跳去內容

越南國語字

出自維基百科，自由嘅百科全書
傳教士亞歷山大·羅德（Alexandre de Rhodes）於1651年印刷嘅八日紀念日第一頁。左側係拉丁文，右側係越南文（Quốcngữ）。

越南國語字，越南話叫國語字（gwok3 jyu5 zi6；越南文：Chữ Quốc Ngữ／𡨸國語），係實際上用嚟寫越南話嘅主要文字，屬於拉丁文字。[1]越南國語字係根據葡萄牙話同埋意大利話文本啲拼寫規則創建嘅[2] ，尤其係葡萄牙文。呢種字母最早係由啲葡國傳教士由拉丁字母改出嚟、之後由法國傳教士標準化並由法屬南圻、法屬印支當局推行。

名

[編輯]

至少自1867年以嚟，就有人稱越南話拉丁字為國語字。[3]嗰一年，張永記出版唨兩本語法書。第一本書係一本用國語字寫嘅、關於法文語法嘅安南話書，叫《Mẹo luật dạy học tiếng pha-lang-sa》（法蘭西話文法教學）。本書裏便就使有一個名「chữ quốc ngự」（而唔係「ngữ」）嚟意指越南話拉丁文。第二本書係用法文寫嘅一本安南語法書，係《Abrégéde grammaire annamite》（安南話基本語法）。喺本法文書裏便，越南語拉丁文喺法國話裏便叫做「l' alphabet européen」（歐洲字母）。同年4月15號嘅《嘉定報》度，指代張永寄用法國話寫嘅安南話語法書嗰陣，亦都係用國語字指明係越南話拉丁文。[4]

字母表

[編輯]

當代字母表

[編輯]

當代越南字母表有29粒字母：[5] [6]

大寫 A Ă Â B C D Đ E Ê G H I K L M N O Ô Ơ P Q R S T U Ư V X Y
細寫 a ă â b c d đ e ê g h i k l m n o ô ơ p q r s t u ư v x y

每個字母都有兩種寫法，大寫戥細寫。大寫喊做「chữ hoa」（花字），細寫喊做「chữ thường」（常字）。

國語字有11款表示輔音嘅連字，包括：

  • 10款二合字：ch，gh，gi，kh，ng，nh，ph，qu，th，tr
  • 1款三合字：ngh

連字係兩粒抑或仲多粒字母嘅組合，使來記錄一個音位抑或一系列音位、佢哋個發音就唔同於啲組合中嘅字母各自表示開嘅。二合字係由兩粒字母組成，三合字就由三粒。

《安南-葡萄牙-拉丁字典》字母表

[編輯]

1651年得路（Đắc Lộ）印刷嘅《安南-葡萄牙-拉丁字典》（以下簡稱為《詞典》）裏便有越南拉丁字母23個字母：[7]

大寫 A B ꞗ C D đ E G H I K L M N O P Q R S T V X Y
細寫 a b c d e g h i k l m n o p q r ſ/s t v/u x y

《詞典》份越南字母表啲字母少過當代嘅越南字母。符號似ă, â, ê, ô, ơ, ư啲當代嘅越南字母，已經有喺《詞典》當中、之作者並冇當佢哋係獨立字母。喺《詞典》裏便，任何由元音字母佮埋一個或者兩個變音符組成嘅符號（譬如à, ạ, ă, ằ, ặ）都冇被當作係單獨嘅字母、而係著當作同佢哋裏便啲元音（即a）一類噉睇，而唔係似當今噉樣著當作係戥原始字母並排嘅其他字母。

ꞗ戥đ

[編輯]
内文：中代越南話

喺《詞典》份越南字母表裏便，b、d 有變體字母「ꞗ」、「đ」，佢哋嘅分立同嗰陣時中代越南話對應葡國話嘅發音有關。其中字母 ꞗ 唔再有用於記錄越南話、亦唔再喺現行緊嘅越南語字母表當中有；佢曾經攞嚟表示嗰陣時嘅濁雙脣擦音 /β/ 。[8]

字母 ꞗ 同 đ 喺《詞典》度冇大細寫分。[9]字母 ꞗ 同 đ 又唔係大寫亦都唔係細寫。若果衹用《詞典》啲大寫作大寫字母，噉越南同奈同埋林同省嘅名就必須寫成 đồng Nai 同 Lâm đồng。而今字母 đ 有埋大細寫，đ 俾認做 đ 嘅細寫、而佢個大寫形式就係 Đ。

s、v嘅異體

[編輯]

《詞典》度嘅細寫 s 有兩種類型，即長 s「ſ」戥短 s「s」。[10] [11]喺當代嘅國語字裏便，長 s「ſ」唔再使用，短 s 係字母 s 嘅唯一細寫形式。

《詞典》度嘅細寫 v 有兩種類型，即尖㞘 v「v」戥圓㞘 v「u」。[12] [13]喺17世紀，v 戥 u 唔會當係兩隻單獨字母，而係個 u 睇成 v 嘅變體。[14]

添F、J、W、Z落字母表嘅提議

[編輯]

