Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφορά
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ clean up
 
(31 ενδιάμεσες εκδόσεις από 9 χρήστες δεν εμφανίζονται)
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{πηγές|15|05|2015}}{{πληροφορίες προσώπου}}
{{πληροφορίες προσώπου}}
Ο '''Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας''' ([[1170]] - [[1215]]) υπήρξε ο ιδρυτής και ο πρώτος Δεσπότης του [[Δεσποτάτο της Ηπείρου|Δεσποτάτου της Ηπείρου]] ([[1205]]-[[1215]]). Το πλήρες επώνυμό του είναι Κομνηνός Δούκας Άγγελος, αλλά οι Άγγελοι της Ηπείρου το απέφευγαν (τα εξαδέλφια τους οι Άγγελοι προκάλεσαν την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204) και προτιμούσαν αυτό της μητέρας τους Δούκαινας και της γιαγιάς τους Κομνηνής.
Ο '''Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας''' ([[1170]] - [[1215]]) από τον [[Οίκος των Αγγέλων|Οίκο των Αγγέλων]] ήταν ο ιδρυτής του [[Δεσποτάτο της Ηπείρου|Δεσποτάτου της Ηπείρου]] και πρώτος Δεσπότης της Ηπείρου ([[1205]] - [[1215]]).
==Ο βίος του==
Ο Μιχαήλ ήταν ο νόθος γιος του [[Σεβαστοκράτωρ|σεβαστοκράτορα]] [[Ιωάννης Δούκας (σεβαστοκράτωρ)|Ιωάννη Δούκα]] και πρώτος εξάδελφος των αυτοκρατόρων: [[Ισαάκ Β' Άγγελος|Ισαακίου Β' Άγγελου]] και [[Αλέξιος Γ' Άγγελος|Αλεξίου Γ' Άγγελου]].


==Βιογραφία==
Πριν το 1204, ήταν διοικητής του [[Θέμα Μυλάσσης και Μελανουδίου|θέματος στα Μύλασα]] στην [[Μικρά Ασία]]<ref>Λάππας, Νικόλαος (2007, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), [http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/20550#page/58/mode/2up Πολιτική ιστορία του κράτους της Ηπείρου κατά τον 13ο αι.], σελ 58</ref>. Αμέσως μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204), για μικρό χρονικό διάστημα ήταν στις υπηρεσίες του [[Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός|Βονιφάντιου του Μομφερρατικού]], Λατίνου άρχοντα της Θεσσαλονίκης. Ο Μιχαήλ τελικά τον εγκατέλειψε και μετά από αποτυχημένη απόπειρα να επιβληθεί ως άρχοντας της Πελοποννήσου, κατέληξε στην [[Ήπειρος|Ήπειρο]].
Ήταν νόθος γιος του [[Σεβαστοκράτωρ|Σεβαστοκράτορος]] [[Ιωάννης Δούκας (σεβαστοκράτωρ)|Ιωάννη]].<ref name="Polemis 1968, p. 91">Polemis 1968, p. 91.</ref> Οι παππούδες του ήταν ο [[Κωνσταντίνος Άγγελος]] και η [[Θεοδώρα Κομνηνή (κόρη του Αλεξίου Α΄)|Θεοδώρα Κομνηνή]], κόρη του [[Αλέξιος Α΄ Κομνηνός|Αλεξίου Α΄]] του πρώτου [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Ρωμαίου]] Αυτοκράτορα από την [[Δυναστεία των Κομνηνών]]. Οι Αυτοκράτορες [[Ισαάκιος Β΄ Άγγελος|Ισαάκιος Β΄]] και [[Αλέξιος Γ´ Άγγελος|Αλέξιος Γ΄]] ήταν πρώτα του εξαδέλφια, γιοι του θείου του [[Ανδρόνικος Άγγελος|Ανδρόνικου Άγγελου]].<ref name="Talbot 1991, p. 1362">Talbot 1991, p. 1362.</ref><ref>Loenertz 1973, p. 362.</ref> Ο πατέρας του προερχόταν από την [[Οίκος των Αγγέλων|Δυναστεία των Αγγέλων]], αλλά ο ίδιος προτίμησε το επώνυμο "Δούκας" της γιαγιάς του Δούκαινας.<ref name="Talbot 1991, p. 1362"/> Ξεκίνησε σαν όμηρος στην [[Γ΄ Σταυροφορία]] και στα τέλη της δεκαετίας του 1190 διορίστηκε κυβερνήτης στο [[Θέμα Μυλάσσης και Μελανουδίου]]. Εξεγέρθηκε εναντίον του εξαδέλφου του Αλέξιου Γ΄· ηττήθηκε και δραπέτευσε στους [[Σελτζούκοι|Σελτζούκους.]]


