Archipiélagu Reina Adelaida

Archipiélagu Reina Adelaida
Situación
País	Chile
Rexón	Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena
Tipu	archipiélagu
Asitiáu en	Océanu Pacíficu
Coordenaes	52°10′00″S 74°40′00″W / 52.1667°S 74.6667°O
	Archipiélagu Reina Adelaida Archipiélagu Reina Adelaida (América del Sur)
Datos
Altitú media	265 m

El archipiélagu Reina Adelaida^{[Nota 1]} ye un archipiélagu asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al norte del estrechu de Magallanes. Ye unu de los mayores de la patagonia chilena, tien la forma d'un paralelogramu d'unos dos mil milles cuadraes de superficie.

Envalórase que ta conformáu por unes dos mil islles, considerando namái les mayores d'una hectárea de superficie. Les más estenses son: les islles Contreras, Ramírez, y Vidal Gormaz na parte NO; nel llau NE les islles Rennell; al SE les islles Pedro Montt y Manuel Rodríguez y nel llau SO les islles Pacheco y Juan Guillermos.

Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.^[1]

Dende hai aproximao 6.000 años les sos costes fueron habitaes por indíxenes canoeros, antecesores del pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu XXI esti pueblu práuticamente sumiera por causa de les emigraciones y sedentarización favorecíes polos misioneros a principios del sieglu XX y de les muertes por enfermedaes y asesinatu que se producieron depués del contautu con cazadores de llobos marinos y otres xentes llegaes al so territoriu.

Allugamientu

L'archipiélagu tien la forma d'un paralelógramo d'unos dos mil milles cuadraes de superficie. Estender ente los paralelos 51° 36' S y 52° 45' S y los meridianos 73° 40' W y 75° 10' W.

Dica agora nun se precisó'l númberu d'islles grandes y pequeñes que la formen, pero considerando namái les mayores d'una hectárea de superficie envalorar nunos dos mil. Ente les islles fórmense numberoses canales la mayor parte entá pocu conocíos y non llevantaos.

Llinda pel norte y l'este cola canal Smyth, dende'l estrechu Nelson al estrechu de Magallanes y; pel sur y l'oeste con esti postreru estrechu y l'océanu Pacíficu.

Xeoloxía y orografía

Nel pasáu produció un fundimientu del territoriu provocáu pol alcuentru, frente a la península de Taitao, de tres plaques tectóniques: la de Naza y l'Antártica que se mueven escontra l'este, y la Suramericana que se mueve escontra l'oeste. Esta situación causó un bultable fundimientu del cantu de la placa Suramericana baxando los suelos al so nivel actual, lo que puede comprobase pola fragmentación del territoriu y la penetración del mar nos llugares fundíos, surdiendo gran cantidá d'islles.

Data de la dómina terciaria; y ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero'l cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur de la cordal de la Mariña.

Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.

Son una socesión de tierres altes y barrancosas con numberosos cumes y puexos bien paecíos ente sigo. Los sos cabos y puntes terminen en forma abrupta.

Les costes son acantiladas y les sos canales, polo xeneral son llimpies y abiertes, onde hai estorbises estos tán invariablemente marcaos por sargazos.

Esisten altores bastante notables que sirven pa reconocer la entrada a los distintos senos, canales o badees. Estes tán claramente indicaes nes respeutives cartes y derrotero de la rexón.

Climatoloxía

La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.

Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en isla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.

La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura medio de 9 °C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra la seronda.

Esisten solu dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen cuasi puramente del SO con gran intensidá.

Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu

Na mayoría de los senos, esteros y canales les tierres altes faen camudar la direición del vientu verdaderu. El vientu tiende a soplar a lo llargo de les canales, siguiendo la so direición y escontra baxo nos valles.

Nos puertos y fondeaderos que s'atopen a sotaventu de les tierres altes, cuando los bastios que soplen polo alto atopen quebraes o valles, baxen por ellos en forma repentina y violenta, a estos bastios conózse-yos como “williwaws”.

