Kort en lang skaalverdeling
Die kort en die lang skaalverdeling is twee verskillende maniere om name aan groot getalle te gee. Dit lei onder meer daartoe dat Afrikaans meestal die woord "miljard" (lang skaal) gebruik vir die getal wat in Engels "billion" (kort skaal) genoem word.
Gebruik
[wysig | wysig bron]In Europa word die sogenaamde lang skaal gebruik, behalwe in Frankryk, waar die kort skaal tot in 1948 gebruik is. Die Franse gebruik is deur die VSA en Brasilië oorgeneem. In 1948 het Frankryk besluit om hom neer te lê by die gebruik van die lang skaal in die res van die wêreld. Amerika het egter die kort skaal bly gebruik en dit het tot verwarring in die Engelssprekende wêreld gelei. Mense het terme soos "Amerikaanse biljoen" en "Britse biljoen" gebruik. In 1974 het die Britse regering besluit om die Amerikaanse manier te volg en die kort skaal te gebruik.
In sommige lande word ’n mengsel van die twee stelsels gebruik, soos in Oos-Europa, dele van die Midde-Ooste en Indonesië. In Suid-Afrika word die lang skaal meestal in Afrikaans gebruik en die kort skaal in Engels om ooreen te stem met ander Engelssprekende lande.
Reël vir naamgewing
[wysig | wysig bron]In albei skaalverdelings verander die naam van groot getalle per faktor van duisend. Dit kom ooreen met die gebruik van voorvoegsels (kilo-, mega-, giga- ens.) in die SI-stelsel.
In die lang skaal is die naamgewing van getalle gebaseer op die getal miljoen. Met ’n Latynse voorvoegsel word aangedui tot die hoeveelste mag van ’n miljoen ’n bepaalde getal is. Byvoorbeeld: ’n biljoen (bi is twee) is die tweede mag van ’n miljoen (1 000 0002). ’n Triljoen (tria is drie) is ’n miljoen tot die derde mag. Vir elke volgende faktor van ’n miljoen word die voorvoegsel met 1 verhoog. Die tussenin-faktore duisend kry dieselfde voorvoegsel, maar die uitgang "-jard" in plaas van "-joen". ’n Biljard is dus ’n duisend biljoen.
In die kort skaal word ook by ’n miljoen begin, maar daar is nie "-jard"-uitgange nie. Hier word die getal met elke voorvoegsel met ’n faktor duisend verhoog. Omdat die naamgewing egter nie by duisend begin nie, maar eweneens by ’n miljoen, is die voorvoegsel nie regstreeks verwant aan die mag van duisend nie, maar aan die "mag plus 1" van duisend. Voorbeeld: ’n kwadriljoen (quadri is vier) is in die kort skaal die vyfde mag (vier plus 1) van duisend.
Deurdat die name van die kort skaal ook in die lang skaal voorkom, maar met ’n betekenisverskil, veroorsaak dit steeds verwarring asook taalfoute wanneer van Engels in ander tale vertaal word.
In die praktyk word die name van groter getalle nie juis gebruik nie, maar eerder die wetenskaplike notasie 10x.
Voorbeelde ter illustrasie
[wysig | wysig bron]kwint = 5
Die algemene reël vir die kort skaal kan geïllustreer word met die volgende voorbeeld:
- kwintiljoen = 1 000 x 1 0005 = 1018
In die lang verdeling:
- kwintiljoen = 1 000 0005 = 1030 , en
- kwintiljard = 1 000 x kwintiljoen = 1033.
Vergelyking
[wysig | wysig bron]Die onderstaande tabel gee ’n vergelyking tussen die twee stelsels.
| Getal | Kort skaal | Lang skaal |
|---|---|---|
| 103 | duisend | duisend |
| 106 | miljoen | miljoen |
| 109 | biljoen | miljard (of duisend miljoen) |
| 1012 | triljoen | biljoen (miljoen2; bi=2) |
| 1015 | kwadriljoen | biljard (of duisend biljoen) |
| 1018 | kwintiljoen | triljoen (miljoen3; tres=3) |
| 1021 | sekstiljoen | triljard (of duisend triljoen) |
| 1024 | septiljoen | kwadriljoen (miljoen4; quattuor=4) |
| 1027 | oktiljoen | kwadriljard (of duisend kwadriljoen) |
| 1030 | noniljoen | kwintiljoen (miljoen5; quinque=5) |
| 1033 | desiljoen | kwintiljard (of duisend kwintiljoen) |
| 1036 | undesiljoen | sekstiljoen (miljoen6; sex=6) |
| 1039 | duodesiljoen | sekstiljard (of duisend sekstiljoen) |
| 1042 | tredesiljoen | septiljoen (miljoen7; septem=7) |
| 1045 | kwattuordesiljoen | septiljard (of duisend septiljoen) |
| 1048 | kwindesiljoen | oktiljoen (miljoen8; octo=8) |
| 1051 | seksdesiljoen | oktiljard (of duisend oktiljoen) |
| 1054 | septendesiljoen | noniljoen (miljoen9; novem=9) |
| 1057 | oktodesiljoen | noniljard (of duisend noniljoen) |
| 1060 | novemdesiljoen | desiljoen (miljoen10; decem=10) |
| 1063 | vigintiljoen | desiljard (of duisend desiljoen) |
Sien ook
[wysig | wysig bron]Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia
