Перайсці да зместу

Валянцін Антонавіч Пянькоўскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Валянцін Антонавіч Пянькоўскі
Дата нараджэння 14 красавіка 1904(1904-04-14)
Месца нараджэння
Дата смерці 26 красавіка 1969(1969-04-26)[1] (65 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Альма-матар
Грамадзянства
Прыналежнасць  СССР
Род войскаў Сухапутныя войскі СССР[d] і Войскі СПА СССР[d]
Званне Генерал арміі
Бітвы/войны Грамадзянская вайна ў Расіі
Другая савецка-фінская вайна (1921—1922)
Вялікая Айчынная вайна
Савецка-японская вайна
Узнагароды і званні
Ордэн Леніна Ордэн Леніна Ордэн Чырвонага Сцяга Ордэн Чырвонага Сцяга
Ордэн Чырвонага Сцяга Ордэн Чырвонага Сцяга Ордэн Чырвонага Сцяга Ордэн Кутузава I ступені
Ордэн Кутузава I ступені Ордэн Суворава II ступені Ордэн Кутузава II ступені
Медаль «За абарону Сталінграда»
Медаль «За абарону Сталінграда»
Медаль «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» Медаль «За перамогу над Японіяй»
Юбілейны медаль «30 гадоў Савецкай Арміі і Флоту»
Юбілейны медаль «30 гадоў Савецкай Арміі і Флоту»
Медаль «40 гадоў Узброеных Сіл СССР»
Медаль «40 гадоў Узброеных Сіл СССР»
Медаль «50 гадоў Узброеных Сіл СССР»
Медаль «50 гадоў Узброеных Сіл СССР»

Іншых дзяржаў:

Медаль «Кітайска-савецкая дружба»
Медаль «Кітайска-савецкая дружба»
Медаль «Кітайска-савецкая дружба»
Медаль «Кітайска-савецкая дружба»

Валянці́н Анто́навіч Пянько́ўскі (1 (14) красавіка 1904, Магілёў — 26 красавіка 1969, Мінск) — савецкі военачальнік, генерал арміі (1961).

Біяграфія і служба ў 1920—1941 гадах

[правіць | правіць зыходнік]
Камандзіры: С. В. Чэрнікаў, Н.Т. Таварткіладзе і В. А. Пянькоўскі, 51-я гвардзейская стралковая дывізія (76-я стралковая). Марка Арменіі, 1995.

Беларус. Сын рабочага-чыгуначніка. У Чырвонай Арміі з кастрычніка 1920 года, паступіў добраахвотнікам ва ўзросце 16 гадоў. Служыў красноармейцем ў часцях Войскаў унутранай аховы рэспублікі (ВУХ) у горадзе Орша, удзельнічаў у Грамадзянскай вайне 1918—1920. У 1922 годзе скончыў 21-я кавалерыйскія курсы Петраградскай ваеннай акругі. Падчас вучобы быў залічаны ў склад зводнага эскадрону курсантаў і ў яго шэрагах удзельнічаў у ліквідацыі белафінскай авантуры ў Карэліі. Пасля заканчэння курсаў з верасня 1922 года служыў на іх жа памочнікам камандзіра ўзвода. У снежні 1922 года залічаны курсантам у 2-ю кавалерыйскую школу ў Петраградзе. У красавіку 1923 года звольнены ў запас у сувязі з скарачэннем РСЧА.

Вярнуўся ў Оршу, працаваў сакратаром у акруговым камітэце камсамола, таксама ўступіў у мясцовы атрад ЧОН і актыўна ўдзельнічаў у барацьбе з бандытызмам.

У кастрычніку 1924 года, дамогся паўторнага залічэння ў Чырвоную Армію, быў накіраваны на вучобу. У 1927 годзе скончыў Аб'яднаную Беларускую ваенную школу імя ЦВК Беларускай ССР у Мінску[2]. Пасля яе заканчэння пакінуты ў школе, служыў камандзірам узвода курсантаў, курсавым камандзірам. З кастрычніка 1929 года — камандзір артылерыйскай батарэі 27-га артылерыйскага палка 27-й Омскай стралковай дывізіі Беларускай ваеннай акругі (Віцебск). З мая 1931 года служыў у 8-м палку супрацьпаветранай абароны ў той жа акрузе: памочнік камандзіра і камандзір навучальнага дывізіёна, памочнік камандзіра палка па матэрыяльна-тэхнічным забеспячэнні.

У 1933 годзе скончыў Курсы ўдасканалення камсаставу зенітнай артылерыі ў Севастопалі. З мая 1933 года — камандзір асобнага зенітнага дывізіёна ў Крэменчуге, з мая 1935 — камандзір дывізіёна курсантаў у Севастопальскім вучылішчы зенітнай артылерыі.

