Saltar al conteníu

Resfriáu común

Editar los enllaces
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Alvertencia: Wikipedia nun ye un consultoriu médicu nin farmacolóxicu.
Si piensa que precisa ayuda, por favor, fale con un profesional de la salú.


Nun confundir con Gripe.
Resfriáu común

Superficie molecular del Rhinovirus, el tipu de virus más implicáu como causante de resfriaos
Clasificación y recursos esternos
CIE-10 J00.0
CIE-9 460
CIAP-2 R74
DiseasesDB 31088
MedlinePlus 000678
eMedicine aaem/118
MeSH D003139
Especialidá medicina familiar (es) Traducir
Wikipedia nun ye un consultoriu médicu Avisu médicu 
[editar datos en Wikidata]

El resfriáu común o resfrío común ye una enfermedá infeiciosa viral leve del aparatu respiratoriu cimeru qu'afecta a persones de toles edaes, altamente contaxosa, causada fundamentalmente por rinovirus y coronavirus. Los síntomes principales son tusides, secreción nasal, dolor de cabeza, pinga y conxestión nasal, güeyos llorosos, picor, dolor o flema na gargüelu, tos, cansanciu, febrícula y una sensación de malestar xeneral. Ye una de les enfermedaes más comunes que, polo xeneral, dura ente 3 y 10 díes. Anque'l resfriáu común nun tien cura, los síntomes xeneralmente resuélvense bonalmente en 7 a 10 díes, con dellos síntomes que pueden permanecer hasta por trés selmanes.

El resfriáu ye distintu de la gripe, una infeición viral más grave del tracto respiratoriu qu'amuesa síntomes adicionales:[1] fiebre n'aumentu, temblones y dolores musculares, entá cuando munches persones confunden dambos términos.

El tratamientu del catarru consiste nel aliviu de los síntomes, lo que trai al usu frecuente de melecines tantu de prescripción como de venta llibre, y ximistríes. La codeína ye eficaz pa tratar la tos improductiva, yá que mengua la respuesta cerebral que desencadena la tos. El dextrometorfano, anque químicamente emparentáu colos opiáceos, nun actúa sobre los mesmos receptores, pue ser beneficiosu n'adultos con tos, pero la so efeutividá nun foi demostrada en neños y adolescentes.[2] Anque la hidrocodona indicar a pacientes resfriaos y demostróse que ye eficaz pa la tos n'otres enfermedaes, nun foi estudiáu bien en pacientes con resfriaos. Los descongestionantes nasales orales y intranasales demostraron ser capaces de solliviar los síntomes nasales con rapidez y pueden usase n'adolescentes y adultos por hasta tres díes. Los antihistamínicos y los antihistamínicos combinación / terapies descongestionante pueden ameyorar modestamente los síntomes n'adultos, sicasí, los beneficios tienen de sopesase a los posibles efeutos secundarios.[ensin referencies] Los antihistamínicos non sedantes más nuevos nun son eficaces contra la tos. El ipratropio tópicu, sollivia los síntomes nasales en neños mayores y adultos. Los antibióticos nun demostraron ameyorar los síntomes o encurtiar la duración del trestornu. Nun s'encamienten ciertes terapies complementariu y alternativu, incluyendo l'usu d'Echinacea y cinc, pal tratamientu de los síntomes del resfriáu común. En contra de la creencia popular, la vitamina C nun amenorga nin previén los síntomes de la enfermedá.[3] Considerar al resfrío común una enfermedá endémica.[4]

Epidemioloxía

[editar | editar la fonte]
El resfriáu común afecta a les víes respiratories cimeres.

El resfriáu común ye una enfermedá d'orixe viral y la epidemioloxía ye, poro, la mesma d'esi tipu d'enfermedaes. Les infeiciones del tracto respiratoriu superior son bien comunes y constitúin unu de los cinco diagnósticos más frecuentes nes visites d'atención médica ambulatoria.[5] A pesar de tratase d'infeiciones leves, autolimitada y de curtia duración, son la principal causa de morbilidad aguda nel absentismo llaboral y escolar.[6]

Dellos factores qu'inflúin na gravedá de los síntomes son: l'estrés psicolóxicu y les faltes socieconómicas.[7] Amás, una salú débil polo xeneral o otres condiciones presistentes, como les alerxes, pueden agravase por cuenta de una infeición. El personal de salú, incluyendo l'odontolóxicu tien un riesgu, siquier potencial, de carecer d'una enfermedá respiratoria como'l resfriáu común, el gripe, etc.[8]

La meyor forma d'evitar los resfriaos ye caltener el sistema inmunitariu en condiciones óptimas: dormiendo lo suficiente pa sentise folgáu, amenorgando'l estrés, llevando una alimentación fayadiza y evitando l'escesu de peracabo d'alcohol.