El vientu dominante en tola zona según el mes ye: Xineru del NO – Febreru del O – Marzu y abril del O – Mayu ronda al S – Xunu camuda al SO – Julio y agostu ente l'O al SO – Setiembre del E y del N – Ochobre del O – Payares del O al NO y n'avientu del ONO.

Flora y fauna

Nes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel. Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.

El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corcuspinos y choros.

Producción

Producción minera

Namái s'atoparon minerales de piedra caliar na isla Guarello el que ye estrayíu y embarcáu pola Compañía d'Aceru del Pacíficu y de mármol na isla Diego de Almagro.

Producción ganadera

El senu Última Esperanza pola bona calidá de les sos camperes ye la única parte d'esta rexón onde se desenvolvió con escelente resultáu la crianza de ganáu corderuno, lo qu'anició industries de carnes frigorizadas, graserías y esportación de llanes.

Historia

A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada cuasi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu XVIII ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.

Dende mediaos del sieglu XX eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses costes.

Por más de 6.000 años estes canales y les sos costes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu XXI esti pueblu práuticamente sumiera por causa de les emigraciones y sedentarización favorecíes polos misioneros a principios del sieglu XX y de les muertes por enfermedaes y asesinatu que se producieron depués del contautu con cazadores de llobos marinos y otres xentes llegaes al so territoriu.

Islles principales

Islles Rennell

Son dos grandes islles asitiaes nel llau NE del archipiélagu dixebraes ente sigo por una canal estrecha y trabancosa. La exa mayor de dambes islles cuerre en direición NO-SE con un llargu total de 44 milles, el so mayor anchu ye d'aproximao 6 milles.

Les sos llendes son: al norte y al este: la canal Smyth, que les dixebra de les islles Piazzi, Taraba y Hunter ente otres. Al sur: la unión de les canales Smyth y Cutler. Al oeste: les canales Uribe y Cutler que les dixebren de munches islles de variaos portes.

La mariña nordeste de la islla forma la ribera occidental de la canal Smyth. Pola so mariña suroeste cuerre la canal Cuttler.

Na parte norte hai altores que varien ente los 338 y los 448 metros, na parte sur alza'l monte Goñi.

Nel sector suroriental atópense la badea Ensenada, la badea Welcome que contién el puertu Mardon y la badea Open. Na mariña noroccidental ta l'abra Fonda cola caleta Parnnell.

Islla Pedro Montt

Ta asitiada na parte central del llau este del archipiélagu. Ye una de les más estenses del conxuntu. Tien la forma d'una elipse empobinada en direición NO-SE que na so exa mayor mide 15 milles y na so exa menor 5 milles. Tien una superficie de 265,3 km².

Les sos llendes son: al norte, les canales Vírxenes, Molinas y Viel. Al este, la canal Gray. Al sur, la canal Bambach. Al oeste, la canal Pacheco.

La islla ye bien montascosa, los sos cumes atópense dixebraes por quebraes fondes, per onde baxen les agües en forma de formoses cascaes. Pel llau de la canal Viel tienen mayor visibilidá'l picu Exércitu de 867 metros, el monte Condell de 646 metros, el monte Bellu de 750; el Carbayu de 738 y el monte Aguirre de 701 metros. Pel llau de la canal Pacheco estrémense'l monte Lopetegui de 891 metros, el monte O'Brien de 754 metros y el Galvarino de 683 ente dellos otros de menor altor.

Na mariña este de la islla formen la bahía Adriana, recomendable pa naves d'hasta 40 metros d'eslora, el puertu Bellu y el senu Jennsen.

Islla Manuel Rodríguez

Ta allugada na parte sureste del archipiélagu. Ye de grandes dimensiones. Ta empobinada en direición NNE-SSO, la so llongura ye de 21 milles y el so mayor anchu de 11 milles.

Les sos llendes son: al norte la canal Bambach. Al este, la canal Smyth. Al sur, les agües del estrechu de Magallanes. Al oeste les agües interiores del archipiélagu que dan al océanu Pacíficu.

Pel llau oriental tien dellos cumes notables: El picu Sainte Anne de 513 metros, el picu Sainte Agnes de 324 metros y el monte Joy de 443 metros.