法語同英語中固有嘅四個字母F、J、W、Z，目前喺越南文抑或係普通話個慣例度都係唔正式 。

雖然係噉，喺官方行政文本度，呢啲字母照舊得使用嚟根據啲民族嘅語言寫出啲特定名字。例如，廣南省南江啲公社名好似 Zuôih, Jơ Ngây, Za Hung……多樂省 Ea H'leo 縣 Ea Wy 社、Cư Kuin 縣 Cư Ê Wi 社……得農省嘅 Cư Jút 縣。另外，仲得任意組合使用成「非越南語」嘅韻，似 uoih，uop，h'l，k't，kr……之類。

又或者似胡志明佢本人親自寫遺囑嗰陣時，使唨字母F去代替字母PH、字母Z去代替字母D。[15]

啲表明雖然缺乏法理嘅嚴格性，之但係喺越南嗰四個字母的確係默認有嘅。有過建議話「 F，J，W，Z 唔可以俾排除喺字母表之外」[16] ， 認為要建立一個包括澌國家啲語言啲基本要素嘅普通話、確保嚴格遵守到啲法律文本、同埋教啲學生正確噉讀出佢哋自己家鄉嘅名。雖然係噉，呢單嘢唔係咁緊做，因此未有人關心推進並解決件事，特別係有學者認為越南語夠嗮完整嗰陣。[17]

字母名稱

[編輯]

越南字母啲所有名稱冚泵嚟自法國話。

序 大寫 字母名 序 大寫 字母名
1 A a[註 1] 16 N en-nờ
2 Ă á[註 1] 17 O o
3 Â ớ[註 1] 18 Ô ô
4 B bê 19 Ơ ơ[註 1]
5 C xê 20 P pê
6 D dê 21 Q quy
7 Đ đê 22 R e-rờ
8 E e 23 S ét-sì
9 Ê ê 24 T tê
10 G giê 25 U u
11 H hát 26 Ư ư
12 I i ngắn 27 V vê
13 K ca 28 X ích-xì
14 L e-lờ 29 Y y dài
15 M em-mờ
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 「a」戥「ă」（音位/a/）同埋「ơ」戥「â」（音位/ǝ/）一般認爲衹係長短音分別，所以用唔同聲調區分開嗰兩組裏便各自嘅兩個字母：卬聲對應長音、勅聲（ˊ）對應短音。

四個字母F、J、W、Z唔喺當前嘅國語字字母表裏便，之喺嚟自其他語言嘅借詞入邊。越南話中呢四個字母有以下啲名：

  • F f：ép/ép-phờ。嚟自法國話裏便個字母嘅名「effe」 /ɛf/。隻字母通常有對應於越南話個PH字母嘅音。
  • J j： gi。嚟自法國話裏便個字母嘅名「ji」 /ʒi/。隻字母通常有對應於越南話個GI字母嘅音。
  • W w：vê kép，vê đúp（舊）。根蔃係法國話對佢個名「double vé」 /dubləve/。隻字母通常帶有對應於後便帶住元音嗰陣、字母O、U嘅音（譬如「hoa」「quốc」）。
  • Z z：dét。嚟自法國話裏便個字母嘅名「zède」 /zɛd/。隻字母通常有對應於越南話個D字母嘅聲音。

有意見認為話、要補充埋四個字母F、J、W、Z到國語字字母表度，嚟令到佢哋個使用合法化，以適應現代越南話嘅發展（譬如使F替PH，J替GI嚟減字，亦避免「gi」戥「ghi」個音混淆；仲有Z替D嚟避免戥Đ個音混淆）。[18]雖然字母表裏便冇F，J，W，Z 字母，之越南人喺單詞裏便遇到啲字母嗰陣，通常一係正確噉攞對應音讀返，一係直程攞英語讀返。

手寫字

[編輯]
手寫國語字

傳統拉丁書法

[編輯]

拉丁字母嘅手寫字體包括兩大類，即印刷體同草體，每個類別都包括有好多互相之間唔同嘅字體。喺印刷體當中啲字母字形似嗮書報上啲印刷字一樣，係分開噉寫嘅、冇連埋一齊。草體裏便啲字母就連埋一齊。印刷體啲字易明但寫得慢，草體寫得快啲但又難明啲。越南啲學校唔教印刷體，剩係教草體。實際上，戥學校教開啲方法唔同，大多數越南人寫開溝埋印刷體撈草體嘅字體。啲大寫字母通常係攞印刷形式寫，因為噉樣容易寫尐。

啲草體喺越南學校教開嘅，係英國嘅圓體。英國圓體係喺十七世紀末於英格蘭誕生，佢係修改自法國圓體（亦都叫做「chữ rông」，即音譯自法國話單詞「ronde」）。顧名思義，法國圓體係由法國人創嘅。到18世紀，英國圓體已傳播到並廣泛噉用喺成個歐洲，包括埋法國、呢個為英國圓體嘅創造提供過材料嘅埞。

毛筆拉丁書法

[編輯]
内文：國語字書法

由於歷史上漢字毛筆書法嘅深刻影響，喺越南都興用毛筆書法嘅筆勢嚟寫國語字。佢睇在應用場合嘅唔同，可以似一般嘅拉丁書法打橫寫，亦可以無論橫直、似方塊字噉捉一個詞（即一個音節）挃落一個方格噉寫；前者用於書寫一般文本，後者用於書寫揮春之類嘅嘢。喺電腦系統當中都可以裝到相應嘅呢種書法字體。