Οι Φράγκοι που συμμετείχαν στην [[Δ΄ Σταυροφορία]], κατέλαβαν την [[Κωνσταντινούπολη]] και ίδρυσαν τη [[Λατινική Αυτοκρατορία]] (1204)· ο ίδιος υπηρέτησε τον [[Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός|Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό]]. Ο Μιχαήλ Α΄ εγκατέλειψε σύντομα τον Βονιφάτιο και κατέφυγε στην Ήπειρο, όπου εκεί ανακηρύχτηκε κυβερνήτης της περιοχής, αφού παντρεύτηκε την κόρη ενός τοπικού μεγιστάνα. Η [[Ήπειρος (περιοχή)|Ήπειρος]] έγινε σύντομα τον καταφύγιο όλων των Ελλήνων, που αντιστάθηκαν στους Λατίνους κατακτητές. Την ίδια περίοδο προσπάθησε να αντισταθεί στους Σταυροφόρους, που επιτέθηκαν στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], αλλά σε εκστρατεία τη διετία (1207 - 1209) ηττήθηκε στην [[Μάχη του ελαιώνα του Κούντουρα]]. Ο Μιχαήλ Α΄ ήθελε να εξασφαλίσει τις κατακτήσεις του στην Ήπειρο, γι' αυτό ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τον [[Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄|πάπα Ιννοκέντιο Γ΄]] και έκλεισε συνθήκες με τη Λατινική Αυτοκρατορία και τη [[Δημοκρατία της Βενετίας]]. Την ίδια περίοδο πλήρωσε τα λύτρα για την απελευθέρωση του εξαδέλφου του Αλέξιου Γ΄ και -σύμφωνα με μετέπειτα ιστορικούς- ο Αλέξιος νομιμοποίησε τον ίδιο και τους απογόνους του ως κυβερνήτες της Ηπείρου. Ο Μιχαήλ Α΄ συμμάχησε με τους [[Βουλγαρία|Βουλγάρους]] και επιτέθηκε στο [[Βασίλειο της Θεσσαλονίκης]], αλλά σύντομα -με την επέμβαση του Λατίνου αυτοκράτορα Ερρίκου της Φλάνδρας- άλλαξε στάση και υπερασπίστηκε την [[Θεσσαλονίκη]] από τις Βουλγαρικές επιδρομές. Την ίδια εποχή τα στρατεύματά του κατέλαβαν για σύντομο χρονικό διάστημα την [[Κομητεία των Σαλώνων]]· προσπάθησε να ανακτήσει το [[Δυρράχιο]] και την [[Κέρκυρα]] από την [[Βενετία]], αλλά απέτυχε (1213 - 1214). Δολοφονήθηκε στον ύπνο του (1215) και τον διαδέχθηκε ο ετεροθαλής αδελφός του [[Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας|Θεόδωρος]].
Στην Άρτα ίδρυσε το Δεσποτάτο της Ηπείρου, που γεωγραφικά αντιστοιχούσε στο βυζαντινό θέμα [[Νικόπολη Ηπείρου|Νικοπόλεως]]. Το νέο αυτό κράτος αποτέλεσε καταφύγιο για πολλούς πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη, τη [[Θεσσαλία]] και την [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]]. Ο Μιχαήλ μάλιστα χαρακτηρίστηκε ως ''δεύτερος Νώε'' για αυτό το λόγο.


==Πρώτα χρόνια==
Ο εξόριστος Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης στη Νίκαια, [[Ιωάννης Ι΄ Καματηρός|Ιωάννης Ι' Καματερός]], δεν θεώρησε τον Μιχαήλ νόμιμο συνεχιστή των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, αλλά έχρισε Αυτοκράτορα τον [[Θεόδωρος Α' Λάσκαρης|Θεόδωρο Α' Λάσκαρη]] της [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Αυτοκρατορίας της Νίκαιας]]. Ο Μιχαήλ αντιδρώντας σε αυτή την κίνηση στράφηκε προς τον [[Πάπας Ιννοκέντιος Γ'|Πάπα Ιννοκέντιο Γ']], τον οποίο θεώρησε και θρησκευτικό του ηγέτη στο εξής.


