Elze

Basisdate
Dialekt:	Alemannisch
Hauptvariante:	Nideralemannisch
Regionalvariante:	Oberrhialemannisch; (Schwarzwald)
Lokalvariante:	Elztälerisch
Bundesland:	Bade-Wirttebärg
Regierungsbezirk:	Friburg
Landkrais:	Emmedinge
Heh:	361 m i. NHN
Flech:	75,3 km²
Iiwohner:	7477 (31. Dez. 2022)
Bevelkerungsdicht:	99 Iiwohner je km²
Boschtlaitzahl:	79215
Vorwahl:	07682
Kfz-Kennzaiche:	EM
Gmeischlissel:	08 3 16 010
Adress vun dr; Stadtverwaltung:	Hauptstraße 69; 79215 Elze
Webpräsenz:	www.elzach.de
Burgermaischter:	Roland Tibi
Lag vu dr Stadt im Landkreis Emmendinge
	Karte

Elze – amtlich Elzach – isch e Kleistadt in Bade-Württeberg, öppe 26 Kilometer nordöschtlich vu Friburg im Brisgau.

Alemannisch

Dr ursprünglich örtlich alemannisch Dialekt ghört zum Oberrhialemannisch, wo zum Nideralemannische zellt. Gschwätzt wird debi d'Elzdal/Schwarzwald-Variante, wo sich vu dr Dialekt-Variante in dr Rhiebeni vor allem in dr Vokale underschidet (z. B.: stuh / lu / gu statt stoh / lo / go wie in dr Ebeni yblich)

Geographi

D'Stadt Elze lit im Elzdal, wo sich om öschtliche Rond vum Landkreis Emmedinge befindet, d'Flächi vun de Gmei grenzt on de Ortenaukreis un de Schwarzwald-Baar-Kreis o. Topographisch isch s'Gmeigebit durch sini Lag im Dal vun de Elz un vum Husberg Rohrhardsberg kennzeichnet. Elze ghert zum Brisgau un bildet de nördlich Abschluss vum Naturpark Südschwarzwald.

Stadt un Ortsdeiler

Elze b'stoht us de Kernstadt Elze, un de Ortsdeiler Prächt (dt. Prechtal), Oberprächt (dt. Oberprechtal), Eich (dt. Yach) un Katzemoos (dt. Katzenmoos). D'Ortsdeiler hän eigeni Ortsvorsteher un Ortsverwaltunge.

Gschichte

Elze isch urkundlich erschtmols am 5. August 1178 erwähnt worre. Es isch ab em 13. Johrhundert in dr Herre vu Schwarzeberg understande, wo ihm um 1290 d'Stadtrechte verlihe hän. Noochdem Elze lang zum Schwäbische Riichskreis (1512-1805) ghört het, isch es 1805 zum Grossherzogtum Bade kumme. Bis 1819 isch es Sitz vu eme badische Bezirksamt gsi.

Igmeindige / Ortsdeiler

1974: Katzemoos, Oberprächt, Prächt, Aych

Politik

Funktionsstuefe

D'Stadt Elze isch als Unterzentrum nochem Regionalschlisselvuzeichnis ohgä.

Wahle

Ergebnis vo dr Landdagswahle sit 2006:^[2]

Johr	CDU	SPD	FDP	Grieni	Linki¹	AfD	Suschtigi
2016	37,6 %	10,7 %	6,5 %	31,8 %	1,2 %	9,7 %	2,5 %
2011	48,3 %	19,8 %	3,1 %	22,8 %	1,7 %		4,3 %
2006	60,6 %	20,5 %	6 %	9,2 %	1,3 %		2,4 %

¹ 2006: WASG, sit 2011: Die Linke

Städtpartnerschafte

Wirtschaft un Infrastruktur

Au hüt sin Gwerbe un Handel bsunders läbhaft. Näbe dr Metzgereie, Bäckereie, Schrinereibetribe, Betribe vum Dienstleischtiggwerbe un dr vile Einzelhandelsgschäfte git's z'Elze noch Beruefszwige, wo anderschtwo so guet wie gar nimmi vorhande sin. So e Linnewäberei, e Drexlerei, wie au e Seilerei.

