Gaan na inhoud

Populisme

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Met die retoriek van "die 99%" (die mense) teen "die 1%" (die elite), was die internasionale Occupy-beweging 'n voorbeeld van 'n populistiese sosiale beweging.
Soos omskryf in die Nolan Chart, is populisme (en totalitarisme) links onder.
'n Spotprent uit 1896 waarin die slang William Jennings Bryan, 'n ywerige ondersteuner van populisme, die muil wat die Demokratiese Party van Amerika simboliseer, verswelg.

Populisme, word gedefinieer as óf 'n ideologie,[1][2][3][4] 'n politieke filosofie[5][6][7] of 'n blote besprekingsvorm,[8][9] en is 'n soort polities-sosiale gedagtegang wat "die mense" opstel teenoor "die elite", wat sodoende sosiale en politieke stelseloorgange voorstaan, en/of ontplooiing van 'n retoriese styl deur lede van politieke of sosiale bewegings. Dit word deur die Cambridge woordeboek omskryf as "politieke idees en aktiwiteite wat ten doel het om gewone mense se behoeftes en wense te vervul".[10]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Die peronisme van Argentynse president Juan Perón is as 'n populistiese beweging beskou.

Van die 2de tot die 1ste eeu v.C. bestaan daar in Rome se Senaat 'n politieke groep wat hulself die populêre genoem het. Hulle was teen die konserwatiewe senatore, die optimiste, die patrisiërs en die "edele plebs". Hulle verteenwoordig die belange van die gewone mense, die plebs. Julius Caesar was ook een van die gewildes as gevolg van sy huwelik en later het hy meer en meer gelief onder die plebs geword. Die term kom na Nederland (en gevolglik Afrikaans) via Frankryk. In Augustus 1930 in Frankryk het Les Populistes, 'n groep skrywers, hulself aan die publiek voorgestel met hul manifes. In 1935 het die groep Populiste in Nederland gestig, waaronder Nico Eekman, Jan Strube en Louis Schrikkel, wie se doel was om "kuns te skep wat verstaanbaar is vir die mense wat met die populêre siel praat." Die populiste het gefokus op humoristiese, karikaturale en naturalistiese uitbeelding van die volkslewe: straat tonele, sirkusse, skoue, danse, musikante, straatverkopers en markverkopers. Dit was 'n apolitieke beweging.

Deesdae het die woord 'n politieke konnotasie. Moderne populisme het in die 1980's ontstaan. As gevolg van die toenemende afstand tussen die mense en die politiek, het die nuwe partye die mense as 'n verwysing vir die beleid aangegryp. Van nou af het hulle beweer om in die naam van die bevolking te praat, hulle wil te ken en dit te verwesentlik (soos bedoel in 'n demokrasie).

Kenmerke

[wysig | wysig bron]

Dit is moeilik om 'n voldoende definisie van populisme te gee, want daar is verskillende sienings oor wat populisme werklik is. Wetenskaplikes soos Ghita Ionescu en Ernest Gellner, Margaret Canovan, Paul Taggart en Gerrit Voerman kan ook nie met 'n goeie definisie voorendag kom nie. Daar is egter wesenskenmerke wat per outeur mag verskil.

Politieke wetenskaplikes ken die volgende eienskappe aan populistiese politici toe:[11]

  • Afkeer vir die bestaande party instelling.
  • Die volk word op 'n voetstuk geplaas en word voortdurend na verwys.
  • Charismatiese leierskap.
  • Daar is 'n beroep op eenheid, homogeniteit en patriotisme.

