Neidio i'r cynnwys

Opera Metropolitan

Oddi ar Wicipedia
Opera Metropolitan
Mathcwmni opera, sefydliad, cwmni cynhyrchu Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 1880 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
LleoliadLincoln Square Edit this on Wikidata
SirManhattan Edit this on Wikidata
GwladBaner UDA UDA
Cyfesurynnau40.7728°N 73.9842°W Edit this on Wikidata
Map

Mae'r Opera Metropolitan (a elwir yn gyffredin y Met [Nodyn 1] ) yn gwmni opera Americanaidd sydd wedi'i leoli yn Ninas Efrog Newydd, gyda'i chartref yn Nhŷ Opera'r Metropolitan yng Nghanolfan Lincoln ar gyfer y Celfyddydau Perfformio. Rheolir y cwmni gan Gymdeithas yr Opera Metropolitan cwmni di-elw, gyda Peter Gelb yn rheolwr cyffredinol. Ers 2018, cyfarwyddwr cerdd y cwmni yw Yannick Nézet-Séguin.

Cefndir

[golygu | golygu cod]

Sefydlwyd y Met ym 1883 fel dewis amgen i dŷ opera'r Academi Gerdd a sefydlwyd yn flaenorol. Roedd y tanysgrifwyr i nifer gyfyngedig o flychau preifat yr Academi yn cynrychioli'r stratwm uchaf o gymdeithas Efrog Newydd. Erbyn 1880, roedd y teuluoedd "hen arian" hyn yn anfodlon dderbyn diwydianwyr cyfoethog newydd Efrog Newydd i'w cylch cymdeithasol hir sefydlog. Yn rhwystredig o gael eu gwahardd, penderfynodd grŵp o danysgrifwyr i sefydlu’r Opera Metropolitan ac i adeiladu tŷ opera newydd a fyddai’n gwell na hen dŷ'r Academi ym mhob ffordd.[1][2] Ymgasglodd grŵp o 22 o ddynion ym mwyty Delmonico ar 28 Ebrill , 1880. Fe wnaethant ethol swyddogion a sefydlu tanysgrifiadau ar gyfer perchnogaeth yn y cwmni newydd.[3] Byddai'r theatr newydd, a adeiladwyd yn 39ain a Broadway, yn cynnwys tair haen o flychau preifat lle gallai pendefigion teuluoedd diwydiannol newydd pwerus Efrog Newydd arddangos eu cyfoeth a sefydlu eu hamlygrwydd cymdeithasol. Roedd tanysgrifwyr cyntaf y Met yn cynnwys aelodau o deuluoedd Morgan, Roosevelt, a Vanderbilt, pob un ohonynt wedi'u gwahardd o'r Academi. Agorodd y Tŷ Opera Metropolitan newydd ar 22 Hydref, 1883,[4] ac roedd yn llwyddiant ar unwaith, yn gymdeithasol ac yn artistig. Daeth tymor opera'r Academi Gerdd i ben dair blynedd ar ôl i'r Met agor.

Cafwyd perfformiad cyntaf y Met yr un flwyddyn ai sefydlu mewn adeilad newydd ar stryd 39 a Broadway (a elwir bellach yr "Hen Met").[5] Symudodd i leoliad newydd yng Nghanolfan Lincoln ym 1966.

Yr Opera Metropolitan yw'r sefydliad cerddoriaeth glasurol fwyaf yng Ngogledd America. Mae'n cyflwyno tua 27 o wahanol operâu bob blwyddyn o ddiwedd mis Medi i fis Mai. Cyflwynir yr operâu mewn amserlen repertoire cylchynol, gyda hyd at saith perfformiad o bedwar gwaith gwahanol yn cael eu llwyfannu bob wythnos. Rhoddir perfformiadau gyda'r nos o ddydd Llun i ddydd Sadwrn gyda matinée ddydd Sadwrn. Cyflwynir sawl opera mewn cynyrchiadau newydd bob tymor. Weithiau mae'r rhain yn cael eu benthyca gan neu eu rhannu gyda chwmnïau opera eraill. Rhoddir operâu gweddill y flwyddyn trwy adfywio cynyrchiadau o dymhorau blaenorol. Roedd tymor 2015-16 yn cynnwys 227 perfformiad o 25 opera.