Factores de riesgu

[editar | editar la fonte]

El pasar tiempu nun llugar zarráu con persones infestaes o en contautu cercanu con una persona infestada aumenta'l riesgu de contraer un resfriáu. El catarru común ye una infeición tresmitida por gotes, lo que significa que se tresmite principalmente al traviés de la inhalación de pequeñes partícules qu'emite la persona infestada cuando tus, espirria, o exhala.

El pocu mugor ambiental aumenta les tases de tresmisión viral. Una teoría ye que l'aire seco provoca la evaporación d'agua, lo que dexa que pequeñes gotitas con virus puedan esvalixase a mayor distancia y permanecer nel aire por un periodu de tiempu más enllargáu.[9]

Vezos

[editar | editar la fonte]

El vezu de fumar estiende la duración de la enfermedá aproximao tres díes de permediu.[10] El dormir menos de siete hores diaries acomuñóse con un riesgu tres veces mayor de desenvolver una infeición cuando tal suxetu ta espuestu a un rinovirus, en comparanza colos que duermen más d'ocho hores per nueche.[11]

Los niveles menguaos de vitamina D nel plasma sanguineu acomuñóse con un mayor riesgu de contraer un resfriáu común.[12] Entá nun se determinó si esta asociación ye causal.[13]

Hixene

[editar | editar la fonte]

Con frecuencia'l tocase los güeyos, la ñariz o la boca colos deos contaminaos tresmite'l virus. Esti comportamientu aumenta un tanto la probabilidá de tresferencia de los virus de la superficie de les manes, llugar onde los virus resulten inofensivos, escontra'l tracto respiratoriu superior, onde pueden infestar los texíos nasales.[14] Dellos estudios amuesen que'l llavase les manes con frecuencia y menguar el tocar les membranes mucoses puede amenorgar la probabilidá de contraer un resfriáu n'adultos.[15]

Ambiente frío

[editar | editar la fonte]
Nieve en Milán: Reparar un aumentu de la incidencia de resfriaos mientres los meses d'iviernu en tol mundu.[16]

Anque los resfriaos comunes son estacionales, con más casos pel hibiernu, nun hai pruebes científiques de qu'una esposición curtia al fríu amonte la susceptibilidá a la infeición,[17] lo cual implica que la variación por estaciones vien dada por un cambéu nel comportamientu, como por casu el fechu de pasar mayor tiempu n'espacios zarraos, en contautu cercanu colos demás.[18][19]

Un estudiu demostró que la esposición al fríu fai qu'apaezan síntomes del resfriáu nun 10% de les persones asina espuestes, y que los suxetos qu'esperimenten esti efeutu reporten con más frecuencia l'apaición de resfriaos polo xeneral qu'aquellos non afeutaos por esposición al fríu.[20]

Con al respective de la causa de los síntomes, les investigaciones nel Centru del Resfriáu Común de la Universidá de Cardiff conducieron a un estudiu pa "probar les hipótesis de qu'un enfriamientu agudu de los pies causa l'empiezu de los síntomes del resfriáu común".[18] L'estudiu evidenció que los suxetos teníen más síntomes de resfriáu al cabu de 5 díes, probablemente porque la constricción de los vasos sanguíneos de los furos nasales pueden llevar a amenorgar la capacidá inmunolóxica nel tracto respiratoriu superior.

Per otru llau, sábese qu'en dómines ivernices el movimientu rítmicu aceleráu de los cilios nasales mengua en presencia del fríu de la seronda-iviernu, lo que daría más tiempu por que los virus y les bacteries pasen al traviés del mocu y llogren infestar célules corporales.