===Υπηρεσίες στο Βυζάντιο===
Αρχικά απέκρουσε προσπάθεια του Βονιφάντιου του Μομφερρατικού να υποτάξει το Δεσποτάτο. Αμέσως μετά, ο Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης [[Ερρίκος της Φλάνδρας]] απαίτησε την υποτέλειά του, και αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης ήταν μια βραχείας διάρκειας συμμαχία που επισημοποιήθηκε με τον γάμο της κόρης τού Μιχαήλ με τον αδελφό τού Λατίνου αυτοκράτορα (1209). Ο Μιχαήλ δεν τίμησε αυτή την συμμαχία, θεωρώντας την ορεινή και απρόσιτη Ήπειρο αδιαπέραστη.
[[File:Berat_-_Festung_1b_Zwinger_Monogramm_Michael_Komnenos.jpg|thumb|right|250px|Μονόγραμμα του Μιχαήλ Α΄ Κομνηνού Δούκα στο [[Κάστρο του Βερατίου]].]]
Ο Μιχαήλ Α΄ δεν χρησιμοποίησε ποτέ το πατρικό επώνυμο ''"Άγγελος"'' σύμφωνα με ιστορικούς από ντροπή επειδή οι Λατίνοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη από τα πρώτα του ξαδέλφια. Τα χειρόγραφα της εποχής του τονίζουν ότι υπέγραφε σαν ''"Μιχαήλ Δούκας"'' ή ''"Μιχαήλ Κομνηνός Δούκας"'', οι μοναδικοί στο Βυζάντιο που του απέδωσαν το επώνυμο ''"Άγγελος"'' ήταν μετέπειτα εχθροί του από την [[Δυναστεία των Παλαιολόγων]].<ref>Polemis 1968, p. 91 (notes 8, 9), 92.</ref><ref name="Nicol 2010, p. 3">Nicol 2010, p. 3.</ref> Δεν είναι γνωστή η ημερομηνία που γεννήθηκε ο Μιχαήλ Α΄, ο [[Νικήτας Χωνιάτης]] αναφέρει ότι το 1201 ήταν ''"νεαρός άνδρας"'', ο Έλληνας σχολιαστής Κωνσταντίνος Βαρζός τοποθετεί την γέννηση του το 1170.<ref name="Polemis 1968, p. 91"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 669.</ref> Ο Μιχαήλ Α΄ καταγράφεται για πρώτη φορά όταν βρισκόταν στην υπηρεσία του Γερμανού αυτοκράτορα [[Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα|Φρειδερίκου Α΄]] ''Βαρβαρόσσα'', περνούσε με τον στρατό του στην Γ΄ Σταυροφορία από Βυζαντινές περιοχές (14 Φεβρουαρίου 1190).<ref>Loenertz 1973, p. 363.</ref><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 670.</ref> Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Ισαάκιου Β΄ διορίστηκε κυβερνήτης στο [[Θέμα Μυλάσσης και Μελανουδίου]].<ref>Polemis 1968, p. 92.</ref> Πολλοί ιστορικοί του αποδίδουν τον τίτλο του Σεβαστοκράτορα αλλά ο Λουσιέν Στίρνον το αποκλείει επειδή δεν βρέθηκε κανένα έγγραφο του με τον τίτλο.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 670–671.</ref> Το 1200 διορίστηκε στην ίδια θέση από τον Αλέξιο Γ΄.<ref name="ReferenceA">Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 671.</ref> Ο Δημήτριος Ι. Πολέμης στις μελέτες του για την Οικογένεια Δούκα αναφέρει ότι διορίστηκε ξανά από τον ανιψιό του [[Αλέξιος Δ΄ Άγγελος|Αλέξιο Δ΄]] (1203 - 1204) αλλά ο Βαρζός τονίζει ότι πρόκειται για σφάλμα του Πολέμη.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673 (note 20).</ref> Ο Μιχαήλ Α΄ επαναστάτησε για άγνωστους λόγους στις αρχές του 1201 εναντίον του αυτοκράτορα αλλά ο Αλέξιος Γ΄ τον νίκησε και ο Μιχαήλ δραπέτευσε στον Σελτζούκο [[Σουλτανάτο του Ρουμ|Σουλτάνο του Ρουμ]] Σουλεϊμάν Β΄ Συμμετείχε κατόπιν στις επιδρομές των Σελτζούκων εναντίον των Βυζαντινών γύρω από τον ποταμό [[Μαίανδρος (ποταμός)|Μαίανδρο]].<ref name="ReferenceA"/><ref name="Loenertz 1973, p. 364">Loenertz 1973, p. 364.</ref>


===Μετάβαση στην Ήπειρο===
Το 1210 συμμάχησε με την Βενετία και επιτέθηκε στην Θεσσαλονίκη. Έχει υποστηριχθεί από ιστορικούς ότι ο ίδιος υπήρξε ιδιαίτερα σκληρός με τους αιχμαλώτους του, σταυρώνοντας Λατίνους ιερείς. Αυτό οδήγησε στον αφορισμό του από τον Πάπα. Τελικά με ενισχύσεις από τον Λατίνο αυτοκράτορα προς τους πολιορκημένους, η Θεσσαλονίκη δεν καταλήφθηκε.
[[File:Seal of Michael Komnenos Doukas.png|μικρογραφία|200px|αριστερά|Σφραγίδα του Μιχαήλ με επιγρ.: ΑΡΧ ΜΧΛ / + CΦΡΑΓΙCΜΑ ΓΡΑΦΩΝ ΜΙΧΑΗΛ ΔΟΥΚΑ ΦΕΡΩ CΕΒΑCΤΟΚΡΑΤΟΡΟΥΝΤΟC ΕΥΘΑΛΟΥC ΚΛΑΔΟΥ ++]]
Ο Μιχαήλ Α΄ βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, την εποχή που αυτή έπεσε στους Σταυροφόρους (1204), όπως γράφει ο στρατηγός και ιστορικός [[Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος]] στο έργο του ''"Περί της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης"'' (1207). Ο Αλέξιος Γ΄ τον είχε εξορίσει για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά ο αδελφός του Ισαάκιος Β΄ και ο γιος εκείνου Αλέξιος Δ΄ του επέτρεψαν να επιστρέψει (1203 - 1204).<ref name="ReferenceB">Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673–674.</ref> Ο Μιχαήλ μπήκε στις υπηρεσίες του Βονιφάτιου του Μομφερρατικού, που έλαβε το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης και ακολούθησε τον Βονιφάτιο στο νέο του βασίλειο τον Σεπτέμβριο του 1204. Ο Βιλλεαρδουίνος αναφέρει ότι ο Βονιφάτιος εμπιστευόταν τον Μιχαήλ, αλλά εκείνος σύντομα τον εγκατέλειψε και διέφυγε στην Ήπειρο· οι Έλληνες που ήθελαν να αντισταθούν στους Λατίνους, τον ανακήρυξαν ηγέτη τους.<ref name="Loenertz 1973, p. 364"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673.</ref>


