Ангарион
| Ангарион |
Ангарион, йәки ангарейон (бор. грек. ἀγγαρήϊον, ἀγγαρεϊονἀγγαρεϊον), — Фарсы империяһыҠалып:D-ll ның бик боронғо почта хеҙмәте (Әһәмәниҙәр империяһы), беҙҙең эраға тиклем VI быуатта ангарион ярҙамында дәүләттең баш ҡалаһы Суза менән хатта иң алыҫ провинциялары араһында бәйләнеш урынлаштырыла[1][2]. Почта бәйләнешен тормошҡа ашырыу өсөн атлы курьерҙар (ангарҙар) ҡулланыла.
Тарихы һәм тасуирлау
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ксенофонт үҙенең Киропедия әҫәрендә Бөйөк Кир II үҙенең һыбай сапҡындары өсөн станциялар ҡороуы (беҙҙең эраға тиклем 540-сы йылдарҙа) тураһында бәйән итә, шуның менән ул провинцияларҙағы сатраптарына бойроҡтарын тиҙ һәм ышаныслы тапшырыуҙы һәм киң батшалығының барлыҡ сиктәренән ваҡытында хәбәр алыуҙы тәьмин итә[3]. Дарий I батшалыҡ иткәндә ангарион артабан камиллаштырыла.
Геродот Сардтан Сузаға тиклемге оҙонлоғо 450 парасанг (2500 км) булған юлдың 111 станцияға бүленеүе тураһында билдәләп үтә. Ул Батша юлы тип атала һәм ангариондың төп маршруты була, Эгей диңгеҙенең (Кесе Азия) яр буйҙарынан Әрмәнстан һәм Ассирия аша Двуречьеның (Месопатамияның) үҙәге булған Сузаға тиклем һуҙыла. Суза менән Вавилон араһындағы 80 парасанг оҙонлоғондағы юлда ла ангарион бәйләнеше урынлаштырылған була.
Төп маршруттан юл икегә бүленә: Тирға һәм Сидонға һәм Бактрия менән Һиндостан сиктәренә.
Станциялар бер-береһенән 20 км алыҫлыҡта була, улары парасангаларға (5 км) бүленә). Парасангалар аҙағында курьер-һыбайлылар пикеттары урынлаша. Почта ташыу эстафета принцибына нигеҙләнә, был хаттарҙың көнөнә 300 км тиҙлек менән күсеүен тәьмин итә.
Бынан тыш, Кир II беренсе тапҡыр хәҙерге заман хәрби-ялан почтаһына оҡшаш регуляр почта бәйләнешен булдыра.
Диодор һүҙҙәре буйынса, Бөйөк Александр һәм уның вариҫтары, бигерәк тә Антигон I ангарионға оҡшаш ойошманы һаҡлап ҡала. Октавиан Август Рим империяһында дәүләт почта хеҙмәтен индергәндә ангарионды өлгө итеп ала; Бөйөк Карл да был өлгөнө файҙалана. Шулай итеп, почта эшенең тәүге ойошмаларын Персияла эҙләргә кәрәк.
98. Тем временем Ксеркс отправил в Персию гонца[en] с вестью о поражении. Нет на свете ничего быстрее этих гонцов: так умно у персов устроена почтовая служба! Рассказывают, что на протяжении всего пути у них расставлены лошади и люди, так что на каждый день пути приходится особая лошадь и человек. Ни снег, ни ливень, ни зной, ни даже ночная пора не могут помешать каждому всаднику проскакать во весь опор назначенный отрезок пути. Первый гонец передает известие второму, а тот третьему. И так весть переходит из рук в руки, пока не достигнет цели, подобно факелам на празднике у эллинов в честь Гефеста. Эту конную почту персы называют «ангарейон»[5].
Әҙәбиәт.
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Ангарионды (ангарейон) тасуирлау йәки уның тураһында иҫкә алыу антик һәм хәҙерге заман әҙәбиәте әҫәрҙәрендә лә табырға мөмкин, мәҫәлән:
- Геродот. История. Книга восьмая. Урания (ок. 479 до н. э.).
- Иван Ефремов. Таис Афинская (1972)[6].
Шулай уҡ ҡара:
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Бартольд В. Персия // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)(рус.)
- ↑ Древнейшие почты // Большой филателистический словарь / Н. И. Владинец, Л. И. Ильичёв, И. Я. Левитас, П. Ф. Мазур, И. Н. Меркулов, И. А. Моросанов, Ю. К. Мякота, С. А. Панасян, Ю. М. Рудников, М. Б. Слуцкий, В. А. Якобс; под общ. ред. Н. И. Владинца и В. А. Якобса. — М.: Радио и связь, 1988. — С. 76. — 320 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-256-00175-2.Ҡалып:Книга:Большой филателистический словарь (Тикшерелеү көнө: 5 июль 2010)(Тикшерелгән 5 июль 2010)
- ↑ Ангары // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)(рус.)
- ↑ Геродот. История. В девяти книгах. Памятники исторической мысли. — Л.: Наука, 1972. — 600 с. (Тикшерелеү көнө: 5 июль 2010)
- ↑ ἀγγαρεῖον (от фарс. «хангар») означает «царский курьер».
- ↑ Ефремов И. А. Таис Афинская. — М.: Молодая гвардия, 1973. — 511 с. (Тикшерелеү көнө: 5 июль 2010)(Тикшерелгән 5 июль 2010)
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ангарион // Филателистический һүҙлеге / Сост. О. Я. Басин. — М.: Элемтә, 1968. — 164 б.
- М. зәкиев татар халҡының этник тамырҙары // Татарҙар: тарих һәм тел проблемаларын. (Лингвоистория проблемалары буйынса мәҡәләләр йыйынтығы; яңы үҫеш һәм милләте татар) / М. Зәкиев. — Ҡазан, 1995. — С. 12-37. (Тикшерелеү көнө: 5 июль 2010)(Тикшерелгән 5 июль 2010)
- Шейхет Б Маркалы һәм тәңкә — 3 2005 йыл 13 ғинуар архивланған. // Әйткәндәй. — 2003. — № 449. — 29 сентябрь. (Тикшерелеү көнө: 5 июль 2010)(Тикшерелгән 5 июль 2010)
- R. s. Llewelyn, R. Kearsley A. the Review of Greek 1982-83 Inscriptions Papyri and A // Illustrating Early Christianity Documents / r. s. Llewelyn. — Sydney, NSW, Australia: Ancient The Research Centre documentary history, University Macquarie; Wm. B. Company Publishing Eerdmans, 1994. — Vol. 7. — 2-5 P.. — 287 p. — ISBN 1-86408-154-6, 978-1-86408-154-1. (инг.)(инг.) (Тикшерелеү көнө: 23 июль 2016)(Тикшерелгән 23 июль 2016)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Почтовые службы древнего мира. История мировой почты. Филателист.ru. Дата обращения: 5 июль 2010. Архивировано 29 апрель 2012 года. 2012 йыл 13 октябрь архивланған.
- Нестерова, Мария. От «телегрома» до «дальнописца». История техники. Энциклопедия интересных статей портала «Excelion.ru»; ExcelioN. Дата обращения: 5 июль 2010. Архивировано 29 апрель 2012 года. 2010 йыл 8 декабрь архивланған.
- Почтовые лошади. Каталог статей. Сайт любителей лошадей; MyCorp (19 февраль 2010). Дата обращения: 5 июль 2010. Архивировано 29 апрель 2012 года.