Mae'r operâu yn repertoire y Met yn cynnwys ystod eang o weithiau, o Faróc y 18g, Bel canto y 19eg ganrif i leiafsymiaeth ddiwedd yr 20g a dechrau'r 21ain. Cyflwynir yr operâu hyn mewn cynyrchiadau llwyfan sy'n amrywio mewn steil o'r rhai ag addurniadau traddodiadol cywrain i eraill sy'n cynnwys dyluniadau cysyniadol modern.

Mae cwmni perfformio’r Met yn cynnwys cerddorfa fawr maint symffoni, corws, côr plant, a llawer o gantorion unigol cefnogol a blaenllaw. Mae'r cwmni hefyd yn cyflogi nifer o ddawnswyr, actorion, cerddorion a pherfformwyr eraill trwy gydol y tymor. Mae rhestr gantorion y Met yn cynnwys artistiaid rhyngwladol ac Americanaidd, y mae rhai o'u gyrfaoedd wedi'u datblygu trwy raglenni artistiaid ifanc y Met. Tra bod llawer o gantorion yn ymddangos o bryd i'w gilydd fel gwesteion gyda'r cwmni, mae eraill yn cynnal cysylltiad hir sefydlog â'r Met, gan ymddangos lawer gwaith bob tymor trwy gydol eu gyrfaoedd.

Darlledu

[golygu | golygu cod]

Y tu allan i Efrog Newydd mae'r Met wedi bod yn hysbys i gynulleidfaoedd i raddau helaeth trwy ei flynyddoedd lawer o ddarllediadau radio byw. Mae hanes darlledu'r Met yn mynd yn ôl i fis Ionawr 1910 pan ddarlledodd yr arloeswr radio Lee de Forest yn arbrofol, gyda signal anghyson, dau berfformiad byw o lwyfan y Met a glywyd mor bell i ffwrdd â Newark, New Jersey. Heddiw mae tymor darlledu blynyddol y Met fel arfer yn dechrau wythnos gyntaf mis Rhagfyr ac yn cynnig ugain o berfformiadau matinée dydd Sadwrn byw trwy fis Mai.

Clywyd y darllediad rhwydwaith cyntaf ar 25 Rhagfyr, 1931, perfformiad o Hänsel und Gretel gan Engelbert Humperdinck. Digwyddodd y gyfres wrth i’r Met, a oedd mewn perygl ariannol ym mlynyddoedd cynnar y Dirwasgiad Mawr, geisio ehangu ei gynulleidfa a’i gefnogaeth trwy amlygiad cenedlaethol ar radio rhwydwaith. I ddechrau, dim ond rhannau o operâu oedd yn cael eu darlledu. Dechreuodd darllediadau rheolaidd o operâu cyflawn ar Fawrth 11, 1933, gyda perfformiad o Tristan und Isolde gyda Frida Leider a Lauritz Melchior .

Teledu

[golygu | golygu cod]

Mae arbrofion y Met gyda theledu yn mynd yn ôl i 1948 pan ddarlledwyd perfformiad cyflawn o Otello gan Verdi yn fyw ar ABC -TV gyda Ramón Vinay, Licia Albanese, a Leonard Warren. Cafodd noson agoriadol tymor 1949, Der Rosenkavalier, ei ddarlledu hefyd. Yn gynnar yn y 1950au rhoddodd y Met gynnig ar arbrawf byrhoedlog gyda darllediadau teledu cylched caeedig byw i theatrau ffilm. Y cyntaf o'r rhain oedd perfformiad o Carmen gyda Risë Stevens a anfonwyd i 31 o theatrau mewn 27 o ddinasoedd yr UD ar 11 Ragfyr, 1952. Y tu hwnt i'r arbrofion hyn, fodd bynnag, ac ambell gala neu sioe arbennig, ni ddaeth y Met yn bresenoldeb rheolaidd ar y teledu hyd 1977.

