Woodrow Wilson

Woodrow Wilson
	Voz
28. Presidente d'Estaos Xuníos
23. Presidencia electa de los Estaos Xuníos
gobernador de Nueva Jersey
president of Princeton University (en)
gobernador xeneral de Filipines
Vida
Nacimientu	Staunton (es) , 28 d'avientu de 1856
Nacionalidá	Estaos Xuníos
Residencia	Woodrow Wilson Boyhood Home (en)
Llingua materna	inglés d'Estaos Xuníos
Muerte	Washington DC, 3 de febreru de 1924 (67 años)
Sepultura	Catedral Nacional de Washington (es)
Causa de la muerte	causes naturales
Familia
Padre	Joseph Ruggles Wilson
Madre	Janet Woodrow
Casáu con	Ellen Axson Wilson (es) (1885 – m. 1914); Edith Wilson (1915 – m. 1924)
Fíos/es	Margaret Woodrow Wilson (es) ; Jessie Woodrow Wilson Sayre; Eleanor Wilson McAdoo
Hermanos/es	Joseph Ruggles Wilson Jr. (en) ; Marion Morton Wilson (en) ; Annie Josephine Wilson (en)
Estudios
Estudios	Universidá de Virginia ; Universidá Johns Hopkins 1886) Philosophiæ doctor : ciencies polítiques, historia (es) ; Davidson College (es) ; (1873 - 1874) ; Universidá de Princeton ; (1875 - 1879) Grau n'Artes
Nivel d'estudios	Philosophiæ doctor
Direutor de tesis	Herbert Baxter Adams; Richard T. Ely
Llingües falaes	inglés; alemán
Oficiu	políticu, profesor universitariu, abogáu, académicu, estadista, politólogu, xurista, profesor, escritor
Altor	180 cm
Llugares de trabayu	Princeton
Emplegadores	Bryn Mawr College ; Universidá de Virginia ; Universidad Wesleyana (es) ; Universidá de Princeton (1874 –
Premios	ver honorary doctor of the University of Warsaw ; miembru de l'Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos ; New Jersey Hall of Fame ; Orde de l'Águila Blanca ; doctor honoris causa de la Universidad Jaguelónica de Cracovia ; doctor honoris causa from the University of Paris (1918) ; Premiu Nobel de la Paz (1919) ;
Nominaciones	ver Premiu Nobel de la Paz ; (1918); Premiu Nobel de la Paz ; (1919); Premiu Nobel de la Paz ; (1920);
Miembru de	Sociedá Filosófica Americana ; Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos ; Academia Nacional de los Linces (es) ; American Historical Association (es) ; Academia d'Estaos Xuníos de les Artes y les Lletres ; Accademia delle Scienze di Torino
Serviciu militar
Lluchó en	Primer Guerra Mundial
Creencies
Relixón	presbiterianismu
Partíu políticu	Partíu Demócrata
IMDb	nm0934306

Premiu Nobel de la Paz

Thomas Woodrow Wilson (28 d'avientu de 1856, Staunton ^(es) – 3 de febreru de 1924, Washington DC) foi un políticu y abogáu d'Estaos Xuníos, ventenu octavu presidente de los Estaos Xuníos. Llevó a cabu una política esterior intervencionista en Iberoamérica y neutral en la Gran Guerra hasta 1917. La so entrada nel bandu denomináu Triple Entente inclinó la victoria d'esti llau. En xineru de 1918 espunxo los sos famosos catorce puntos p'asegurar la paz n'Europa y el mundu. Participó na Conferencia de París y foi premiu Nobel de la Paz en 1919 como impulsor de la Sociedá de Naciones.

Fíu del reverendu presbiterianu Joseph Ruggles Wilson y Janet Mary Woodrow. A pesar de carecer dislexa, consiguió graduase en 1879 pa entrar dempués na Universidá de Virginia, onde estudió Derechu.

Carrera

En xineru de 1882, Wilson abrió un bufete d'abogaos n'Atlanta, anque esta esperiencia nun foi satisfactoria pa él, teniendo en mente una futura carrera política. Asina pos volvió a la Universidá pa consiguir un Doctoráu en Ciencies polítiques pola Universidá Johns Hopkins. En 1902 foi escoyíu Presidente de la Universidá de Princeton, cargu que desenvolvió hasta 1910.

