Βικιπαίδεια

Πόσιμο νερό

Νερό κατάλληλο για κατανάλωση

Πόσιμο νερό (Drinking water ή potable water) είναι το νερό που είναι ασφαλές για κατάποση, είτε όταν πίνεται απευθείας σε υγρή μορφή, είτε καταναλώνεται έμμεσα μέσω παρασκευής φαγητού. Συχνά (αλλά όχι πάντα) παρέχεται από βρύσες, στην περίπτωση αυτή ονομάζεται επίσης νερό βρύσης. Συνήθως στις ανεπτυγμένες χώρες, το νερό της βρύσης πληροί τα πρότυπα ποιότητας πόσιμου νερού, παρόλο που μόνο ένα μικρό ποσοστό καταναλώνεται ή χρησιμοποιείται στην παρασκευή τροφίμων. Άλλες τυπικές χρήσεις για το νερό της βρύσης περιλαμβάνουν το πλύσιμο, τις τουαλέτες και την άρδευση. Το γκρίζο νερό (Greywater) μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τουαλέτες ή άρδευση. Ωστόσο, η χρήση του για άρδευση μπορεί να σχετίζεται με κινδύνους.[1] Η ποσότητα του πόσιμου νερού που απαιτείται για τη διατήρηση της καλής υγείας ποικίλλει και εξαρτάται από το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, την ηλικία, τα θέματα που σχετίζονται με την υγεία και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.[2][3] Για όσους εργάζονται σε ζεστό κλίμα, ενδέχεται να απαιτούνται έως 16L νερού την ημέρα.[2] Σε παγκόσμιο επίπεδο, έως το 2015, το 89% των ανθρώπων είχαν πρόσβαση σε νερό από μια πηγή που είναι κατάλληλη για πόση – που ονομάζεται βελτιωμένες πηγές νερού.[1] Στην υποσαχάρια Αφρική, η πρόσβαση σε πόσιμο νερό κυμαινόταν από 40% έως 80% του πληθυσμού. Σχεδόν 4,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είχαν πρόσβαση στο νερό της βρύσης, ενώ άλλα 2,4 δισεκατομμύρια είχαν πρόσβαση σε πηγάδια ή δημόσιες βρύσες.[1] Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί την πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Περίπου 1 έως 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι στερούνται ασφαλούς πόσιμου νερού.[4] Το νερό μπορεί να μεταφέρει φορείς ασθενειών. Περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από επισφαλές νερό παρά από πόλεμο είπε το 2010, ο τότε-Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Κι-μουν.[5] Οι αναπτυσσόμενες χώρες πλήττονται περισσότερο από το επισφαλές πόσιμο νερό.

Πόσιμο νερό που παρέχεται μέσω βρύσης.

Πηγές

Επεξεργασία
 
Πόσιμο νερό από μηχανήματα αυτόματης πώλησης στην Ταϊλάνδη. Ένα λίτρο πόσιμου νερού πωλείται (στο μπουκάλι του πελάτη) για 1 μπατ.
 
Διάγραμμα τύπων φρεατίων νερού
 
Απλοποιημένο διάγραμμα δικτύου ύδρευσης

Το πόσιμο νερό είναι διαθέσιμο σε όλες σχεδόν τις κατοικημένες περιοχές της Γης, αν και μπορεί να είναι ακριβό και η παροχή μπορεί να μην είναι πάντα βιώσιμη. Πηγές όπου λαμβάνεται συνήθως πόσιμο νερό περιλαμβάνουν πηγές, υπορεϊκές ζώνες (hyporheic zones) και υδροφόροι ορίζοντες (aquifers) (εδαφικά ύδατα), από συλλογή όμβριων υδάτων (rainwater harvesting), επιφανειακό νερό (surface water) (από ποτάμια, ρυάκια, παγετώνες), ή αφαλατωμένο θαλασσινό νερό. Για να καταναλώνονται με ασφάλεια αυτές οι πηγές νερού, πρέπει να λαμβάνουν επαρκή επεξεργασία νερού (water treatment) και να πληρούν τα πρότυπα ποιότητας πόσιμου νερού.[6] Μια πειραματική πηγή είναι οι γεννήτριες ατμοσφαιρικού νερού (atmospheric water generators).[7] Οι πηγές χρησιμοποιούνται συχνά ως πηγές για εμφιαλωμένο νερό.[8]

Προμήθεια

Επεξεργασία

Ο πιο αποτελεσματικός και βολικός τρόπος μεταφοράς και παράδοσης πόσιμου νερού είναι μέσω σωλήνων. Τα υδραυλικά μπορεί να απαιτούν σημαντικές επενδύσεις κεφαλαίου. Ορισμένα συστήματα έχουν υψηλό λειτουργικό κόστος. Το κόστος για την αντικατάσταση της υποβαθμισμένης υποδομής ύδρευσης και αποχέτευσης των βιομηχανικών χωρών μπορεί να φτάσει τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Η διαρροή μη επεξεργασμένου και επεξεργασμένου νερού από σωλήνες μειώνει την πρόσβαση στο νερό. Τα ποσοστά διαρροής 50% δεν είναι ασυνήθιστα στα αστικά συστήματα.[9] Το νερό της βρύσης, που παρέχεται από οικιακά συστήματα νερού αναφέρεται σε νερό που διοχετεύεται σε σπίτια και παραδίδεται σε βρύση ή στόμιο.

Ποσότητα

Επεξεργασία

Γενική οικιακή χρήση

Επεξεργασία

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η τυπική κατανάλωση νερού κατά κεφαλήν, στο σπίτι, είναι 693 US gallons (2,620 l; 577 imp gal) νερού ανά ημέρα.[10][11] Από αυτό, μόνο το 1% του νερού που παρέχεται από δημόσιους προμηθευτές νερού προορίζεται για πόσιμο και μαγείρεμα.[12] Οι χρήσεις περιλαμβάνουν (με φθίνουσα σειρά) τουαλέτες, πλυντήρια ρούχων, ντους, μπανιέρες, βρύσες και διαρροές.

