Davlat maktabi

Vellington boshlangʻich akademiyasi

Davlat maktabi – bu barcha oʻquvchilarga bepul taʼlim beradigan boshlangʻich yoki oʻrta maktab. Bunday maktablar toʻliq yoki qisman soliqdan moliyalashtiriladi. Davlat tomonidan moliyalashtiriladigan maktablar dunyoning deyarli barcha mamlakatlarida mavjud, ammo ularning tuzilishi va taʼlim dasturlarida sezilarli farqlar mavjud. Davlat tomonidan moliyalashtiriladigan taʼlim odatda boshlangʻich va oʻrta taʼlimni (4 yoshdan 18 yoshgacha) qamrab oladi.

Mintaqa va xudud

Janubiy Afrikada davlat maktabi yoki hukumat maktabi davlat tomonidan nazorat qilinadigan maktabni anglatadi. Ular 1996-yildagi Janubiy Afrika maktablari toʻgʻrisidagi qonunga muvofiq rasmiy ravishda davlat maktablari deb ataladi, ammo bu atama soʻzlashuv tilida ishlatilmaydi. Qonun maktablarning ikki toifasini tan oladi: davlat va mustaqil. Mustaqil maktablarga barcha xususiy maktablar va xususiy boshqariladigan maktablar kiradi. Oʻqish toʻlovlari past boʻlgan mustaqil maktablar davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi va oʻzgaruvchan miqyosda subsidiya oladi. Yuqori toʻlovlarni talab qiladigan anʼanaviy xususiy maktablar davlatdan subsidiya olmaydilar. Davlat maktablarining barchasi davlatga tegishli, boshqaruv organi va byudjet avtonomiyasi darajasiga ega emas, chunki davlat toʻliq egalik qiladi va davlatga hisobot beradi.

Kanada  konstitutsiyasiga koʻra, davlat maktabiga viloyatlar mas’ul hisoblanadi va shuning uchun viloyatlar oʻrtasida koʻplab farqlar mavjud. Kichik bolalar bogʻchasi rasmiy dastur sifatida faqat Ontario va Kvebekda mavjud, ammo viloyat darajasidagi moliyalashtirish va oʻqish soatlari har xil. Birinchi sinfdan boshlab, taxminan olti yoshda, oʻn ikkinchi (yoki unga tenglashtirilgan) sinfgacha Crown tomonidan moliyalashtirilgan universal kirish imkoniyati mavjud. Maktablar Boshlangʻich maktablarga (bolalar bogʻchasidan 8-sinfgacha) va oʻrta maktablarga (9-12-sinflar) boʻlinadi. Biroq, koʻpgina hududlarda oʻrta maktablar ham taʼminlangan va baʼzi maktablarda, xususan, qishloq joylarida, boshlangʻich va oʻrta maktablar bitta maktabga birlashtirilishi mumkin. 2003-yilda Ontarioda 13-sinf tugatildi. Ilgari bu faqat universitetga kirish niyatida boʻlgan talabalar uchun talab qilingan. Aksariyat provinsiyalarda bolalar oʻn olti yoshga toʻlgunga qadar maktabga borishlari shart, Ontario va Nyu-Brunsvikdagi oʻquvchilar esa 18 yoshgacha maktablarga borishlari shart. Kanada talabalarning muvaffaqiyati boʻyicha dunyodagi eng kuchli rekordlardan biriga ega. Kanadaning 10 ta viloyati va 3 ta hududi taʼlim vazirligi nazorat qiladi va ularning har bir taʼlim vazirligi tomonidan yuqori standartlarni saqlash boʻyicha nazorat qiladi.

Havolalar

• Heller, Frank: Lessons from Maine: Education Vouchers for Students since 1873, Cato Institute, Sep. 10, 2001.
• Thattai, Deeptha: A History of Public Education in the United States.
• Michael Pons, NEA: School Vouchers: The Emerging Track Record
• Steve Suitts, Southern Education Foundation. „Crisis of a New Majority: Low-Income Students in the South’s Public Schools“ Southern Spaces. April 16, 2008.
• Li Yi. 2005. The Structure and Evolution of Chinese Social Stratification. University Press of America. ISBN 0-7618-3331-5