Пеон
Пеон — Антика тапхăрĕнчи квантитативлă сăвă тытăмĕн карт тĕсне пĕлтерекен сăвă терминĕ, вăл 5 морăран, виçĕ кĕске тата пĕр вăрăм сыпăкран тăнă. Вăрăм сыпăк ăçта танине кура I, II, III тата IV пеонсене шута илнĕ:
- I -UUU
- II U-UU
- III UU-U
- IV UUU-
Анчах та пусăма тĕпе хуракан сăвă тытăмĕсенче хăйне кура палăртавсем пур. Вăл палăртавсене Антика тапхăрĕнчисемпе аналогилесе майлаштарнă.
Геннадий Айхи çырнă "Тепĕр юрă" сăвă йĕркисене илсе пăхар-ха:[1]
Ачасем — ачасемпе. U U — U | U U —
Артистсем — артистсемпе. U U — U | U U —
Йĕкĕтсен хăйсен пур йышĕ, U U — U | U U — U
Ваттисем — ваттисемпе. U U — U | U U —
Ăнлантарни: "—" — вăйлă сыпăк (икт), "U" — вăйсăр сыпăк, "|" — картсен чикки. Калас пулать, малтанлăха пăхсан, хорей çемми пек те туйăнать. Анчах та йĕркесенчи 1-мĕш, 5-мĕш сыпăксем 3-мĕш, 7-мĕш сыпăксенчен чылай вăйсăртараххине пула пеон темелле. (Виççĕмĕш йĕркере икĕ тулли карт, 1-мĕш, 2-мĕш, 4-мĕш йĕркесенче иккĕмĕш карчĕ тулли мар). Пеонăн çакăн пек тĕсĕсем пур: пеон I (— U U U), пеон II (U — U U), пеон III (U U — U), пеон IV (U U U —). Эп.</reир илсе кăтартнă тĕслĕх — пеон III.[2] Михаил Сениэлĕн Геннадий Айхин асăннă хайлавĕнчен тухса тăракан ахрăм-сăвви пур. Ăна та çак пеон III сулăмĕпех ăсталанă.
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Тепĕр юрă . Геннадий Айхи сăвви.
- ^ Элли Илле. Чăваш пеонĕ (Сăвă теорийĕн ыйтăвĕсем). — Хыпар, 2000, кăрлач, 22
Литература
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Брюсов В. Я. Опыты по метрике и ритмике, по евфонии и созвучиям, по строфике и формам. — М.: Геликон, 1918. — 200 с.
- Пеон // Литературная энциклопедия терминов и понятий / Под ред. А. Н. Николюкина. — Институт научной информации по общественным наукам РАН: Интелвак, 2001. — Стб. 733—734 — 1596 с. — ISBN 5-93264-026-X.
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Даниил Андреев. Некоторые заметки по стиховедению
- Даниил Андреев Пэоны и гиперпэоны — в составе работы «Новые метро-строфы»
Метрикăлла (силлабо-тоникăлла) тата квантитативлă сăввăн ăнлавĕсем | |
---|---|
Амфибрахий • Анапест • Акаталектика • Анакруса • Анкепс • Арса • Биметр • Гиперкаталектика • Дактиль • Диподи • Икт • Карт • Каталектика |