 
Συνολικοί κατά κεφαλήν ανανεώσιμοι υδατικοί πόροι το 2020

Το 2015, τα αμερικανικά νοικοκυριά χρησιμοποιούσαν κατά μέσο όρο 300 γαλόνια νερού την ημέρα.[13]

Χρήση για πόση

Επεξεργασία

Ποιότητα

Επεξεργασία
 
Χώρες όπου το νερό της βρύσης είναι ασφαλές για κατανάλωση (γαλάζιο)

Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το 2017, το ασφαλές πόσιμο νερό είναι το νερό που δεν αντιπροσωπεύει κανέναν σημαντικό κίνδυνο για την υγεία κατά τη διάρκεια της ζωής της κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένων των διαφορετικών ευαισθησιών που μπορεί να εμφανιστούν μεταξύ των σταδίων της ζωής.[14]:2 Σύμφωνα με έκθεση της UNICEF και της UNESCO, η Φινλανδία έχει την καλύτερη ποιότητα πόσιμου νερού στον κόσμο.[15][16]

Παράμετροι για την παρακολούθηση της ποιότητας

Επεξεργασία

Οι παράμετροι για την ποιότητα του πόσιμου νερού εμπίπτουν συνήθως σε τρεις κατηγορίες: μικροβιολογικές, χημικές, φυσικές. Οι μικροβιολογικές παράμετροι περιλαμβάνουν κολοβακτηρίδια, Εσερίχια κόλι, και συγκεκριμένα παθογόνα είδη βακτηρίων (όπως δονάκιο της χολέρας που προκαλεί τη χολέρα), ιούς και παράσιτα πρωτοζώων. Αρχικά, η μόλυνση των κοπράνων προσδιορίστηκε με την παρουσία κολοβακτηριδίων, ενός βολικού δείκτη για μια κατηγορία επιβλαβών παθογόνων κοπράνων. Η παρουσία κολοβακτηριδίων κοπράνων (όπως Εσερίχια κόλι) χρησιμεύει ως ένδειξη μόλυνσης από λύματα. Πρόσθετοι μολυντές περιλαμβάνουν ωοκύστες πρωτοζώων όπως Cryptosporidium sp., Giardia lamblia, Legionella και εντερικούςιούς.[17] Οι μικροβιακές παθογόνες παράμετροι αποτελούν συνήθως τη μεγαλύτερη ανησυχία λόγω του άμεσου κινδύνου για την υγεία.

 
Παράδειγμα για φυσικές και χημικές παραμέτρους που μετρήθηκαν σε δείγματα πόσιμου νερού στην Κένυα και την Αιθιοπία ως μέρος μιας συστηματικής ανασκόπησης δημοσιευμένης βιβλιογραφίας.[18]

Οι φυσικές και χημικές παράμετροι περιλαμβάνουν βαρέα μέταλλα, ίχνη οργανικών ενώσεων, ολικά αιωρούμενα στερεά και θολότητα. Οι χημικές παράμετροι τείνουν να ενέχουν περισσότερο χρόνιο κίνδυνο για την υγεία μέσω της συσσώρευσης βαρέων μετάλλων, αν και ορισμένα συστατικά όπως τα νιτρικά/νιτρώδη και το αρσενικό μπορεί να έχουν πιο άμεσο αντίκτυπο. Οι φυσικές παράμετροι επηρεάζουν την αισθητική και τη γεύση του πόσιμου νερού και μπορεί να περιπλέξουν την απομάκρυνση των μικροβιακών παθογόνων. Τα φυτοφάρμακα είναι επίσης πιθανοί ρυπαντές του πόσιμου νερού της κατηγορίας χημικοί ρυπαντές. Τα φυτοφάρμακα μπορεί να υπάρχουν στο πόσιμο νερό σε χαμηλές συγκεντρώσεις, αλλά η τοξικότητα της χημικής ουσίας και η έκταση της ανθρώπινης έκθεσης είναι παράγοντες που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του συγκεκριμένου κινδύνου για την υγεία.[19] Υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (Perfluorinated alkylated substances, PFAS) είναι μια ομάδα συνθετικών ενώσεων που χρησιμοποιούνται σε μια μεγάλη ποικιλία καταναλωτικών προϊόντων, όπως συσκευασίες τροφίμων, αδιάβροχα υφάσματα, μοκέτες και μαγειρικά σκεύη. Τα PFAS είναι γνωστό ότι παραμένουν στο περιβάλλον και συνήθως περιγράφονται ως έμμονοι οργανικοί ρυπαντές (persistent organic pollutants). Οι χημικές ουσίες PFAS έχουν ανιχνευθεί στο αίμα, τόσο σε ανθρώπους όσο και σε ζώα, παγκοσμίως, καθώς και σε προϊόντα διατροφής, νερό, αέρα και έδαφος.[20] Μελέτες δοκιμών σε ζώα με PFAS έχουν δείξει επιδράσεις στην ανάπτυξη και την εξέλιξη και πιθανώς επιδράσεις στην αναπαραγωγή, τον θυρεοειδή, το ανοσοποιητικό σύστημα και το ήπαρ.[21] Μέχρι το 2022, οι επιπτώσεις στην υγεία πολλών ενώσεων PFAS δεν είναι κατανοητές. Οι επιστήμονες διεξάγουν έρευνα για να προσδιορίσουν την έκταση και τη σοβαρότητα των επιπτώσεων από το PFAS στην ανθρώπινη υγεία.[22] Τα PFAS έχουν εντοπιστεί ευρέως στο πόσιμο νερό παγκοσμίως και έχουν αναπτυχθεί ή βρίσκονται υπό ανάπτυξη κανονισμοί σε πολλές χώρες.[23]

Πρότυπα ποιότητας πόσιμου νερού

Επεξεργασία

Προβλήματα υγείας λόγω χαμηλής ποιότητας

Επεξεργασία
 
Ποσοστό θνησιμότητας που αποδίδεται σε επισφαλές νερό, αποχέτευση και υγιεινή (WASH).[24]
 
Το "διάγραμμα F" (περιττώματα], δάχτυλα, μύγες, χωράφια, υγρά, τροφή), που δείχνει μονοπάτια της μετάδοσης ασθενειών κοπράνων-στόματος. Οι κατακόρυφες γαλάζιες γραμμές δείχνουν εμπόδια: τουαλέτες, ασφαλές νερό, υγιεινή και πλύσιμο χεριών.