Η διαδικασία με την οποία ο Μιχαήλ έφτασε στην Ήπειρο,, είναι ασαφής. Η ''Αγιογραφία'' της [[Αγία Θεοδώρα της Άρτας|Αγίας Θεοδώρας της Άρτας]] που γράφτηκε στα τέλη του 13ου αιώνα, αναφέρει ότι ο Αλέξιος Γ΄ τον είχε διορίσει διοικητή στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], ενώ διοικητή στο [[Θέμα Νικοπόλεως]] της Ηπείρου διόρισε κάποιον Σεναχειρίμ. Ο δύο άνδρες είχαν συγγένεια εξ αγχιστείας μεταξύ τους, αφού είχαν νυμφευτεί συζύγους και πρώτες εξαδέλφες από την [[Οικογένεια Μελισσηνών]]. Οι Ηπειρώτες εξεγέρθηκαν εναντίον του Σεναχειρίμ και αυτός κάλεσε τον Μιχαήλ για βοήθεια, αλλά όταν έφτασε ο Μιχαήλ στην [[Αρχαία Νικόπολη]], ο Σεχαχειρίμ είχε θανατωθεί από τους επαναστάτες· τότε ο Μιχαήλ πήρε σύζυγο τη χήρα εκείνου και ανακηρύχθηκε νέος κυβερνήτης.<ref name="ReferenceB"/><ref>Loenertz 1973, pp. 365–366.</ref> Η ''Αγιογραφία'' περιέχει πολλές ανακρίβειες, πιο αξιόπιστος θεωρείται πάντοτε ο Βιλλερδουίνος, που γράφει ότι όταν ο Μιχαήλ έφτασε στην Ήπειρο, νυμφεύτηκε την κόρη ενός τοπικού μεγιστάνα και ανακηρύχθηκε ηγεμόνας.<ref name="ReferenceB"/><ref>Loenertz 1973, p. 367.</ref> Η ''Αγιογραφία'' τονίζει στη συνέχεια ότι ο Μιχαήλ πήγε στην Πελοπόννησο και έγινε ηγέτης της αντίστασης των Ελλήνων απέναντι στους Φράγκους, που τελικά ηττήθηκαν το καλοκαίρι του 1205 στην [[Μάχη του ελαιώνα του Κούντουρα]]. Ο ιστορικός [[Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ]] το αποκλείει, θεωρώντας αδύνατο να εγκατέλειψε τότε την Ήπειρο, επειδή θα έμενε εκτεθειμένη σε ενδεχόμενη επίθεση του Βονιφάτιου του Μομφερρατικού· δεν αποκλείει όμως να συμμετείχε σε μικρότερη εκστρατεία αργότερα (1207 - 1209).<ref name="ReferenceC">Loenertz 1973, pp. 377–381, 388–391.</ref><ref>Fine 1994, pp. 66–67, 69–70.</ref>
Ο Μιχαήλ κατέλαβε μία σειρά από πόλεις επεκτείνοντας τα όρια του Δεσποτάτου: [[Λάρισα]] (1212), [[Δυρράχιο]], [[Κέρκυρα]] (1214). Επίσης κατέλαβε την παραλιακή ζώνη του Κορινθιακού κόλπου. Ήρθε σε σύγκρουση με τους [[Σερβία|Σέρβους]] και τους [[Βουλγαρία|Βουλγάρους]]. Δολοφονήθηκε το 1215 από κάποιον υπηρέτη του και τον διαδέχτηκε ο ετεροθαλής αδελφός του [[Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας|Θεόδωρος Άγγελος]].

===Κατάκτηση της Ηπείρου===
[[File:Crusaders_attack_Constantinople.jpg|thumb|right|250px|Χειρόγραφο που παρουσιάζει την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους - αρχές 14ου αιώνα.]]
Με έδρα την [[Άρτα]] ο Μιχαήλ Α΄ προχώρησε στην κατάκτηση ολόκληρης της Ηπείρου μαζί και την σημερινή [[Αλβανία]], δημιουργώντας μία τεράστια επικράτεια. Τα σύνορά του έφταναν από το [[Δυρράχιο]] στα βόρεια μέχρι την [[Ναύπακτος|Ναύπακτο]] στα νότια, στα ανατολικά βρισκόταν το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης του Βονιφάτιου, στα βορειοδυτικά οι Βενετικές κτήσεις, στα [[Βαλκάνια]] στα βορειοανατολικά οι Βούλγαροι και πιο βόρεια οι Σέρβοι.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 674, 679.</ref> Το αχανές κράτος του Μιχαήλ Α΄ έμεινε γνωστό στους ιστορικούς σαν [[Δεσποτάτο της Ηπείρου]]· ήταν ο πρώτος Ηπειρώτης κυβερνήτης, που πήρε τον τίτλο του Δεσπότη και του τον παραχώρησε ο εξάδελφός του Αλέξιος Γ΄, επειδή πλήρωσε τα λύτρα για την απελευθέρωσηή του.<ref>Nicol 2010, p. 2.</ref><ref name="ReferenceD">Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 676.</ref> Οι σύγχρονοι ιστορικοί ωστόσο το αποκλείουν, τονίζουν ότι ούτε ο ίδιος, ούτε αργότερα ο ετεροθαλής αδελφός του Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας πήραν τον τίτλο του Δεσπότη. Ο Μιχαήλ Α΄ ήταν νόθος και ο τίτλος του Δεσπότη δεν δινόταν ποτέ σε νόθους γιους, οι ορολογίες ''"Δεσπότης"'' και ''"Δεσποτάτο"'' για την Ήπειρο εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε Δυτικές πηγές τον 14ο αιώνα.<ref>Stiernon 1959, pp. 122–126.</ref><ref>Fine 1994, pp. 68–69.</ref> Ο πρώτος κυβερνήτης της Ηπείρου που πήρε τον τίτλο του Δεσπότη,, φαίνεται ότι ήταν ο γιος του [[Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας|Μιχαήλ Β΄]] την δεκαετία του 1230.

