Дж (дыграф)
| Дыграф кірыліцы Дж | |
| Дждж | |
| Выява  | |
| Беларускі альфабэт: | |
|---|---|
| ◄ В Г Ґ Д Дж Дз Е Ё Ж ► | |
| Зьвесткі | |
| Тып | дыграф |
| Сымбаль немагчыма вывесьці ў сумяшчальных са стандартам кампутарных шрыфтах, бо яго няма ў Юнікодзе. У асобных выпадках замест яго могуць быць скарыстаны падобныя па напісаньні графэмы.
| |
| усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога | |
Дж, дж — дыграф, які выкарыстоўваецца ў кірыліцы. Складаецца з двух асобных кірылічных літараў д і ж. Пазначае мяккі звонкі альвеольна-паднябённы афрыкат [d͡ʑ], цьвёрды звонкі постальвеольны афрыкат [d͡ʒ] або цьвёрды звонкі рэтрафлексавы афрыкат [ɖ͡ʐ]; [d͡ʒ] перад /i, j/ пазначае паляталізаваны (памякчаны) [d͡ʒʲ]. Выкарыстоўваецца ў славянскіх (беларускай і ўкраінскай) і неславянскіх (абазынскай, адыгейскай, асэтынскай, кабардына-чаркескай) мовах.
Гукі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- [d͡ʒ] (дж) — глухі паднябённа-альвеольны (постальвеольны) афрыкат
- [d͡ʑ] (мяккі дж) — звонкі альвеольна-паднябённы афрыкат
- [d͡ʐ] (цьвёрды дж) — звонкі рэтрафлексавы афрыкат
Мовы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]| Мова | МФА | Заўвагі |
|---|---|---|
| беларуская | /d͡ʒ/ | дзьве асобныя літары, адна фанэма |
| украінская | ||
| абазынская | /d͡ʒ/ | самастойная літара ДЖ, дж |
| адыгейская | ||
| асэтынская | ||
| кабардына-чаркеская |
У беларускай і ўкраінскай мовах на сутыку прэфіксу і кораню слова дж чытаецца як два асобныя гукі (напрыклад: па-беларуску: аджыць; па-ўкраінску: віджити).
Іншыя пазначэньні
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У кірылічных абэцэдах гук [d͡ʒ] таксама пазначаецца як:
- Џ — сэрбская, македонская мова;
- Ж — кыргыская мова;
- Ӂ — малдоўская мова;
- Җ — калмыцкая мова;
- Ӝ — удмурцкая мова;
- Ҷ — таджыцкая мова;
- Ӌ — хакаская мова;
- Ҹ — азэрбайджанская мова.
У некірылічных мовах:
- Ջ — армянская мова
- ჯ — грузінская мова
- dž, j — мовы, якія выкарыстоўваюць лацінку.
Звук [d͡ʒʲ] у кірылічных абэцэдах таксама пазначаецца:
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Українська радянська енциклопедія. В 12-ти томах / За ред. М. Бажана. — 2-ге вид. — К.: Гол. редакція УРЕ, 1974—1985.
- Півторак Г. П. Ч // Українська мова. Енциклопедія. — К.: Українська енциклопедія ім. М. П. Бажана, 2000.
- Жовтобрюх М. А., Кулик Б. М. Курс сучасної української мови. Частина І. — Киïв: Радянська школа, 1965. — 424 с.
- Жовтобрюх М. А., Русанівський В. М., Скляренко В. Г. Історія української мови. Фонетика. — Киïв: Наукова думка, 1979. — 367 с.