ეტრუსკეფი

	ეტრუსკეფიშ ცივილიზაცია; ; 𐌓𐌀𐌔𐌄𐌍𐌍𐌀 ; რასენა; ნოღა-სახენწჷფოეფი
	; ეტრუსკული ცივილიზაციაშ აბანდვალა დო შანულამი ეტრუსკული ნოღეფი
ნინა	ეტრუსკული ნინა
რელიგია	ეტრუსკული რელიგია
ფარაშ ართური	ეტრუსკული მონეტა
დუდალაშ ფორმა	მადუდეობა

ეტრუსკეფიშ ცივილიზაცია — ანტიკური ცივილიზაცია, ნამუთ დარსხუეს ეტრუსკეფქ, კათაქ, ნამუეფით ცხოვრენდეს ეტრურიას. ეტრუსკეფს უღუდეს მუნეფიში ნინა დო კულტურა. ექსპანსიური პოლიტიკაშ შედეგო თინეფქ ქუდარსხის ნოღა-სახენწჷფოეფიშ ფედერაცია. ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის ეტრუსკეფს უკინებუდეს თეხანური ტოსკანა, ბჟადალი უმბრია, ოორუე ლაციო, პადანიშ რზენი, ემილია-რომანია, ობჟათე-ბჟაეიოლი ლომბარდია, ობჟათე ვენეტო დო ბჟადალი კამპანია.

ეტრუსკეფიშ გოჭყაფა ბოლოშა გჷმორკვიაფილი ვარე. ანტიკური პერიოდიშე ჸათე ოკითხეშ გეშა დებატი მიშჷ. ჰეროდოტეშ აზრით ეტრუსკეფიშ წიმოხონეფი ანატოლიაშე რენა მუნაულა. დიონისე ჰალიკარნასალი ანტკიცენდჷ ნამდა ეტრუსკეფი რდეს იტალიაშ ჯინჯიერი მახოროუეფი. თეხანური მენცარეფს შქას არსებენს კონსენსუსი ნამდა ეტრუსკეფი რდეს აბორიგენული მახორობა. ეტრუსკული ცივილიზაციაშ ორდოიანი პერიოდი ითარიღებუ ჯვ. წ. 900 წანათ. ჸათე ბორჯიშე არსებენდჷ რკინაშ ხანაშ ვილანოვური კულტურა, ნამუთ ეტრუსკული ცივილიზაციაშ უჯვეშაში ფაზათ რე მერჩქინელი. ვილანოვური კულტურაქ ხოლო უმოს ორდოიანი პროტო-ვილანოვური კულტურაშე გიჭყჷ. ეტრუსკული ცივილიზაცია დომინირენდჷ იტალიას ჯვ.წ. მაანთხა ოშწანურაშახ, სოიშახჷთ ჯვეში რომიშ ექსპანსიური პოლიტიკათ ეტრუსკეფქ ძალამს დედაღარეს. რომალეფი აწარმენდეს ლჷმეფს ეტრუსკეფიშ მეხჷ დო ჭიეჭიეთ ეთმეჭოფუნდეს თინეფიშ ტერიტორიეფს. ეტრურიაშ დოჸუნაფაქ ჯვ. წ. 265-264 წანეფიშოთ გეთუ. ჯვ. წ. 90 წანას რომქ ეტრუსკეფს ქიმეჩჷ მენოღალობა. ჯვ. წ. 27 წანაშო ეტრუსკეფიშ ტერიტორიეფქ რსულას მიშელჷ ახალდუნარსხუა რომიშ იმპერიაშ აკოდგინალუაშა.

ეტრუსკეფქ ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის მიოჭირინეს ჯვ. წ. 750 წანას. ძალამს გენძალიერჷ ეტრუსკეფიშ კულტურული გოლინაქ ეტრუსკული ნოღეფიშ სუმი კონფედერაციული გოართოიანაფას: ეტრურიას (ტოსკანა, ლათიუმი, უმბრია), პადანიშ რზენიშ ტერიტორიას ალპეფიშ ბჟაეიოლიშე დო კამპანიას. ეტრუსკული ნოღეფიშ გოართოიანაფას, ნამუთ იდვალუაფუდჷ ოორუე იტალიას, შინანს ტიტუს ლივიუსი. ეტრუსკეფქ ბორჯიშ გოძვენას, ჭიეჭიეთ დათმეს ტერიტორიეფი, ჯვ. წ. 500 წანაშ უკულიანი პერიოდიშე ნძალეფიშ ბალანსიქ დითირჷ რომიშ რესპუბლიკაშ სასარგებელოთ.

უჯვეშაში ეტრუსკული მუკნაჭარეფს შეთმეხვადუთჷ ობჟათე ეტრურიას, ნამუეფით ითარიღებუ დოხოლაფირო ჯვ. წ. 700 წანათ. ეტრუსკეფქ გაჭყეს ჭარალუაშ მუნეფიშ სისტემა, ნამუთ გერსხილი რდჷ ევბეური ანბანს. ეტრუსკული ნინა ჯგირო ვარე გაგებული დო გჷმორკვიაფილი. ეტრუსკული პოლიტიკური სისტემას ხეშუულება უკინებუდჷ მორჩილი ნოღეფს, ნამუეფსჷთ მართუნდეს დიდებუანი ფანიეფი. ელიტური ეტრუსკული ფანიეფს უღუდეს სერიოზული პოლიტიკური გოლინა, რდეს დინდარეფი დო ვაჭარენდეს კელტეფიწკჷმა დო ბერძენეფიწკჷმა.

რომალეფქ, ხელუანობეფიშ, კულტურაშ, რელიგიაშ, არქიტექტურაშ, მუკაქუნალიშ ბრელი ელემენტი გინიღეს ეტრუსკეფიშე. მაგალთო, ეტრუსკეფიშ გჷმნაგონებუ რე ტოგა. ეტრუსკეფქ იღვენუეს კაბეტი გოლინა რომაული ჭარალუაშ დო რიცხუეფიშ სისტემეფიშა.

ქოძირით თაშნეშე

ლიტერატურა

Shipley, Lucy. The Etruscans: Lost Civilizations, London: Reaktion Books, 2017.
Turfa, Jean MacIntosh (ed). The Etruscan World. London: Routledge, 2013