Sumir a que les aves migratories, importantes vectores de los virus dende l'otru hemisferiu, dexen un cercu de virus nel aire, favoreciendo l'apaición d'epidemies.[ensin referencies]

Etioloxía

[editar | editar la fonte]

Virus

[editar | editar la fonte]

El resfriáu común ye una infeición viral del tracto respiratoriu superior. En total más de 200 tipos virales serológicamente distintos causen resfriaos. El virus más frecuentemente implicáu ye un rinovirus (30-50%), un tipu de picornavirus con 99 serotipos conocíos.[21][22] Otros virus implicaos inclúin: los coronavirus (10-15%), virus influenza (5-15%),[23] los virus parainfluenza humanu, y los virus sincitial respiratoriu, adenovirus, enterovirus, y metapneumovirus.[24]

Rinovirus

[editar | editar la fonte]

Los rinovirus constitúin la principal causa del resfriáu común.[25] La temperatura óptima pa la replicación del rinovirus ye 33-35 °C. Los Rinovirus nun retrucar de manera eficiente a la temperatura corporal.[16] Ello puede esplicar por qué los Rinovirus retruquen tan bien nes fueses nasales y l'árbol traqueobronquial superior, pero non tan bien nel tracto respiratoriu inferior. El periodu d'incubación ye d'aproximao 2-4 díes. La viremia con Rinovirus ye bien infrecuente.

Coronavirus

[editar | editar la fonte]

Los coronavirus son los virus más particularmente implicaos nos resfriaos d'adultos. Del total de más de 30 coronavirus identificaos, 3 o 4 son los que causen infeiciones en seres humanos, pero son difíciles de cultivar nel llaboratoriu, de manera que'l so significáu sigue siendo pocu entendíu. Los Coronavirus que causen el resfriáu común son de los tipos 229Y y OC43; dacuando pueden producir neumonía en persones d'edá avanzada, neonatos y pacientes inmunocomprometidos.[26]

Virus del gripe

[editar | editar la fonte]

Los virus de la gripe tamién pueden causar resfriaos leves.[27] La infeición por virus de influenza produzse dempués de la tresferencia de les secreciones respiratories d'una persona infestada a una persona inmunológicamente susceptible. Si'l virus nun ye neutralizáu polos anticuerpos secretores, invade les célules del tracto respiratoriu. Una vegada dientro de les célules del güéspede, produzse una disfunción y dexeneración celular, xunto cola replicación viral y la lliberación de la proxenie viral. A diferencia del gripe, el virus influenza causa refriáu común cuando nun apaecen síntomes sistémicos resultancia de mediadores d'inflamación nel organismu. El periodu d'incubación varia dende 18 hasta 72 hores.

Adenovirus

[editar | editar la fonte]

Los adenovirus son virus d'ADN, aisllaos per primer vegada nos años 1950 en cultivos de célules adenoides (d'ende'l nome), causen un 5% de los casos de resfriáu común.[28] Los adenovirus son una causa frecuente d'infeición asintomática del tracto respiratoriu.

Fisiopatoloxía

[editar | editar la fonte]

Causáu por numberosos virus (principalmente rhinovirus, coronavirus y tamién ciertos echovirus y coxsackievirus) qu'infesten l'aparatu respiratoriu superior. Describiéronse dellos cientos de virus causantes del resfriáu común. La variedá d'axentes causantes fai bien ineficaz cualquier tipu de vacunación. Tresmitir de persona a persona al traviés de pequeñes gotes de cuspia que se expelen al tusir, falar o mientres les tusíes. Les gotes son esneldaes direutamente o, más frecuentemente, tresmitir de mano en mano por aciu apertones de mano o oxetos como los picaportes, y depués introdúcense nos conductos nasales cuando la mano toca la ñariz, la boca o los güeyos.

El virus entra nes célules de les parés de la ñariz y el gargüelu, y multiplícase rápido dientro d'elles. Los síntomes empiecen 1 o 2 díes dempués de la infeición. Son la resultancia de los mecanismos de defensa del cuerpu: tusíes, pinga de la ñariz y tos pa expeler al invasor, y la inflamación p'atraer y activar a les célules inmunitarias. El virus aprovechar de les tusíes y la tos pa infestar a la siguiente persona enantes de ser esaniciáu pol sistema inmunitariu del cuerpu. Un enfermu ye más infeiciosu dientro de los trés primeros díes de la enfermedá.

