Gedrag

Gedrag is die verskeidenheid aksies en maniere wat individue, organismes, stelsels of kunsmatige entiteite in verhouding tot hulleself of hulle omgewing uitvoer, insluitend die ander stelsels of organismes in die omgewing sowel as die (lewelose) fisiese omgewing. Dit is die stelsel of organisme se reaksie op verskeie stimuli of insette, hetsy intern of ekstern, bewustelik, of onbewustelik, openlik of heimlik, en willekeurig of onwillekeurig.^[1]

Gesondheid

Gesondheidsgedrag verwys na 'n persoon se oortuigings en optrede ten opsigte van sy gesondheid en welsyn. Gesondheidsgedrag is direkte faktore in die handhawing van 'n gesonde leefstyl. Dit word beïnvloed deur die maatskaplike, kulturele en fisiese omgewings waarin ons lewe en werk, en word deur individuele keuses en eksterne beperkings gevorm. Positiewe gedrag bevorder gesondheid en voorkom siektes terwyl die teenoorgestelde vir riskante gedrag geld.^[2] Gesonde gedrag is vroeë aanwysers van bevolkingsgesondheid. As gevolg van die tydsverloop wat tussen sekere gedrag en die ontwikkeling van 'n siekte bestaan, kan hierdie aanwysers 'n aanduiding van die toekomstige probleme en voordele van gesondheidsriskante en gesondheidsbevorderende gedrag wees. Gesondheidsgedrag kom nie in isolasie voor nie —dit word deur maatskaplike en kulturele norme beïnvloed en beperk.

Korrelate

'n Verskeidenheid studies het die verhouding tussen gesondheidsgedrag en gesondheidsuitkomste ondersoek (bv., Blaxter 1990) en hulle rol in morbiditeit sowel as mortaliteit geïllustreer.

Hiedie studies het sewe gewoontes geïdentifiseer wat met laer morbiditeit en gevolglik hoër langtermynoorlewing geassosieer word. (Belloc en Breslow 1972). Gesonde mense...

vermy peuselhappies.
eet gereeld ontbyt.
oefen gereeld.
handhaaf 'n gewenste liggaamsgewig.
beperk hulle alkoholinname.
rook nie.
slaap 7–8 uur per nag.

Gesondheidsgedrag het 'n impak op individue se lewensgehalte deur die aanvang van chroniese siektes te voorkom en 'n langer aktiewe lewensduur te bevorder. Rook, alkoholverbruik, eetgewoontes, 'n gebrek aan primêre versorgingsdienste en toetsing is belangrike determinante van swak gesondheid. Die verbetering van hierdie gedrag behoort tot verbeterde gesondheid te lei. Die Amerikaanse Departement van Gesondheid en menslike dienste (USDHHS) verhoogde liggaamlike aktiwiteit, veranderde eetgewoontes en 'n afname in tabak-, alkohol- dwelmgebruik as belangrike aspekte vir gesondheidsbevordering en siektevoorkoming.

Behandeling

Enige intervensies wat uitgevoer word, word op 'n etiese en gerespekteerde manier by die behoeftes van individue aangepas. Volgens die HBM (Health belief model) moet individue se waargenome gevoeligheid vir negatiewe gesondheidsuitkomste verhoog word, en moet hulle bewus gemaak word van die erns van sulke negatiewe gesondheidsgedragsuitkomste deur bv. boodskappe oor gesondheidsbevordering. Verder beklemtoon die HBM ook die behoefte om op die voordele van gesondheidsgedrag, en die feit dat hindernisse maklik oorkom kan word, te fokus. TPB (Theory of planned behaviour) stel voor dat oorredingsboodskappe gebruik word om gedragsoortuigings aan te spreek ten einde meer reaksie ten opsigte van die kwessie uit te lok (intensies). In pogings om gedrag te verander, beweer die TPB, moet normatiewe oortuigings uitgedaag word en oortuigings beheer word. Die uitdaag van normatiewe oortuigings is egter nie genoeg nie; die self-effektiewe deurvoer van die intensie vanuit die individu se bemeestering van probleemoplossing en taakvoltooiing is belangrik in die verkryging van 'n positiewe verandering.^[3] Self-effektiwiteit word dikwels deur standaard oorredingstegnieke vasgemessel.