Na ribera oriental de la islla formen les badees Retreat, Sivewright y Sholl y puertu Fondu. Na mariña del estremu NO fórmase puertu Baquedano.

Islla Juan Guillermos

Atopar na parte interior central del archipiélagu, nel llau occidental de les islles Pedro Montt y Manuel Rodríguez. Ye bien estensa y coles sos costes oeste y sur bien arciaes. Ta empobinada de NO-S'exa nel que mide 13 milles, el so mayor anchu ye d'aproximao 4 milles.

Llinda al norte cola canal Pacheco, al este cola canal O'Higgins y al oeste coles canales Juan Grove, Castillo y Predresu.

Ye de relieve bien alto, especialmente nel so llau NO onde s'alcen dellos cuetos d'evidente formación volcánica, destacando'l picu Monumentu Prat de 863 metros. Nel so derredor álcense'l cuetu Campanil de 680 metros, el picu L'Aldea de 583 metros y el picu Guerrero de 387 metros. Nel llau hai cumes menos altes, como los cuetos De la Corte de 488 metros y Eta de 492 metros. La vexetación ye bien abondosa nos faldeos hasta los 40 metros d'altor, depués sigue un monte menos tupiu o sume por completu. Poles sos quebraes baxen munches riegues y regatos.

Islla Pacheco

Allugada nel llau suroeste del archipiélagu. Ye de bon tamañu, de forma irregular. Tien 11 milles na so exa más llarga y 8 nel más anchu.

Les sos llendes son: al norte la canal Huemul. Al este y sur la canal Anita y pel llau oeste la canal Silva Varela y les agües del océanu Pacíficu.

Ye montascosa, especialmente nel so llau oriental nel que s'atopen el cuetu Toru de 500 metros d'altu y el cuetu Vaques de 691 metros.

Les sos costes son tropezoses y endentadas nos que s'atopen pequeños fondeaderos que nun fueron llevantaos.

Islla Vidal Gormaz

Ta asitiada ente les islles Maldonado y Contreras nel sector occidental del archipiélagu. Ta empobinada en direición N-S, mide 20 milles de llongura por 6 milles nel so mayor anchu.

Llinda al norte col senu Nantuel que la dixebra de la islla del mesmu nome, al este atópase la canal Montt que la dixebra de la islla Maldonado, al sur el golfu Sarmiento y pel oeste la canal Nogueira que la dixebra de la islla Contreras.

Ye alta y montascosa. En parte sur atopen el monte Lecky de 1.080 metros d'altu y el picu Diana de 1.000 metros.

Islla Contreras

Debe'l so nome al destacáu Xeneral del Exércitu de Chile Don Luis Alberto Contreras y Sotomayor, Gobernador de Magallanes (1917-1919) y unu de los pioneros de l'Aviación chilena.

Atopar nel llau NO del archipiélagu. Ye estensa y allargada en direición N-S. Tien 29 milles de llongura por 6 milles nel so anchu mayor. Tien una superficie de 625,5 km², que la converten na 21ª islla mayor de Chile

Al norte llenda col estrechu Nelson, al este cola canal Nogueira que la dixebra de la isla Vidal Gormaz, al sur coles agües del golfu Sarmiento y al oeste cola canal Vidal Gormaz que la dixebra de la isla Ramírez.

Ye alta y montascosa como les otres islles del archipiélagu. Nel estremu norte atópase'l monte La nuesa Señora de la Victoria de 791 metros y nel so estremu sur el picu Brigstock de 744 metros.

Na so mariña oriental, que ye bien tropezosa, ufierta dos pequeños fondeaderos: el puertu Cornejo y la caleta Nena.

Islla Ramírez

Allugada nel estremu NO del archipiélagu, de tamañu medianu, mide 12 milles na exa N-S y 5 milles nel so anchu mayor.

Llinda al norte col estrechu Nelson, al este cola canal Vidal Gormaz que la dixebra de la isla Contreras y al sur y al oeste col océanu Pacíficu.

Ye d'estructura predresa con montes altos pero con poca vexetación nes sos faldes y quebraes. Na parte norte alza'l pico Julio y nel so medianía el picu Bloxam de 610 metros d'altu.