國語字啲用VNI打字法嘅數碼毛筆書法字體

正字法

[編輯]
内文：越南文正字法

Y戥I

[編輯]

兩個字母「y」戥「i」都喊做「i」，要分埋佢哋嗰陣，就按照字形喊「y」做「長 y」、「i」做「 短 i」。現代越南話當中都表示 /i/ 或者 /j/ 音，打頭陣時帶 /ʔ-/。

打頭

[編輯]

一般嚟講，打頭嗰陣兩個字母下作介音帶韻腹抑或韻尾用「i」：ỉa，in，ihn……帶埋韻腹韻尾用「y」：yêu，yếm……

幫鬭成韻

[編輯]

當韻腹嗰陣、前便有「u」/-w-/ 用「y」：Nguyễn，quýnh……其他用「v」：Việt，tiếng……

當韻尾嗰陣、「y」「i」會暗指埋佢成個韻唔同部份嘅長短：

a- ơ-/â- u-
i ai ơi ui
/aːj/ /əːj/ /uj/
y ay ây uy
/aj/ /əj/ /wi/

做韻

[編輯]

喺表示啲/i/韻詞嗰陣，有兩種唔同寫法：

i韻寫法
新[19] 舊[20] 舊例
/i/ 漢越詞 y y 意見 ý kiến
非漢越詞 i i 伊 ì（「唔喐、懶蛇」）
qu-/i/ 漢越詞 y y 跪 quỵ
非漢越詞 i 跪 quì [註釋 1]
C-/i/[註釋 2] 漢越詞 i y 技術 kỹ thuật
非漢越詞 i 馭唏 ngựa hí
  1. ↑ 橘 quít 都係寫「i」
  2. ↑ C=h, k, l, m, t

I/E/Ê前嘅喉音字

[編輯]

I/E/Ê前嘅喉音字喺越南文當中會分成兩組字母，跟埋葡萄牙文字習慣：

音 非I/E/Ê例串 I/E/Ê例串
/k/ cậu, cửu kí, kế, kẻ
/ɣ~g/ gấu, ghi, ghế, ghẹ
/ŋ/ ngẫu, ngữ, nguyện nghĩ, nghề, nghe

GI

[編輯]

Gi作爲字母陣時係輔音/z~j/，作爲串字陣時就相當於輔音Gi加多個i韻：

音 例串
/z~j/ giao
/zi~ji/ gì

聲調

[編輯]

越南文附加符號表示聲調。卬聲（陰平）冇聲調符號，而其他五隻調分別用唔同嘅符號表示。

聲調 附加符號 帶調元音字母
卬 冇 A/a Ă/ă Â/â E/e Ê/ê I/i O/o Ô/ô Ơ/ơ U/u Ư/ư Y/y
玄 重音符 À/à Ằ/ằ Ầ/ầ È/è Ề/ề Ì/ì Ò/ò Ồ/ồ Ờ/ờ Ù/ù Ừ/ừ Ỳ/ỳ
勅 尖音符 Á/á Ắ/ắ Ấ/ấ É/é Ế/ế Í/í Ó/ó Ố/ố Ớ/ớ Ú/ú Ứ/ứ Ý/ý
噲 問音符 Ả/ả Ẳ/ẳ Ẩ/ẩ Ẻ/ẻ Ể/ể Ỉ/ỉ Ỏ/ỏ Ổ/ổ Ở/ở Ủ/ủ Ử/ử Ỷ/ỷ
我 波浪號 Ã/ã Ẵ/ẵ Ẫ/ẫ Ẽ/ẽ Ễ/ễ Ĩ/ĩ Õ/õ Ỗ/ỗ Ỡ/ỡ Ũ/ũ Ữ/ữ Ỹ/ỹ
𨤼 下加點 Ạ/ạ Ặ/ặ Ậ/ậ Ẹ/ẹ Ệ/ệ Ị/ị Ọ/ọ Ộ/ộ Ợ/ợ Ụ/ụ Ự/ự Ỵ/ỵ

喺生活之中，宜家都仲使開兩種方法喺越南文中擺聲調符號，甚至仲會出現喺同一文本度：

舊 新
òa, óa, ỏa, õa, ọa oà, oá, oả, oã, oạ
òe, óe, ỏe, õe, ọe oè, oé, oẻ, oẽ, oẹ
ùy, úy, ủy, ũy, ụy uỳ, uý, uỷ, uỹ, uỵ

標點符號

[編輯]

國語字使用開嘅標點符號：

標點名 符號 標點名 符號
句號 . 分號 ;
逗號 , 冒號 :
問號 ? 單括號 ()
感嘆號 ! 方括號 [ ]
省略號 ... 連字符 –, -
單括號 ' ' 單尖號 ‹ ›
雙括號 " " 雙尖號 « »
下劃線 _ 劃線 \ /

歷史

[編輯]
1651年，神職人員亞歷山大·羅德斯用三種越南語-葡萄牙語-拉丁語印刷嘅詞典

形成

[編輯]

越南國語字係十七世紀初喺葡國讚助下，由耶穌會啲修士喺越南傳天主教嗰陣整出嚟嘅。弗朗斯士歌·德·比那（Francisco de Pina）係第一位精通越南話嘅傳教士，並開始開發透過拉丁字母記錄越南話嘅方法。喺1651年，喺羅馬嘅立比·亞歷山大·德·羅治士（Rabbi Alexandre de Rhodes）透過字典 Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum 系統化、制度化唨個國語字。[21]佢話，佢編寫字典係根據加士巴·多·阿馬羅（Gaspar do Amaral）同晏敦尼奧·巴波沙（Antonio Barbosa）佢哋嗰兩本字典（經已失傳）。喺越南國語字嘅早期歷史當中，其他值得提到嘅啲傳教士包括 Francesco Buzomi ， Christoforo Borri ， Girolamo Maiorica 同 Antonio de Fontes ，佢哋都有促進到國語字嘅發展。

據編纂人亞歷山大·德·羅治士話，佢從古希臘文借入唨尖音符、重音符同波浪符，之都係未夠所以要加埋subscriptum（下加點）同問音符嚟表示越南話噉𡁜。[22]比較葡國文當中嘅 nh， ch ； 意國文嘅 gi；古希臘文嘅 ph。鉤標記◌᷄用於表示鼻輔音嘅結尾。

呢個時期嘅嗰啲文件都係中代越南語發音嘅重要記錄。除唨令傳教士易啲學越南話個實際目的之外，國語字仲透過拉丁字母幫助唨一啲越南信徒熟悉多啲拉丁文，即天主教嘅通用語。[23]

牧師助寰尼·菲獵波·德·馬里尼（Giovanni Filippo de Marini）喺1645年一份會議記錄裏便同樣用國語字記低唨洗禮個形式，內容係：[24]「Tau rữa mầï nhân danh Cha, uà Con, uà Spirito Santo. Taü lấÿ tên Chuá, tốt tên, tốt danh, tốt tiẽng...」

整理

[編輯]
《嘉定報》係第一家使用國語字嘅越南報紙，喺1865年成立

十八世紀尾，喺唐冲（越南中南部嘅歷史叫法）嗰輪對國語字嘅整理令到國語字基本同時今嘅相同。[25]喺百多祿主教（Bách Đa Lộc，Pierre Pigneau de Behaine）嘅協調之下，喺唐冲嘅啲信徒編纂唨國語字字典。[26]根據呢份早期文本，教士尚·路易·他勃（Jean-Louis Taberd）喺1838年又進行唨編輯並出版埋佢。[27]

百多祿本1772-1773年間編篡嘅字典本身衹係手寫稿，冇付梓到。他勃喺印度西藍坡印刷本手稿嗰陣命名佢做《南越洋合字彙》 [28]。本書反映唨越南話喺大概18世紀到19世紀之間嘅一個重要轉變。比較呢部字典同先前德·羅治士嘅字典可以睇得到「ꞗ」音經已冇唨、使唨「v」抑或「b」嚟替代；「bl」「ml」「pl」「sl」「tl」啲音都冇唨，俾「tr」「nh」「l」「s」替代。值得注意嘅係，一啲舊拼寫仲見有喺嗰陣時同時代嘅唐冲舒盎·德·路麗羅啲文本[29]、與及19世紀里斯本嘅菲利普·秉（Philipphê Bỉnh）啲文本入便。

1938年喺東京嘅出生登記有四種文字：國語字、漢字、喃字、法文

本詞典有一個附錄，標題係「一位航海旅者與一位交趾支那人之對話」（Dialogus Inter Unum Navis Praevectum et Unum Cocincinensem）

    - Ông đi viếng Quan lớn thì được song thói nước nầy chẳng cho phép thăm đờn bà.

    - Tôi cam lòng chìu theo quốc pháp, tôi chẳng có ý làm đều gì nghịch cùng thói phép đất nầy, có tục ngữ rằng: nhập giang tùy khúc nhập gia tùy tục.

嗰輪調整係最後一輪主要嘅標準化步驟、佢裏便啲國語字嘅拼寫形式同而家啲拼寫冇區別，佢之後啲拼寫修改方案亦都冇普及得到。嗰200幾年當中，越南天主教徒雖然都流行開國語字，之主要仲係使用喃字[30]。

官方地位

[編輯]

由於越南漢學嘅統治性地位，國語字雖然建立、發展有300幾年歷史，都未夠普遍到得睇作係正式文字。直至19世紀尾法國入侵跟佔領唨南圻嗰陣，佢個名同地位先得確立落嚟。1869年2月22號，副提督瑪麗·古斯塔夫·赫克托·奧伊（Marie Gustave Hector Ohier）簽唨一條法令，規定喺交趾支那啲公文裏便用國語字替代漢字。[31]

1878年4月6號南圻統督Lafont簽嘅第82號法令設唨一個四年嘅限期到即係1882年，必須完全轉換成國語字：[32]