Modelle

Biologie

Daar heers nie eenstemmigheid oor die definiëring van gedrag in 'n biologiese konteks nie, maar volgens een algemene interpretasie, gebaseer op 'n meta-analisie van wetenskaplike literatuur, is "gedrag die intern gekoördineerde response (aksies of gebrek aan aksies) van lewende organismes (individue of groepe) op interne en/of eksterne stimuli".^[4]

'n Breër definisie van gedrag wat op plante en ander organismes van toepassing is, is soortgelyk aan die konsep van fenotipiese plastisiteit. Dit beskryf gedrag as 'n respons op 'n gebeurtenis of omgewingsverandering gedurende die loop van 'n individu se leeftyd, in teenstelling met ander fisiologiese of biochemiese veranderinge wat heelwat vinniger plaasvind, en met uitsondering van veranderinge wat as gevolg van ontwikkeling plaasvind (ontogenie).^[5]^[6]

Gedrag kan óf ingebore óf aangeleer wees.

Gedrag kan as enige aksie van 'n organisme beskou word wat sy verhouding tot sy omgewing verander. Gedrag is 'n organisme se uitset op die omgewing.^[7]

Menslike gedrag

Menslike gedrag word vermoedelik deur die endokriene stelsel en die senuweestelsel beïnvloed. Daar word geglo dat die kompleksiteit in 'n organisme se gedrag met die kompleksiteit van sy senuweestelsel korreleer. Organismes met 'n meer komplekse senuweestelsel het oor die algemeen 'n groter kapasiteit om nuwe response aan te leer en hulle gedrag dus aan te pas.^{[verwysing benodig]}

Dieregedrag

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Etologie.

Verbruikersgedrag

Verbruikersgedrag

Verbruikersgedrag verwys na die prosesse wat verbruikers ondergaan en hulle reaksies op produkte of dienste^[8] (Dowhan, 2013). Dit handel oor verbruik en die prosesse wat verbruikers ten opsigte van die koop en verbruik van goedere en dienste ondergaan^[9] (Szwacka-Mokrzycka, 2015). Verbruikers identifiseer behoeftes of begeertes en ondergaan 'n proses om hierdie behoeftes te vervul. Verbruikersgedrag is die proses wat hulle as kliënte ondergaan, en behels die soorte produkte wat gekoop word, die bedrag wat bestee word, gereeldheid van aankope en faktore wat hulle besluit beïnvloed om die koop of nie. Daar is verskeie faktore, intern sowel as ekstern, wat verbruikersgedrag beïnvloed ^[9](Szwacka-Mokrzycka, 2015). Interne faktore sluit in gesindhede, behoeftes, motiewe, voorkeure en perseptuele prosesse, terwyl eksterne faktore bemarkingsaktiwiteite, maatskaplike en ekonomiese faktore en kulturele aspekte behels ^[9](Szwacka-Mokrzycka, 2015). Doktor Lars Perner van die Universiteit van Suid-Kalifornië beweer dat verbruikersgedrag ook deur liggaamlike faktore beïnvloed word. Indien 'n verbruiker byvoorbeeld honger is, sal sy liggaamlike behoefte veroorsaak dat hy 'n toebroodjie gaan koop om die honger te stil (Perner, 2008).

Verbruikersbesluitneming

Lars Perner beskryf 'n model wat die besluitnemingsproses rondom verbruikersgedrag illustreer. Dit begin met die identifisering van 'n probleem ('n behoefte of begeerte) wat nie bevredig is nie. Dit lei daartoe dat die verbruiker na inligting soek; indien dit 'n laebetrokkenheid-produk is, sal die soektog intern wees; opsies word suiwer op geheue gebaseer. Indien dit 'n hoëbetrokkenheid-produk is, sal die soektog deegliker wees en behels dat resensies of verslae gelees word of vriende uitgevra word. Die verbruiker sal dan sy of haar opsies evalueer deur prys en gehalte te vergelyk, produkte teen mekaar op te weeg en die keuse te beperk deur minder aantreklike produkte uit te skakel totdat net een oorbly. Nadat dit geïdentifiseer is, sal die verbruiker die produk koop. Laastens sal die verbruiker die koopbesluit en die gekoopte produk evalueer deur faktore soos waarde vir geld, gehalte van produk en koopervaring in berekening te bring (Perner se model, 2008).