D' Stadt Elze isch mit 750 Hektare dr gröscht Waldbesitzer vu dr Gmei, wo naturgmäss d'Holzverarbeitig vu dr Sägewerke bis hi zue Holzschnitzer breit verträtte isch.

E Edelsteischlifferei, Schlachtbetribe un Textilgwerbe finde sich ebeso wie Glas- un Metallverarbeitig. Im Dienschtleischtigsberiich verdiene d'Klinikbetribe e bsunderi Erwähnig. Elze un dr Ortsdeil Oberprächt besitze s'Prädikat Luftkurort, was dr Gmei e rege Fremdeverchehr brocht het.

Historisch vu Bedütig isch z'Elze - wie im gsamte Elzdal - d'Textilindustri gsi. Inzwische isch säller Industrizwig aber vollständig ussem Elzdal verschwunde.

Verkehr

Z Elze lit dr Schlussbahnhof vu dr Elzdalbahn (Denzlinge–Waldkilche–Elze). Uf dr Strecki verkehrt hüt d Brisgau-S-Bahn.

Vum Elzener Bahnhof füehre no einigi Regionalbuslinie in d Sitedäler sowie e Fernbuslinie uf Schramberg. Betriberi vum Busverkehr isch d Südbadebus GmbH (SBG), e Dochter vu dr Dütsche Bahn.

Dur dr Ort füehrt d Bundesstross 294 as überregionali Fernstross.

Kultur un Sähenswürdigkeite

Musee

In dr Alde Sparkasse befindet sich hüt s'Heimetmuseum.

Regelmässigi Verastaltige

Wie vilerorts isch au z'Elze e regs Vereisläbe z'beobachte. Bsunders hervorzhebe isch die witt überregional bekannt, traditionsriich Elzener Fasnet mit ihrer Hauptfigur, em Elzener Schuttig. Näbe dr Narrezümfte us Rottweil, Oberndorf un Yberlinge ghört d'Elzener Narrezumft zum sognennte Viererbund.

Persönlichkeite

Söhn un Döchter vu dr Stadt

1778, 18. Jänner, z'Prechtal, dr Ludwig Georg von Winter, † 27. März 1838 z'Karlsrueh, badischer Inneminister.
1869, 18. April: Hugo Wingler („Hugo von der Elz“), Heimetdichter
1879, 14. Dezember, z'Prechtal, dr Hermann Dietrich; † 6. März 1954 z'Stuegert, dütscher Politiker (DDP), MdR, MdL (Bade), badischer Usseminister, Riichsfinanzminister.
1969, 16. September, dr Reiner Kirsten, dütscher Volksmüsiksänger.
1970: Armin Kuner, Theaterregisseur un Dialektautor

Bauwerk

Vu dr Burg Hienersedel isch hite nit me erhalte.

Fueßnote

↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg – Bevölkerung nach Nationalität und Geschlecht am 31. Dezember 2022 (CSV-Datei).
↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg: Landtagswahl (Memento vom 7. Juli 2019 im Internet Archive)

Weblink

offizieller Internetuftritt vu dr Gmei Elze

Des isch e Artikel oder e Absatz über e regionali Bsunderheit. Er dät no besser wirke, wänn er in dr Dialäktspiilart vu sälere Region gschriibe wär. Ich, dr erscht oder dr Hauptautor vu däm Artikel oder däm Absatz, dät mi freie, wänn eber esach in s lokal Alemannisch ibersetze dät. Schryb bitte i dr Zämmefassig dass du de Artikel i de lokale Dialäkt umänderesch.

Lueg dezue au Froge un Antworte zum Dialäkt.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Elzach“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

[Metadaten_Einwohnerzahl_DE-BW-1] Statistisches Landesamt Baden-Württemberg – Bevölkerung nach Nationalität und Geschlecht am 31. Dezember 2022 (CSV-Datei).

[2] Statistisches Landesamt Baden-Württemberg: Landtagswahl (Memento vom 7. Juli 2019 im Internet Archive)

[1]

[2]