Pódzajtšnoserbske dialekty

Pódzajtšnoserbske dialekty su wumrěte transitiwne pólsko-dolnoserbske dialekty pódwjacornosłowjańskich rěcy. Su pśi wšom znate z Nowego testamenta Mikolaja Jakubicy z 1548 lěta a słownika Hieronima Megisera z lěta 1603, a wót togo su cesto pomjenjowane dialekty Jakubicy a Megisera.

Tu rěc su gronili awtochtony mjazy rěkami Nysu a Bobrom. Originelna granica mjazy pólskimi dialektami a serbskimi dialektami jo snaź šła spóromje Bobra a Odry, pak slědy nazalnego wugrona su tež w toponomastiskem materialu na pódwjacor wót Bobra. W XVI-XVII stolěśu jo ta granica se mógła pógnuś. Serbski stawiznaŕ Frido Metsk jo gódał, až ta granica była spóromje Bobra, pón pśez městna Wysoka, Lipno, Trzebule, Ciemnice, Radnice, Budachów a Gola. Pón by granica šła spóromje Pliški samo pó Urad. To jo hypotetiska granica, kenž wuchada ně wót toponomastiskego materiala, ale wót informacijow wó wendiskej populaciji. Trjeba pak markowaś, až ako Wendy byli su ranjej pomjenjowani teke luźe, kenž gronili połobske abo samo pólske dialekty, toś tu hypotezu trjeba braś wobglědniwje.

Dokulaž su pódzajšnoserbske dialekty transitiwne, toponomastiske informacije snadne, a dialekt Jakubicy a Megisera njemóžny k lokalizěrowanju, njemóžno akuratnje pśeslěźiś pólsko-serbsku granicu. Pódzajtšnoserbske dialekty su pó źělach wuźaržali do XX stolěśa wokoło Mužakowa. How pó młogich pśipadaju teke mužakowske a slěpjańske narěcy, rownož su wóne lokalizěrowane nejdalej na pódwjacor a nejbliše serbskim rěcam. Na pódzajtšu wót togo ruma su byli pśetrjebowane dolnošlazyńske narěcy.

Te narěcy su byli wjelgin młogorake. Njejo było homogenego interdialekta abo kodificěraneje formy. Měli su pólski pśizuk na pśedposlědnej złožce, pólske wuwiśe złožkotworiśelskich sonantow, a - mjenjej abo wěcej - lechiski pśezuk (konsekwentnjej pśewjeźeny w dialekśe Megisera). Te dialekty, ako teke serbske dialekty, su zgubili nazalne wokale, a ako pólske dialekty su wobchowali kupku str. Pśeměšanje zazukowego o a wo jo zwězowało pódzajtšnoserbske dialekty z dolnoserbskimi a pomorjanskimi. Praserbske č jo se zwězało z c (np. vecořa) ako w dolnoserbskej rěcy. Palatalizěrowane ś, ź su se depalatalizěrowali, a na drugem boce ć, dź pśejšli w ť, ď, połpalatalězerane č, dž abo c, dz (np. cichy). W morfologiji jo se kněžył typ našo polo. Po źěłach jo se zachowali kłonite wokale (np. dobro). Wokali e, o pśed nazalami su wordoli zwuscone, pódobnje górnoserbskim dialektam (np. sym). Zachadny cas jo był tworjony z pomocnym werbom tež w 3. wósobje, np. ja sym ňo viděł. Staroserbske `a jo pśejšło pśez ä w `e, np. smieć (smjaś (se)). Felujo dolnoserbska změna ć > ś a dź > ź.

Žrědła

Słowjańske rěcy

pódzajtšnosłowjańske rěcy:	Běłorušćina - Rusojšćina - Rusińšćina - Rutenšćina† - Stara pódzajtšnosłowjańšćina† - Stary Nowgorodski dialekt† - Ukrainšćina - Pódwjacornopolešćina
pódwjacornosłowjańske rěcy:	Češćina - Knaanšćina† - Pólšćina - Połobšćina† - Pomoranšćina (Kašubšćina, Słowińšćina†) - Serbšćina (Dolnoserbšćina - Górnoserbšćina - Pódzajtšnoserbske dialekty) - Słowakšćina
pódpołdnjowosłowjańske rěcy:	Bulgaršćina (Banatska Bulgaŕska rěc) - Bosnišćina - Chorwatšćina (Hradska rěc, Molizanska rěc) - Carnogóršćina - Serbišćina - Serbisko-chorwatska rěc - Makedońšćina - Słowjeńšćina (Prekmurska rěc, Rezijanska rěc) - Stara Cerkwinosłowjańšćina† - Cerkwinosłowjańšćina†
skonstruěrowane słowjańske rěcy:	Mjazysłowjańšćina - Slovio - Glagolica
fiktiwne słowjańske rěcy:	Lydnevi - Mrezisk - Seversk - Sevorian - Skuodian - Slavisk - Slaveni - Vozgian - Wenedyk
drugi:	Prasłowjańšćina†
	† wumarłe