Το μολυσμένο νερό εκτιμάται ότι οδηγεί σε περισσότερους από μισό εκατομμύριο θανάτους ετησίως.[1] Το μολυσμένο νερό μαζί με την έλλειψη συστημάτων υγιεινής εκτιμήθηκε ότι προκαλούν περίπου το ένα τοις εκατό των ετών ζωής με συνεκτίμηση της ανικανότητας (disability adjusted life years) παγκοσμίως το 2010.[25] Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι πιο συχνές υδατογενείς ασθένειες είναι η χολέρα, η διάρροια, η δυσεντερία, η ηπατίτιδα A, ο τύφος, και η πολιομυελίτιδα.[26] Μία από τις κύριες αιτίες για το μολυσμένο πόσιμο νερό στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι η έλλειψη υγιεινής και η κακή υγιεινή. Για το λόγο αυτό, ο ποσοτικός προσδιορισμός του φορτίου νοσηρότητας από την κατανάλωση μολυσμένου πόσιμου νερού εξετάζει συνήθως τις πτυχές του νερού, των εγκαταστάσεων υγιεινής και της υγιεινής μαζί. Το αρκτικόλεξο για αυτό είναι WASH (water, sanitation and hygiene) - σημαίνει νερό, εγκαταστάσεις υγιεινής και υγιεινή .

Διάρροια, υποσιτισμός και στασιμότητα ανάπτυξης

Επεξεργασία
 
Η φτώχεια οδηγεί συχνά σε ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης, όπως σε αυτήν την κοινότητα στα Ινδικά Ιμαλάια. Τέτοιες συνθήκες προάγουν τη συστολή των διαρροϊκών ασθενειών, ως αποτέλεσμα του μολυσμένου πόσιμου νερού, των κακών εγκαταστάσεων υγιεινής και της υγιεινής.

Κατανάλωση μολυσμένων υπόγειων υδάτων

Επεξεργασία

Εξήντα εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται ότι έχουν δηλητηριαστεί από νερό πηγαδιών μολυσμένο από υπερβολικό φθόριο, το οποίο διαλύθηκε από πετρώματα γρανίτη. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα εμφανή στις οστικές παραμορφώσεις των παιδιών. Παρόμοια ή μεγαλύτερα προβλήματα αναμένονται και σε άλλες χώρες, όπως η Κίνα, το Ουζμπεκιστάν και η Αιθιοπία. Αν και είναι χρήσιμο για την υγεία των δοντιών σε χαμηλή δόση, το φθόριο σε μεγάλες ποσότητες παρεμβαίνει στον σχηματισμό των οστών.[27] Η μακροχρόνια κατανάλωση νερού με υψηλή συγκέντρωση φθορίου (> 1,5 ppm F) μπορεί να έχει σοβαρές ανεπιθύμητες συνέπειες όπως οδοντική φθορίωση (dental fluorosis), κηλίδες σμάλτου και σκελετική φθoρίωση, παραμορφώσεις των οστών στα παιδιά. Η σοβαρότητα της φθορίωσης εξαρτάται από το πόσο φθόριο υπάρχει στο νερό, καθώς και από τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα των ανθρώπων. Οι μέθοδοι αποφθορίωσης περιλαμβάνουν μεθόδους με βάση τη μεμβράνη, καθίζηση, απορρόφηση και ηλεκτροπηξία.[28] Η φυσική μόλυνση των υπόγειων υδάτων από αρσενικό είναι μια παγκόσμια απειλή με 140 εκατομμύρια ανθρώπους να επηρεάζονται σε 70 χώρες παγκοσμίως.[29]

Παραδείγματα περιστατικών κακής ποιότητας πόσιμου νερού

Επεξεργασία

Μερικά γνωστά παραδείγματα προβλημάτων ποιότητας νερού με την παροχή πόσιμου νερού περιλαμβάνουν:[30]

  • Το 1854, μία εστία χολέρας στην περιοχή Σόχο του Λονδίνου αναγνωρίστηκε από τον Τζον Σνόου ως προερχόμενο από μολυσμένο νερό από την αντλία Broad Street. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως ένα ιδρυτικό γεγονός της επιστήμης της επιδημιολογίας.
  • Μόλυνση των υπόγειων υδάτων με αρσενικό στο Μπαγκλαντές. Θεωρείται η μεγαλύτερης κλίμακας μαζική δηλητηρίαση πληθυσμού (ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970-1980, αναγνωρίστηκε επίσημα το 1993)
  • Το 2000, ένα ξέσπασμα Εσερίχια κόλιεμφανίστηκε στο Walkerton του Καναδά. Επτά άνθρωποι πέθαναν από κατανάλωση μολυσμένου νερού. Εκατοντάδες υπέφεραν από τα συμπτώματα της ασθένειας, χωρίς να ξέρουν αν θα πέθαιναν κι αυτοί.[31]

Η παροχή νερού μπορεί να μολυνθεί από παθογόνα που μπορεί να προέρχονται από ανθρώπινα εκκρίματα, για παράδειγμα λόγω βλάβης ή εσφαλμένου σχεδιασμού στο σύστημα εγκαταστάσεων υγιεινής ή από χημικούς ρύπους.

