Bước tới nội dung

Vương quốc Tondo

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Tondo
Tên bản ngữ
  • ᜆᜓᜈᜇᜓ
trước 900 CN[1][Notes 1]–1589[2]
Bản đồ vị trí Tondo năm 1819 "Plano de la ciudad de Manila, capital de las Yslas Filipinas", vẽ bởi Francisco Xavier de Herrera lo Grabó phục vụ cho Điều tra đất đai Manila năm 1819.
Bản đồ vị trí Tondo năm 1819 "Plano de la ciudad de Manila, capital de las Yslas Filipinas", vẽ bởi Francisco Xavier de Herrera lo Grabó phục vụ cho Điều tra đất đai Manila năm 1819.
Vị thếNhà nước Barangay độc lập (thế kỷ 15)[8]
Thủ đôTondo (nay là khu vực Manila)[1]
Ngôn ngữ thông dụngTiếng Tagalog cổ,[1] Kapampangan
(các ngôn ngữ địa phương)

tiếng Mã Lai cổ, tiếng Hoa trung bộ[cần dẫn nguồn]
(ngôn ngữ giao thương)
Tôn giáo chính
Chính trị
Chính phủ"Bayan" lãnh đạo bởi một lãnh đạo tối cao gọi là Lakan, bao gồm nhiều nhóm xã hội Barangay lãnh đạo bởi một Datu[8][4] and initially misidentified as a Monarchy by foreigners[4][9][10][11]
Lakan[cần dẫn nguồn] 
• k. 900
Jayadewa (đầu tiên theo LCI)
• 1558–1571[cần dẫn nguồn]
Lakandula
• 1575
Agustin de Legazpi
Lịch sử
Lịch sử 
• Được nhắc đến lần đầu trong lịch sử, trong bản khắc đồng Laguna; giao thương với Vương quốc Medang được đề cập[1]
trước 900 CN[1][Notes 1]
• Các ngày khác nhau được đề xuất cho việc thành lập Rajahnate Maynila có khoảng thời gian vào đầu những năm 1200 (xem trận Manila (1258)) và (1365)) đến những năm 1500 (xem trận Manila (1500)[Notes 2]
khoảng những năm 1200 đến những năm 1500
• Thiết lập quan hệ buôn bán thường xuyên với nhà Minh[12]
1373
• Tranh chấp lãnh thổ với Maynila trong thời kỳ trị vì của mẹ Rajah Matanda[4]
k. 1520
• Những người thực dân Tây Ban Nha đầu tiên đến đây và trận Manila (1570)
1570
1571
• Tấn công Limahong và cuộc nổi loạn Tagalog đồng thời vào năm 1574
1574
• Phát hiện ra âm mưu Tondo, giải tán cai trị cư dân bản địa, sáp nhập vào Tây Ấn Tây Ban Nha
1589[2]
Dân số 
• 1000
150.000
• 1300
250.000
• 1500
325.000
Kinh tế
Đơn vị tiền tệPiloncitos, nhẫn vàng, và Barter[14]
Tiền thân		 Kế tục
Tiền sử của Philippines
Đế quốc Tây Ban Nha
Đông Ấn thuộc Tây Ban Nha
Hiện nay là một phần của Philippines


Trong buổi đầu lịch sử Philippines, khu định cư người Tagalog[8][11][15][16] tại Tondo (Tagalog: [tonˈdo];[4] Baybayin: ᜆᜓᜈᜇᜓ hoặc ᜆᜓᜈᜇᜓ; tiếng Trung: 東都; bính âm: dōngdū) là một thương mại lớn trung tâm nằm ở phía bắc của đồng bằng sông Pasig, trên đảo Luzon.[7][17][18]

Những người lữ hành từ các nền văn hóa hoàng gia [19] có liên hệ với Tondo (bao gồm người Trung Hoa, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha) thường gọi nhầm nó là Vương quốc Tondo.[8][4][19][20] Nhà biên niên sử Augustinô Pedro San Buenaventura giải thích đây là một sự nhầm lẫn từ tận năm 1613 trong Vocabulario de la Lengua Tagala,[16] của ông, nhưng nhà sử học Vicente L. Rafael lưu ý rằng danh xưng này sau đó lại được chỉnh sửa lại bởi văn học dân gian của Thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha bởi vì các nhà văn Tây Ban Nha thời đó không có những từ thích hợp để miêu tả mối quan hệ quyền lực phức tạp trên cơ sở các cấu trúc lãnh đạo hàng hải Đông Nam Á.[9] Các ghi chép đầu tiên của người Tây Ban Nha đã mô tả nó như một "ngôi làng" nhỏ hơn, so với chính thể tăng cường Maynila.[21]