Tres un resfriáu común, l'enfermu desenvuelve inmunidá al virus particular que lu afectó. Sicasí, debíu al gran númberu de virus del resfriáu distintos qu'hai, esta inmunidá ye llindada y una persona puede infestase fácilmente por otru virus del resfriáu y empezar el procesu de nuevu.

Entueyos

[editar | editar la fonte]

Les bacteries que de normal tán presentes nes víes respiratories pueden aprovechase de la debilidá del sistema inmunitariu mientres un resfriáu común y producir una coinfección. La infeición del oyíu mediu (nos neños) y la sinusitis bacteriana son coinfecciones comunes.

Prevención

[editar | editar la fonte]

La meyor manera d'evitar un resfriáu ye evitar el contautu cercanu colos enfermos actuales, llavase meticulosa y regularmente les manes y evitar tocase la cara. Los xabones antibacterianos nun tienen efeutu sobre'l virus del resfriáu -ye la mesma aición mecánica de llavase les manes la qu'esanicia les partícules víriques. Encamiéntense xel con alcohol pa manes como métodu efeutivu p'amenorgar la concentración de los virus infeiciosos nes manes. Sicasí, al igual que al llavase les manes, los xeles con alcohol nun apurren nenguna proteición residual contra otra infeición.

En dellos países como Xapón les persones refriaes asítiense mázcares de ciruxanu como cortesía escontra los demás. En países de fala hispana, hai persones que al tusir cúbrense la boca y ñariz col so xerséi, camiseta, bufanda o pañuelu, pa captar les micropartículas emitíes.[ensin referencies]

Por cuenta de la gran variedá de virus causantes del resfriáu común, la vacunación ye invidable.

Tratamientu

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: Tratamientos alternativos usaos pal resfriáu común

Nun esiste cura pal resfriáu común, esto ye, nun hai tratamientu que combata direutamente al virus. Namái'l sistema inmunolóxicu del organismu puede destruyir con efeutividá al invasor. Un resfriáu puede tar compuestu por dellos millones de partícules virales, y de normal en pocos díes l'organismu empieza a producir en masa un anticuerpu más fayadizu que pueda torgar que'l virus infeste más célules, amás de glóbulo blancos que destrúin el virus por aciu la fagocitosis y a les célules infestaes pa torgar más replicaciones del virus.

Poro, los tratamientos disponibles centrar en solliviar los síntomes, y tamién n'ayudar al cuerpu a desenvolver los sos defenses.

Pa delles persones, los resfriaos son inconveniencies relativamente leves, y pueden siguir coles sos actividaes cotidianes con una incomodidad tolerable. Tienen de sopesase esta incomodidad y el preciu y los posibles efeutos secundarios de los remedios.

Los tratamientos comunes inclúin: analxésicos como'l acedu acetilsalicílicu, el acetaminofén o paracetamol, amás de versiones alcontraes pal gargüelu (recetadas de cutiu en forma de pastillas), descongestionantes nasales qu'amenorguen la inflamación de les víes nasales, constriñendo los vasos sanguíneos locales, supresores de la tos (que funcionen como un narcóticu, suprimiendo'l reflexu cerebral de la tos o esleiendo la mucosidad de los pulmones), y antihistamínicos de primer xeneración, como la bromfeniramina, la clorfeniramina y la clemastina (qu'amenorguen la segregación de mucosa na glándula correspondiente y combaten asina la pinga y la conxestión nasal, anque tamién provoquen somnolencia como efeutu secundariu). Los antihistamínicos de segunda xeneración nun tienen efeutos útiles sobre'l resfriáu.Fixéronse investigaciones sobre l'aición coadyuvante n'enfermedaes respiratories de les soluciones electrolizadas de superoxidación con pH neutru, pol so ampliu espectru contra bacteries, virus y fungos presentes nes fueses nasales, teniendo ésitu al menguar el procesu inflamatorio y ameyorar los síntomes de conxestión.[29]

Procurase un ambiente templao y seco y beber gran cantidá de fluyíos, especialmente líquidos calientes, va solliviar los síntomes en cierta manera.[ensin referencies]

Los antibióticos son ineficaces contra'l resfriáu común y tamién contra cualesquier otra infeición viral. Son útiles pa tratar cualquier infeición bacteriana secundaria, pero'l tratamientu con antibióticos primero que se desenvuelvan estes coinfecciones ye contraproducente, yá que puede xenerar una resistencia a la melecina.