==Κυβερνήτης της Ηπείρου==

===Διατήρηση του Ελληνισμού===

Το Δεσποτάτο της Ηπείρου μαζί με την [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας]] στα ανατολικά έγιναν οι κύριες εστίες αντίστασης των Ελλήνων στους Λατίνους.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 679.</ref> Η μεγαλύτερη απειλή για τον Μιχαήλ Α΄ ήταν η [[Δημοκρατία της Βενετίας]], στην οποία οι Σταυροφόροι όταν έκαναν την διανομή, παραχώρησαν την Ήπειρο. Οι Βενετοί είχαν στην κατοχή τους την γειτονική πόλη του Δυρραχίου και το γειτονικό νησί της Κέρκυρας και είχαν στόχο να καταλάβουν και την ενδοχώρα.<ref name="Nicol 2010, p. 3"/><ref name="Fine 1994, p. 67">Fine 1994, p. 67.</ref> Ο Μιχαήλ Α΄, από φόβο να αντιμετωπίσει τους Βενετούς, έκανε έκκληση για βοήθεια στον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ και δήλωσε την υποταγή του στην [[Καθολική Εκκλησία]]. Ο πάπας έγραψε γράμμα στον Μιχαήλ Α΄ με τον τίτλο ''"Μιχαήλ Κομνηνός της Ρωμανίας"'' και του τόνισε, ότι αν ήθελε να μπει πραγματικά στην υπηρεσία του πάπα, θα έπρεπε να δώσει στον Λατίνο αρχιεπίσκοπο του Δυρραχίου πρόσβαση στα εκκλησιαστικά κτήματα· ο Μιχαήλ Α΄ το δέχτηκε.<ref name="Fine 1994, p. 67"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 680.</ref> Ο Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ σημειώνει επίσης, ότι ο Μιχαήλ έδωσε κάποια στιγμή όρκο υποτέλειας στο βασίλειο της Θεσσαλονίκης.<ref name="Loenertz 1973, p. 375">Loenertz 1973, p. 375.</ref>

Οι διπλωματικοί του χειρισμοί δεν τον εμπόδισαν να προχωρήσει σε συμμαχία με το [[Πριγκιπάτο της Αχαΐας]], δηλ. τον [[Γοδεφρείδος Α΄ Βιλλεαρδουίνος|Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο]] και τους βαρόνους του, αλλά τα γράμματα δεν δίνουν περισσότερες λεπτομέρειες. Οι σύγχρονοι ιστορικοί έχουν συνδέσει τα γεγονότα με τη συμμετοχή του Μιχαήλ στην Μάχη του Ελαιώνα του Κουντουρά και μία εκστρατεία στην Πελοπόννησο (1207 - 1208), για να βοηθήσει τον άρχοντα [[Λέων Σγουρός|Λέοντα Σγουρό]], που τον πολιορκούσαν οι Φράγκοι στην Ακρόπολη της [[Ακροκόρινθος|Ακροκορίνθου]].<ref name="ReferenceC"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 679–680.</ref> Μεγάλοι ιστορικοί -όπως ο [[Καρλ Χοπφ]] και ο Άντονι Μπον- ταυτίζουν κάποιον Θεόδωρο, που εμφανίζεται σαν ''"Άρχοντας του Άργους και του Ναυπλίου"'', διάδοχος του Σγουρού με τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα. Ο Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ το αποκλείει, επειδή την ίδια εποχή ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας βρισκόταν στις υπηρεσίες του [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Αυτοκράτορα στη Νίκαια]] [[Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης|Θεόδωρου Α΄ Λάσκαρη.]]<ref name="Fine 1994, p. 67"/><ref>Loenertz 1973, pp. 374, 390–391.</ref>