Ym 1977 cychwynnodd y cwmni gyfres o ddarllediadau teledu byw ar deledu cyhoeddus gyda darllediad byw hynod lwyddiannus o La bohème gyda Renata Scotto a Luciano Pavarotti. Enw'r gyfres newydd o opera ar PBS oedd Live from the Metropolitan Opera . Arhosodd y gyfres hon ar yr awyr tan ddechrau'r 2000au, er i'r darllediadau byw ildio i berfformiadau wedi'u tapio ac ym 1988 newidiwyd y teitl i The Metropolitan Opera Presents. Darlledwyd dwsinau o berfformiadau ar y teledu yn ystod oes y gyfres gan gynnwys darllediad cyflawn hanesyddol o Der Ring des Nibelungen gan Wagner ym 1989. Yn 2007 bu cyfres deledu Met arall yn cael ei dangos ar PBS, Great Performance at the Met.

Tai Opera

[golygu | golygu cod]
Tŷ Opera Metropolitan ym 1905
Y Tŷ Opera Met newydd

Tŷ Opera Metropolitan, Broadway

[golygu | golygu cod]

Agorodd y Tŷ Opera Metropolitan cyntaf ar Hydref 22, 1883, gyda pherfformiad o Faust .[4] Fe'i lleolwyd yn 1411 Broadway rhwng 39ain a 40fed Stryd ac fe'i dyluniwyd gan J. Cleaveland Cady . Wedi'i daro gan dân ar 27 Awst, 1892, ailadeiladwyd y theatr ar unwaith, gan ailagor yn nhymor yr hydref 1893. Cwblhawyd adnewyddiad mawr arall ym 1903. Ailgynlluniwyd tu mewn y theatr yn helaeth gan y penseiri Carrère a Hastings . Mae'r tu mewn coch ac aur cyfarwydd sy'n gysylltiedig â'r tŷ yn dyddio o'r amser hwn. Roedd gan yr hen Met le i eistedd 3,625 gyda 224 o leoedd sefyll ychwanegol.

Roedd y theatr yn enwog am ei cheinder a'i acwsteg ragorol ac roedd yn gartref cyfareddol i'r cwmni. Fodd bynnag, canfuwyd bod ei gyfleusterau llwyfan yn annigonol iawn o'i ddyddiau cynharaf. Dros y blynyddoedd archwiliwyd a rhoddwyd y gorau i lawer o gynlluniau ar gyfer tŷ opera newydd, gan gynnwys cynnig i wneud Tŷ Opera Metropolitan newydd yn ganolbwynt i Ganolfan Rockefeller . Dim ond gyda datblygiad Canolfan Lincoln y llwyddodd y Met i adeiladu cartref newydd iddo'i hun. Ffarweliodd y Met â'r hen dŷ ar Ebrill 16, 1966, gyda pherfformiad gala ffarwel moethus. Caeodd y theatr ar ôl tymor byr o fale yn ddiweddarach yng ngwanwyn 1966 a chafodd ei dymchwel ym 1967.

Tŷ Opera Metropolitan, Canolfan Lincoln

[golygu | golygu cod]

Mae'r Tŷ Opera Metropolitan presennol wedi'i leoli yng Nghanolfan Lincoln yn Sgwâr Lincoln yn yr Ochr Orllewinol Uchaf ac fe'i dyluniwyd gan y pensaer Wallace K. Harrison. Mae ganddo le i eistedd oddeutu 3,732 gyda 245 o leoedd sefyll ychwanegol yng nghefn y prif lawr a'r balconi uchaf.[6] Yn ôl yr angen, gellir lleihau maint pwll y gerddorfa ac ychwanegu rhes arall o 35 sedd ym mhen blaen yr awditoriwm. Mae'r lobi wedi'i haddurno â dau furlun enwog gan Marc Chagall, The Triumph of Music a The Sources of Music . Mae pob un o'r paentiadau enfawr hyn yn mesur 30 wrth 36 troedfedd.

Ar ôl nifer o ddiwygiadau i'w ddyluniad, agorodd yr adeilad newydd 16 Medi, 1966, gyda première byd o Antony a Cleopatra gan Samuel Barber .