Επεξεργασία

Επεξεργασία
 
Εγκατάσταση επεξεργασίας νερού

Το μεγαλύτερο μέρος του νερού απαιτεί κάποια επεξεργασία πριν από τη χρήση. Ακόμη και το νερό από βαθιά πηγάδια ή πηγές. Η έκταση της επεξεργασίας εξαρτάται από την πηγή του νερού. Οι κατάλληλες τεχνολογικές επιλογές για την επεξεργασία του νερού περιλαμβάνουν σχέδια τόσο σε κοινοτική όσο και σε οικιακή κλίμακα σημείου χρήσης (point-of-use, POU).[32] Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όταν τα συμβατικά συστήματα επεξεργασίας έχουν τεθεί σε κίνδυνο, τα υδατογενή παθογόνα μπορεί να σκοτωθούν ή να απενεργοποιηθούν με βρασμό,[33] αλλά αυτό απαιτεί άφθονες πηγές καυσίμου και μπορεί να είναι πολύ επαχθές για τους καταναλωτές, ειδικά όπου είναι δύσκολο να αποθηκευτεί βρασμένο νερό σε αποστειρωμένες συνθήκες. Άλλες τεχνικές, όπως το φιλτράρισμα, η χημική απολύμανση και η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (συμπεριλαμβανομένης της ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας) έχουν αποδειχθεί σε μια σειρά τυχαιοποιημένων δοκιμών ελέγχου ότι μειώνουν σημαντικά τα επίπεδα των ασθενειών που μεταδίδονται από το νερό σε χρήστες σε χώρες χαμηλού εισοδήματος,[34] αλλά αυτοί υποφέρουν από τα ίδια προβλήματα με τις μεθόδους βρασμού. Ένας άλλος τύπος επεξεργασίας νερού ονομάζεται αφαλάτωση και χρησιμοποιείται κυρίως σε ξηρές περιοχές με πρόσβαση σε μεγάλα σώματα αλμυρού νερού. Το διαθέσιμο στο κοινό επεξεργασμένο νερό έχει ιστορικά συσχετιστεί με σημαντικές αυξήσεις στο προσδόκιμο ζωής και βελτιωμένη Δημόσια Υγεία. Η απολύμανση του νερού (Water disinfection) μπορεί να μειώσει σημαντικά τους κινδύνους υδατογενών νοσημάτων όπως τύφος και χολέρα. Η χλωρίωση (chlorination) του νερού είναι αυτή τη στιγμή η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος απολύμανσης του νερού, αν και οι ενώσεις χλωρίου μπορούν να αντιδράσουν με ουσίες στο νερό και να παράξουν απολυμαντικά υποπροϊόντα (disinfection by-products, DBP) που δημιουργούν προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία.[35] Οι τοπικές γεωλογικές συνθήκες που επηρεάζουν τα εδαφικά ύδατα είναι καθοριστικοί παράγοντες για την παρουσία διαφόρων ιόντων μετάλλου, που συχνά καθιστούν το νερό μαλακό, ή σκληρό. Σε περίπτωση μόλυνσης του πόσιμου νερού, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι συνήθως εκδίδουν συμβουλές σχετικά με την κατανάλωση νερού. Σε περίπτωση βιολογικής μόλυνσης, συνιστάται συνήθως στους κατοίκους να βράζουν το νερό τους πριν από την κατανάλωση ή να χρησιμοποιούν εμφιαλωμένο νερό ως εναλλακτική λύση. Στην περίπτωση χημικής μόλυνσης, οι κάτοικοι μπορεί να πρέπει να απέχουν από την πλήρη κατανάλωση νερού της βρύσης μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα.

Μέθοδοι σημείου χρήσης

Επεξεργασία

Η ικανότητα των επιλογών σημείου χρήσης (POU) να μειώσουν τη νόσο είναι συνάρτηση τόσο της ικανότητάς τους να απομακρύνουν μικροβιακά παθογόνα εάν εφαρμοστούν σωστά, όσο και κοινωνικών παραγόντων όπως η ευκολία χρήσης και η πολιτισμική καταλληλότητα. Οι τεχνολογίες μπορεί να αποφέρουν περισσότερα (ή λιγότερο) οφέλη για την υγεία από ό,τι θα υποδείκνυε η εργαστηριακή τους απόδοση μικροβιακής αφαίρεσης. Η τρέχουσα προτεραιότητα των υποστηρικτών της θεραπείας POU είναι να προσεγγίσουν μεγάλους αριθμούς νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος σε βιώσιμη βάση. Λίγα μέτρα POU έχουν φτάσει σε σημαντική κλίμακα μέχρι στιγμής, αλλά οι προσπάθειες προώθησης και εμπορικής διανομής αυτών των προϊόντων στους φτωχούς του κόσμου έχουν ξεκινήσει μόνο εδώ και λίγα χρόνια. Η ηλιακή απολύμανση νερού (Solar water disinfection) είναι μια χαμηλού κόστους μέθοδος καθαρισμού του νερού που μπορεί συχνά να εφαρμοστεί με τοπικά διαθέσιμα υλικά.[36][37][38][39] Σε αντίθεση με τις μεθόδους που βασίζονται σε καυσόξυλα, έχει μικρό αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Προσθήκη φθορίου

Επεξεργασία

Σε πολλές περιοχές, χαμηλή συγκέντρωση φθορίου (< 1,0 ppm F) προστίθεται σκόπιμα στο νερό της βρύσης για τη βελτίωση της οδοντικής υγείας, αν και σε ορισμένες κοινότητες η φθορίωση του νερού παραμένει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα.

