Inseke
Apparence
Èn inseke, c' est ene biesse, sins cronzoxhs, k' a shijh pates (dj' ô bén: troes pwaires, årvier des araegnides, k' end ont ût).
Il ont deus u cwate aiyes (ene u deus pwaires).
Antomeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Si coir est fwait d' bokets: li tiesse, li cofe, li vinte.
Mopliyaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]I s' mopliynut tot ponant des oûs. Bråmint did zels ni discloynut nén tot dnant li mwaisse inseke, mins diferinnès cognes di wayimaedje, come les halenes et les påpåds-lôlôs.
Rindjmint des insekes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les nos e walon di bråmint des insekes ki vicnut el Walonreye ont stî studyîs dins l' ALW 8 (on mete li limero del notule).
- insekes sins aiyes (apterigote)
- pexhon d' årdjint (Lepisma saccharina)
- foixhtreces (dermaptere)
- foixhete (Forficula auricularia) (notule 150)
- droetès-aiyes (ortopteres)
- biesse di for (Blatella germanica) (notule 149)
- les potchas
- cok d' awousse (Tettigonia viridissima) (notule 148)
- crikion (notule 146) (Grillidae)
- potcha pelrin (Schistocerca gregaria).
- damjheles et monsieus (odonates) (notule 154).
- damjheles (zigopteres).
- monsieus (anizoptere).
- mårtea d' diåle (Aeschna grandis)
- waermayreces (éphéméroptères)
- waermaye (Ephemera vulgata) (notule 155).
- coûtè-aiyes (hémipteres)
- wandion (Cimex lectularius) (notule 145).
- scoirpion d' aiwe (Nepa cinerea).
- araegne d' aiwe (Gerris najas).
- passeu d' aiwe (Hydrometra stagnorum)
- levrin ås naivurons (Notonecta glauca).
- emîleures (pucerons) (notule 151).
- plokion do rôzî (Macrosyphum rosae).
- pûs broyeu (anoploures)
- pû del tiesse (Pediculis capitis) (notule 151).
- peyon (Phthirus spp.) (notule 153).
- pûs suceus d' sonk.
- schaerbotreces (coleyopteres)
- trawe-pî (Dytiscus marginalis) (notule 153).
- vier gayet (Lampyris noctyluca) (notule 131).
- biesse å Bon Diu (Coccinella septempunctata) (notule 130).
- biesse di boledjî (Tenebrio molitor)
- baloujhe (Melolontha melolontha) (notule 127).
- xherfon (Geotrupe stercorarius) (notule 127) (racsegnes e walon)
- calande des grins (Sitophilus granarius) (notule 126).
- scolite des sapins
- scolite des faws
- schaerbote di farene (Tenebrio molitor)
- copixhes
- moxhe al låme
- moxhes
- moxhe di måjhon (Musca domestica, sôre di diptere)
- moxhe al tchår
- moxhe a stron (Scatophaga stercoraria)
- cuzén (Tipula sp. sôre di diptere).
...
- picron (Culicidae)