===Συμμαχία με τους Βενετούς===

[[File:LatinEmpire2.png|thumb|right|250px|Η [[Λατινική Αυτοκρατορία]] και τα Ελληνικά κράτη.]]
Το καλοκαίρι του 1209 ο Λατίνος αυτοκράτορας [[Ερρίκος της Φλάνδρας]] αντιμετώπισε εξέγερση των Λομβαρδών βαρόνων της Θεσσαλονίκης και πήρε το βασίλειο υπό τον έλεγχο του· ο Μιχαήλ Α΄ του έστειλε απεσταλμένους και πρότεινε συμμαχία. Ο Ερρίκος το αρνήθηκε, αλλά έστειλε απεσταλμένους στην Ήπειρο και ζήτησε από τον Μιχαήλ να γίνει υποτελής της Λατινικής Αυτοκρατορίας· ο Μιχαήλ Α΄ το δέχτηκε: έδωσε την μεγαλύτερη κόρη του ως σύζυγο στον αδελφό τού αυτοκράτορα [[Ευστάθιος της Φλάνδρας|Ευστάθιο της Φλάνδρας]] και το ένα τρίτο των εδαφών του σαν προίκα.<ref name="Loenertz 1973, p. 375"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 681.</ref> Στις αρχές του 1210 ο Μιχαήλ Α΄ έστειλε απεσταλμένους στον επίσκοπο του [[Τσερμενίκε]] Θεόδωρο και τον Συμεών Κουνάλη· συναντήθηκε με τον Βενετό δούκα του Δυρραχίου και έκλεισε μαζί του συνθήκη, που επιβεβαιώθηκε με όρκο (20 Ιουνίου 1210). Ο Μιχαήλ Α΄ δέχτηκε να γίνει υποτελής της Δημοκρατίας και κράτησε τα εδάφη του σαν δώρο από την [[Βενετία]], πράγμα που επιβεβαιώθηκε με διάταγμα του [[Δόγηδες της Βενετίας|Δόγη]] [[Πιέτρο Τζιάνι]]. Ο Μιχαήλ Α΄ έδωσε τεράστια εμπορικά προνόμια σε Βενετούς, παρόμοια με αυτά που τους είχε παραχωρήσει ο [[Μανουήλ Α΄ Κομνηνός]] με [[Χρυσόβουλο]]· έδωσε απεριόριστα προνόμια στο εμπόριο σιτηρών και υποσχέθηκε βοήθεια σε όλα τα ναυάγια της Βενετίας στις ακτές της Ηπείρου. Θα πλήρωνε στον Βενετό δούκα του Δυρραχίου 42 λίτρα από χρυσά υπέρπυρα σε δύο δόσεις και θα έστελνε δυο ετήσια αφιερώματα στην Βενετία, ένα για την [[Βασιλική του Αγίου Μάρκου]] και ένα για τον δόγη.<ref name="Loenertz 1973, p. 375"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 681–682.</ref>

===Απελευθέρωση του Αλεξίου Γ΄===

Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Γ΄, μετά την εκθρόνισή του από τους Σταυροφόρος τον Ιούλιο του 1203, διεφυγε με τη σύζυγό του [[Ευφροσύνη Δούκαινα Καματηρά|Ευφροσύνη Καματηρά]] στην ηπειρωτική Ελλάδα αναζητώντας προστασία. Μία προσπάθειά του για να συνάψει γαμήλια συμμαχία με τον Λέοντα Σγουρό απέτυχε, καθώς ο τελευταίος οπισθοχώρησε με την προέλαση του Βονιφάτιου του Μομφερρατικού. Ο Αλέξιος Γ΄ διέφυγε στη [[Θεσσαλία]], όπου και συνελήφθη από τις δυνάμεις του Βονιφάτιου· οι πηγές διαφέρουν: άλλοι γράφουν ότι συνελήφθη από τους ιππότες του Βονιφάτιου, ενώ πήγαινε στο βασίλειο του Μιχαήλ, ενώ άλλοι γράφουν ότι ηττήθηκε σε μάχη.<ref>Loenertz 1973, pp. 370–374.</ref><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 674–675.</ref> Ο Μιχαήλ Α΄, όταν έμαθε την σύλληψη του εξαδέλφου του Αλεξίου Γ΄, πλήρωσε ο ίδιος τα λύτρα για την απελευθέρωση εκείνου και τον υποδέχτηκε στο λιμάνι της Άρτας, όταν εκείνος έφτασε με πλοίο.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 675.</ref>

Ο Μιχαήλ Α΄ αντιμετώπισε το πρώην Αυτοκρατορικό ζεύγος με μεγάλη ευγένεια, αλλά ο Αλέξιος Γ΄ δεν έμεινε πολύ στην Άρτα, έφυγε προκειμένου να κερδίσει την Αυτοκρατορία της Νίκαιας με την βοήθεια του Σελτζούκου Σουλτάνου Χοσρόη Α΄. Ο ετεροθαλής αδελφός τού Μιχαήλ Α΄, ο [[Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας|Κωνσταντίνος]] ανέλαβε την προστασία της συζύγου του Αλεξίου Γ΄ και ο ίδιος ο Αλέξιος Γ΄ αναχώρησε για την [[Μικρά Ασία]]. Οι προσπάθειες του κατέληξαν σε αποτυχία: ο [[Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης]] τους συνέτριψε στην Μάχη της Αντιόχειας (1211) στον ποταμό Μαίανδρο· ο Σελτζούκος σουλτάνος θανατώθηκε και ο ίδιος ο Αλέξιος Γ΄ αιχμαλωτίστηκε.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 678–679.</ref> Η ''Αγιογραφία'' της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας και το [[Χρονικόν του Μορέως]] στην Αραγωνική έκδοσή του καταγράφουν, ότι λίγο πριν την αναχώρησή του είχε ορίσει τον Μιχαήλ Α΄ και τους απογόνους του στρατηγούς (''δούκες'') στην Ήπειρο. Μερικοί ιστορικοί -διαστρεβλώνοντας τις αναφορές- αναφέρουν ότι ο Αλέξιος έδωσε στον Μιχαήλ Α΄ τον τίτλο του ''"Δεσπότη"''.<ref name="ReferenceD"/><ref>Loenertz 1973, p. 376.</ref> Ακολουθώντας τις αναφορές του Βάρζου, ο Λουσιέν Στιρνόν τοποθετεί την απελευθέρωση του Αλέξιου Γ΄ την διετία 1206 - 1207.<ref name="ReferenceD"/><ref>Stiernon 1959, p. 122.</ref> Ο Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ από την άλλη, θεωρεί ότι από το 1210 ο Μιχαήλ Α΄ έκανε έντονες προσπάθειες να προσεγγίσει τη Λατινική Αυτοκρατορία και να συγκρουστεί με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας, που πήγαινε αντίθετα στα συμφέροντά του, γι' αυτό πλήρωσε την απελευθέρωση του Αλέξιου Γ΄.<ref>Loenertz 1973, pp. 374–376.</ref>