Cas Mudde sien populisme as 'n ideologie, gebaseer op 'n samelewing wat verdeel kan word in twee homogene, opponerende groepe: die "suiwer mense" teen die "korrupte elite". Die populis sou aanspraak maak op die wil van die "suiwer mens" in haar/sy stryd teen die korrupte elite. Ongewoon is dat Mudde populisme as 'n politieke ideologie eerder as 'n politieke styl/metode erken,[12] hoewel hy daarop let dat populisme byna altyd 'n "gasheer" ideologie ( soos nasionalisme, sosialisme ens) benodig wat dit 'n ideaal en 'n rigting gee.[13]

Taggart[14] noem drie eienskappe. Eerstens, populisme is gekant teen verteenwoordigende politiek. Dit het 'n afkeer van gevestigde politieke partye en gevestigde politieke agendas en gebruike. Tweedens maak populisme gebruik van wat Taggart "die hartland" noem: 'n fiktiewe-gebied, bewoon deur 'die mense' (genoem na die werklik bestaande American Heartland, die sentrale streek van die Verenigde State, beskou as die produktiewe area van die Amerikaanse nasie). Hierdie mense is 'n homogene groep mense wat hard werk, opreg en moralisties is en wie onder die leierskap van die elite sou ly. Normaalweg is hierdie mense nie polities aktief nie, maar hulle word deur die populiste gemobiliseer. Ten slotte is populisme 'n ideologie sonder kernwaardes. Populistiese styl en retoriek kan in alle posisies binne die politieke landskap gebruik word.

Populisme projekteer ditself asof dit die teenoorgestelde van elitisme in alles is. Die eienskappe wat 'n elite kenmerk, soos 'n hoë mate van politieke invloed, lidmaatskap in invloedryke groepe (die sogenaamde in-skare), 'n hoë vlak van akademiese kwalifikasie, 'n hoë mate van intelligensie, 'n hoë mate van professionele ervaring en die behoud van sekere estetiese waarde-oordele kenmerk dikwels nie populisme nie.

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Religious Rhetoric in American Populism: Civil Religion as Movement Ideology, Rhys H. Williams and Susan M. Alexander, 1994, Society for the Scientific Study of Religion
  2. ↑ Anthropology and development: understanding contemporary social change, Jean-Pierre Olivier de Sardan
  3. ↑ CONTEMPORARY POLITICAL IDEOLOGIES, Andras Bozoki, Terms: Winter and Spring 1995, Department of Political Science, Budapest, CENTRAL EUROPEAN UNIVERSITY
  4. ↑ The Reinvention of Populism: Islamist Responses to Capitalist Development in the Contemporary Maghreb, Alejandro Colás, 2001
  5. ↑ Merriam-Webster's collegiate encyclopedia, Merriam-Webster, Inc
  6. ↑ Reasons for popularity of populist parties - Comparison of Poland and Estonia, Monika Kaliciak Geargiveer 25 April 2020 op Wayback Machine, bl. 3
  7. ↑ American Heritage Dictionary, inskrywing "Populism"
  8. ↑ CONTEMPORARY POLITICAL IDEOLOGIES, Andras Bozoki, Terms: Winter and Spring 1995, Department of Political Science, Budapest, CENTRAL EUROPEAN UNIVERSITY
  9. ↑ Reasons for popularity of populist parties - Comparison of Poland and Estonia, Monika Kaliciak Geargiveer 25 April 2020 op Wayback Machine, bl. 3
  10. ↑ "populism - Cambridge Dictionary Oline: Free English Dictionary". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Februarie 2010. Besoek op 10 Januarie 2010.
  11. ↑ Een dubbelhartige partij, Marcel ten Hooven (2006). Vrij Nederland, 20 Mei 2006, bl. 28-31.
  12. ↑ Mudde, Cas. Populist Radical-Right Parties in Europe (Cambridge 2007).
  13. ↑ https://www.theguardian.com/commentisfree/2017/jul/07/populism-dead-european-victories-centrists%7Ctitel=Populism[dooie skakel] isn’t dead. Here are five things you need to know about it Cas Mudde, 7 Julie 2017, The Guardian
  14. ↑ Taggart, P. (2000). Populism. Buckingham [etc]: Open University Press.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Populisme&oldid=2575125"