons (filter: versus Real Madrid, League Championship)“. Athletic Bilbao. 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-noyabr.
- ↑ „Real Madrid matches (filter: versus Athletic Club)“. Bdfutbol.com. 2017-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-noyabr.
- ↑ Lowe, Sid. „Morbo: The Story of Spanish Football by Phil Ball (London: WSC Books, 2001)“. The Guardian (2001-yil 26-mart). 2013-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 1-iyul.
- ↑ „Real Madrid repelled as Gorka Iraizoz emulates the Squid“. The Guardian (2010-yil 18-yanvar). 2021-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-noyabr.
- ↑ Miguel Delaney. „Bayern Munich and Real Madrid form one of the Champions League's richest and most intense historical rivalries“. The Independent (2017-yil 11-aprel). 2020-yil 26-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-dekabr.
- ↑ „Bayern Munich vs. Real Madrid: A Champions League classic“. Bundesliga (2017-yil 11-aprel). 2020-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 8-dekabr.
- ↑ „Real Madrid – Record against Bayern München“. worldfootball.net (2023-yil 17-may). 2017-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-iyun.
- ↑ Real Madrid v Bayern: the night Juanito kicked Matthäus in the face (Wayback Machine saytida 11 November 2020 sanasida arxivlangan), Scott Murray, The Guardian, 23 April 2014
- ↑ Bayern Munich v Real Madrid is the European Clásico — let the Champions League battle commence (Wayback Machine saytida 11 May 2021 sanasida arxivlangan), Graham Hunter, Daily Record, 11 April 2017
- ↑ „El loco del Bernabéu escenificó la guerra: contigo empezó todo“ [The madman at the Bernabéu staged the war: everything started with you] (es). ABC (2018-yil 24-aprel). 2018-yil 6-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 30-avgust.
- ↑ „Bayern Munich 0-4 Real Madrid“ (Wayback Machine saytida 1 January 2016 sanasida arxivlangan). BBC. Retrieved 23 August 2014
- ↑ „Real Madrid 2 Bayern Munich 2: Karim Benzema brace sends Champions League holders into third straight final after Bernabeu thriller“. Evening Standard (2018-yil 1-may). 2018-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-may.
- ↑ „Juventus v Real Madrid: one of Europe's grandest rivalries“. UEFA (2018-yil 2-aprel). 2018-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 17-noyabr.
- ↑ „Real Madrid matches: v Juventus“. BDFutbol. 2018-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ „Real Madrid-Juventus, the second most played match in the European Cup“. Real Madrid CF (2018-yil 3-avgust). 2018-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ „Alves: Real Madrid beat Juventus in 1998 with an offside goal“. Marca (2017-yil 2-iyun). 2018-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ Ley, John. „Zidane in £48m Real deal“ (2001-yil 9-iyul). 2022-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ Daniel Taylor.. „Real Madrid win Champions League as Cristiano Ronaldo double defeats Juve“. The Guardian (2017-yil 3-iyun). 2017-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ Andrew Haslam. „Majestic Real Madrid win Champions League in Cardiff“. UEFA (2017-yil 3-iyun). 2019-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ „CL: Juve heartbreak at the Bernabeu“. Football Italia (2018-yil 11-aprel). 2021-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ „Buffon: Referee 'has a trashcan in place of a heart'“. thescore.com (2018-yil 11-aprel). 2021-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ NDTVSports.com. „Watch: Cristiano Ronaldo's Goal Leaves Sporting World in Awe – NDTV Sports“. NDTVSports.com. 2018-yil 5-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ Saffer, Paul „Three in a row: Real Madrid make more history“. UEFA (2018-yil 26-may). 2018-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-dekabr.
- ↑ (2018-yil 10-iyul). „Cristiano Ronaldo signs for Juventus!“. Press-reliz.
- ↑ „Perez resigns as Real Madrid president“. BBC (2006-yil 27-fevral). 2019-yil 3-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 11-dekabr.
- ↑ Nash, Elizabeth. „EU investigates Real Madrid property deal“ (2004-yil 4-mart). 2009-yil 13-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 14-avgust.
- ↑ „Mistakes are forbidden“. CNN/Sports Illustrated (2001-yil 8-may). 2013-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 14-avgust.
- ↑ „The Most Valuable Soccer Teams“. Forbes. 30 April 2008. 24 May 2012da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 16 March 2010.
- ↑ „The Most Valuable Soccer Teams – Manchester United“. Forbes. 30 April 2008. 13 April 2010da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 16 March 2010.
- ↑ „Deloitte Football Money League“. Deloitte (2003-yil 20-oktyabr). 2013-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 16-mart.
- ↑ „Real Madrid plan to open their own theme park“. TheSpoiler.co.uk (2009-yil 4-sentyabr). 2012-yil 1-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 8-sentyabr.
- ↑ „Noticias“. upcomillas.es. 2012-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-fevral.
- ↑ „The Business of Soccer“. Forbes. 21 April 2010. 24 April 2010da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 7 August 2010.
- ↑ „Soccer Team Valuations“. Forbes. 30 June 2009. 24 August 2010da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 7 August 2010.