Nun hai qu'escaecer que toles melecines son pal aliviu sintomáticu y nun torgar l'espardimientu de la infeición a aquellos que nos arrodien y hai que pensar na cantidá de persones que vamos infestar si siguimos col nuesu ritmu diariu y poro, sería recomendable que les persones refriaes usaren mázcares quirúrxiques.[ensin referencies] Namái dempués de reaccionar el nuesu cuerpu, xenerar defenses contra la infeición y esaniciar los síntomes de forma natural dexamos de ser portadores de la infeición.[ensin referencies]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Bermúdez Arias F (2001). «La Influenza (Gripe) y la Vacuna Antigripal». RFM. [online] 27 (1):  p. 6-9. ISSN 0798-0469. http://www.scielo.org.ve/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0798-04692004000100001&lng=es&nrm=iso. Consultáu'l 23 de xineru de 2011. 
  2. ↑ Schroeder K (2004). «Over-the-counter medications for acute cough in children and adults in ambulatory settings». Cochrane Database Syst Rev 4:  páxs. CD001831. ISSN 1464-780X. Archivado del original el 2011-09-10. https://web.archive.org/web/20110910091230/http://www2.cochrane.org/reviews/en/ab001831.html. Consultáu'l 3 de setiembre de 2010. 
  3. ↑ Hemilä H, Chalker Y, Douglas B. (1998). «Vitamin C for preventing and treating the common cold». Cochrane Database Syst Review 2007 3:  páxs. CD000980. ISSN 1464-780X. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD000980.pub3/abstract;jsessionid=60B2Y60688480B18A196646B255HALA05F.d03t01. Consultáu'l 23 de xineru de 2011. 
  4. ↑ Tortora, Gerard J.; Funke, Berdell R.; Case, Christine L. (2007). Introducción a la microbioloxía, 9ª, Buenos Aires: Editorial Médica Panamericana, páx. 427. ISBN 978-950-06-0740-7. Consultáu'l 23 de febreru de 2015.
  5. ↑ Schappert SM (1994). «National Ambulatory Medical Care Survey, 1991 summary Hyattsville, Md: National Center for Health Statistics». Vital and Health Statistics series 13 (116). 
  6. ↑ Ausentismo llaboral, escolar:
    • Gwaltney JM Jr (1990). «The common cold. In: Mandell G, Douglas R, Bennett J, eds. Principles and practice of infectious disease.». New York, NY: Churchill Livingstone:  p. 489-493. 
    • Koster F (1987). «Respiratory infections. In: Barker LR, Burton JR, Zieve PD, eds. Principles of ambulatory medicine». Baltimore, Md: Williams & Wilkins:  p. 347-355. 
    • Benson V (1994). «Current estimates from the National Health Interview Survey. Hyattsville, Md: National Center for Health Statistics». Vital and Health Statistics series 10 (189). 
  7. ↑ MARÍA ESQUINES, N.; HIDALGO ARENAS, A. y NIETO MORU, B. Creencies de los pacientes alrodiu de les carauterístiques, causes y cuidos del catarru común. Medifam [online]. 2001, vol.11, n.1, páxs. 67-68. ISSN 1131-5768. Consultáu 4 de setiembre de 2010.
  8. ↑ PAREYA-PANE, Germán. Riesgu de tresmisión d'enfermedaes infeicioses na clínica dental. RCOE [online]. 2004, 9:(3), páxs. 313-321. ISSN 1138-123X. doi: 10.4321/S1138-123X2004000300005. Consultáu 4 de setiembre de 2010.
  9. ↑ «Absolute humidity modulates influenza survival, transmission, and seasonality». Science News. Consultáu'l Jan21, 2010.
  10. ↑ Aronson MD, Weiss ST, Ben RL, Komaroff AL títulu=Association between cigarette smoking and acute respiratory tract illness in young adults (xunetu 1982). JAMA 248 (2):  páxs. 181–3. doi:10.1001/jama.248.2.181. PMID 7087108. 
