Kubaanse missielkrisis
Die Kubaanse missielkrisis, ook bekend as die Oktoberkrisis van 1962 (Spaans: Crisis de Octubre), die Karibiese krisis (Russies: Карибский кризис, tr. Karibsky krizis, IPA: [kɐˈrʲʲʲʲɪiz, of ˈkriʲsile Scarej]), was 'n geopolitieke krisis, 'n konfrontasie van 35 dae (16 Oktober – 20 November 1962) tussen die Verenigde State en die Sowjetunie, wat in 'n internasionale krisis geëskaleer het toe Amerikaanse ontplooiings van missiele in Italië en Turkye geëwenaar is deur Sowjet-ontplooiings van soortgelyke ballistiese missiele in Kuba. Ten spyte van die kort tydsbestek, bly die Kubaanse missielkrisis 'n bepalende oomblik in die Amerikaanse nasionale veiligheid en potensiële kernoorlogvoorbereiding. Die konfrontasie word dikwels beskou as die naaste wat tydens die Koue Oorlog gekom is om in 'n volskaalse kernoorlog te eskaleer.[1]
Aanloop
[wysig | wysig bron]In reaksie op die teenwoordigheid van Amerikaanse Jupiter ballistiese missiele in Italië en Turkye, en die mislukte Bay of Pigs-inval van 1961, het die Sowjet-eerstesekretaris Nikita Chroesjtsjof ingestem tot Kuba se versoek om kernmissiele op die eiland te plaas om 'n toekomstige inval af te weer. 'n Ooreenkoms is bereik tydens 'n geheime vergadering tussen Chroesjtsjof en Kubaanse premier Fidel Castro in Julie 1962, en die bou van 'n aantal missiellanseringsfasiliteite het later daardie somer begin.
Intussen was die veldtog vir die Verenigde State se verkiesing van 1962 aan die gang, en die Withuis het maande lank aanklagte ontken dat dit gevaarlike Sowjetmissiele 140 km van Florida geïgnoreer het. Die missielvoorbereidings is bevestig toe 'n Lugmag Lockheed U-2-spioenasievliegtuig duidelike fotografiese bewyse van mediumafstand R-12 (NAVO-kodenaam SS-4) en tussenafstand R-14 (NAVO-kodenaam SS-5) ballistiese missiel fasiliteite gelewer het.
VSA se reaksie
[wysig | wysig bron]Toe dit aan president John F. Kennedy gerapporteer is, het hy 'n vergadering van die nege lede van die Nasionale Veiligheidsraad en vyf ander sleuteladviseurs belê, in 'n groep wat bekend geword het as die Uitvoerende Komitee van die Nasionale Veiligheidsraad (EXCOMM). Tydens hierdie vergadering is president Kennedy oorspronklik aangeraai om 'n lugaanval op Kubaanse grond uit te voer ten einde Sowjet-missielvoorrade te kompromitteer, gevolg deur 'n inval van Kuba. Na deeglike oorweging het president Kennedy 'n minder aggressiewe aksie gekies om 'n oorlogsverklaring te vermy. Ná konsultasie met EXCOMM, het Kennedy op 22 Oktober 'n vloot "kwarantyn" beveel om te verhoed dat verdere missiele Kuba bereik.[2] Deur die term "kwarantyn", eerder as "blokkade" ('n oorlogsdaad volgens wetlike definisie), te gebruik, kon die Verenigde State die implikasies van 'n staat van oorlog vermy.[3] Die VSA het aangekondig dat dit nie sal toelaat dat offensiewe wapens aan Kuba gelewer word nie en het geëis dat die wapens wat reeds in Kuba is, afgebreek en aan die Sowjetunie terugbesorg word.
Na 'n paar dae van gespanne onderhandelinge, is 'n ooreenkoms tussen Kennedy en Chroesjtsjof bereik: in die openbaar sou die Sowjets hul offensiewe wapens in Kuba afbreek en na die Sowjetunie terugbesorg, onderhewig aan die Verenigde Nasies se verifikasie, in ruil vir 'n Amerikaanse openbare verklaring en ooreenkoms om nie weer Kuba binne te val nie. In die geheim het die Verenigde State met die Sowjets ooreengekom dat dit al die Jupiter MRBM's wat na Turkye teen die Sowjetunie ontplooi is, sou afbreek. Daar is gedebatteer of Italië ook by die ooreenkoms ingesluit is of nie. Terwyl die Sowjets hul missiele uitmekaar gehaal het, het sommige Sowjet-bomwerpers in Kuba gebly, en die Verenigde State het die vlootkwarantyn in plek gehou tot 20 November 1962.[3]
Nadraai
[wysig | wysig bron]Toe alle offensiewe missiele en die Iljoesjin Il-28 ligte bomwerpers aan Kuba onttrek is, is die kwarantyn op 20 November formeel beëindig. Die onderhandelinge tussen die leiers van die Verenigde State en die Sowjetunie het die noodsaaklikheid van 'n vinnige, duidelike en direkte kommunikasielyn tussen die twee supermoondhede uitgewys. As gevolg hiervan is die Moskou-Washington-rooilyn in werking gestel. ’n Reeks ooreenkomste het later die VSA-Sowjet-spanning vir etlike jare verminder, totdat albei partye uiteindelik die uitbreiding van hul kernarsenale hervat het.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Scott, Len; Hughes, R. Gerald (2015). The Cuban Missile Crisis: A Critical Reappraisal. Taylor & Francis. p. 17. ISBN 9781317555414. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Julie 2016. Besoek op 31 Desember 2015.
- ↑ Society, National Geographic (21 April 2021). "Kennedy 'Quarantines' Cuba". National Geographic Society (in Engels). Besoek op 11 Mei 2022.
- ↑ 3,0 3,1 Jonathan, Colman (1 April 2019). "The U.S. Legal Case for the Blockade of Cuba during the Missile Crisis, October-November 1962". Journal of Cold War Studies.