從1882年1月1號開始，所有正式文件、法令、決定、命令、案牘、指示……會使國語字寫、簽定同公佈。啲唔識攞國語字寫詩詞嘅人員唔再會喺府、縣、總…得獎勵同晉升。

1879年1月1號，又有命令確定正式文件准衹使國語字。同年，法屬政權引國語字入到教育領域，開始喺南圻啲村社教國語字。[31]為唨鼓勵國語字嘅傳播工作，南圻屬地當局仲喺1880年6月14號發布唨一條法令，畀啲識寫國語字嘅鄉紳得減少或者免除人身稅同埋免埋徭役。[32] 1865年，《嘉定報》由張永記主編並發行，係第一份攞國語字寫嘅報紙；同今時今日作比，啲句子多啲連貫性，但拼寫就冇乜分別。譬如見以下1888年12月22號嘅通知：[33]

Sở Thuế Chánh Ngạch. Các người thiếu thuế... đặng hay: các sổ phụ trong tháng Octobre 1888 thuế đất, thuế sanh ý, thuế ghe biển, thuế ghe sông, cùng thuế thân đã lập theo phép để trong tay quan Kho Bạc Sài Gòn và Chợ Lớn hay về việc thâu thuế. Bởi đó sức cho các người ấy phải y theo hạn trong luật dạy mà đóng các món thuế biên trong sổ ấy, bằng không thì phải cứ phép mà bắt buộc...

二十世紀上半葉

[編輯]
概興係自力文團嘅支柱成員，喺20世紀初幫助發展國語字文學。

喺20世紀，印支聯邦政府擴大唨使用國語字嘅政策，自1910年起指派Nha Học到東京執教。[34]高春育，學部尚書，有公文覆印度支那總督並表示唨贊同： [35]

... cả nước cùng học chữ Quốc ngữ Latinh, tuyển chọn các vị cử nhân, tú tài, tôn sinh, ấm sinh người bản quốc sung làm giáo sư và thành lập viện dịch chữ Quốc ngữ... Nay vâng mệnh Hoàng đế bản quốc lập ra trường chuyên dạy thứ chữ này chính là muốn thống nhất một lối dùng làm thứ chữ dạy học phổ thông.

1915年，儘管啲學者反對，最屘一次鄉試考試仲係喺北圻舉行。喺中圻，於農曆戊午年11月26日（即1918年12月28號 ）啟定帝正式廢除唨科舉，而1919年係喺順化進行科試嘅最屘一年。[36]自此，國語字成為唨越南人表達嘅唯一方式，同時漢喃嘅地位就墜落嚟，雖然仲未完全消失，但都逐漸噉屬於過去噉。

同時，都有一啲儒家成員了解到國語字嘅價值、其中包括有東京義塾，鼓勵接受國語字並憑呢個嚟提高公眾知識水平、改善社會、喚醒愛國精神、動員起越南人啲對抗法國殖民主義嘅力量。據此，國語字唔單之係一種讀寫手段，仲有褦埋政治運動同國民命運嘅含義。

通過編纂研究、報告文學、評論、遊記噉嘅形式，《南邦雜誌》、《東洋雜誌》同埋自力文團嘅一系列帶新思想、新風格小說跟新詩，同埋好多其他作家都證明唨國語字功能之全面，所以1945年以後，後繼政權都認可呢種文字。

二十世紀中葉之後

[編輯]

喺20世紀下半葉，國語字進行唨更正，其中包括跟越南社會主義共和國實施嘅教育改革（越南文：cải cách giáo dục của nước CHXHCN Việt Nam）有關嘅文字修訂。因為當時有超過400萬海外越南人，再加上國內教育改革嘅好壞有差，引致啲人喺國語字嘅觀念跟使用上有一定嘅分別，具體取決於每個人享受到嘅教育嘅水平。

  1. 自北部開始、1950年代以嚟，啲人通過刪除啲連字符喺複合詞跟畀定名稱之間嘅嚟簡化國語字，譬如：tự-do 變成 tự do ，Họ-Văn-Tên 變成 Họ Văn Tên 。[37]之特別嘅係，1973年喺河內建造胡志明陵陣時，又有要求喺正面胡志明嘅名度使連字符（Hồ-Chí-Minh）。
  2. 嗰啲冇從教育改革中受益嘅人，包括嗰啲喺國外嘅抑或喺教育改革之前經已上過高中嘅人冇受到文字修訂影響。
  3. 教育改革嘅第一代受益人嗌啲字母做「a bờ cờ」。
  4. 教育改革嘅第二代受益人嗌啲字母做「a bê xê」。

法律地位

[編輯]

儘管着喊做「國語字」，但而今實際上衹得認為係「寫國語嘅字」，而喺國家層面未有任何文件規定到攞呢套文字作為「國字」。[38]越南2013年社會主義共和國憲法（越南文：Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2013）第三項第五條第一章規定「國家語言係越南話」，申明到越南話係越南嘅語言，但冇提及文字或「國字」。[39]