  11. ↑ Cohen S, Doyle WJ, Alper CM, Janicki-Deverts D, Turner RB (xineru 2009). «Sleep habits and susceptibility to the common cold». Arch. Intern. Med. 169 (1):  páxs. 62–7. doi:10.1001/archinternmed.2008.505. PMID 19139325. 
  12. ↑ Ginde AA, Mansbach JM, Camargo CA (febreru 2009). «Association between serum 25-hydroxyvitamin D level and upper respiratory tract infection in the Third National Health and Nutrition Examination Survey». Arch. Intern. Med. 169 (4):  páxs. 384–90. doi:10.1001/archinternmed.2008.560. PMID 19237723. 
  13. ↑ «Sunshine Vitamin Diminishes Risk Of Colds, Flu - Science News». Science News. Archiváu dende l'orixinal, el 2009-04-16. Consultáu'l Dec 16,2009.
  14. ↑ Gwaltney, JM, Hayden, FG. «Understanding the Common Cold: How Cold Virus Infection Occurs».
  15. ↑ Jefferson T, Del Mar C, Dooley L, et al. (2009). «Physical interventions to interrupt or amenorga the spread of respiratory viruses: systematic review». BMJ 339:  p. b3675. doi:10.1136/bmj.b3675. PMID 19773323. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Tolan, Robert J. «Rhinovirus Infection» (inglés). Infectious Diseases. eMedicine.com. Consultáu'l 5 de setiembre de 2010.
  17. ↑ Fríu y mugor como factores de riesgu:
  18. ↑ 18,0 18,1 Common Cold Centre in Cardiff UK (2005). «Xeneral Common Cold Information» (inglés). Consultáu'l 4 de setiembre de 2010.
  19. ↑ Eccles R (2002). «Reserve cooling of the body surface and the common cold». Rhinology 40 (3):  páxs. 109–14. PMID 12357708. 
  20. ↑ Johnson, C, Eccles R. "Reserve cooling of the feet and the onset of common cold symptoms." Fam Pract. 2005 Dec;22(6):608-13. Epub 2005 Nov 14.
  21. ↑ Mary Engel (13 de febreru de 2009). Rhinovirus strains' genomes decoded; cold cure-all is unlikely: The strains are probably too different for a single treatment or vaccine to apply to all varieties, scientists say. http://www.latimes.com/news/science/la-sci-cold13-2009feb13,0,6469591.story. 
  22. ↑ Palmenberg, A. C. (2009). «Sequencing and Analyses of All Known Human Rhinovirus Genomes Reveals Structure and Evolution». Science 324 (5923):  páxs. 55. doi:10.1126/science.1165557. PMID 19213880. 
  23. ↑ Eccles R (payares 2005). «Understanding the symptoms of the common cold and influenza». Lancet Infect Dis 5 (11):  páxs. 718–25. doi:10.1016/S1473-3099(05)70270-X. PMID 16253889. 
  24. ↑ «Common Cold». National Institute of Allergy and Infectious Diseases (27 de payares de 2006). Consultáu'l 11 de xunu de 2007.
  25. ↑ Anzueto A, Niederman M. Diagnosis and Treatment of Rhinovirus Respiratory Infections (artículu completu disponible n'inglés). Chest 2003; 123: pp 1664-1672. Consultáu 4 de setiembre de 2010.
  26. ↑ Holmes KV. Coronaviridae and their replication. Virology. Fields BN, Knipe D. Raven Press, New York; 1996, p 841-856.
  27. ↑ Hai A, Gregory V, Douglas A, Lin Y (Dec 29 2001). «The evolution of human influenza viruses». Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 356 (1416):  páxs. 1861–70. doi:10.1098/rstb.2001.0999. PMID 11779385. PMC 1088562. http://www.journals.royalsoc.ac.uk/media/hf0bujxwvrcxd7nwdrwq/contributions/l/x/y/v/lxyv2p8w45geev90.pdf. 
  28. ↑ «Virology. Looking inside adenovirus». Science (New York, N.Y.) 329 (5995):  páxs. 1026–1027. 2010. doi:10.1126/science.1194922. PMID 20798308. 
  29. ↑ Moreno Espinosa Serbelio. Efeutividá clínica nes infeiciones respiratories agudes (Roxures). Institutu nacional de salú pública y la secretaria de salú. 2006: 1-6.


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Resfriáu_común&oldid=4222352»