En 1911 foi escoyíu Gobernador de Nueva Jersey pol Partíu Demócrata, cargu que desenvolvió hasta 1913. En 1912 consiguió ganar la nominación pol Partíu Demócrata nes eleiciones presidenciales de 1913, eleiciones que ganó, convirtiéndose nel 28º presidente de los Estaos Xuníos.

Presidencia

Unu de los primeros actos al tomar la presidencia, foi la so asistencia al Congresu de los Estaos Xuníos p'aldericar una llei sobre aduanes. Wilson foi'l primer presidente nun sieglu en dirixise direutamente al Congresu. Coles mesmes, foi'l primeru n'impulsar el sufraxu universal direutu pola eleición de los senador. El 10 d'ochobre de 1913 remanó'l botón d'esplosión que dio fin a les obres d'escavación de la Canal de Panamá.

Wilson impulsó la creación de la Reserva Federal, siendo esta la tercer vegada que se creaba un bancu central nos Estaos Xuníos. La so creación tuvo marcada pol discutiniu, por cuenta de les visiones diverxentes esistentes ente los republicanos, que defendíen la creación d'un bancu central puramente priváu y el sector mayoritariu de los demócrates, que demandaba un bancu central a la europea, so control gubernamental. La resultancia foi finalmente un compromisu ente dambes visiones, garantizando cierta influencia de los banqueros privaos na Reserva Federal.

La so presidencia tuvo marcada pol intervencionismu escontra Iberoamérica dando llugar asina al güei conocíu como Idealismu Wilsoniano o Idealismu en política internacional. Ésti consistía n'asegurar que los gobiernos "interesantes" (importantes pa los intereses de los Estaos Xuníos) nel estranxeru teníen de ser depositaos en manes de los "bonos" (esto ye, favorables a aquellos intereses) anque éstos nun fueren más que la representación d'una minoría de la población.

La so idea del gobiernu predicaba la necesidá de qu'una élite poderosa, "moral" y con capacidá yera la que tenía d'ocupar el poder en desterciu y col desconocimientu de la mayoría de la población, siendo asina la garantía de la democracia lliberal. Asina, en 1914, invadió Méxicu pa faer dimitir el xeneral golpista Victoriano Huerta y poner nel so llugar al revolucionariu Venustiano Carranza; en 1915, Haití una vegada asesináu'l presidente Sam, aprovechó'l tracamundiu xeneral pa desembarcar tropes y empreses d'Estaos Xuníos; en 1916, la República Dominicana pa establecer l'orde, hasta 1924, dexando un gobiernu allegáu qu'abriría les puertes a les inversiones d'Estaos Xuníos, depués de fracasar nel Congresu la propuesta d'anexón presentada por John Calvin Coolidge.

Realizó polítiques sociales, como l'establecimientu de les 8 hores de trabayu según el Serviciu Nacional de Parques Nacionales, favoreció l'insertamientu de la minoría xudía na vida política cola designación del primer maxistráu d'orixe xudíu na Corte Suprema: el maxistráu Louis Brandeis. En 1917 instauró'l serviciu militar obligatoriu, un serviciu que nun tuviera los Estaos Xuníos dende la Guerra de Secesión. Aquel mesmu añu instauró una de les lleis más ambicioses de los sos mandatos, la prohibición de fabricación, tresportes y venta d'alcohol, empecipiándose asina la denomada Llei seca.

Primer Guerra Mundial y Sociedá de Naciones

Primeramente neutral nel conflictu armáu de la Primer Guerra Mundial, nun realizó'l primer xestu de condena del réxime alemán hasta'l fundimientu del barcu británicu RMS Lusitania el 7 de mayu de 1915, onde morrieron 114 ciudadanos d'Estaos Xuníos. Nun foi hasta'l 2 d'abril de 1917 cuando Wilson pidió al Congresu la intervención del so país nel conflictu armáu européu. El 8 de xineru de 1918, Wilson pronunció nel Congresu del so país la Llista de 14 puntos de Wilson, coles mires del llogru de la paz:

El final de la diplomacia secreta
La llibertá de navegación y comerciu
La desapaición de les barreres económiques
L'amenorgamientu de los armamentos militares
Reglamentación de les rivalidaes coloniales
La evacuación de Rusia
La restitución de la soberanía en Bélxica
La restitución d'Alsacia y Lorena a Francia
El reaxuste de les fronteres d'Italia
L'autonomía de los pueblos del Imperiu austrohúngaru
La evacuación de Rumanía, Serbia y Montenegru
L'autonomía de los pueblos del Imperiu otomanu
La restitución de la soberanía de Polonia
La creación d'una Lliga de Naciones, claru antecedente de la Sociedá de Naciones.