Die 4 P’s se invloed op verbruikersgedrag

Die 4 P’s is 'n bemarkingsinstrument en staan vir Prys, Promosie, Produk en Plek of Produkplasing (Clemons, 2008). Bemarking het 'n groot invloed op verbruikersgedrag. As prominente bemarkingsmiddel sal verbruikersgedrag dus deur die 4 P's geaffekteer word. Die prys van 'n goeie diens word grotendeels deur die mark bepaal aangesien mededingende ondernemings soortgelyke pryse vasstel ten einde kompeterend te bly én wins te maak (Clemons, 2008). Wanneer markpryse hoog is, sal verbruikers minder koop en gekoopte produkte langer gebruik, en omgekeerd. Die manier waarop bemarking verbruikersgedrag beïnvloed, het geleidelik verander. In die verlede sou groot bemarkingsveldtogte en heelwat advertensies tot verkope lei, maar as gevolg van die internet en veral sosiale media is hierdie grootskaalse bemarking nie meer noodsaaklik nie (Clemons, 2008). Verbruikers vertel van produkte en aangesien produkte aanlyn verkoop word, styg verkope aangesien produkte hulleself bemark (Clemons, 2008). Die wyse waarop verbruikersgedrag deur produk beïnvloed word, is deur die verbruiker se bereidheid om te betaal en verbruikersvoorkeure (Clemons, 2008). Al sou 'n maatskappy dus 'n lang geskiedenis van produkte in die mark hê, sal verbruikers by 'n goedkoper produk bly as dit beteken dat hulle minder vir 'n baie soortgelyke produk hoef te betaal (Clemons, 2008). Verbruikersgedrag word ook deur verbruikersvoorkeure geaffekteer. 'n Pepsi-drinker sal byvoorbeeld minder geneig wees om Coca-cola te koop, al is dit goedkoper en geriefliker. Die beskikbaarheid van produkte aanlyn het tot gevolg dat produkplasing nie meer 'n groot invloed op verbruikersgedrag nie (Clemons, 2008).

In bestuur

Gedrag buite die sielkunde sluit in:

Organisatories

In 'n bestuurskonteks word gedrag met gewenste of ongewenste fokusse geassosieer. Bestuurders kan gewoonlik sien wat die gewenste uitkoms is, maar gedragspatrone kan probleme skep. Voordat 'n sekere gedrag voorkom, is daar voorafgaande aanduidings van stimuli wat die gedrag beïnvloed wat gaan plaasvind. Nadat die gedrag plaasgevind het, is daar gevolge, gewoonlik in die vorm van beloning of straf.

Sosiale gedrag

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Sosiale gedrag.

Gedragsinformatika

Gedragsinformatika ^[10] ondersoek gedragsintelligensie en gedrag-insig vanuit informatika- en berekeningsperspektiewe.

Verwysings

↑ Elizabeth A. Minton, Lynn R. Khale (2014).
↑ "Health behaviours". statcan.gc.ca. 11 January 2010.
↑ Gollwitzer 1993
↑ Levitis, Daniel; William Z. Lidicker, Jr; Glenn Freund (June 2009).
↑ Karban, R. (2008).
↑ Karban, R. (2015).
↑ Dusenbery, David B. (2009).
↑ Dowhan, David (June 1, 2013).
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 Szwacka-Mokrzycka, Joanna (2015).
↑ Cao, Longbing (2010).

Bronne

Cao, L. (2014). Behavior Informatics: A New Perspective Geargiveer 1 Maart 2017 op Wayback Machine. IEEE Intelligent Systems (Trends and Controversies), 29(4): 62-80.
Clemons, E. K. (2008). How Information Changes Consumer Behavior and How Consumer Behavior Determines Corporate Strategy. Journal Of Management Information Systems, 25(2), 13-40. Retrieved from http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=080aaf88-9607-4e70-95cf-bb407af763c9%40sessionmgr114&vid=1&hid=129^{[dooie skakel]}
Dowhan, D. (2013). Hitting Your Target. Marketing Insights, 35(2), 32-38. Retrieved from http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=f98b06cd-8924-4f6d-89f8-245bde9615f8%40sessionmgr198&vid=2&hid=124^{[dooie skakel]}
Perner, L. (2008), Consumer Behaviour. University of Southern California, Marshall School of Business. Retrieved from http://www.consumerpsychologist.com/intro_Consumer_Behavior.html
Szwacka-Mokrzycka, J. (2015). TRENDS IN CONSUMER BEHAVIOUR CHANGES. OVERVIEW OF CONCEPTS. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 14(3), 149-156. Retrieved from http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=16d233e1-3cfe-4427-a051-0f7bdfb28f0e%40sessionmgr112&vid=1&hid=129^{[dooie skakel]}

Eksterne skakels

[1] Elizabeth A. Minton, Lynn R. Khale (2014).

[2] "Health behaviours". statcan.gc.ca. 11 January 2010.

[3] Gollwitzer 1993

[4] Levitis, Daniel; William Z. Lidicker, Jr; Glenn Freund (June 2009).

[5] Karban, R. (2008).

[6] Karban, R. (2015).

[7] Dusenbery, David B. (2009).

[8] Dowhan, David (June 1, 2013).

[:0-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 Szwacka-Mokrzycka, Joanna (2015).

[:3-10] Cao, Longbing (2010).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]