Latife Uşaki

Latife Uşaki
Turkiyaning birinchi xonimi
	Mansab davri; 1923-yil 29-oktabr – 1925-yil 5-avgust
Prezident	Mustafa Kemal Atatürk
Vorisi	Mevhibe İnönü
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	Fatıma-tüz Zehra Latife Uşakîzâde; 1898-yil 17-iyun; Smirna (hozirgi Izmir) Usmonli imperiyasi
Vafoti	1975-yil 12-iyul ; Istanbul, Turkiya
Fuqaroligi	Turkiya
Millati	Turk
Turmush oʻrtogʻi	Mustafa Kemal Atatürk (1923-1925-yillar)
Istiqomat joy(lar)i	Chankaya saroyi (rasmiy)
Alma mater	Parij universiteti; Londondagi huquq maktabi
Kasbi	yurist

Latife Ushaklıgil (tugʻilgan ismi Fatima-tuz Zehra Latife Ushakîzade; faxriy unvoni bilan Latife Hanim^[1]; 1898-yil 17-iyun — 1975-yil 12-iyul) 1923-1925-yillar oraligʻida Mustafo Kamol (keyinchalik Otaturk)ning rafiqasi edi. U otasi tomonidan taniqli turk yozuvchisi Xolid Ziyo Ushaklıgil bilan qarindosh boʻlgan.

Biografiyasi

Latife Xonim 1898-yilda Smirna shahrida (hozir Izmir nomi bilan tanilgan) shaharning eng taniqli savdogar oilalaridan birida tugʻilgan. Ildizlari Ushak shahrida boʻlib, ularning norasmiy familiyasi Ushakizade shu yerdan olingan. U Smirnadagi oʻrta maktabni tamomlagan va 1919-yilda huquqshunoslik boʻyicha oʻqish uchun chet elga — Parij va Londonda ketgan. U Turkiyaga qaytib kelganida Turkiyaning mustaqillik urushi yakuniga yaqinlashib qolgan edi.

1922-yil 11-sentyabrda Smirnadagi oilaviy saroyiga qaytib kelgach, u askarlarga duch keldi va unga Posho uyni Smirnadagi Bosh qarorgoh sifatida egallab olganligi haqida xabar berdi. Askarlarni u haqiqatan ham uyga tegishli ekanligiga ishontirgandan soʻng, unga kirishga ruxsat berildi.

Latifa Xonim va Mustafo Kamol Posho 1923-yil 29-yanvarda onasi Zübeyde Xonim vafotidan soʻng Smirnaga qaytganlarida turmush qurishdi. Ikki yarim yil davomida Latife Xonim turk ayollarining yangi qiyofasini davlat hayotida faol ishtirok etgan birinchi xonim sifatida timsol qildi. Bu Turkiyada oʻz davri standartlari boʻyicha yangilik edi. U Turkiyada 1920-yillarda ayollarni ozod qilish boʻyicha boshlangan islohotlarga sezilarli taʼsir koʻrsatdi^[2].

Biroq, u va eri oʻrtasidagi munosabatlar yaxshi emas, ular birga baxtli emas edilar. Tez-tez tortishuvlardan soʻng, ikkalasi 1925-yil 5-avgustda ajrashishdi^[3]. Latife Xonim umrining qolgan qismini Izmirda (1930-yillardan keyin Smirna shunday atalgan) va Istanbulda yolg‘izlikda yashab, o‘limigacha (1975-yilgacha) shaxsiy davrasidan tashqari yaqin aloqalardan qochgan. U hech qachon boshqa turmushga chiqmagan va hayoti davomida eri bilan o‘rtadasidagi munosabatlari haqida sukut saqlagan. 2005-yilda Turk Tarix Jamiyati uning kundaliklarini „oilasining fikrini inobatga olgan holda, shaxsiy kundaliklaridan tashqari“ ommaga oshkor qilishni lozim topdi. Biroq uning oilasi ochiqchasiga maktublarga egalik qilish huquqiga ega ekanliklarini va kundaliklarning chop etilishini istamasliklarini bildirishdi. Natijada, jamiyat nashrga qarshi qaror qildi^[4]^[5].

Faxriy Jumhuriyat jurnalisti İpek Çalışlar tomonidan Latife Xonimning keng qamrovli, lekin ayni paytda munozarali tarjimai holi 2006-yilda nashr etilgan^[2].

Galereya

Latife Ushakizade 1923-yil.
Mustafo Kamol Otaturk va Latife Ushakizoda, 1923-yilda sayohat paytida.
Qozim Karabekir, Latife va Mustafo Kamol 1923-yil 8-fevralda Edremitga ketayotgan Ergama qishlog'ida.
Mustafo Kamol Posho va Latife Xonim ( o'ngda ) oilasi bilan 1923-yil boshida.
Mustafo Kamol va Latife.
Istanbul, Edirnekapi shahidlar qabristonidagi Latife Xonim qabri