Mae'r theatr, er ei bod yn fawr, yn enwog am ei acwsteg ragorol. Mae'r cyfleusterau llwyfan, o'r radd flaenaf pan adeiladwyd y theatr, yn parhau i gael eu diweddaru'n dechnegol ac yn gallu trin nifer o gynyrchiadau opera cymhleth mawr ar yr un pryd. Pan fydd y cwmni opera ar doriad, mae'r Tŷ Opera yn gartref bob blwyddyn i dymor gwanwyn Theatr Ballet America . Mae hefyd wedi cynnal ymweliadau gan gwmnïau opera a bale nodedig eraill.

Tŷ Opera Metropolitan, Philadelphia

[golygu | golygu cod]

Er mwyn darparu cartref ar gyfer ei berfformiadau rheolaidd nos Fawrth yn Philadelphia, prynodd y Met dŷ opera a adeiladwyd yn wreiddiol ym 1908 gan Oscar Hammerstein I, Tŷ Opera Philadelphia ar strydoedd North Broad a Poplar [7] Gweithredwyd y theatr gan y Met o 1910 nes iddi werthu'r tŷ ym mis Ebrill 1920.[8] Cafodd y Met debut yn ei gartref newydd yn Philadelphia ar Ragfyr 13, 1910, gyda pherfformiad o Tannhäuser gan Richard Wagner yn serennu Leo Slezak ac Olive Fremstad .[9]

Dyluniwyd y Philadelphia Met gan y pensaer theatr nodedig William H. McElfatrick ac roedd ganddo le i eistedd oddeutu 4,000. Mae'r theatr yn dal i sefyll ac ar hyn o bryd mae'n gweithredu fel eglwys a chanolfan celfyddydau cymunedol.

Prif Arweinyddion

[golygu | golygu cod]

Yn nhymor agoriadol y Met, 1883 – 1884, Auguste Vianesi, a arweiniodd y rhan fwyaf o'r perfformiadau'r tymor gan gynnwys y noson agoriadol, roedd yn cael ei nodi yn y rhagleni fel "Cyfarwyddwr Cerdd ac Arweinydd". Wedi hynny, ni fu gan y Met "gyfarwyddwr cerdd" arall a ddynodwyd yn swyddogol hyd i Rafael Kubelík cael ei benodi ym 1973. Fodd bynnag, mae nifer o arweinwyr y Met wedi cymryd rôl arwain gref ar wahanol adegau yn hanes y cwmni. Fe wnaethant osod safonau artistig a dylanwadu ar ansawdd ac arddull perfformiad y gerddorfa, ond heb unrhyw deitl swyddogol. Mae'r Met hefyd wedi cael llawer o arweinwyr gwestai enwog nad ydynt wedi'u rhestru yma.

Nodiadau

[golygu | golygu cod]
  1. Mae'r Amgueddfa Fetropolitan yn Efrog Newydd hefyd yn cael ei henwi'n "The Met"

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Gray, Christopher (April 23, 1995). "Streetscapes/The old Metropolitan Opera House; Why Mimi No Longer Dies at Broadway and 39th". The New York Times. ISSN 0362-4331.
  2. "What's New York The Capital Of Now?". The New York Times. November 20, 1994. ISSN 0362-4331.
  3. The New Opera-House; Formal Organization of the Company – The Officers Elected, The New York Times, 29 Ebrill, 1880, Angen tanysgrifiad.
  4. 4.0 4.1 "Opening Night: Faust, October 22, 1883". Met Opera Family. Metropolitan Opera Archives. Cyrchwyd March 20, 2017.
  5. "Our Story". www.metopera.org. Cyrchwyd 2020-10-06.
  6. "Archived copy". Archifwyd o'r gwreiddiol ar May 14, 2018. Cyrchwyd December 8, 2018.CS1 maint: archived copy as title (link)
  7. "Hammerstein Offer to Metropolitan; Says He's Willing to Sell His Philadelphia Opera House, Giving Rivals Control". The New York Times. February 10, 1910.
  8. "Will Sell Opera House.; Philadelphia Metropolitan Building to be Auctioned April 28". The New York Times. April 3, 1920.
  9. "Philadelphia Opera Opens.; Metropolitan Company Gives "Tannhaeuser" Before Big Audience". The New York Times. December 14, 1910.
  10. "Met Orchestra roster". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-10-08. Cyrchwyd 2020-10-06.

Llyfryddiaeth

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]