Boere

Hierdie artikel handel oor die etniese bevolkingsgroep. Vir enige persoon wat op 'n plaas werk, sien Boer (landbou).

Boere
Paul Kruger, Andries Pretorius, Sarel Cilliers en Piet Joubert
Totale bevolking:	1 500 000+
Belangrike bevolkings  in:	Suid-Afrika, Namibië, eSwatini
Taal:	Afrikaans
Geloofsoortuiging:	Christene (Protestante)
Verwante etniese groepe:	Nederlanders, Friese, Vlaminge; Duitsers, Engelse, Franse, Skotte; Kleurlinge, Rehoboth-basters, Griekwas

Die Boere is 'n geskiedkundige term wat verwys na 'n etniese en kulturele groep wat bestaan het uit die afstammelinge van die hoofsaaklik Nederlandssprekende boere en hulle families wat hulle in die 1800's in die Oranje-Vrystaat, Transvaal en, tot 'n mindere mate, Natal gevestig het en daar 'n aantal Boererepublieke gestig het. Die groep sluit in die nakomelinge van die Voortrekkers wat die Kaapkolonie in die begin van die 19de eeu tydens die Groot Trek verlaat het, Kaapse burgers wat later na die Transvaal of Vrystaat geïmmigreer het en geassimileerde immigrante uit Europa. Verskeie redes word aangegee vir die verlaat van die Kaapkolonie waaronder ontevredenheid met die Britse koloniale regering, voortdurende grensoorloë tussen die Xhosas en die inwoners van die Kaapkolonie met gepaardgaande gebrek aan sekuriteit, gebrek aan grond, die afskaffing van slawerny in die Kaap, arbeidsprobleme en politiese marginalisering.

Die term Boere het aanleiding gegee tot 'n aantal woordsamestellings wat verband hou met die kultuur en gebruike van die Boere insluitend: boeresport, boeretroos, boerekos, boerehaat, Boerejood, boereperd of boerperd, ens. Die oorloë tussen die Boererepublieke, die Oranje-Vrystaat en die Zuid-Afrikaansche Republiek word soms die Eerste- en Tweede Boereoorloë genoem. Die term Boerevolk is ook histories gebruik as 'n alternatiewe benaming van die Afrikaners of 'n gedeelte daarvan. Die term is ook in baie ander tale oorgeneem soos Engels: Boers, Frans: Les Boers, Portugees Os bóeres en Duits: Die Buren. Die term is later met beide positiewe (prysende) en negatiewe (beledigende) konnotasie in die letterkunde en alledaagse lewe gebruik om na Afrikaners te verwys.

Geskiedenis

Oorsprong

Die Boere was afstammelinge van setlaars wat hulle sedert die 1650's tot die 1800's in Suid-Afrika gevestig het. Hulle is merendeels die nasate van Nederlanders, Vlaminge, Franse Hugenote en Duitsers. In kleiner getalle vorm ook Skandinawiërs, Portugese, Italianers, Pole, Skotte, Engelse, Iere en Walliesers deel van die Boerevolk se voorouers. Verder het ondertrouery met inheemse Khoi en ingevoerde slawe uit ander dele van Afrika, Maleisië en Indië ook bygedra tot die Boere-genepoel. Sulke gemengde afstammelinge is later as Kleurlinge gekwalifiseer onder Apartheidwetgewing, en daarna as Afrikaanses of Bruinmense in die post-Apartheid era. Die Boere was oorwegend Christene en streng Calvinisties. 'n Minderheid maar nogtans 'n noemenswaardige getal behoort aan Pinkster groeperings.

Trekboere en die Groot Trek

Twee groepe emigrante het die Kaapkolonie in die tweede kwart van die 19de eeu verlaat. Die eerste hiervan was die Trekboere wat opsoek na beter weivelde oor die grense van die kolonie getrek het. Die tweede groep was die Grensboere in die Oos-Kaap, wat 'n sterker politieke dryf gehad het om die kolonie te verlaat, wat die Groot Trek onderneem het en wat later as die Voortrekkers sou bekend staan. Die Voortrekkers se migrasie het in 1835 begin as gevolg van ontevredenheid met die Britse koloniale owerheid, aanhoudende grensoorloë, gebrek aan grond, arbeidsprobleme en 'n gevoel dat hulle polities gemarginaliseer is.

In 'n geskiedkundige konteks kan die term "Boer" verwys na 'n inwoner van een van die Boererepublieke of na diegene wat kulturele Boere was.

Anglo-Boereoorloë

Die Boere het twee oorloë aan die einde van die 19de eeu geveg om hulle internasionaal-erkende lande, die Zuid-Afrikaansche Republiek en die Oranje Vrystaat teen dreigende anneksasie deur Brittanje te verdedig. Die oorloë staan amptelik bekend as die Eerste Vryheidsoorlog en die Tweede Vryheidsoorlog.

