Georges Darms

Dr Georges Darms, wo am 20. Dezämber 1946 z Ruschein i dr Surselva uf d Wält choo isch, isch e Schwiizer Indogermanischt und Romanischt.

sys Lääben und Schaffe

Er het s Gimnasium z Disentis und zu Gossau im Sanggallische bsuecht und isch denn a der Uni Fryburg z’eerscht go Düütsch, Französisch, Iteliänisch und Rätoromanisch und de spööter no d Indogermanistik und die Germanischi Filology studiere. Mit em Studium isch er anne 1978 fertig gsi, won er s Dokterexamen im Indogermanische gmacht het. Er isch derno uf München und Rägeschburg go wyterstudiere.

Zää Joor lang, vom Oktober 1982 bis anne 1992, het er als dr eerscht Läiter vom ene Projäkt vom Nazionalfonds z Chur a dr nöie bünderromanische Standardsprooch Rumantsch Grischun mitgschaffet, wo der Zürcher Sproochforscher Heinrich Schmid derfüür im Uuftrag vo der Lia Rumantscha die sproochwüsseschaftliche Grundlage zämegstellt gha het. Bi de Gsprööch für das plaanete nöie Projäkt isch d Bäärner Romanischtin Ricarda Liver derby gsi. Dr Georges Drams isch de i der Redakzioon gsi, wo d Wörterlischte für s Rumantsch Grischun-Wörterbuech Pledari Grond zämegstellt het. Au d Engadiner Romanischtin Anna-Alice Dazzi het döört mitgmacht. Uff vilne Gebiet het me dr Wortschatz vo der nöie Sprooch ufgschribe: für s Rächt, d Gschicht, d Wirtschaft, d Medizin, d Wüsseschaft und no anderi Sache. Vo 1984 bis 1992 het dr Darms au dr Sproochdienscht vo dr Lia Rumantscha gläitet.

Spööter, vo 2000 bis anne 2006, het dr Georges Darms nomol es Nazionalfondsprojäkt gläitet, wo s drum gangen isch, die nöij Grammatik für s Rumantsch Grischun ufzstelle.

Wo d Uni Fryburg anne 1991 e nöie Lehrstuel für s Rätoromanisch ygrichtet het, isch dr Darms Profässer uf däm Poschte woorde. Er het z Fryburg für d Sprooch und d Literatur vom Romanische bis zu syneren Emeritierig anne 2012 gschaffet. Er het d Gschicht vom Rätoromanischen agluegt, der Kontakt vo dere Sprooch mit em Düütsche undersuecht und vill zu de früene religöse Tegscht i der bündnerromanische Literatur gforschet. Vo 1999 bis 2003 isch dr Darms Vizerekter vo dr Uni Fryburg gsi.

Es anders Nazionalfonds-Projäkt, wo der Darms gläitet het, isch Basisstandards in Rumantsch Grischun im Rahmen eines multilingualen Kompetenzmodells für Rätoromanen gsi, wo vo 2011 bis 2014 ggangen isch. Für die dütschi Biographie het dr Darms dr Artikel übere Robert Planta gschribe.

Wo em Georges Darms syni Zyt als Profässer bi dr Uni Fryburg umme gsi isch, isch er zride gsi, wo gly drufabe d Bündner Regierig und Fryburg eis worde sind, me welli au i dr Zuekumft a dr Uni Fryburg e Lehrstuel für s Rätoromanische haa. Dr Bäärner Linguischt Matthias Grünert, wo vorhäär a dr Uni Züri gsi isch und au als Redakter am Dicziunari Rumantsch Grischun gschaffet het, isch sit 2014 noch em Darms dr Fryburger Rätoromanischprofässer.

Dr Georges Darms isch anne 2004 als Nochfolger vom Alexi Decurtins Mitgliid vom Forschigsroot vom Institut für Bündner Kulturforschig woorde, won er speziell für die mehrsproochige Projäkt luegt. Er woont z Domat.

öppis vo syne Wäärch

• Urindogermanisch *semi. Münchener Studien zur Sprachwissenschaft 35, 1976, S.7-32.
• Schwäher und Schwager, Hahn und Huhn. Die Vr̥ddhi-Ableitung im Germanischen. München 1978.
• Alternierende Nominalparadigmen bei Bifrun.
• Anthologies et textes romanches.
• Ina transposiziun putera contemporana de la chanzun nr. 85 da Durich Chiampell.
• Language Death – oder Totgesagte leben länger.
• Bündnerromanisch: Sprachnormierung und Standardsprache.
• Grammatica per l’instrucziun dal rumantsch grischun.
• Ils artitgels da Bever dal 1558. In: Annalas da la Societad Retorumantscha, 131, 2018, S. 15-41.
• mit em Jan-Andrea Bernhard: Il catechissem Intraguidament (1562) da Durich Chiampell. In: Annalas da la Societad Retorumantscha, 129, 2016, S. 7-137.
• zäme mit em Cristian Collenberg und em Adolf Collenberg: 125 onns Societad Retorumantscha 1885–2010. In: Annalas da la Societad retorumantscha, 123, 2010, s. 7–44.
• L’impurtanza da la SRR e da las Annalas per la retoromanisitica. In: Annalas da la Societad Retorumantscha, 123, 2010, S. S.21-29.
• Lehrmittel machen dagegen sehr. Die neue Serie bünderromanischer Sprachlehrmittel. In: Babylonia, 1998, 3, S. 53–56.
• Zur Schaffung und Entwicklung der Standardschriftsprache Rumantsch Grischun. In: Sprachstandardisierung. 12. Kolloquium der SAGSW 1991, hrsg. von Georges Lüdi, Freiburg 1994, S. 3-21.
• zäme mit dr Anna-Alice Dazzi und em M. Gross: Pledari rumantsch grischun -tudestg, tudestg – rumantsch grischun e Grammatica elementara dal rumantsch grischun. Cuira 1985.
• Langenscheidts Wörterbuch Rätoromanisch, Rätoromanisch-Deutsch, Deutsch-Rätoromanisch. bearbeitet zäme mit dr Anna A. Dazzi und em M. Gross, Zürich 1989.
• Bündnerromanisch: Sprachnormierung und Standardsprache. In: Günter Holtus et al. (Usegäber): Lexikon der romanistischen Linguistik, Band 3, Niemeyer, Tübingen, S.. 827–853.
• Aspekte der Entstehung einer neuen Schriftsprache: Das Rumantsch grischun. In: Akten des 6. Symposions über Sprachkontakt in Europa. Mannheim 1984. Tübingen 1985.
• Abenteuer Rumantsch grischun. In: S. 278-285.
• zäme mit dr Anna-Alice Dazzi Gross: Pledari grond tudestg-rumantsch, deutsch-romanisch. Chur 1993.
• als Herusgäber (zäme mit em Clà Riatsch und em Clau Solèr): Akten des V. Rätoromanistischen Kolloquiums. Lavin 2011. Tübingen 2013.

Weblink

d Websyte vom Seminar für Rätoromanisch vo dr Uni Fryburg