Tondo là mối quan tâm đặc biệt của các nhà sử học và địa lịch sử Philippines bởi vì nó là một trong những khu định cư ghi nhận trong lịch sử lâu đời nhất ở Philippines. Các nhà nghiên cứu thường đồng ý rằng nó đã được đề cập trong bản khắc tấm đồng Laguna, bản ghi chép văn bản được sản xuất trong nước của Philipines.[19][20] Các nhà nghiên cứu thường đồng ý rằng nó đã được đề cập trong Bản khắc lá đồng Laguna, văn bản viết tay lâu đời nhất của Philipines còn tồn tại ở địa phương, có niên đại từ năm 900.[8][1][19][20]

Về mặt địa lý, khu vực này được bao quanh bởi các vùng nước, chủ yếu là sông Pasig ở phía Nam và bờ Vịnh Manila ở phía Tây, mà còn bởi một số vùng sông nước của vùng đồng bằng: sông Canal de la Reina]] về phía Đông Nam, Estero de Sunog Apog đến vùng Đông Bắc và Estero de Vitas ở ranh giới phía Đông và cực bắc của nó.[22]

Về mặt chính trị, Tondo được hình thành từ nhiều nhóm xã hội, theo truyền thống [23] được các nhà sử học gọi là những Barangay,[4][7][19] which were led by Datus.[8][4][19] Những Datu này lại công nhận quyền lãnh đạo của người có quyền lãnh đạo tối cao của họ là datu tối cao gọi là Lakan đối với Bayan.[8][4][7] Vào giữa đến cuối thế kỷ 16, Lakan được đánh giá cao trong nhóm liên minh được thành lập bởi các khu vực khác nhau ở Vịnh Manila, bao gồm Tondo, Maynila, và các chính trị khác trong Bulacan và Pampanga.[4][19] Ngoại suy từ dữ liệu có sẵn, nhà nhân khẩu học-sử học Linda A. Newson đã ước tính rằng Tondo có thể có khoảng 43.000 người khi người Tây Ban Nha lần đầu tiên đến năm 1570.[24]

Về mặt văn hoá, người Tagalog ở Tondo có một nền văn hoá phong phú, đặc biệt là ngôn ngữ Mã Lai-Polynesia, với ngôn ngữ và văn bản riêng, tôn giáo, nghệ thuật và âm nhạc có niên đại từ những người sớm nhất của quần đảo.[6][25] Văn hoá này sau đó bị ảnh hưởng bởi các quan hệ thương mại với phần còn lại của Đông Nam Á giáp biển.[6][26] Đặc biệt quan trọng là mối quan hệ của nó với nhà Minh,[27] Malaysia, Brunei, và đế quốc Majapahit, là cửa ngõ chính cho ảnh hưởng văn hoá Ấn Độ quan trọng, mặc dù vị trí địa lý của quần đảo Philippin nằm ngoài khu vực văn hoá Ấn Độ.[6][7][26][28] Cùng với Maynila, thực thể (bayan) ở phía nam của đồng bằng sông Pasig, nó đã thiết lập một sự độc quyền chung trong việc buôn bán hàng hóa của Trung Quốc trong suốt phần còn lại của quần đảo Philippine, làm cho nó trở thành một lực lượng thương mại được thiết lập trong suốt Đông Nam Á và Đông Á.[29]

Sau khi tiếp xúc với Đế quốc Tây Ban Nha bắt đầu năm 1570 và đánh bại những người cai trị địa phương trong vùng Vịnh Manila năm 1571, Tondo bị cai trị từ Manila (một pháo đài của Tây Ban Nha được xây dựng trên phần còn lại của Maynila). Sự sáp nhập của Tondo vào Đế quốc Tây Ban Nha đã chấm dứt trên thực tế là một thực thể chính trị độc lập; bây giờ nó đã tồn tại như một quận của thành phố hiện đại Thành phố Manila.

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ Earliest historical reference.
  2. ^ Participation as "Tondo" not explicitly mentioned in these oral history