由誕生呢種形式嘅17世紀初直到19世紀末嗰段時間，係漢字跟喃字好長嘅一段盛行期，之但係封建政府未法律公認到官方文字，所以當時嘅地位仲未係國字。

19世紀尾，法屬南圻政府頒佈唨法律規定、保護國語字嚟代替到漢字同喃字，令到越南話同法國話同文。進入到二十世紀，又拓展埋呢種使用國語字語言嘅政策到東京[34]。

根據由教育同培訓部於2008年5月25日組織嘅「紀念（1938年5月25日）國語傳播協會成立70週年儀式」份資料文件[40] [41]， 個會於1938年5月25日成立，到1938年7月29日得法國東京總督認可合法性。呢個係「國語字」地位嘅一個明確里程碑。喺成個越南鼓勵學習「國語字」件事情同1890-1910年期間嘅改革運動有關，有如致知會、維新運動、東京義塾同埋新報媒行業，亦有承認、鼓勵學「國語字」，認為呢個係提升民智嘅便利方法。

根據陳重陽（Trần Trọng Dương）博士嘅講法[42]，武元甲喺1945年簽署嘅第20號法令「有包含到使用國語字嘅規定同埋認為佢係我國嘅文字。」

改良國語字嘅問題

[編輯]

自20世紀中葉以嚟，一啲人一直對改進國語字嘅嘗試感興趣，並認為有必要令佢簡單、合理多啲。但係，改良文字係一項艱鉅嘅工作，必須俾數以百萬計嘅人接受，因此實際上未有任何改良應用得到。

喺此期間，語言學家嘅建議當中最突出嘅係黃披（越南文：Hoàng Phê）教授國語字改善嘅第一步計劃草案（1960-1961年） 。佢係基於對越南話語音系統嘅分析、個分析係啲越南語言學家基本接受到嘅。草案提到：

越南話音位同音位書寫（包括單元音音位、輔音音位）；越南話嘅音節結構同音節書寫；新增韻問題同連寫問題。為唨具體化一啲所述原則嘅意見，佢總結唨喺個第一步中嘅幾點改進國語字嘅提議：

  1. 除去GH同NGH中嘅H。
  2. 使F去代替PH；D代替Đ；Z取代D同GI。
  3. 喺所有情況之下，寫輔音/k/嘅規則均等於K，而唔係C（QU就用KW代替）。
  4. 主要用I寫/i/音；衹使Y嚟寫ay、ây嘅/i/音.
  5. 使W嚟寫uy個u：uy，uya，uynh寫成WI，WIA，WINH，qui將寫KWI（cui寫KUI）。
  6. 使W係為唨取消UY拼寫嘅唔合理性；同時，都係為唨逐步進行緊準備，嚟喺接落嚟嘅步驟中，使W喺元音之前表示半元音/w/，替換字母O同U：oa，oe，uê，ươ，uy，寫WA，WE，WÊ，WƠ，WI。
  7. 明顯係一個詞嘅場合就連寫：xãhội（社會）, káchmạng（革命）、chiếnsĩ（戰士）、thiđua、chuẩnbị（準備）、fấnkhởi（奮起）、vuivẻ（𢝙𨤔）等等。

通常，仲會連寫埋啲專有名詞；如果係人名，名字同姓氏分開：Việtnam、Hànội、Nguyễn Du、Trần Hưngđạo。

根據呢啲內容，黃披教授透過重寫過《獨立宣言》（由胡志明於1945年9月2號讀嘅版本）嚟試睇具體說明。

引用兩個開頭嘅段落：

TWIÊNNGÔN DỘCLẬP (do Hồ Chủtịch dọc ngằi 2-9-1945)

  • Tấtcả mọi người dều sinh ra có cwiền bìnhdẳng. Tạohóa cho họ những cwiền không ai cóthể xâmfạm được; trong những cwiền ấi, có cwiền dược sống, cwiền tựzo và cwiền mưucầu hạnhfúc.
  • Lời bấthủ ấi ở trong bản Twiênngôn Dộclập năm 1776 của nước Mĩ. Swi rộng ra, câu ấi có í nghĩa là: tấtcả các zântộc trên thếzới dều sinh ra bìnhdẳng; zântộc nào cũng có cwiền sống, cwiền sungsướng và cwiền tựzo…

原件：

TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP (do Hồ Chủ tịch đọc ngày 2-9-1945)

  • Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.
  • Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.

電腦支持

[編輯]

Unicode字體包含越南語字符；分散分佈喺「基本拉丁語」、「Latin Extended-1 Plus」、「Extended Latin-A」、「Extended Latin-B」同「Extra Latin Extended」中。

可以根據諸如VIQR之類嘅約定嚟使ASCII表示國語字。喺廣泛使開Unicode之前，仲使有TCVN3、VNI同VISCII字體嚟表示越南話。而今，UTF-8係越南話當中一種廣泛使開嘅計算機編碼。

好多計算機鍵盤唔支持直接輸入越南文字符，所以需要根據某啲約定似Telex、VIQR抑係VNI嘅一啲輸入法軟件嚟實現到越南語輸入。

睇埋

[編輯]