Toos estos puntos sirvieron de puntu de partida pa establecer el Tratáu de Versalles de 1919, que surdió del alcuerdu ente les potencies que salieron victorioses del recién conflictu armáu.

En 1919, foi gallardoniáu col Premiu Nobel de la Paz pol so impulsu a la Sociedá de Naciones y pola promoción de la paz dempués de la Primer Guerra Mundial por aciu el Tratáu de Versalles.

El 2 d'ochobre de 1919 Wilson sufrió un accidente cerebrovascular que-y dexó inmóvil. Esti ataque-y incapacitó pa desenvolver el so cargu presidencial, pero'l so vicepresidente Thomas R. Marshall nun utilizó'l derechu vixente pa consiguir el poder, polo cual Wilson foi presidente hasta les eleiciones de 1921. Mientres esti periodu, dau l'intensu control que la esposa de Wilson exercía sobre l'axenda del so home, corrió'l rumor de qu'ésta se convirtió en presidente "de facto", tantu ye asina que'l senador Albert Fall (unu de los opositores más agresivos de Wilson) faló d'un "gobiernu de les enagües". Anque la consecuencia más importante foi que, al nun poder yá defender Wilson el Tratáu de Versalles, el Senáu negar a ratificalo, lo cual, nos fechos, quitó-y toa entidá, pos la Lliga de les Naciones yá nun cuntaría cola fuercia militar d'Estaos Xuníos.

Tres la Presidencia

Dempués de 1921 Wilson siguió siendo un importante personaxe de la política d'Estaos Xuníos, consideráu como'l presidente que decidió'l trunfu de la Triple Entente sobre los Imperios Centrales na Primer Guerra Mundial. Sicasí que Wilson fuera'l principal impulsor y promotor de la Sociedá de Naciones, nun llogró que'l Congresu (mayoritariamente republicanu) aprobara l'ingresu de EE. XX. na Sociedá, constatando entá que l'aislacionismo yera una bien fuerte enclín ente los sos compatriotes.

Mientres yera celebráu como gran estadista nel estranxeru, la hostilidá y escepticismu de la opinión pública d'Estaos Xuníos escontra la Sociedá de Naciones decepcionó a Wilson, anque caltuvo'l so prestíu políticu ente los sos compatriotes. Wilson morrió en Washington D.C. el 3 de febreru de 1924.

La so figura n'otros medios

Amás de biografíes y estudios sobre la so personalidá y trayeutoria política y personal, el cine ocupar de recrear dalgunos de los momentos más destacables de la so carrera presidencial en película, Wilson (1944) de Henry King, una superproducción rodada en color que, fuxendo de la típica haxografía o biopic al usu, intentaba reflexar con honestidá les formes y tiempos del personaxe. Cola presencia de dellos de destacaos actores de Hollywood, onde Woodrow yera encarnáu pol gran actor Alexander Knox, acompañáu por secundarios como Vincent Price, Geraldine Fitzgerald, Cedric Hardwicke o Charles Coburn, el filme tien un contestu históricu de rodaxe y estrenu que-y fai posesor de delles llectures para según qué críticos.

El so sofitu al Ku Klux Klan

Cuando Wilson yera nueva, opunxérase puxantemente a la reconstrucción del país, y, como presidente, alicó les polítiques de segregación racial nel gobiernu federal, per primer vegada dende'l fin de la Guerra de Secesión. La película The Birth of a Nation tenía un fuerte mensaxe partisanu, y la documentada perspeutiva que Wilson tenía avera del racismu y del Klan, ye razonable interpretar los comentarios alrodiu de la veracidá de los fechos amosaos nel rodaxe como un sofitu a esta organización racista. De la so autoría ye la siguiente frase: (Cita de Woodrow Wilson usada na película The Birth of a Nation de D. W. Griffith)

Los homes blancos fueron provocaos por un meru instintu de sobrevivencia... hasta que finalmente surdió un gran Ku Klux Klan, un verdaderu imperiu del sur, pa protexer al territoriu sureñu.

