Ung thư hắc tố
Ung thư hắc tố, còn được gọi là Ung thư hắc tố ác tính, là một loại ung thư phát triển từ các tế bào chứa sắc tố được gọi là tế bào hắc tố[1] Ung thư hắc tố thường xuất hiện ở da, nhưng hiếm khi xảy ra ở miệng, ruột hoặc mắt.[1][2] Ở phụ nữ, chúng thường xuất hiện ở chân, trong khi ở nam giới chúng phổ biến nhất ở lưng[2]. Đôi khi chúng phát triển từ nốt ruồi với những thay đổi như tăng kích thước, các cạnh không đều, thay đổi màu sắc, ngứa, hoặc vết nứt da.[1]
| Ung thư hắc tố Melanoma | |
|---|---|
| Tên khác | Ung thư hắc tố ác tính |
 | |
| Một khối u hắc tố khoảng 2,5 cm (1 in) 1,5 cm (0,6 in) | |
| Phát âm | |
| Khoa/Ngành | Ung thư và da liễu |
| Triệu chứng | Nơvi tăng kích thước, có các cạnh không đều, thay đổi màu sắc, ngứa, hoặc vết nứt da.[1] |
| Nguyên nhân | Ánh sáng tử ngoại (mặt trời, thiết bị tắm nắng)[2] |
| Yếu tố nguy cơ | Tiền sử gia đình, nhiều nốt ruồi, chức năng miễn dịch kém[1] |
| Phương pháp chẩn đoán | Sinh thiết mô[1] |
| Chẩn đoán phân biệt | Viêm dày sừng bã đậu, nốt ruồi so, nơvi xanh, u xơ da[3] |
| Phòng ngừa | Kem chống nắng, tránh ánh sáng tia cực tím[2] |
| Điều trị | Phẫu thuật[1] |
| Tiên lượng | Tỷ lệ sống 5 năm ở Hoa Kỳ 99% (nội địa hóa), 25% (phổ biến)[4] |
| Dịch tễ | 3,1 triệu (2015)[5] |
| Tử vong | 59.800 (2015)[6] |
Nguyên nhân chính của ung thư hắc tố là phơi nhiễm tia cực tím (UV) ở những người có mức độ sắc tố da thấp[2][7]. Ánh sáng tia cực tím có thể là từ mặt trời hoặc từ các nguồn khác, chẳng hạn như các thiết bị thuộc da[2] Khoảng 25% phát triển từ nốt ruồi[2] Những người có nhiều nốt ruồi, tiền sử của các thành viên gia đình bị ảnh hưởng, và những người có chức năng miễn dịch kém thì có nguy cơ cao hơn.[1] Một số dị tật di truyền hiếm gặp như bệnh khô da nhiễm sắc tố cũng làm tăng nguy cơ.[8] Chẩn đoán là bằng cách sinh thiết và phân tích bất kỳ tổn thương da nào có dấu hiệu có khả năng gây ung thư[1]
Sử dụng kem chống nắng và tránh ánh sáng tia cực tím có thể ngăn ngừa ung thư hắc tố.[2] Điều trị thường được loại bỏ bằng phẫu thuật[1], ở những người mắc bệnh ung thư lớn hơn một chút, các hạch bạch huyết gần đó có thể được xét nghiệm lây lan. Hầu hết mọi người đều được chữa trị nếu không lây lan.[1] Đối với những người mà u ác tính đã lây lan, liệu pháp miễn dịch, liệu pháp sinh học, xạ trị, hoặc hóa trị liệu có thể cải thiện sự sống còn.[1][9] Với việc điều trị tỷ lệ sống 5 năm tại Hoa Kỳ là 98% trong số những người bị bệnh địa phương và 17% trong số những người bị lây lan đã xảy ra.[4] Khả năng nó sẽ trở lại hoặc lây lan phụ thuộc vào khối u ác tính dày bao nhiêu, các tế bào phân chia nhanh đến mức nào và liệu da có bị loét hay không[2]. Ipilimumab đã được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ chấp thuận vào năm 2011 để điều trị ung thư hắc tố, một dạng ung thư da.
Ung thư hắc tố là loại ung thư da nguy hiểm nhất.[2] Trên toàn cầu, vào năm 2012, nó mới xảy ra ở 232.000 người.[2] Trong năm 2015 đã có 3,1 triệu người mắc bệnh tích cực dẫn đến 59.800 ca tử vong.[5][6] Úc và New Zealand có tỷ lệ khối u ác tính cao nhất trên thế giới.[2] Ngoài ra còn có tỷ lệ cao ở Bắc Âu và Bắc Mỹ, trong khi nó là ít phổ biến ở châu Á, châu Phi và châu Mỹ Latinh.[2] Ung thư hắc tố thường gặp ở nam giới hơn nữ giới.[8] Ung thư hắc tố đã trở nên phổ biến hơn kể từ những năm 1960 ở những khu vực đông dân cư với người da trắng.[2][8]
Dấu hiệu và triệu chứng
sửaCác dấu hiệu ban đầu của ung thư hắc tố là những thay đổi về hình dạng hoặc màu sắc của nốt ruồi hoặc, trong trường hợp ung thư hắc tố dạng nốt, sự xuất hiện của một cục u mới ở bất cứ đâu trên da. Ở giai đoạn sau, nốt ruồi có thể ngứa, vết nứt da hay chảy máu[10].
Tham khảo
sửa- ^ a b c d e f g h i j k l “Melanoma Treatment–for health professionals (PDQ®)”. National Cancer Institute. ngày 26 tháng 6 năm 2015. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2015.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n World Cancer Report 2014 (PDF). World Health Organization. 2014. tr. Chapter 5.14. ISBN 978-9283204299. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 30 tháng 5 năm 2014.
- ^ Goldstein, BG; Goldstein, AO (ngày 1 tháng 4 năm 2001). “Diagnosis and management of malignant melanoma”. American Family Physician. 63 (7): 1359–68, 1374. PMID 11310650.
- ^ a b “SEER Stat Fact Sheets: Melanoma of the Skin”. NCI. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 7 năm 2014.
- ^ a b GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence, Collaborators. (ngày 8 tháng 10 năm 2016). “Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015”. Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
- ^ a b GBD 2015 Mortality and Causes of Death, Collaborators. (ngày 8 tháng 10 năm 2016). “Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015”. Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
- ^ Kanavy HE, Gerstenblith MR (tháng 12 năm 2011). “Ultraviolet radiation and melanoma”. Semin Cutan Med Surg. 30 (4): 222–28. doi:10.1016/j.sder.2011.08.003. PMID 22123420.
- ^ a b c Azoury, SC; Lange, JR (tháng 10 năm 2014). “Epidemiology, risk factors, prevention, and early detection of melanoma”. The Surgical Clinics of North America. 94 (5): vii, 945–62. doi:10.1016/j.suc.2014.07.013. PMID 25245960.
- ^ Syn, Nicholas L; Teng, Michele W L; Mok, Tony S K; Soo, Ross A (2017). “De-novo and acquired resistance to immune checkpoint targeting”. The Lancet Oncology. 18 (12): e731–41. doi:10.1016/s1470-2045(17)30607-1. PMID 29208439.
- ^ “MelanomaWarningSigns.com”. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 8 năm 2015.