Xinjiang
Xinjiang | |
|---|---|
Outonome streek | |
 Die stadshorison van Ürümqi, Xinjiang | |
.svg) Ligging van Xinjiang in die Volksrepubliek China | |
| Koördinate: 41°0′0″N 85°0′0″O / 41.00000°N 85.00000°O | |
| Land |  Volksrepubliek China |
| Hoofstad | Ürümqi |
| Grootste stad | Ürümqi |
| Regering | |
| • Tipe | Regering van Xinjiang |
| • Sekretaris | Ma Xingrui |
| • Goewerneur | Erkin Tuniyaz |
| Oppervlak | |
| • Totaal | 1 664 897 km2 (642 820 vk. myl) |
| Bevolking | |
| • Totaal | 25 890 000 |
| • Digtheid | 15/km2 (40/vk. myl) |
| Tydsone | UTC+08:00 (SST) |
| Etniese groepe | Oeigoere (45,84%), Han (40,48%), Kasakke (6,50%), Hui (4,51%), Ander (2,67%) |
| Webwerf | www.xinjiang.gov.cn |
Xinjiang (Oeigoers: شىنجاڭ, Shinjang; Chinees: 新疆, Pinyin: Xīnjiāng), amptelik die Xinjiang Oeigoer Outonome Gewes, is 'n outonome gewes in die noordweste van die Volksrepubliek China. Die bevolking is in 2021 op 25 890 000 geskat. Die administratiewe gebied van die gewes strek beslaan 'n oppervlakte van 1 664 897km². Die hoofstad en grootste stad is Ürümqi.
.svg)
Xinjiang grens in die suidooste aan die outonome gewes Tibet, in die ooste aan die provinsies Qinghai en Gansu, in die noordooste aan Mongolië, in die noorde aan Rusland, in die noordweste aan Kasakstan en Kirgisië, in die weste aan Tadjikistan en Afghanistan asook in die suidweste aan Pakistan en Indië. Die gebergtes Karakoram, Kunlun en Tiensjan vorm die grense in die weste en suide.
Die gebied is die tuiste van die Oeigoere, 'n Turkse volk in Sentraal-Asië. Hulle is aan ander Turkse volke soos Azerbeidjanners, Kasakke, Kirgisiërs, Oesbeke, Turke en Turkmene verwant. Daar word derhalwe soms na die gebied as Oos-Turkestan, Oos-Turkmenistan of Oeigoeristan verwys. Die Oeigoere vorm met 46,4% die grootste etniese groep van die streek, gevolg deur Han-Chinese met 39%, Kasakke met 7% en Hui-Chinese met 4,5%.[4] Die Oeigoere ervaar die Chinese bewind as verdrukkend. Massale immigrasie van etniese Han-Chinese is egter besig om die inheemse bevolking te verdring en hulle kultuur te vernietig.[5]
Argeologie
[wysig | wysig bron]In Xinjiang is tientalle goed bewaarde Tarim-mummies gevind wat ongeveer 3000 jaar oud kan wees. Hulle is waarskynlik op 'n natuurlike manier bewaar, in teenstelling met die mummifikasie soos dit in Antieke Egipte gebruik word. In die streekmuseum van Ürümqi kan sulke mummies gesien word, sowel as argeologiese vondste wat te doen het met die Syroete.
Vondse in ou grafte wys dit in die 2de millennium v.C. mense van 'n Europese afkoms het in Hami binnegedring, waar hulle by die oorspronklike Oos-Asiatiese bevolking aangesluit het. Hierdie immigrante toon ooreenkomste met die bevindinge van die 3de millennium v.C. van Xemirxek (Qiemu'erqieke, Chemurchek of Shamirshak) naby Altay en word geassosieer met die Indo-Europese Tochare.
Kruispunt van handelsvloei en kulture
[wysig | wysig bron]Xinjiang, voorheen ook bekend as Oos-Turkestan of Chinees-Turkestan, het sedert die antieke tye 'n rol gespeel in Oos-Asië en Europa-Wes-Asië, beide op godsdienstige-kulturele vlak (Boeddhisme, Islam, Nestorianse Christendom en later sendelinge) en op kommersiële vlak (die beroemde Syroete). Hierdie kontakte verloop vir 'n belangrike deel via 'n reeks oasestaate, wat van tyd tot tyd deur China onderwerp is en tydens die Han-dinastie bekendstaan as die Ses-en-dertig Ryke van die Westelike-gebiede.
Selfstandig en Chinees
[wysig | wysig bron]Tydens die Han-dinastie het China geleidelik begin om sy invloed in Tarimbekken uit te brei en sommige plaaslike heersers in tribuutbetalings te dwing. Dit het egter tot die Tang-dinastie geduur voordat die huidige Xinjiang deur China in omstreeks 640 verower is.
Ná die Slag van Talas in 751 het China sy greep op Sentraal-Asië verloor. Uiteindelik het die gebied onder die Oeigoerse Ryk se beheer gekom en die bevolking is tot Islam bekeer.
In die 13de eeu is die gebied verower deur die Mongoolse leier Djengis Khan. Daarna was dit deel van Tsjagatai-khanaat, die Timoeriede en Moghulistan. Vanaf ongeveer 1400 het die noorde van Xinjiang die tuiste van die stamfederasie van die Oirat-Mongole geword. Vanaf die tweede helfte van die sewentiende eeu is dele van die suide van die gebied – die Tarimbekken – met ryk oases soos Hami en Turpan ook oorheers deur die destydse dominante stam binne die federasie, die Dzjoengare.
Na die val van die Maya Yaduriyat in die middel van die 18de eeu het die Qing-dinastie die gebied vir China herwin. In 1875–1880 is die gebied tydelik van die Chinese gesag onttrek weens 'n Islamitiese opstand. Ten slotte het Xinjiang in 1884 'n provinsie van China geword; die naam beteken ook nuwe grens.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (zh) "6-1 自然资源划". Statistics Bureau of Xinjiang. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Desember 2015. Besoek op 19 Desember 2015.
- ↑ (en) Susan M. Walcott; Corey Johnson (1 November 2013). "Where Inner Asia Meets Outer China: The Xinjiang Uyghur Autonomous Region of China". Eurasian Corridors of Interconnection: From the South China to the Caspian Sea. Routledge. pp. 64–65.
- ↑ (en) "China". Ethnologue. Besoek op 25 Maart 2021.
- ↑ (en) "Xinjiang 新疆". The China Story. Australian Centre on China in the World. 2 Augustus 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Junie 2017. Besoek op 19 Junie 2016.
- ↑ (af) "Beijing vrees onrus onder minderhede". Die Burger. 5 Junie 1996.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Xinjiang. |
- (zh) Amptelike webwerf van die Outonome Gewes Xinjiang Geargiveer 4 Desember 2010 op Wayback Machine
- (en) (zh) Algemene atlas van Xinjiang
- (en) "Xinjiang". Encyclopædia Britannica. Besoek op 25 Maart 2021.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal. |
| Provinsies |  | |
|---|---|---|
| Outonome streke | ||
| Munisipaliteite | ||
| Spesiale administratiewe streke | ||
| Ander | ||