Ver tamién

Wilsonianismo

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Afirmao en: www.accademiadellescienze.it. Data de consulta: 1r avientu 2020. Accademia delle Scienze di Torino ID: thomas-woodrow-wilson. Llingua de la obra o nome: italianu. Error de cita: La etiqueta <ref> ye inválida; el nome «2b06d65ad3fb4d5cd2cb9715b4fdf796fc8fe4b2» ta definíu delles vegaes con distintu conteníu
↑ ^2,0 ^2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
↑ Afirmao en: Find a Grave. Data de consulta: 30 xunu 2024. Llingua de la obra o nome: inglés.
↑ ^4,0 ^4,1 Identificador de persona en The Peerage: p32322.htm#i323220. Data de consulta: 7 agostu 2020.
↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 119292736. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
↑ Afirmao en: Persée (portal). Persée article ID: pharm_0035-2349_1991_num_79_290_3178. Títulu: Les docteurs honoris causa de l'Université René-Descartes présentés par la Faculté de Pharmacie de Paris. DOI: 10.3406/PHARM.1991.3178. Data de consulta: 20 xunu 2024. Nome del autor: Georges Dillemann.
↑ URL de la referencia: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1919/.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Afirmao en: nobelprize.org. Identificador de nominación de persona al Premio Nobel: 10230. Editorial: Fundación Nobel. Llingua de la obra o nome: inglés.

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Woodrow Wilson.
Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Woodrow Wilson.
Páxina Oficial del Institutu Nobel, Premiu Nobel de la Paz 1919 (n'inglés)
«Wilson: A Portrait». American Experience, PBS Television. Consultáu'l 19 de xineru de 2009.
Woodrowwilsonhouse.org Archiváu 2011-11-25 en Wayback Machine
Biografía oficial de la Casa Blanca Archiváu 2006-05-04 en Wayback Machine

Presidentes de los Estaos Xuníos d'América
Washington \| J. Adams \| Jefferson \| Madison \| Monroe \| J.Q. Adams \| Jackson \| Van Buren \| W. Harrison \| Tyler \| Polk \| Taylor \| Fillmore \| Pierce \| Buchanan \| Lincoln \| A. Johnson \| Grant \| Hayes \| Garfield \| Arthur \| Cleveland \| B. Harrison \| Cleveland \| McKinley \| T.R. \| Taft \| Wilson \| Harding \| Coolidge \| Hoover \| F.D.R. \| Truman \| Eisenhower \| J.F.K. \| L.B.J. \| Nixon \| Ford \| Carter \| Reagan \| G.H.W. Bush \| Clinton \| George W. Bush \| Barack Obama \| Donald Trump \| Joe Biden

[2b06d65ad3fb4d5cd2cb9715b4fdf796fc8fe4b2-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Afirmao en: www.accademiadellescienze.it. Data de consulta: 1r avientu 2020. Accademia delle Scienze di Torino ID: thomas-woodrow-wilson. Llingua de la obra o nome: italianu. Error de cita: La etiqueta <ref> ye inválida; el nome «2b06d65ad3fb4d5cd2cb9715b4fdf796fc8fe4b2» ta definíu delles vegaes con distintu conteníu

[abc9457dcf728dd069b8ed5b2e1a86035cf2b679-2] 2,0 ^2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.

[0062aacd048f72212de14a0cb735605f01cfa15e-3] Afirmao en: Find a Grave. Data de consulta: 30 xunu 2024. Llingua de la obra o nome: inglés.

[4708505ef1e541d4f58eef2b1873fc69ae7bed1d-4] 4,0 ^4,1 Identificador de persona en The Peerage: p32322.htm#i323220. Data de consulta: 7 agostu 2020.

[063afa867617492b67e89df6b1e9372870d9d251-5] Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 119292736. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.

[624d85e9a667458ecd2cc1799e60b08f8732e63d-6] Afirmao en: Persée (portal). Persée article ID: pharm_0035-2349_1991_num_79_290_3178. Títulu: Les docteurs honoris causa de l'Université René-Descartes présentés par la Faculté de Pharmacie de Paris. DOI: 10.3406/PHARM.1991.3178. Data de consulta: 20 xunu 2024. Nome del autor: Georges Dillemann.

[c35f48cbad17bfab11276c4b8a0c3faf85604f9b-7] URL de la referencia: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1919/.

[3891fad3e9a0ed744bcf106020fcd512bfd55dae-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Afirmao en: nobelprize.org. Identificador de nominación de persona al Premio Nobel: 10230. Editorial: Fundación Nobel. Llingua de la obra o nome: inglés.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]