===Συγκρούσεις με την Λατινική Αυτοκρατορία===

Ο Μιχαήλ Α΄ εκμεταλλεύτηκε τα σχέδια του Ερρίκου για εκστρατεία στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας και επιτέθηκε στην Θεσσαλονίκη, κατέλαβε με μισθοφόρους την Κοντοσταυλία της Θεσσαλονίκης και τον [[Δομοκός|Δομοκό]]. Κατηγορήθηκε ότι ήταν πολύ σκληρός στους αιχμαλώτους του: πολλοί από αυτούς θανατώθηκαν, μαστιγώθηκαν, ενώ ο εξομολογητής του Μπούφα σταυρώθηκε με άλλους τρεις ευγενείς· στη συνέχεια ο στρατός του κατέλαβε πολλά φρούρια,, θανατώνοντας τις Λατινικές φρουρές και τους ιερείς.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 682–683.</ref> Οι Λατίνοι της Θεσσαλονίκης κάλεσαν τον Ερρίκο, που έφτασε σε δώδεκα ημέρες από την Κωνσταντινούπολη στην πόλη· ο Ερρίκος νίκησε τους Βούλγαρους, που είχαν συμμαχίσει με τον Μιχαήλ Α΄.<ref name="ReferenceE">Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 683.</ref> Ο Ερρίκος είχε την υποστήριξη των υποτελών του από την Αχαΐα· στην αλληλογραφία του με τον πάπα δικαιολόγησε την στάση του, λέγοντας ότι αναγκάστηκε να πολεμήσει εναντίον του Μιχαήλ Α΄ για να αποφύγει εκστρατεία των Ηπειρωτών στην Πελοπόννησο.<ref name="Fine 1994, p. 67"/><ref name="Loenertz 1973, p. 392">Loenertz 1973, p. 392.</ref> Ο Ερρίκος επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, επειδή την απειλούσε ο Βούλγαρος τσάρος [[Μπόριλ]]· άφησε στη Θεσσαλονίκη τον αδελφό του Ευστάθιο, που απέκρουσε άλλη μία επίθεση του Στρεζ, αδελφού του Μπόριλ.<ref name="ReferenceE"/> Την εποχή των Βουλγαρικών επιθέσεων στην Θεσσαλονίκη, ο Μιχαήλ Α΄ λέγεται ότι άλλαξε στάση και αποκήρυξε την υποτέλειά του στους Λατίνους, που νίκησαν τους Βούλγαρους στην [[Πελαγονία]].<ref name="Loenertz 1973, p. 392"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 683–684.</ref> Ο ιστορικός Φίλιπ βαν Τριχτ σημειώνει, ότι δεν υπάρχουν πηγές γι' αυτό και η υποτέλειά του στην Λατινική Αυτοκρατορία συνεχίστηκε τυπικά μέχρι τη χρονιά που ο διάδοχος τού Μιχαήλ Α΄, ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας αιχμαλώτισε τον διάδοχο του Ερρίκου της Φλάνδρας, τον [[Πέτρος Β΄ του Κουρτεναί|Πέτρο Β΄ του Κουρτεναί]] κοντά στο [[Δυρράχιο]] (1217).<ref>Van Tricht 2011, pp. 242–244.</ref>