Παγκόσμια πρόσβαση

Επεξεργασία
 
Παγκόσμιος χάρτης για το SDG 6 Δείκτης 6.1.1 το 2015: "Ποσοστό πληθυσμού που χρησιμοποιεί ασφαλώς διαχειριζόμενες υπηρεσίες πόσιμου νερού"
 
Πληθυσμός σε περιοχές της έρευνας που ζουν χωρίς πόσιμο νερό με ασφαλή διαχείριση, όπως αναφέρεται από την ΠΟΥ/UNICEF JMP [7]

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό είναι απαραίτητη για την υγεία, βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και συστατικό μιας αποτελεσματικής πολιτικής για την προστασία της υγείας.[14]:2 Το 1990, μόνο το 76 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού είχε πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Μέχρι το 2015 ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί στο 91%.[40] Το 1990, οι περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Ανατολικής και Νότιας Ασίας και της Υποσαχάριας Αφρικής ήταν πολύ κάτω από το 90%. Στην Υποσαχάρια Αφρική, όπου τα ποσοστά είναι χαμηλότερα, η πρόσβαση των νοικοκυριών κυμαίνεται από 40 έως 80 τοις εκατό.[40] Οι χώρες που αντιμετωπίζουν βίαιες συγκρούσεις μπορεί να έχουν μειώσεις στην πρόσβαση στο πόσιμο νερό: Μια μελέτη διαπίστωσε ότι μια σύγκρουση με περίπου 2.500 θανάτους μαχών στερεί το 1,8% του πληθυσμού από πόσιμο νερό.[41]

Μέχρι το 2015, 5,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι που αντιπροσωπεύουν το 71% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιούσαν υπηρεσίες πόσιμου νερού με ασφαλή διαχείριση.[42] Από το 2017, το 90% των ανθρώπων που είχαν πρόσβαση σε νερό από μια πηγή που είναι κατάλληλη για πόση – ονομαζόταν βελτιωμένη πηγή νερού – και το 71% του κόσμου μπορούσε να έχει πρόσβαση πόσιμο νερό με ασφαλή διαχείριση που είναι καθαρό και διαθέσιμο κατ' απαίτηση.[1] Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι τουλάχιστον το 25% των βελτιωμένων πηγών περιέχουν μόλυνση με κόπρανα.[43] 1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν μια επισφαλή πηγή πόσιμου νερού που μπορεί να έχει μολυνθεί από κόπρανα.[1] Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λοιμώξεις, όπως γαστρεντερίτιδα, χολέρα και τύφος, μεταξύ άλλων.[1] Η μείωση των υδατογενών ασθενειών και η ανάπτυξη ασφαλών υδάτινων πόρων είναι ένας σημαντικός στόχος Δημόσιας Υγείας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2017, σχεδόν 22 εκατομμύρια Αμερικανοί έπιναν από συστήματα ύδρευσης που παραβίαζαν τα πρότυπα δημόσιας υγείας, γεγονός που θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη υδατογενών ασθενειών.[44] Το ασφαλές πόσιμο νερό είναι μια ανησυχία περιβαλλοντικής υγείας. Το εμφιαλωμένο νερό πωλείται για δημόσια κατανάλωση στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Οι βελτιωμένες πηγές παρακολουθούνται επίσης με βάση το εάν το νερό είναι διαθέσιμο όταν χρειάζεται (5,8 δισεκατομμύρια άτομα), βρίσκονται σε εγκαταστάσεις (5,4 δισεκατομμύρια), χωρίς μόλυνση (5,4 δισεκατομμύρια) και εντός 30 λεπτών μετ' επιστροφής.[42]:3 Ενώ οι βελτιωμένες πηγές νερού, όπως το προστατευμένο νερό με σωλήνες, είναι πιο πιθανό να παρέχουν ασφαλές και επαρκές νερό, καθώς μπορεί να αποτρέψουν την επαφή με ανθρώπινα περιττώματα, για παράδειγμα, αυτό δεν συμβαίνει πάντα.[40] Σύμφωνα με μια μελέτη του 2014, περίπου το 25% των βελτιωμένων πηγών περιείχαν μόλυνση με κόπρανα.[43] Οι πληθυσμοί στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη έχει επιτύχει σχεδόν καθολικές βασικές υπηρεσίες πόσιμου νερού.[42]:3 Λόγω των υψηλών αρχικών επενδύσεων, πολλά λιγότερο πλούσια έθνη δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά να αναπτύξουν ή να διατηρήσουν κατάλληλες υποδομές, και κατά συνέπεια οι άνθρωποι σε αυτές τις περιοχές μπορεί να ξοδεύουν αντίστοιχα υψηλότερο μέρος του εισοδήματός τους στο νερό.[45] Οι στατιστικές του 2003 από το Ελ Σαλβαδόρ, για παράδειγμα, δείχνουν ότι το φτωχότερο 20% των νοικοκυριών ξοδεύει περισσότερο από το 10% του συνολικού εισοδήματός του σε νερό. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι αρχές ορίζουν ως δυσκολία τη δαπάνη άνω του 3% του εισοδήματος κάποιου για νερό.[46]