考

[編輯]
  1. ↑ J Edmondson. “Vietnamese”. Concise Encyclopedia of Languages of the World, Elsevier Ltd., 2009, P1149-1150.
  2. ↑ J Edmondson. “Vietnamese”. Concise Encyclopedia of Languages of the World, Elsevier Ltd., 2009, P1149.
  3. ↑ John DeFrancis. Colonialism and Language Policy in Viet Nam. The Hague, Mouton Publishers, 1977, P82–84.
  4. ↑ John DeFrancis. Colonialism and Language Policy in Viet Nam. The Hague, Mouton Publishers, 1977, P82.
  5. ↑ Bảng chữ cái Tiếng Việt và những lưu ý. 123Vietnamese, 2019.
  6. ↑ Quyết định Số 31/2002/QĐ-BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 14/6/2002 về Ban hành kèm theo Quyết định này "Mẫu chữ viết trong trường tiểu học". Thuvien Phapluat Online, 2005.
  7. ↑ Alexandre de Rhodes. Dictionarium Anamiticum Lusitanum et Latinum. Romae, Sacra Congregationis de propaganda fide, 1651, trang chứa cột 1, cột 15, cột 65, cột 77, cột 153, cột 191, cột 249, cột 253, cột 305, cột 349, cột 353, cột 389, cột 441, cột 499, cột 583, cột 589, cột 615, cột 631, cột 667, cột 711, cột 853, cột 879喺本書正文當中（本書冇編頁碼）.
  8. ↑ André-Georges Haudricourt. “The two b’s in the Vietnamese dictionary of Alexandre de Rhodes”. HAL, Alexis Michaud dịch, P1.
  9. ↑ Alexandre de Rhodes. Dictionarium Anamiticum Lusitanum et Latinum. Romae, Sacra Congregationis de propaganda fide, 1651, trang chứa cột 65, cột 191喺本書正文當中（本書冇編頁碼）.
  10. ↑ Alexandre de Rhodes. Dictionarium Anamiticum Lusitanum et Latinum. Romae, Sacra Congregationis de propaganda fide, 1651, trang chứa cột 667喺本書正文當中（本書冇編頁碼）.
  11. ↑ Kenneth J. Gregerson. “A study of Middle Vietnamese phonology”. Bulletin de la Société des Études Indochinoises, Nouvelle Série – Tome XLIV, Nº 2, 1969, P160.
  12. ↑ Alexandre de Rhodes. Dictionarium Anamiticum Lusitanum et Latinum. Romae, Sacra Congregationis de propaganda fide, 1651, trang chứa cột 853喺本書正文當中（本書冇編頁碼）.
  13. ↑ Kenneth J. Gregerson. “A study of Middle Vietnamese phonology”. Bulletin de la Société des Études Indochinoises, Nouvelle Série – Tome XLIV, Nº 2, 1969, P151, 173.
  14. ↑ André-Georges Haudricourt. “The origin of the peculiarities of the Vietnamese alphabet”. HAL, Alexis Michaud dịch, P12.
  15. ↑ "Nghiên cứu bút tích di chúc Bác Hồ dưới góc độ ngôn ngữ học". Tỉnh Đoàn Cà Mau. 原著喺2023年6月8號歸檔.
  16. ↑ F, J, W, Z không thể nằm ngoài bảng chữ cái. Tuoitre, 10/08/2011. Truy cập 25/12/2015.
  17. ↑ Có cần thêm F,J,W,Z trong bảng chữ tiếng Việt?. Khoa Ngôn ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, 12/08/2011. Truy cập 25/12/2015.
  18. ↑ Bổ sung F, J, W, Z vào bảng chữ cái?.
  19. ↑ 根據 Quan điểm của ngonngu.net đối với một số vấn đề về chính tả: 2. Về sử dụng "y/i"
  20. ↑ Chữ y và i
  21. ↑ Hoàng Xuân Việt (2006). Tìm hiểu lịch sử chữ Quốc ngữ. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin. p. 165–167.
  22. ↑ Hoàng Xuân Việt. Bạch thư chữ Quốc ngữ. San Jose, CA: Hội văn hóa Việt, 2006. tr 185-186
  23. ↑ Đỗ Quang Chính (2004). "Giáo hội Công giáo với chữ Quốc ngữ" 互聯網檔案館嘅歸檔，歸檔日期2020年12月7號，..
  24. ↑ Đỗ Quang Chính (1972). Lịch sử chữ Quốc ngữ, 1620–1659. Sài Gòn: Tủ sách Ra Khơi. p. 68–73.
  25. ↑ Hoàng Xuân Việt (2006). Tìm hiểu lịch sử chữ Quốc ngữ. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin. p. 273, 324.
  26. ↑ Phạm Thị Kiều Ly (tháng 3 2018). "Chữ quốc ngữ thời Hội thừa sai". {{cite web}}: Check date values in: |date= (help)
  27. ↑ Hannas, W. C. Asia's orthographic dilemma. Honolulu, HI: University of Hawaii Press, 1997. tr 84-87
  28. ↑ Taberd, Jean Louis. Dictionarium Latino-Anamiticum. Serampore, 1838. tr 78
  29. ↑ Võ Xuân Quế (2018). "Sách "Thực vật Đàng Trong" và chữ Quốc ngữ thế kỷ XVIII theo cách ghi của João de Loureiro". 原著喺2020年1月9號歸檔. 喺2020年11月29號搵到.
  30. ↑ Ostrowski, Brian Eugene (2010). "The Rise of Christian Nôm Literature in Seventeenth-Century Vietnam: Fusing European Content and Local Expression". 出自 Wilcox, Wynn (編). Vietnam and the West: New Approaches. Ithaca, New York: SEAP Publications, Đại học Cornell. p. 23, 38. ISBN 9780877277828. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
  31. ↑ 31.0 31.1 Hoàng Xuân Việt. Bạch thư chữ Quốc ngữ. San Jose, CA: Hội văn hóa Việt, 2006. tr 374-375
  32. ↑ 32.0 32.1 Lê Ngọc Trụ. "Chữ Quốc ngữ từ thế kỷ XVII đến cuối thế kỷ XIX". Tuyển tập Ngôn ngữ văn tự Việt Nam Số 1. Dòng Việt, 1993. Tr 30-47
  33. ↑ Hoàng Xuân Việt. Bạch thư chữ Quốc ngữ. San Jose, CA: Hội văn hóa Việt, 2006. tr 333
  34. ↑ 34.0 34.1 Franco-Vietnamese schools
  35. ↑ Cao Xuân Dục. Long Cương văn tập. Hà Nội: Nhà xuất bản Lao động, 2012. Tr 64
  36. ↑ "Chương trình giáo dục ở nước ta những thập niên đầu thế kỷ XX và những ông nghè cuối cùng của nền khoa cử phong kiến". 原著喺2009年12月15號歸檔. 喺2020年11月29號搵到.
  37. ↑ Nguyễn Việt Long (2017-12-2). "Chữ viết tiếng Việt và vấn đề cải cách". 原著喺2017-12-15歸檔. 喺2017-12-15搵到. {{cite web}}: Check date values in: |date= (help)
  38. ↑ Chữ quốc ngữ chưa được Nhà nước công nhận là quốc tự, Giáo dục VN, 22/12/2012. Truy cập 1/12/2014.
  39. ↑ Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2013. Chương I 互聯網檔案館嘅歸檔，歸檔日期2020年12月7號，.. Cổng TT ĐT Chính phủ. Truy cập 20/07/2016.
  40. ↑ 70 năm thành lập Hội truyền bá quốc ngữ. ĐH Văn hóa Hà Nội, 25/05/2008. Truy cập 20/07/2016.
  41. ↑ 70 năm thành lập Hội truyền bá quốc ngữ. Nhân Dân Online, 25/05/2008. Truy cập 20/07/2016.
  42. ↑ "Cuộc chạy tiếp sức của chữ Nôm và chữ Quốc ngữ". Thanh Niên. 07/12/2019. {{cite web}}: Check date values in: |date= (help)

