Tiếng Đức Thụy Sĩ
| Tiếng Đức Thụy Sĩ | |
|---|---|
| Schwiizerdütsch | |
| Phát âm | [ˈʃʋitsərˌd̥ytʃ] |
| Sử dụng tại | Thụy Sĩ (tiếng Đức), Liechtenstein, Vorarlberg (Áo), Piedmont & Thung lũng Aosta (Ý) |
| Tổng số người nói | 4,93 triệu ở Thụy Sĩ Con số không rõ ở Đức (không bao gồm Alsatia) và Áo |
| Phân loại | Ấn-Âu
|
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-2 | gsw |
| ISO 639-3 | gsw (with Alsatian) |
| IETF | gsw[1] |
| Glottolog | swis1247[2]wals1238[3] |
| Linguasphere | 52-ACB-f (45 varieties: 52-ACB-faa to -fkb) |
Tiếng Đức Thụy Sĩ (Tiếng Đức chuẩn: Schweizerdeutsch, tiếng Đức Alemanni: Schwyzerdütsch, Schwiizertüütsch, Schwizertitsch Mundart,[note 1] và một số tên khác) là các phương ngữ Alemanni được nói ở khu vực nói tiếng Đức của Thụy Sĩ và trong một số cộng đồng vùng núi cao ở miền Bắc nước Ý giáp biên giới Thụy Sĩ. Đôi khi, các phương ngữ Alemanni được nói ở các quốc gia khác cũng được nhóm với tiếng Đức Thụy Sĩ, đặc biệt là phương ngữ ở Liechtenstein và Vorarlberg Áo, có quan hệ chặt chẽ với tiếng Đức Thụy Sĩ.[cần dẫn nguồn]
Về mặt ngôn ngữ học, tiếng Alemanni được chia thành Hạ, Thượng và Tối Thượng, tất cả phương ngữ được nói ở cả trong và ngoài Thụy Sĩ. Ngoại lệ duy nhất trong khu vực Thụy Sĩ nói tiếng Đức là đô thị Samnaun nơi nói phương ngữ Bayern. Lý do phương ngữ "Đức Thụy Sĩ" tạo thành một nhóm đặc biệt là việc sử dụng gần như không bị hạn chế như một ngôn ngữ nói trong thực tế mọi tình huống của cuộc sống hàng ngày, trong khi việc sử dụng phương ngữ Alemanni ở các quốc gia khác bị hạn chế hoặc thậm chí bị đe dọa.[cần dẫn nguồn] Các phương ngữ tiếng Đức Thụy Sĩ không nên nhầm lẫn với tiếng Đức chuẩn Thụy Sĩ, dạng tiếng Đức chuẩn được sử dụng ở Thụy Sĩ. Hầu hết mọi người ở Đức không hiểu tiếng Đức Thụy Sĩ. Do đó, khi một cuộc phỏng vấn với một người nói tiếng Đức Thụy Sĩ được phát trên truyền hình Đức cần thiết phải có phụ đề.[4] Mặc dù tiếng Đức Thụy Sĩ là ngôn ngữ mẹ đẻ, nhưng từ 6 tuổi, học sinh Thụy Sĩ phải học thêm tiếng Đức chuẩn Thụy Sĩ ở trường và do đó có khả năng hiểu, viết và nói tiếng Đức chuẩn theo mức độ khác nhau tuỳ vào trình độ học vấn.
Sử dụng
[sửa | sửa mã nguồn]Không giống như hầu hết các ngôn ngữ khu vực ở châu Âu hiện đại, tiếng Đức Thụy Sĩ là ngôn ngữ hàng ngày được nói trong phần lớn tất cả các cấp xã hội ở các thành phố, cũng như ở nông thôn. Việc sử dụng phương ngữ này không thua kém tiếng Đức chuẩn về mặt xã hội cũng như giáo dục và được nói niềm tự hào.[5] Có một vài môi trường mà việc nói tiếng Đức chuẩn bị yêu cầu hoặc trong tình huống lịch sự, chẳng hạn như trong các chương trình tin tức phát sóng hoặc khi có sự hiện diện của người không nói tiếng Alemanni. Tình huống này được gọi là "ngôn ngữ hai lớp trung gian" vì ngôn ngữ nói mang tính địa phương, trong khi ngôn ngữ viết chủ yếu là (biến thể Thụy Sĩ của) tiếng Đức chuẩn.