Παγκόσμια παρακολούθηση της πρόσβασης

Επεξεργασία

The WHO/UNICEF Joint Monitoring Program (JMP) for Water Supply and Sanitation Η ΠΟΥ/UNICEF με το Κοινό Πρόγραμμα Παρακολούθησης (JMP) για την Ύδρευση και την Αποχέτευση[47] είναι ο επίσημος μηχανισμός των Ηνωμένων Εθνών, επιφορτισμένος με την παρακολούθηση της προόδου προς τους Στόχους Ανάπτυξης Χιλιετίας (Millennium Development Goal, MDG)σχετικά με το πόσιμο νερό και την αποχέτευση (MDG 7, Στόχος 7c), ο οποίος είναι να: Υποδιπλασιάσει, έως το 2015, το ποσοστό των ατόμων χωρίς βιώσιμη πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής.[48] Η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό υποδεικνύεται από πηγές ασφαλούς νερού. Αυτές οι βελτιωμένες πηγές πόσιμου νερού περιλαμβάνουν οικιακή σύνδεση, δημόσια στόμια υδροληψίας (standpipes), συνθήκες γεώτρησης, προστατευμένο πηγάδι, προστατευμένη πηγή και συλλογή βρόχινου νερού. Πηγές που δεν ενθαρρύνουν τη βελτίωση του πόσιμου νερού στον ίδιο βαθμό που αναφέρθηκε προηγουμένως περιλαμβάνουν: απροστάτευτα πηγάδια, απροστάτευτες πηγές, ποτάμια ή λίμνες, νερό που παρέχεται από προμηθευτές, εμφιαλωμένο νερό (συνεπεία περιορισμών στην ποσότητα, όχι στην ποιότητα του νερού) και νερό από βυτία. Η πρόσβαση στο υγιεινό νερό συνοδεύεται από πρόσβαση σε βελτιωμένη αποχέτευση εγκαταστάσεις για περιττώματα, όπως σύνδεση με δημόσιο αποχετευτικό δίκτυο, σύνδεση με σηπτικό σύστημα ή τουαλέτα με πλάκα ή στεγανοποίηση νερού.[49] Σύμφωνα με αυτόν τον δείκτη για βελτιωμένες πηγές νερού, το MDG επιτεύχθηκε το 2010, πέντε χρόνια νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα. Πάνω από 2 δισεκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποίησαν βελτιωμένες πηγές πόσιμου νερού το 2010 σε σχέση με το 1990. Ωστόσο, η δουλειά απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί. 780 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν βελτιωμένες πηγές πόσιμου νερού και πολλοί περισσότεροι άνθρωποι εξακολουθούν να στερούνται ασφαλούς πόσιμου νερού. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι τουλάχιστον το 25% των βελτιωμένων πηγών περιέχουν μόλυνση με κόπρανα[43] και περίπου 1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως χρησιμοποιούν μια πηγή πόσιμου νερού που υποφέρει από μόλυνση με κόπρανα.[50] Η ποιότητα αυτών των πηγών ποικίλλει με την πάροδο του χρόνου και συχνά χειροτερεύει κατά τη διάρκεια της υγρής περιόδου.[51] Απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ πόλης και υπαίθρου και των ανισοτήτων που συνδέονται με τη φτώχεια. Να αυξηθεί δραστικά η κάλυψη του ασφαλούς πόσιμου νερού σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και της Ωκεανίας να προωθηθεί η παγκόσμια παρακολούθηση της ποιότητας του πόσιμου νερού και να κοιτάξουμε πέρα από τον στόχο MDG προς την καθολική κάλυψη.[52]

Κανονισμοί

Επεξεργασία

Οδηγίες για την αξιολόγηση και τη βελτίωση των δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών που σχετίζονται με το πόσιμο νερό έχουν δημοσιευθεί με τη μορφή προτύπων ποιότητας πόσιμου νερού όπως το ISO 24510.[53]

Ευρωπαϊκή Ένωση

Επεξεργασία

Για παράδειγμα, η ΕΕ θεσπίζει νομοθεσία για την ποιότητα του νερού. Η Οδηγία 2000/60/ΕΣ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων γνωστή ως οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα, είναι το κύριο στοιχείο της νομοθεσίας που διέπει το νερό.[54] Αυτή η οδηγία για το πόσιμο νερό αφορά ειδικά το νερό που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση. Κάθε κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για τη θέσπιση των απαιτούμενων μέτρων αστυνόμευσης για τη διασφάλιση της εφαρμογής της νομοθεσίας.

