Jan Nelissen was de grootste handpoppenspeler van Nederland. In zijn Citroënbusje dat omgebouwd kon worden tot een poppentheater (zeg nooit: poppenkast) reed hij door heel Nederland. Zijn zoon, theatermaker Servaes Nelissen, maakte een voorstelling over zijn overleden vader, over het poppenspel en eigenlijk over alle makers van kleinschalig theater.
Staand naast een grote moderne poppenkast haalt hij herinneringen op: ‘Hem aan het werk te zien was hypnotiseren.’ En om te laten zien hoe een en ander in zijn werk ging, kruipt hij in die theaterkast. Zijn vader wordt een pop, hijzelf en zijn moeder ook. Geheel kritiekloos is Servaes niet. Vader lustte graag een borrel (en meer). Als je mocht helpen en je was te langzaam kon je een trap verwachten. En er was zijn verbod om als poppenspeler ‘uit de kast te komen’, wat in dit geval letterlijk moet worden opgevat.
Zoon Servaes staat nu wél af en toe naast de kast. Maar het ontzag voor de inzet van zijn ouders is groot. Ze voedden zeven kinderen op zonder een cent subsidie. Ook is het een voorstelling vol nostalgie en weemoed. Zo zien we vader en zoon op zoek gaan naar de poppen waarmee vader vroeger optrad. Uiteindelijk vinden ze die in een depot op een verlaten industriegebied en pikken ze de poppen mee.
Maar de voorstelling gaat ook over het huidige theaterbedrijf. Zo zien we in het poppenspel vader en zoon tegen de Amsterdamse schouwburg pissen nadat ze daar een voorstelling van Toneelgroep Amsterdam hebben gezien. ‘Veel te veel video,’ is het oordeel van vader Jan Nelissen. Deze verwijzingen naar het theater van nu maken de voorstelling gelukkig net iets meer dan een uitgebreid en soms wel erg sentimenteel in memoriam van vader Jan 28 jaar na dato.
Die sentimentaliteit is natuurlijk niet verboden, maar als het niet verder komt dan weemoedig verdriet over miskenning ontaardt het postuum in medelijden en plaatsvervangend rouwbeklag. En dat zijn nu net weer precies de dingen waarop de ausdauer Nelissen sr. niet zit of zat te wachten. Zijn zoon misschien wat meer. Dan liever ontzag voor het vakmanschap van het poppentheater.
Want is het poppentheater nu helemaal dood? Nee, zeker niet. Ook nu zijn er mensen die bevlogen theater maken. Vaak met een techniek van houtje-touwtje, die geen afbreuk doet aan de theatrale zeggingskracht van hun voorstellingen. In kleine studiootjes en theaters, op scholen en op straat, houden ze moedig stand. De voorstelling gaat dus net zozeer over zoon Servaes.
Foto: Ilja Lammers
Servaes Nelissen
auteur: Servaes Nelissen
decor: Servaes Nelissen (vormgeving)
Meer info over deze voorstelling op Theaterencyclopedie.nl
data van Theatercollectie: Allard Pierson/Stichting TIN
Poppenspeler en -collectioneur Otto van der Mieden is op 1 februari in Zwolle overleden. Van der Mieden was een belangrijke ambassadeur van het (Nederlandse) poppen- en objecttheater, vanwege zijn enorme kennis en zijn prachtige collectie poppen in zijn eigenhandig opgebouwde Poppenspe(e)lmuseum.
Hoe vitaal en wervelend kan ouderdom zijn? In de nieuwste voorstelling Vader door het Brusselse gezelschap Peeping Tom is er, naast de melancholie om de ouderdom, ook plaats voor een lichte en anarchistische vorm van opgetogenheid. Het decor in de Amsterdamse Stadsschouwburg reikt bijna tot aan de nok. Grote ramen wijzen naar boven. Je kunt […]
Deze recensent doet heel veel verschillende dingen. Een van zijn bezigheden is corrector bij de Volkskrant. Misschien doet hij teveel waardoor hij niet meer aan het corrigeren van zijn eigen stukjes toekomt. Misschien heeft hij ’s avonds ook geen energie meer om de persmap goed door te lezen om te weten dat mijn vader niet Servaes heet en ook niet Jan Servaes. Hij ’s avonds te moe om te lachen en hij hoort ook het publiek niet meer die dat wel doet. Hij vangt iets op iets van miskenning en rouwbeklag en betreurt wellicht zijn eigen drukke bestaan wat maar niks wordt.
Ik zeg helemaal niet dat het poppentheater dood is zoals de recensent aan het eind suggereert. Hoogstens het traditionele handpoppenspel dat nog door een enkeling wordt beoefend. Nee, ik hoop dat de recensent nu weer leeft want met Pasen was hij goed dood. Namens vader Janservaes, vriendelijke groeten, Servaesjan
Beste Servaes,
Onze excuses voor de slordigheid, we hebben de namen van je vader in de recensie gecorrigeerd.
Hartelijke groet,
Anouk Leeuwerink
Dit is de openingstekst op de website van Pieter Rings: ‘Telkens vragen mensen mij wat ik nu precies doe. Dat is niet zo snel te antwoorden. Ik doe niet alleen veel dingen, maar ook verschillende dingen. Om hen te helpen heb ik deze website gemaakt. Op elke pagina staat één van mijn bezigheden. Ik beloof deze website regelmatig bij te houden, maar soms ben ik lui’
Beste Pieter, je mag af en toe best lui zijn hoor. Je doet ook zoveel verschillende dingen! En man, als je zoveel doet en ook zoveel verschillende dingen en dat ook telkens weer moet uitleggen, moet je jezelf die ontspanning af en toe gewoon gunnen. Dan zit je eens te suffen bij een voorstelling, nou en! En natuurlijk schrijf je er dan eens heel ongeïnspireerd, slecht en liefdeloos over. Een stuk waar jou correctrice haar handen zo vol aan heeft, dat er na uren arbeid nog steeds fouten in zitten. Maar ach…laat nu maar zitten. Misschien is het nu zinvoller om je website weer eens bij te werken? Groeten, Servaes
Beetje flauw. Als je het niet eens bent met een recensie ok, maar na verontschuldigen is de kous dan toch afgedaan?
Vandaag maakte ik kennis met iemand die Nelissen heet maar nog nooit van het poppentheater had gehoord.
Nou ik wel, als kind in de 50er jaren ging ik graag naar de Dam ‘poppenkast’kijken.
Met mijn 2 kdr ben ik jaren in Amstelveen op zondagmiddag naar dat heerlijke theatertje geweest. Ik weet niet wie meer genoot, de moeder of de kdr.
Wat Jan Nelissen voor mijn oom in de oorlog heeft betekend is zeer bijzonder hij heeft zijn vriend mijn oom Ton Schutter 9 maanden in het ziekenhuis in Neuwied regelmatig bezocht ook waren ze veel bij de familie Both in Neuwied tot dat ze op n dag weer naar de familie Both gingen waar zij altijd liefdevol werden ontvangen maar het huis was weg , gebombardeerd door de geallieerden , Ik heb 3 dag boekjes van m’n oom waarin hij beschrijft hoe ze samen met de tanden op elkaar weer door de puinhopen verdergaan , ik heb nog veel meer over deze 2 bijzondere mensen maar ik kan maar geen contact met de nazaten van de familie Nelissen krijgen AUB help mij Mijn e mailadres in tonschutter @hotmail. Com Ja ik ben in 1946 geboren en ben naar deze oom vernoemd waarschijnlijk omdat hij in januari 1945 is overleden