Les costes norte y sur son inabordables por cuenta de los numberosos peligros que la arrodien.

Canales principales

Canal Uribe

Ta entendíu ente les islles Rennell y les islles Vidal Gormaz y Maldonado. La so direición xeneral ye SE_NW con una llongura averada de 17 milles; el so anchu na boca ye de 2,5 milles aproximao.

Comunica les agües del estrechu Nelson coles de les canales interiores del archipiélagu. Ye fondu. Semáu de castros que se concentren especialmente al sur de la so exa. Termina pel sur en tres paso bastante saleaos: Cutler, Serrano y Riquelme que conducen a les canales Cutler, Molinas y senu Meteoru respeutivamente.

Canal Cutler

Ta allugáu ente la ribera occidental de la más austral de les islles Rennell y una serie d'islles pequeñes: Silva Renard, Huemul, Muñoz, Fernández y Baverstock. La so direición xeneral ye SE-NO, tien una llongura de 33 milles.

Ye la continuación de la canal Uribe escontra'l sureste. Al so términu xunir a la canal Smyth. Anque nun foi estudiáu, paez llimpiu y fondu.

Canal Vírxenes

Dixebra la parte noroeste de la isla Pedro Montt de la parte sur de la islla Barros Arana. Ye rectu y curtiu, tien 3 milles de llargu. Xune les agües de la canal Molinas coles de la canal Pacheco.

Nun ye aptu pa la navegación de naves, namái pa embarcaciones a remu polo estrecho de dellos tramos.

Canal Molinas

Cuerre pola ribera norte de la islla Barros Arana y parte de la isla Pedro Montt. Tien 20 milles de llargu y ye l'allongamientu de la canal Viel escontra'l poniente.

Anque ye menos uniforme que la canal Viel nel so percorríu, ye más anchu y bono de navegar.

Canal Viel

Dixebra les islles Muñoz y Baverstock de les islles Orlebar y Pedro Montt. Crucia l'archipiélagu de S'a NO con una llongura de 12 milles. Nel so estremu este xunir a la canal Smyth, escontra l'oeste xunir a la canal Molinas

Ye notable pola regularidá del so trazáu y pola constante fondura de les sos agües. Llibre de peligros en tol so cursu.

Canal Bambach

Dixebra l'estremu SE de la isla Pedro Montt, la península Bueras, de la isla Manuel Rodríguez. Tien una llongura de 5 milles en sentíu NO a SE. El so estremu oriental xunir a la canal Gray.

Ye anchu, fondu y llimpiu.

Canal Pacheco

Cuerre ente la isla Pedro Montt que forma la so ribera norte y les islles Juan Guillermos y Cochrane que formen la so ribera sur. Tien una llongura de 22 milles. Xune la canal Vírxenes pol occidente cola canal Bambach pel llau empobine.

Ye rectu, fondu, en partes tien más de 200 metros de profundidad pero'l so navegación esixe más curiáu que la mayoría de les canales pol so escasu anchu, unos cuatro cables d'anchu mediu y un cable na angostura Bravo.

Canal Nogueira

Formar ente les islles Contreras y Vidal Gormaz. Ye rectu en direición N-S tien una llargu de 30 milles con anchu permediu d'una milla.

Ye rectu, fondu y llibre de peligros. Puede ser saleáu por naves de tolos portes, pero cola presencia d'un práuticu local y con bon tiempu.

Ver tamién

Notes

↑ Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.

Referencies

↑ Magallanes, 2018.

Bibliografía utilizada

Institutu Xeográficu Militar (1970). Atles de la República de Chile. Santiago - Chile - Institutu Xeográficu Militar. Segunda edición.
Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
Magallanes, Rexón (2018). Gobierno de Chile - Rexón de Magallanes. https://www.gob.cl/rexones/region-de-magallanes/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.

Enllaces esternos

Directemar - Armada de Chile
Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
Oceanografía xeolóxica UCV
Mapa del archipiélagu

[1] Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.

[FOOTNOTEMagallanes2018{{{c}}}-2] Magallanes, 2018.

[Nota 1]

[1]