У чэрвені 1938 года капітан В. А. Пянькоўскі быў арыштаваны органамі НКУС СССР і ў тым жа месяцы звольнены з Чырвонай Арміі. Амаль 2 гады знаходзіўся ў турме пад следствам, вызвалены ў красавіку 1940 года за адсутнасцю віны[3]. Пасля вызвалення адноўлены ў РСЧА, прызначаны камандзірам 254-га асобнага зенітнага дывізіёна ў Кіеўскай ваеннай акрузе, з кастрычніка 1940 года вучыўся на Курсах удасканалення камсаставу зенітнай артылерыі ў Еўпаторыі. Пасля іх заканчэння, з мая 1941 года — намеснік начальніка штаба Кіеўскай зоны СПА і адначасова намеснік начальніка Упраўлення СПА Кіеўскай асобай ваеннай акругі.

Вялікая Айчынная вайна

[правіць | правіць зыходнік]

Маёр Пянькоўскі В. А. удзельнічаў у Вялікай Айчыннай вайне з першага дня, удзельнічаючы ў абароне ад удараў Люфтвафэ гарадоў Украінскай ССР і войскаў Паўднёва-Заходняга фронту. З жніўня 1941 года — начальнік штаба Упраўлення СПА Паўднёва-Заходняга фронту. Удзельнік прыгранічнай абарончай бітвы на Заходняй Украіне, Кіеўскай і Сумско-Харкаўскай абарончых аперацыях. Апынуўшыся ў акружэнні падчас Кіеўскай катастрофы войскаў Паўднёва-Заходняга фронту, вывез з катла вялікую групу байцоў і камандзіраў з зброяй. У сакавіку 1942 года прызначаны начальнікам СПА 40-й арміі Паўднёва-Заходняга фронту, але не ўступіў у пасаду і неўзабаве гэта прызначэнне было адменена. У красавіку 1942 года прызначаны начальнікам СПА 21-й арміі на тым жа фронце.

У маі 1942 года пераведзены з Войскаў СПА на самастойную камандную працу і прызначаны камандзірам 76-й стралковай дывізіі імя К. Я. Варашылава ў складзе 21-й арміі, якая ваявала на Паўднёва-Заходнім і Сталінградскім фронце. Добра праявіў сябе ў цяжкіх бітвах Воронежско-Варашылаўградскай аперацыі і абарончага этапу Сталінградскай бітвы.

У жніўні 1942 года камандуючы арміяй генерал А. І. Данілаў прызначыў палкоўніка В. А. Пянькоўскага, як лепшага камандзіра дывізіі ў арміі, на пасаду начальніка штаба 21-й арміі. На гэтай пасадзе Пянькоўскі ваяваў да Перамогі, у тым ліку — калі армія за выдатныя баявыя поспехі ў красавіку 1943 года была перайменаваная ў 6-ю гвардзейскую армію. На чале штаба арміі ваяваў на Паўднёва-Усходнім, з верасня 1942 на Сталінградскім, з кастрычніка 1942 — на Данском, з вясны 1943 — на Варонежскім, з кастрычніка 1943 — на 2-м Прыбалтыйскім, з мая 1944 — на 1-м Прыбалтыйскім, з лютага 1945 — зноў на 1-м Прыбалтыйскім, з красавіка 1945 года — на Ленінградскім франтах. Паспяхова кіраваў працай штаба арміі ў Курскай бітве, у Белгарадска-Харкаўскай наступальнай аперацыі, у бітве за Днепр, у Беларускай і Прыбалтыйскай наступальных аперацыях, у блакадзе Курляндскай групоўкі нямецкіх войскаў.

З чэрвеня 1945 года — начальнік штаба 25-й арміі Прыморскай групы войскаў Далёкаўсходняга фронту. У складзе 1-га Далёкаўсходняга фронту армія паспяхова дзейнічала ў Харбіна-Гірынскай наступальнай аперацыі савецка-японскай вайны.

Пасля вайны

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля вайны да мая 1946 года — начальнік штаба 25-й арміі Прыморскай ваеннай акругі (армія дыслакавалася на тэрыторыі Паўночнай Карэі з штабам у Пхеньяне). У 1947 годзе скончыў Вышэйшыя акадэмічныя курсы пры Вышэйшай ваеннай акадэміі імя К. Я. Варашылава. Затым — начальнік штаба Прыкарпацкай ваеннай акругі (студзень 1947 — сакавік 1950), Прыморскай ваеннай акругі (красавік 1950 — май 1953), Забайкальскай ваеннай акругі (чэрвень 1953 — верасень 1954), Далёкаўсходняй ваеннай акругі (верасень 1954 — сакавік 1956). З сакавіка 1956 года — камандуючы войскамі Далёкаўсходняй ваеннай акругі. З ліпеня 1961 года — камандуючы войскамі Беларускай ваеннай акругі.

