Saltar al conteníu

Idioma arutani

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Aoaqui,

Auake, Auaqué, Awake, Oewaku,
Arutani, Orotani, Urutani,
Uruak,

Faláu en  Venezuela
Bandera de Brasil Brasil
Falantes 19 (2010)
Familia arutani-sapé (?)
Alfabetu Nenguna axencia=
Estatus oficial
Oficial en Bandera de Venezuela Venezuela
Reguláu por Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2
ISO 639-3 atx

El arutani o awakí (tamién designáu por variantes d'estos nomes orotani, urutani y awake, auake, auaqué, aoqui, oewaku, o por aciu l'etnónimo uruak) ye un idioma probablemente estinguíu faláu nel este de Venezuela (ríu Karum, Bolívar) y nel Norte de Brasil (Roraima) por casi una ventena de persones, 17 en Brasil y 2 en Venezuela. La mayoría de los falantes entemeciéronse colos pemones o los niam, polo que la llingua materna de la mayor parte del grupu étnicu uruak ye agora'l niam.

Un trabayu de campu na rexón de ríu Branco en 1787 (d'Almada 1787:677) menta'l grupu étnicu de los aoquis, que'l so nome y llocalización suxeren la so identificación colos awaké.[1] El primer informe sobre los awaké, xunto con una llista de vocabulariu foi compilado por Koch-Grünberg en 1913.[2]

Sábese que va un sieglu los awaké formaben una pequeña etnia, dende la primer espedición conocida que los contautó en 1882. Nesa espedición cuntáronse namái 18 miembros nel grupu étnicu.[1] Sicasí, nun ta claro cuantos falantes compententes puedan quedar anguaño. Migliazza, unu de los meyores conocedores de la rexón, contabilizó namái cinco falantes ente los quince awaké que contautó en 1964.[3] El censu de Venezuela de 2001 contabiliza 29 awaké,[4] anque nun rexistra cuantos falantes habría ente ellos, yá que viven xunto colos yanam y usen esta llingua ensin rellacionar col awaké. La situación de los awaké brasilanos paez ser similar.[5] en 1942 fueru toos bautizaos

Clasificación

[editar | editar la fonte]

Ye una de les llingües peor documentaes d'América del Sur, y podría tratase d'una llingua aisllada[6] o seique ta rellacionáu col sapé o caliana.

Los vocabularios recoyíos nun dexen asegurar nenguna rellación coles llingües vecines.[7] En particular nun esiste evidencia sólida en favor de la hipótesis arutani-sapé.[8] L'únicu motivu pa incluyir dicha familia, ye que los dos son llingües residuales vecines y non rellacionaes con otres families,[9] lo que llevó a conxeturar que pudieren ser llingües sobrevivientes d'una familia presistente antes de la espansión d'otres families más espublizaes na rexón.

Descripción llingüística

[editar | editar la fonte]

Hasta la fecha publicáronse llistes curties de vocabulariu y delles frases,[10] conozse una llista de vocabulariu ensin publicar,[11] y dellos analises gramaticales.[12] Ernest Migliazza tuvo revisando les notes de campu de los años 1960 pa publicar el material disponible. Amás esiste un estensu estudiu etnográficu de Coppens (1983).

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. 1,0 1,1 Koch-Grünberg, 1922, p. 226
  2. Koch-Grünberg, 1913, páxs. 455–457
  3. Migliazza, 1978, pp: 135–136; cf. 1972, p. 20
  4. Mattei-Müller 2006; Amodio 2007
  5. Lewis 2009; Fabre 2005
  6. Harald Hammarström, 2010, "The status of the least documented language families in the world", In Language Documentation & Conservation, v 4, p. 183
  7. Loukotka 1968; Migliazza 1980, 1983, 1985
  8. Migliazza & Campbell, 1988
  9. Kaufman 1990:50; Lewis 2009
  10. Koch-Grünberg 1928; Matallana & Armellada 1943; Migliazza 1978, Perozo et al. 1978
  11. Coppens, 1976
  12. Migliazza, 1980, 1983, 1985

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]