Vào năm 2014, khoảng 87% người sống ở Thụy Sĩ khu vực nói tiếng Đức sử dụng tiếng Đức Thụy Sĩ trong cuộc sống hàng ngày.[6]
Tiếng Đức Thụy Sĩ cũng được hiểu bởi những người nói các phương ngữ Alemanni khác, nhưng phần lớn người nói tiếng Đức chuẩn thì không thể hiểu được nó nếu không có sự tiếp xúc đầy đủ trước đó, kể cả đối với người Thụy Sĩ nói tiếng Pháp hoặc tiếng Ý biết tiếng Đức chuẩn. Do đó, tiếng Đức Thụy Sĩ thường được lồng tiếng hoặc phụ đề nếu được chiếu ở Đức.
Phương ngữ và phân bố
[sửa | sửa mã nguồn]
Các phương ngữ tiếng Đức Thụy Sĩ chính bao gồm Alemanni Hạ, Thượng và Tối Thượng; và độ thông hiểu lẫn nhau giữa các nhóm này gần như thông suốt, mặc dù có một số khác biệt về từ vựng. Tiếng Hạ Alemanni chỉ được nói ở các vùng cực bắc Thụy Sĩ, tại Basel và xung quanh Hồ Constance. Tiếng Thượng Alemanni được nói ở hầu khắp cao nguyên Thụy Sĩ, và được chia thành nhóm phía đông và phía tây. Tiếng Tối Thượng Alemanni được nói ở dãy Alps.
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]Chú thích
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Because of the many different dialects, and because there is no defined orthography for any of them, many different spellings can be found.
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ “Swiss German”. IANA language subtag registry. Truy cập 11 tháng 1 năm 2019.
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Central Alemannic”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Walser”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ “10vor10 – Nachrichtenmagazin von Schweizer Radio und Fernsehen” (bằng tiếng Đức). 3sat – ZDF ORF SRG ARD, the television channel collectively produced by four channels from three countries. Truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2015.
Swiss German talks and interviews on the daily night news show 10vor10 by the major German Swiss channel SRF1 is consistently subtitled in German on 3sat
- ^ See, for instance, an Examination of Swiss German in and around Zürich, a paper that presents the differences between Swiss German and High German.
- ^ Statistik, Bundesamt für. “Schweizerdeutsch und Hochdeutsch in der Schweiz - Analyse von Daten aus der Erhebung zur Sprache, Religion und Kultur 2014 | Publikation”. Bundesamt für Statistik (bằng tiếng Đức). Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2018.
Tài liệu
[sửa | sửa mã nguồn]- Albert Bachmann (ed.), Beiträge zur schweizerdeutschen Grammatik (BSG), 20 vols., Frauenfeld: Huber, 1919–1941.
- Zurich German, 2006
- Rudolf Hotzenköcherle (ed.), Beiträge zur schweizerdeutschen Mundartforschung (BSM), 24 vols., Frauenfeld: Huber, 1949–1982.
- Rudolf Hotzenköcherle, Robert Schläpfer, Rudolf Trüb (ed.), Sprachatlas der deutschen Schweiz. Bern/Tübingen: Francke, 1962–1997, vol. 1–8. – Helen Christen, Elvira Glaser, Matthias Friedli (ed.), Kleiner Sprachatlas der deutschen Schweiz. Frauenfeld: Huber, 2010 (and later editions), ISBN 978-3-7193-1524-5. [1]
- Verein für das Schweizerdeutsche Wörterbuch (ed.), Schweizerisches Idiotikon: Wörterbuch der schweizerdeutschen Sprache. Frauenfeld: Huber; Basel: Schwabe, 17 vols. (16 complete), 1881–, ISBN 978-3-7193-0413-3. [2]
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]- Chochichästli-Orakel - chọn các từ tiếng Đức Thụy Sĩ bạn thường sử dụng và xem điều này phù hợp với phương ngữ của khu vực của bạn như thế nào. (Chỉ tiếng Đức)
- Dialekt.ch một trang web với các mẫu âm thanh từ các phương ngữ khác nhau. (Chỉ tiếng Đức)
- Schweizerisches Idiotikon Trang chủ của từ điển quốc gia Thụy Sĩ.
- Một bài thơ trong 29 phương ngữ Thụy Sĩ (và tiếng Anh) Lưu trữ 2020-11-09 tại Wayback Machine
- Hình thái Đức và Thụy Điển