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ a b c d e Postma, Antoon (ngày 27 tháng 6 năm 2008). “The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary”. Philippine Studies. Ateneo de Manila University. 40 (2): 182–203.
  2. ^ Corpuz, Onofre (1989). The Roots of the Filipino Nation. University of the Philippines Press. pp. 111–119.
  3. ^ Maggay, Melba Padilla (1999). Filipino Religious Consciousness. Quezon City: Institute for Studies in Asian Church and Culture. ISBN 971-8743-07-3.
  4. ^ a b c d e f g h i j k Scott, William Henry (1994). Barangay: Sixteenth Century Philippine Culture and Society. Quezon City: Ateneo de Manila University Press. ISBN 971-550-135-4.
  5. ^ a b Demetrio, Francisco R.; Cordero-Fernando, Gilda; Nakpil-Zialcita, Roberto B.; Feleo, Fernando (1991). The Soul Book: Introduction to Philippine Pagan Religion. GCF Books, Quezon City. ASIN B007FR4S8G.
  6. ^ a b c d e Osborne, Milton (2004). Southeast Asia: An Introductory History . Australia: Allen & Unwin. ISBN 1-74114-448-5.
  7. ^ a b c d e Jocano, F. Landa (2001). Filipino Prehistory: Rediscovering Precolonial Heritage. Quezon City: Punlad Research House, Inc. ISBN 971-622-006-5.
  8. ^ a b c d e f g “Pre-colonial Manila”. Malacañang Presidential Museum and Library. Malacañang Presidential Museum and Library Araw ng Maynila Briefers. Presidential Communications Development and Strategic Planning Office. ngày 23 tháng 6 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 27 tháng 4 năm 2017.
  9. ^ a b Rafael, Vicente L. (2005) The Promise of the Foreign: Nationalism and the Technics of Translation in the Spanish Philippines.
  10. ^ Ming Annals (Chinese (archived from the original on 2008-04-11)
  11. ^ a b Junker, Laura Lee (1998). “Integrating History and Archaeology in the Study of Contact Period Philippine Chiefdoms”. International Journal of Historical Archaeology. 2 (4).
  12. ^ Scott, William Henry (1989). “Societies in Prehispanic Philippines”. Prehispanic Source Materials for the Study of Philippine History. Quezon City: New Day Publishers. ISBN 978-9711002268.
  13. ^ Joaquin, Nick (1990). Manila, My Manila. Vera Reyes, Inc. tr. 18–20.
  14. ^ Ocampo, Ambeth R. “'Piloncitos' and the 'Philippine golden age'”. opinion.inquirer.net (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 28 tháng 4 năm 2017.
  15. ^ Renfrew, Colin, and Shennan, S. (eds.) (1982). Ranking, Resource, and Exchange. Cambridge.: Cambridge University Press.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết) Quản lý CS1: văn bản dư: danh sách tác giả (liên kết)
  16. ^ a b Buenaventura, Pedro de San (1613). Vocabulario de lengua tagala: el romance castellano puesto primero. Pila.
  17. ^ Scott, William Henry (1992). Looking for the Prehispanic Filipino and Other Essays in the Philippine History. Quezon City: New Day Publishers. ISBN 971-10-0524-7.
  18. ^ Abinales, Patricio N. and Donna J. Amoroso, State and Society in the Philippines. Maryland: Rowman and Littlefield, 2005. as referred to in http://malacanang.gov.ph/75832-pre-colonial-manila/#_ftn1 Lưu trữ 2015-07-24 tại Wayback Machine
  19. ^ a b c d e f g Junker, Laura Lee (1990). “The Organization of IntraRegional and LongDistance Trade in PreHispanic Philippine Complex Societies”. Asian Perspectives. 29 (2): 167–209.
  20. ^ a b c Scott, William Henry (1984). Prehispanic Source Materials for the Study of Philippine History. Quezon City: New Day Publishers. ISBN 978-9711002268.
  21. ^ Blair, Emma Helen; Robertson, James Alexander biên tập (1903). Relation of the Conquest of the Island of Luzon. The Philippine Islands, 1493-1898. 3. Ohio, Cleveland: Arthur H. Clark Company. tr. 145.
  22. ^ Kimuell-Gabriel, Nancy (tháng 11 năm 2014). “Ang Tundo Ni Bonifacio, Si Bonifacio Sa Tundo” (PDF). Saliksik E-Journal (bằng tiếng Filipino). Diliman: Saliksikan Ng Kasaysayan: Bagong Kasaysayan (BAKAS), Incorporated. 3 (2): 26–78. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 9 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2017.Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ (liên kết)
  23. ^ Quezon, Manolo (ngày 2 tháng 10 năm 2017). “The Explainer: Bamboozled by the barangay”. ABS-CBN News (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 4 tháng 10 năm 2017.
  24. ^ Newson, Linda A. (2009). Conquest and Pestilence in the Early Spanish Philippines. University of Hawaii Press. ISBN 9780824832728.
  25. ^ Benitez-Johannot, Purissima biên tập (ngày 16 tháng 9 năm 2011). Paths Of Origins: The Austronesian Heritage In The Collections Of The National Museum Of The Philippines, The Museum Nasional Of Indonesia, And The Netherlands Rijksmuseum Voor Volkenkunde. Makati City, Philippines: Artpostasia Pte Ltd. ISBN 9789719429203.
  26. ^ a b Jocano, Felipe Jr. (ngày 7 tháng 8 năm 2012). Wiley, Mark (biên tập). A Question of Origins. Arnis: Reflections on the History and Development of Filipino Martial Arts (bằng tiếng Anh). Tuttle Publishing. ISBN 978-1-4629-0742-7.
  27. ^ Go, Bon Juan (2005). “Ma'I in Chinese Records - Mindoro or Bai? An Examination of a Historical Puzzle”. Philippine Studies. Ateneo de Manila Press. 53 (1): 119–138. Lưu trữ bản gốc 21 tháng 10, 2013.
  28. ^ Martin Haspelmath, The World Atlas of Language Structures Lưu trữ 2016-05-29 tại Wayback Machine, page 569, Oxford University Press, 2005, ISBN 0-19-925591-1
  29. ^ Dery, Luis Camara (2001). A History of the Inarticulate. Quezon City: New Day Publishers. ISBN 971-10-1069-0.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Vương_quốc_Tondo&oldid=71028269”