Adaptivni imunski sistem
Adaptivni imunski sistem ili specifična otpornost, je oblik imunosti organizma koji se stiče tokom života, a nastaje kao posljedica izlaganja organizma raznim stranim patogenim supstancama. Specifična otpornost štiti organizam od toksina i nepoželjnih enzima, a služi i za stimuliranje organizam na stvaranje antitijela.[1]
Zahvaljujući specifičnoj otpornosti, osoba postaje zaštićena od određenog agensa (koji je prethodno kod njega izazvao određenu bolest ili oštećenje), bez obzira na to koliko je puta u životu dalje bio u kontaktu sa istim uzročnikom (npr. virusi, bakterije, gljive). Na tome se i zasniva uspjeh vakcinacije, odnosno upotrebe nepatogenih oblika patogenih mikroba ili njihovih produkata za stimuliranje samozaštite protiv virulentnih sojeva.
Stečena imunost stvara imunsku memoriju nakon početnog odgovora na određeni patogen i dovodi do pojačanog odgovora na kasnije susrete s tim patogenom. Ovaj postupak stečenog imuniteta osnova je vakcinacija. Kao i urođeni sistem, stečeni sistem uključuje i komponente humoralne imunosti i komponente ćelijske imunosti.[2]
Vrhunac „adaptivnosti“ u 1960-ima odražava njegovo uvođenje u imunologiju; porast proizvodnje eksploziva tokom 1990-ih bio je u korelaciji s upotrebom izraza "urođena imunost"
U stečenoj imunosti receptori se "stiču" tokom životnog vijeka organizma (dok su kod urođene imunosti receptori specifični za patogene već kodirani u germ-linijama). Dobijeni odgovor naziva se "adaptivni", jer priprema imunski sistem tijela za buduće izazove (mada on zapravo može biti i maladaptivni kada rezultira kao autoimunost). U tehničkom smislu, i urođeni i stečeni imunološki sistem "su adaptivni" u fiziološkom i evolucijskom smislu dopuštajući organizmu da se prilagodi promjenjivim vanjskim okolnostima (i oba mogu biti neprilagođena ako su preaktivna, izazivaju patološku upalu ili autoimunost). Nadalje, receptori patogena urođenog i stečenog imunskog mehanizma su i specifični: specifičnosti urođene imunosti razvijaju se tokom evolucijskog vremena, kao odgovor na visoko očuvane molekulske osobenosti mikrobnog svijeta, dok specifičnosti stečene imunosti sazrijevaju u svakom organizmu. Iz tog razloga, općenito, umjesto termina "stečeni" preferira se "adaptivni" ili "specifični".[3][4][5]
Funkcije
[uredi | uredi izvor]Adaptivna imunost kod odraslih kičmenjaka aktivira se kad patogen prevlada urođeni imunski sistem i proizvede pražnu količinu antigena.[6]
Glavne funkcije adaptivnog imunskog sistema su:
- prepoznavanje specifičnih stranih antigena, tokom procesa prezentacije antigena;
- stvaranje odgovora koji je prilagođen da u maksimalnoj meri eliminira specifične patogene ili njime zaražene ćelije.
- razvoj imunske memorije, kojom je svaki patogen “zapamćen” antitelom. Ove memorijske ćelije se mogu brzo eliminirati patogen u slučajevima naknadnih infekcija.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walters P (2002). Molecular Biology of the Cell (4th izd.). New York and London: Garland Science. ISBN 0-8153-3218-1.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ "Microbiology and Immunology On-Line Textbook". University of South Carolina School of Medicine. Arhivirano s originala, 2008.
- ^ Janeway CA, Travers P, Walport M, Shlomchik MJ (2001). Immunobiology (5th izd.). New York and London: Garland Science. ISBN 0-8153-4101-6.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279396/#_i2255_theadaptiveimmunesys_
- ^ Janeway CA, Travers P, Walport M, Shlomchik MJ (2005). Immunobiology (6th izd.). Garland Science. ISBN 0-443-07310-4.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Janeway, C.A., Travers, P., Walport, M., and Shlomchik, M.J. (2001). Immunobiology (5th izd.). New York and London: Garland Science. ISBN 0-8153-4101-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link).
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
Adaptivni imunski sistem na Wikimedia Commonsu