Veral die tweede Anglo-Boereoorlog het tot mitologisering van die term Boer, in Suid-Afrika en in Europa, as etnoniem gelei. Die Britse skrywer Sir Arthur Conan Doyle skryf byvoorbeeld in 1902:

"Neem 'n Nederlandse gemeenskap van die soort wat hulself vir vyftig jaar verweer het teen al die mag van Spanje, op 'n tyd toe Spanje die voorste wêreldmag was. Vermeng hulle met 'n telg van daardie onvermurfbare Franse Hugenote wat hul tuiste en besit prysgegee het, en hul land vir altyd agtergelaat het ten tyde van die Edik van Nantes se herroeping. Die produk moet uiteraard een van die mees geharde, lewenskragtige, onoorwinlike rasse wees om ooit op die aarde gesien te word. Neem hierdie gedugte mense en oefen hulle sewe geslagte lank in volgehoue oorlogvoering teen woesteling manne en wilde dierasies, onder omstandighede waarin geen swakkeling sou oorleef nie, plaas hulle sodat hulle uitnemende aanleg opdoen met wapens en ruiterskap, gee aan hulle 'n land wat uitnemend gepas is vir die taktieke van die jagter, die skerpskutter, en die ruiter. Voeg dan, eindelaas, 'n fyner temperament by hul militêre eienskappe deur 'n onverbiddelike lotvallige Ou Testamentiese geloof en 'n vurige en verterende patriotisme. Kombineer al hierdie kwaliteite en al hierdie dryfvere in een indiwidu, en jy het die moderne Boer – die mees gedugte teëparty om ooit paaie te kruis met die Britse Ryk. Ons militêre geskiedenis is grootliks opgemaak deur ons konflikte met Frankryk, maar Napoleon en al sy veterane het ons nooit so ru behandel as hierdie vasberade plaasboere met hul antieke godsdiens en hul sorgbarend moderne gewere nie.

Kyk na die kaart van Suid-Afrika, en daar, heel in die middel van die Britse besittings, soos die pit binne 'n perske, lê die uitgestrekte twee republieke, 'n magtige domein vir so geringe nasie. Hoe het hulle daar gekom? Wie is hierdie Teutoonse volk wat hulself so diep in Afrika ingegrawe het? Dit is 'n meermaal-vertelde verhaal, en tog moet dit weer vertel word om hierdie storie van selfs die mees kunsmatige inleiding te voorsien. Niemand kan die Boer ken of waardeer wat nie die Boer se verlede ken nie, want hy ís wat die verlede hom gemaak het."

Die jong Winston Churchill, wat die tweede oorlog as verslaggewer van die Londense "Morning Post" megemaak het, het die vyand vir sy koerant soos volg geskets: "Teen vroegoggend, rydend deur die reën... elkeen van hulle 'n skerpskutter, elkeen gewoond daaraan om sy eie besluite te neem... hulle verlaat hulself op twee dinge: op hulle ysterharde kondisie en daaropvolgens, dat hul God van die ou testament die Amalekiete sal slag en in alle winde sal verstrooi."

Verstrooiing

Na die Tweede Vryheidsoorlog het 'n klein gedeelte van die Boere Suid-Afrika verlaat. Vanaf 1903 het die grootste groep na die Patagonië-streek van Argentinië geëmigreer. Daar is vandag steeds 'n aantal Afrikaners in Argentinië. 'n Tweede groep het na Kenia geëmigreer (toe onder Britse regering), waarvan die meeste in die 1930's na Suid-Afrika teruggekeer het. 'n Derde groep het, onder die leiding van Generaal Ben Viljoen, na Meksiko, Nieu-Meksiko en Texas geëmigreer in die suidweste van die Verenigde State van Amerika.

Moderne gebruik

In moderne tye, veral tydens die hervorming van apartheid en die era na 1994, het sommige Afrikaanssprekendes, hoofsaaklik dié met regse konserwatiewe politiese perspektiewe, hul voorkeur vir die identiteit "Boere", in plaas van "Afrikaners" te kenne gegee. Die groepe beweer dat daar baie nasate van die Voortrekkers was wat nie deel gevorm het van die (soos hulle dit sien) Kaap-gebaseerde Afrikaner-identiteit wat na die Tweede Vryheidsoorlog en die daaropvolgende Uniewording in 1910 te voorskyn gekom het nie. Sommige van die groepe dring daarop aan dat hulle hulleself nie as 'n verregse element van 'n politiese spektrum sien nie. Die groepe beskou die Boere as 'n volk wat sowel in Suid-Afrika woon as in diaspora.

In Desember 2006 is daar 'n Boerevolk Verteenwoordigende Raad (BVR) verkies wat as die Boerevolk se spreekbuis moet dien en sekere take soos aan hom opgedra, moet uitvoer. Die "Volk" word op Bybels-voorgeskrewe wyse ingedeel in wa-laers wat hulle eie leiers demokraties verkies. Al daardie leiers kies dan weer hulle eie leiers, en so word persone van grondvlak af "opgestoot" om uiteindelik as volksverteenwoordiger te kan dien op die BVR. Die BVR beywer hom vir volledige volks- en staatkundige vryheid vir die Boerevolk, en bestaan derhalwe uit verskillende komitees wat die take van 'n staatsdiens-in-wording uitvoer soos nodig.

In 2007 het 'n Volksraad Verkiesing Kommissie tot stand gekom wat uiteindelik 'n verkiesing op 23 September en 24 September 2011 georganiseer het. Die verkose lede staan as die Boere-Afrikanervolksraad bekend. Hulle beywer hulself om hulle mandaat vir selfbeskikking tot uitvoering te bring.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Boere.
• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Boer.