- ↑ „Real Madrid becomes the first sports team in the world to generate €400m in revenues as it tops Deloitte Football Money League“. Deloitte. 2010-yil 5-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 7-avgust.
- ↑ „How Real Madrid can afford their transfer spending splurge? – ESPN Soccernet“. Soccernet.espn.go.com (2009-yil 12-iyun). 2009-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-iyul.
- ↑ Peterson, Marc p. 25
- ↑ Andreff, Wladimir; Szymański, Stefan. Handbook on the economics of sport. Edward Elgar Publishing, 2006 — 299-bet. ISBN 1-84376-608-6.
- ↑ „Real Madrid drama. The oldest supporter died“ (ro). ziare.com (2010). 2011-yil 1-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 21-sentyabr.
- ↑ The Swiss Rambler. „The Swiss Ramble: Real Madrid And Financial Fair Play“. Swissramble.blogspot.ie (2011-yil 21-iyun). 2012-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-iyul.
- ↑ „Real Madrid CF – Official Web Site – Real Madrid's annual turnover amounts to €480.2 million, showing an 8.6% increase over the previous financial year“. goal.com (2011-yil 16-sentyabr). 2018-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 4-iyul.
- ↑ „Football clubs dominate the world ranking of highest-paying sports clubs“. The Guardian (2012-yil 3-may). 2014-yil 12-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 14-may.
- ↑ „Real Madrid Tops The World's Most Valuable Sports Teams“. Forbes. 15 July 2013. 16 July 2013da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20 July 2013.
- ↑ „Deloitte Football Money League 2022“. Deloitte (2022-yil 21-mart). 2022-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-mart.
- ↑ „Barcelona become first sports team to average £10m a year in wages“ (2018-yil 25-noyabr). 2018-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 4-dekabr.
- ↑ „Barcelona tops the 2018 list of the highest-paid sports teams in the world with 2103.8 million average annual salary“. Business Insider. 2018-yil 28-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 4-dekabr.
- ↑ 168,00 168,01 168,02 168,03 168,04 168,05 168,06 168,07 168,08 168,09 168,10 „Football honours“. Realmadrid.com. Madrid, Spain: Real Madrid Club de Fútbol. Qaraldi: 2017-yil 11-may.
- ↑ „Copa del Rey – Palmarés“ (es). MARCA.com. Qaraldi: 2017-yil 11-may.
- ↑ Carnicero, José; Torre, Raúl; Ferrer, Carles Lozano „Spain – List of Super Cup Finals“. RSSSF (2016-yil 25-avgust). Qaraldi: 2017-yil 11-may.
- ↑ „From Fairs Cup via UEFA Cup to UEFA Europa League“. UEFA.com. Union of European Football Associations (UEFA). — „The UEFA Europa League evolved from the UEFA Cup, which itself was conceived by Switzerland's Ernst Thommen, along with Italy's Ottorino Barrasi and England's Sir Stanley Rous.“. 2017-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 11-may.
- ↑ „Latin Cup“. RSSSF. Qaraldi: 2015-yil 20-avgust.
- ↑ Magnani, Loris; Stokkermans, Karel „Intercontinental Club Cup“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (2005-yil 30-aprel). Qaraldi: 2010-yil 9-avgust.
- ↑ „Real Madrid squad“. Real Madrid CF. Qaraldi: 2023-yil 14-avgust.
- ↑ „Squad“. Real Madrid CF. Qaraldi: 2021-yil 21-avgust.
- ↑ „Official Announcement | Real Madrid CF“ (en). Real Madrid CF (2023-yil 11-noyabr). Qaraldi: 2023-yil 11-noyabr.
- ↑ „Board members“. Real Madrid CF. Qaraldi: 2023-yil 17-iyul.
Havolalar
|
Vikiomborda Real Madrid CF haqida turkum mavjud |
- Rasmiy sayti
(arabcha, xitoycha, English, fransuzcha, indonezcha, yaponcha, portugalcha, and ispancha) - Real Madrid CF at La Liga (English and ispancha)
- Real Madrid CF at UEFA (English and ispancha)
- Real Madrid Facebookda
- Real Madrid Twitterda
| 2000-yillar |
|
|---|---|
| 2010-yillar |
|
| 2020-yillar |
|
- Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page
- Missing redirects
- Futbol klublari
- Real Madrid CF
- Ispaniya futbol klublari
- La Liga klublari
- Madriddagi futbol klublari
- Madriddagi koʻp tarmoqli sport klublari
- Copa del Rey gʻoliblari
- G-14 klublari
- Chamartín (Madrid)
- Quyi ligaga tushib ketmagan klublar
- XX-asrning eng yaxshi klublari
- Ispaniyada joylashgan qirollik homiyligidagi tashkilotlar
- 1902-yilda tashkil etilgan futbol klublari
- 1902-yilda Ispaniyada tashkil etilganlar
- FIFA Klublar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqqan klublar
- UEFA Chempionlar Ligasida gʻolib chiqqan klublar
- UEFA Yevropa Ligasida gʻolib chiqqan klublar
- UEFA Superkubogini qoʻlga kiritgan klublar
- Qitʼalararo kubokda gʻolib chiqqan klublar