З ліпеня 1964 года — намеснік міністра абароны СССР па баявой падрыхтоўцы, з мая 1968 года — ваенны інспектар-саветнік Групы генеральных інспектараў Міністэрства абароны СССР.

Член КПСС з 1926 года. Кандыдат у члены ЦК КПСС (1961—1969). Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР 5—7-га скліканняў (1958—1969).

Памёр 26 красавіка 1969 года. Пахаваны ў Мінску на Усходніх могілках.

Водгукі сучаснікаў

[правіць | правіць зыходнік]

З успамінаў Героя Савецкага Саюза генерал-палкоўніка Чысцякова І. М., камандуючага 21-й, 6-й гвардзейскай і 25-й арміямі, з кастрычніка 1942 па верасень 1945 гадоў, дзе В. А. Пянькоўскі быў нязменным начальнікам штаба армій:

Маючы шырокую агульную і ваенную падрыхтоўку, В. А. Пянькоўскі валодаў да таго ж выдатнымі арганізатарскімі здольнасцямі. Фізічна вельмі дужы, нястомны, ён захапляў навакольных сваёй энергіяй. Быў Валянцін Антонавіч чалавекам вельмі чулым. Як у многіх, былі ў яго любімыя слоўцы. Калі звяртаўся да яго з непрыемным для сябе пытаннем усхваляваны чалавек, Пянькоўскі звычайна скажа яму бадзёра: «Уля-я-я! Ну, а цяпер давай разбяромся...»

Гэта яго «Уля-я-я!» дзейнічала на людзей неяк падбадзёрвальна, заспакаяльна.

У сталовую ён прыходзіў заўсёды з просьбай: «Бульбы, бульбы дайце хутчэй...»

Жыццё ў яго на вайне было, зразумела, напружаным да мяжы. І хоць вонкава ён быў заўсёды спакойны, нервы часам трохі здавалі, і ў вольную хвіліну ён прасіў мяне: «Давай, Іван Міхайлавіч, паскачам на конях». Гэта было для яго своеасаблівай разрадкай. Калі пасля падзення гітлераўскай Германіі мяне накіроўвалі на вайну з Японіяй, камандаваць 25-й арміяй, І. В. Сталін прапанаваў мне ўзяць з сабой тых генералаў і афіцэраў з 6-й гвардзейскай, каго палічу патрэбным. Зразумела, што першым быў В. А. Пянькоўскі ...

На рэдкасць хутка і выразна ўмеў В. А. Пянькоўскі арганізаваць працу ўсіх аддзелаў штаба нашай арміі для выканання той ці іншай задачы.

— Чистяков И. М. Служим Отчизне. — 2-е изд. — М.: Воениздат, 1985. — 288 с., 10 л. ил. — (Военные мемуары). Литературная запись Г. С. Комиссаровой. — Глава «На плацдарме у Клетской».

Сувязь з Алегам Пянькоўскім

[правіць | правіць зыходнік]

Устаноўлена, што палкоўнік Галоўнага разведвальнага ўпраўлення Алег Пянькоўскі, расстраляны па прысудзе Ваеннай калегіі Вярхоўнага суда СССР у 1963 годзе па абвінавачванні ў шпіянажы на карысць ЗША і Вялікабрытаніі, не быў унучаты пляменнік В. А. Пянькоўскага[4].

Старшыня КДБ у 1961—1967 гадах У. Я. Сямічастны ў сваіх успамінах[4] піша літаральна наступнае:

" Не пацвердзіліся і апавяданні Пянькоўскага пра тое, што брат яго дзеда, Валянцін Антонавіч Пянькоўскі, быў начальнікам штаба ваеннай акругі на Далёкім Усходзе, а потым у Беларусі. Такі чалавек сапраўды існаваў і названыя пасады займаў. У Вялікую Айчынную вайну ён змагаўся пад камандаваннем Радзівона Якаўлевіча Маліноўскага. Аднак той Пянькоўскі не меў з нашым "героем" нічога агульнага, акрамя прозвішча. Такая выдумка патрэбна была Алегу Пянькоўская для таго, каб узмацніць сваю значнасць у вачах заходніх партнёраў ... "

Узнагароды

[правіць | правіць зыходнік]

Воінскія званні

[правіць | правіць зыходнік]

Ганаровыя званні

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б в Пеньковский Валентин Антонович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  2. ↑ Костин Б. А. Маргелов. — М.: Молодая гвардия, 2005. — 320 с. — (Жизнь замечательных людей). — 5 000 экз. — ISBN 5-235-02846-5.
  3. ↑ Борис Долготович. На изломе судьбы//«Беларусская думка», 2013, № 7. — С.76—81.
  4. ↑ а б Семичастный, В.Е. Глава «Дело Пеньковского» // Беспокойное сердце. — М.: Вагриус, 2003. — С. 230.

Літаратура і крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Валянцін_Антонавіч_Пянькоўскі&oldid=4771714"