閱讀更多

[編輯]
  • Chiung, Wi-vun T. (2003). Learning Efficiencies for Different Orthographies: A Comparative Study of Han Characters and Vietnamese Romanization. PhD dissertation: University of Texas at Arlington.
  • Gregerson, Kenneth J. (1969). A study of Middle Vietnamese phonology. Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises, 44, 135-193. (Published version of the author's MA thesis, University of Washington). (Reprinted 1981, Dallas: Summer Institute of Linguistics).
  • Haudricourt, André-Georges. (1949). Origine des particularités de l'alphabet vietnamien. Dân Việt-Nam, 3, 61-68.
  • Nguyen, Đang Liêm. (1970). Vietnamese pronunciation. PALI language texts: Southeast Asia. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-87022-462-X
  • Nguyễn, Đình-Hoà. (1955). Quốc-ngữ: The modern writing system in Vietnam. Washington, D. C.: Author.
  • Nguyễn, Đình-Hoà. (1992). Vietnamese phonology and graphemic borrowings from Chinese: The Book of 3,000 Characters revisited. Mon-Khmer Studies, 20, 163-182.
  • Nguyễn, Đình-Hoà. (1996). Vietnamese. In P. T. Daniels, & W. Bright (Eds.), The world's writing systems, (pp. 691-699). New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-507993-0.
  • Nguyễn, Đình-Hoà. (1997). Vietnamese: Tiếng Việt không son phấn. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. ISBN 1-55619-733-0.
  • Pham, Andrea Hoa. (2003). Vietnamese tone: A new analysis. Outstanding dissertations in linguistics. New York: Routledge. (Published version of author's 2001 PhD dissertation, University of Florida: Hoa, Pham. Vietnamese tone: Tone is not pitch). ISBN 0-415-96762-7.
  • Thompson, Laurence E. (1991). A Vietnamese reference grammar. Seattle: University of Washington Press. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1117-8. (Original work published 1965).
  • Vietnamese a complete course for beginners của DANA HEALY do Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh 2001.
  • Giáo trình tiếng Việt chủ biên Bùi Tất Tươm do Nhà xuất bản GD.
  • Từ điển tiêu chuẩn Việt Anh của Lê Bá Khanh và Lê Bá Kông do Nhà xuất bản Mũi Cà Mau 1990.

出面網頁

[編輯]
ISO基本拉丁字母
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
由「https://zh-yue.wikipedia.org/w/index.php?title=越南國語字&oldid=2105632」收