Ιστορικό

Επεξεργασία

Στην πρόσβαση στο πόσιμο νερό, η ποιότητα και η ποσότητα είναι και οι δύο σημαντικές παράμετροι, αλλά η ποσότητα συχνά τίθεται σε προτεραιότητα.[30] Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, η ποιότητα του νερού ήταν μια συνεχής και διαρκής πρόκληση. Ορισμένες κρίσεις έχουν οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές στη γνώση, την πολιτική και τις ρυθμιστικές δομές. Οι οδηγοί της αλλαγής μπορεί να ποικίλλουν: η επιδημία χολέρας τη δεκαετία του 1850 στο Λονδίνο οδήγησε τον Τζον Σνόου στην περαιτέρω κατανόησή μας για τις υδατογενείς ασθένειες. Ωστόσο, η υγειονομική επανάσταση του Λονδίνου οδηγήθηκε από πολιτικά κίνητρα και κοινωνικές προτεραιότητες πριν γίνει αποδεκτή η επιστήμη.[30]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 «Water Fact sheet N°391». Ιουλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2015. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Ann C. Grandjean (Αυγούστου 2004). «3» (PDF). Water Requirements, Impinging Factors, & Recommended Intakes. World Health Organization. σελίδες 25–34. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2016.  This 2004 article focuses on the USA context and uses data collected from the US military.
  3. ↑ Exposure Factors Handbook: 2011 Edition (PDF). National Center for Environmental Assessment. Σεπτεμβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2015. 
  4. ↑ «Drinking-water». World Health Organization. Μαρτίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2018. 
  5. ↑ «Unsafe water kills more people than war, Ban says on World Day». UN News. 22 March 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 May 2018. https://web.archive.org/web/20180511014214/https://news.un.org/en/story/2010/03/333182-unsafe-water-kills-more-people-war-ban-says-world-day. Ανακτήθηκε στις 10 May 2018. 
  6. ↑ Hall, Ellen L.; Dietrich, Andrea M. (2000). "A Brief History of Drinking Water." Αρχειοθετήθηκε 8 February 2015 στο Wayback Machine. Washington: American Water Works Association. Product No. OPF-0051634, Accessed 13 June 2012.
  7. ↑ 7,0 7,1 Lord, Jackson; Thomas, Ashley; Treat, Neil; Forkin, Matthew; Bain, Robert; Dulac, Pierre; Behroozi, Cyrus H.; Mamutov, Tilek και άλλοι. (October 2021). «Global potential for harvesting drinking water from air using solar energy» (στα αγγλικά). Nature 598 (7882): 611–617. doi:10.1038/s41586-021-03900-w. ISSN 1476-4687. PMID 34707305. Bibcode: 2021Natur.598..611L. 
  8. ↑ Schardt, David (2000). «Water, Water Everywhere». Washington, D.C.: Center for Science in the Public Interest. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2009. 
  9. ↑ United Nations. World Water Assessment Programme (2009). "Water in a Changing World: Facts and Figures." Αρχειοθετήθηκε 24 June 2012 στο Wayback Machine. World Water Development Report 3. p. 58 Accessed 13 June 2012.
  10. ↑ Mayer, P.W.; DeOreo, W.B.; Opitz, E.M.; Kiefer, J.C.; Davis, W.Y.; Dziegielewski, B.; & Nelson, J.O., 1999. Residential End Uses of Water. AWWARF and AWWA, Denver.
  11. ↑ William B. DeOreo, Peter Mayer, Benedykt Dziegielewski, Jack Kiefer. 2016. Residential End Uses of Water, Version 2. Water Research Foundation. Denver, Colorado.
  12. ↑ Joseph Cotruvo, Victor Kimm, Arden Calvert. "Drinking Water: A Half Century of Progress." Αρχειοθετήθηκε 2020-07-31 στο Wayback Machine. EPA Alumni Association. 1 March 2016.
  13. ↑ «Drinking Water Regulations». www.epa.gov (στα Αγγλικά). 21 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2021. 
  14. ↑ 14,0 14,1 (PDF) Guidelines for Drinking‑water Quality (Report) (4 έκδοση). World Health Organization. 2017, pp. 631. ISBN 978-92-4-154995-0. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/254637/9789241549950-eng.pdf;jsessionid=DA6171D77279042976C951FA548B1900?sequence=1. Ανακτήθηκε στις 2018-03-22. 
  15. ↑ «WWDR1: Water for People – water for life» (PDF). UNESCO and Berghahn Books. 2003. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 16 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  16. ↑ «The quality of water produced by Turku Region Water is rated the best in the world by Unesco». City of Turku. 1 Δεκεμβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  17. ↑ «Drinking Water Contaminants: Microorganisms». EPA. 21 Σεπτεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2015. 
  18. ↑ Nowicki, Saskia; Birhanu, Behailu; Tanui, Florence; Sule, May N.; Charles, Katrina; Olago, Daniel; Kebede, Seifu (2023). «Water chemistry poses health risks as reliance on groundwater increases: A systematic review of hydrogeochemistry research from Ethiopia and Kenya» (στα αγγλικά). Science of the Total Environment 904: 166929. doi:10.1016/j.scitotenv.2023.166929. PMID 37689199. Bibcode: 2023ScTEn.904p6929N.    Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License
  19. ↑ «Drinking Water and Pesticides». National Pesticide Information Center. Corvallis, OR: Oregon State University. 16 Σεπτεμβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2022. 
  20. ↑ «PFAS Explained». EPA. 18 Οκτωβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2022. 
  21. ↑ «Per- and Polyfluorinated Substances Factsheet». CDC. 16 Αυγούστου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2022. 
  22. ↑ «Increasing Our Understanding of the Health Risks from PFAS and How to Address Them». EPA. 3 Νοεμβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2022. 
  23. ↑ Kurwadkar, Sudarshan; Danea, Jason; Kanel, Sushil R. και άλλοι. (22 October 2021). «Per- and polyfluoroalkyl substances in water and wastewater: A critical review of their global occurrence and distribution». Science of the Total Environment (Elsevier) 809: 151003. doi:10.1016/j.scitotenv.2021.151003. PMID 34695467. 
  24. ↑ «Mortality rate attributable to unsafe water, sanitation, and hygiene (WASH)». Our World in Data. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2020. 
  25. ↑ Engell, Rebecca E; Lim, Stephen S (2013). «Does clean water matter? An updated meta-analysis of water supply and sanitation interventions and diarrhoeal diseases» (στα αγγλικά). The Lancet 381: S44. doi:10.1016/S0140-6736(13)61298-2. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0140673613612982. Ανακτήθηκε στις 2023-10-26. 
  26. ↑ «Drinking-water». www.who.int. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2020. 
  27. ↑ Pearce, Fred (2006). When the Rivers Run Dry: Journeys Into the Heart of the World's Water Crisis. Toronto: Key Porter. ISBN 978-1-55263-741-8. 
  28. ↑ Ahuja, Satinder (2018). Advances in Water Purification Techniques: Meeting the Needs of Developed and Developing Countries. San Diego: Elsevier. ISBN 978-0-12-814791-7. OCLC 1078565849. 
  29. ↑ Bagchi, Sanjit (20 November 2007). «Arsenic threat reaching global dimensions». Canadian Medical Association Journal 177 (11): 1344–45. doi:10.1503/cmaj.071456. ISSN 1488-2329. PMID 18025421. PMC 2072985. http://www.cmaj.ca/cgi/reprint/177/11/1344.pdf. 
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Khan, Nameerah; Charles, Katrina J. (2023). «When Water Quality Crises Drive Change: A Comparative Analysis of the Policy Processes Behind Major Water Contamination Events» (στα αγγλικά). Exposure and Health 15 (3): 519–537. doi:10.1007/s12403-022-00505-0. ISSN 2451-9766. PMID 36196073. Bibcode: 2023ExpHe..15..519K.    Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License
  31. ↑ «Canada's worst-ever E. coli contamination». CBC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2009. 
  32. ↑ Centre for Affordable Water and Sanitation Technology. Calgary, Alberta. "Household Water Treatment Guide," March 2008. Αρχειοθετήθηκε 20 September 2008 στο Wayback Machine..
  33. ↑ World Health Organization, Geneva (2004). "Guidelines for Drinking-water Quality. Volume 1: Recommendations." Αρχειοθετήθηκε 4 March 2016 στο Wayback Machine. 3rd ed.
  34. ↑ Clasen, T.; Schmidt, W.; Rabie, T.; Roberts, I.; Cairncross, S. (12 March 2007). «Interventions to improve water quality for preventing diarrhoea: systematic review and meta-analysis». British Medical Journal 334 (7597): 782. doi:10.1136/bmj.39118.489931.BE. PMID 17353208. 
  35. ↑ Water disinfection. Kelly M. Buchanan. Hauppauge, N.Y.: Nova Science Publishers. 2010. ISBN 978-1-61122-401-6. OCLC 730450380. 
  36. ↑ Conroy, RM.; Meegan, ME.; Joyce, T.; McGuigan, K.; Barnes, J. (October 1999). «Solar disinfection of water reduces diarrhoeal disease: an update». Arch Dis Child 81 (4): 337–38. doi:10.1136/adc.81.4.337. PMID 10490440. PMC 1718112. https://archive.org/details/sim_archives-of-disease-in-childhood_1999-10_81_4/page/337. 
  37. ↑ Conroy, R.M.; Meegan, M.E.; Joyce, T.M.; McGuigan, K.G.; Barnes, J. (2001). «Solar disinfection of drinking water protects against cholera in children under 6 years of age». Arch Dis Child 85 (4): 293–95. doi:10.1136/adc.85.4.293. PMID 11567937. PMC 1718943. https://archive.org/details/sim_archives-of-disease-in-childhood_2001-10_85_4/page/293. 
  38. ↑ Rose, A; Roy, S; Abraham, V; Holmgren, G; George, K; Balraj, V; Abraham, S; Muliyil, J και άλλοι. (2006). «Solar disinfection of water for diarrhoeal prevention in southern India». Arch Dis Child 91 (2): 139–41. doi:10.1136/adc.2005.077867. PMID 16403847. PMC 2082686. https://archive.org/details/sim_archives-of-disease-in-childhood_2006-02_91_2/page/139. 
  39. ↑ Hobbins M. (2003). The SODIS Health Impact Study, Ph.D. Thesis, Swiss Tropical Institute Basel
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 Ritchie, Hannah; Roser, Max (2018), Water Access, Resources & Sanitation, https://ourworldindata.org/water-access-resources-sanitation#access-to-improved-water-sources, ανακτήθηκε στις 22 March 2018 
  41. ↑ Davenport, Christian; Mokleiv Nygård, Håvard; Fjelde, Hanne; Armstrong, David (2019). «The Consequences of Contention: Understanding the Aftereffects of Political Conflict and Violence». Annual Review of Political Science 22: 361–377. doi:10.1146/annurev-polisci-050317-064057. 
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 (PDF) Progress on Drinking Water, Sanitation and Hygiene (Report). JMP, WHO and UNICEF. 2014. ISBN 978-92-4-151289-3. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/258617/9789241512893-eng.pdf?sequence=1. Ανακτήθηκε στις 22 March 2018. 
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 Bain, R.; Cronk, R.; Wright, J.; Yang, H.; Slaymaker, T.; Bartram, J. (2014). «Fecal Contamination of Drinking-Water in Low- and Middle-Income Countries: A Systematic Review and Meta-Analysis». PLOS Medicine 11 (5): e1001644. doi:10.1371/journal.pmed.1001644. PMID 24800926. 
  44. ↑ U.S. Environmental Protection Agency. Report on the environment: drinking water. Available at: https://cfpub.epa.gov. Accessed March 3, 2023. Αρχειοθετήθηκε March 10, 2023, στο Wayback Machine.
  45. ↑ Walker, Andrew (5 February 2009). «The water vendors of Nigeria». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 October 2009. https://web.archive.org/web/20091022072711/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7867202.stm. Ανακτήθηκε στις 23 October 2009. 
  46. ↑ «| Human Development Reports» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2009.  page 51 Referenced 20 October 2008
  47. ↑ «About the JMP». JMP. WHO and UNICEF. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2019. 
  48. ↑ United Nations:World Water Assessment Program Αρχειοθετήθηκε 21 January 2008 στο Wayback Machine., accessed on 27 February 2010
  49. ↑ «Meeting the MDG Drinking Water and Sanitation Target: A Mid-Term Assessment of Progress» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. 
  50. ↑ Bain, R.; Cronk, R.; Hossain, R.; Bonjour, S.; Onda, K.; Wright, J.; Yang, H.; Slaymaker, T. και άλλοι. (2014). «Global assessment of exposure to faecal contamination through drinking water based on a systematic review». Tropical Medicine & International Health 19 (8): 917–27. doi:10.1111/tmi.12334. PMID 24811893. 
  51. ↑ Kostyla, C.; Bain, R.; Cronk, R.; Bartram, J. (2015). «Seasonal variation of fecal contamination in drinking water sources in developing countries: A systematic review». Science of the Total Environment 514: 333–43. doi:10.1016/j.scitotenv.2015.01.018. PMID 25676921. Bibcode: 2015ScTEn.514..333K. 
  52. ↑ «Progress on Drinking-water and Sanitation: 2012 Update» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Μαρτίου 2012. 
  53. ↑ ISO 24510 Activities relating to drinking water and wastewater services. Guidelines for the assessment and for the improvement of the service to users
  54. ↑ Maria, Kaika (April 2003). «The Water Framework Directive: A New Directive for a Changing Social, Political and Economic European Framework». European Planning Studies 11 (3): 299–316. doi:10.1080/09654310303640. https://www.research.manchester.ac.uk/portal/en/publications/the-water-framework-directive-a-new-directive-for-a-changing-social-political-and-economic-european-framework(1128bc36-393f-419b-be6e-c964582603af).html. Ανακτήθηκε στις 2020-08-31. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πόσιμο_νερό&oldid=10827222"