===Μεγάλες κατακτήσεις===

[[File:Epiro_1205-1230-el.svg|thumb|right|250px|Το [[Δεσποτάτο της Ηπείρου]] (1205 - 1230).]]
Το [[Χρονικό του Γαλαξειδίου]] γράφει ότι την περίοδο 1210 - 1214 ο Μιχαήλ Α΄ συγκρούστηκε με τον Λατίνο [[Κομητεία των Σαλώνων|Κόμη των Σαλώνων]] Θωμά Α΄ ντ΄ Οτρεμενκούρ. Ο Οτρεμενκούρ κυρίευσε μερικά νησιά στον [[Κορινθιακός κόλπος|Κορινθιακό κόλπο]] έξω από το [[Γαλαξίδι]] και οι κάτοικοι κάλεσαν σε βοήθεια τον Μιχαήλ Α΄· στη μάχη που ακολούθησε, ο Θωμάς Α΄ σκοτώθηκε και ο Μιχαήλ Α΄ κατέλαβε τα Σάλωνα. Η κυριαρχία του Δεσποτάτου της Ηπείρου στα Σάλωνα κράτησε λίγο, καθώς ο Θωμάς Β΄, γιος του Θωμά Α΄, ανακατέλαβε τα εδάφη τού πατέρα του.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες 684.</ref> Τα στρατεύματα της Ηπείρου επιτέθηκαν στην [[Θεσσαλία]] (1212), νίκησαν την αντίσταση των Λομβαρδών βαρόνων και κατέλαβαν την [[Λάρισα]], διέλυσαν την Λατινική αρχιεπισκοπή και τοποθέτησαν Ορθόδοξο επίσκοπο. Οι Ηπειρώτες κατέκτησαν ολόκληρη την Θεσσαλία και έφτασαν μέχρι το [[Βελεστίνο]] και την [[Δημητριάδα Μαγνησίας (αρχαία πόλη)|Δημητριάδα]] στις ακτές του [[Παγασητικός Κόλπος|Παγασητικού κόλπου.]]<ref name="Fine 1994, p. 68">Fine 1994, p. 68.</ref><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 684.</ref> Ο Μιχαήλ Α΄, αφού κατέκτησε ολόκληρη τη Θεσσαλία, την έδωσε στον γαμπρό του [[Κωνσταντίνος Μαλιασηνός|Κωνσταντίνο Μαλιασηνό]] ως κληρονομικό δώρο.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 684–685.</ref> Πολλές πηγές καταγράφουν, ότι στην συνέχεια ανακατέλαβε από τη Βενετία το Δυρράχιο (1213) και την Κέρκυρα (1214).<ref name="Fine 1994, p. 68"/> Δεν υπάρχουν όμως λεπτομέρειες γι' αυτά τα κατορθώματα τού Μιχαήλ και αγνοούνται από τους Βυζαντινούς ιστορικούς.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 685–686.</ref> Το [[Αγγελόκαστρο Κέρκυρας]], σύμφωνα με μία τοπική παράδοση στο νησί, κτίστηκε από τον ίδιο τον Μιχαήλ Α΄ Άγγελο.<ref name="ReferenceF">Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 686.</ref> Ο Μιχαήλ Α΄ συνέχισε την προέλασή του στα βόρεια· κατέλαβε την Κρούγια και τερμάτισε τη βασιλεία του [[Άρβανον|Άρβανου]] και του κυβερνήτη του Δημητρίου Προγόνη, αλλά οι Σέρβοι τον σταμάτησαν στην [[Λίμνη Σκόδρας]].<ref name="Fine 1994, p. 68"/>

===Δολοφονία===

Οι επιτυχίες του Μιχαήλ Α΄ ήταν τεράστιες, αλλά δεν έζησε πολύ ακόμα: δολοφονήθηκε στον ύπνο του στη Βελεγκράντα σε ηλικία περίπου 45 ετών από έναν υπηρέτη με το όνομα Ρωμαίος. Ο ιστορικός Τζων Φιν αναφέρει ότι ''"είναι άγνωστος αυτός, που τον διέταξε και το κίνητρο για να προχωρήσει στην δολοφονία"''.<ref name="ReferenceF"/><ref>Fine 1994, pp. 68, 112.</ref> Ο μόνος γιος του που είχε επιζήσει, ήταν ο μετέπειτα Δεσπότης Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας, που ήταν νόθος και δεν είχε κληρονομικά δικαιώματα· τον διαδέχθηκε ο ετεροθαλής αδελφός του Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας. Ο Θεόδωρος βρισκόταν στην υπηρεσία της Νίκαιας· ο Μιχαήλ Α΄ γνώριζε ότι η θέση τού γιου του ήταν ανίσχυρη, επειδή ήταν νόθος και ζήτησε από τον Αυτοκράτορα Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρη να τον αφήσει να επιστρέψει στην Ήπειρο. Η ''Αγιογραφία'' της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας αναφέρει, ότι όχι μόνο δεν εμπιστευόταν ο Μιχαήλ Α΄ τον νόθο γιο του, αλλά τον έστειλε εξορία με τη μητέρα του στην Πελοπόννησο.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 552, 553.</ref> Ο Θεόδωρος αποδείχτηκε στην αρχή πολύ ισχυρός ηγεμόνας· επεκτάθηκε τόσο πολύ, που κατέλαβε τη [[Θεσσαλονίκη]] (1224) και στέφτηκε "αυτοκράτορας", αλλά η θριαμβευτική του πορεία έληξε άδοξα μετά την συντριβή του από τους Βούλγαρους στη [[Μάχη της Κλοκοτνίτσας]] (1230). Τότε ο νόθος Μιχαήλ Β΄ επέστρεψε στην Ήπειρο και ανέλαβε το Δεσποτάτο τού πατέρα του.<ref>Fine 1994, pp. 112–128.</ref>

===Θρύλοι===

Ο Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας θεωρείται ο ιδρυτής τού κράτους της Ηπείρου και ο γενάρχης της δυναστείας των Κομνηνών-Δουκών, που κυβέρνησαν την Ήπειρο μέχρι το 1318· στην συνέχεια τους διαδέχθηκε η Ιταλική [[Οικογένεια Ορσίνι]]. Τα μέλη της οικογένειας κυβέρνησαν τη Θεσσαλία και διεκδίκησαν για μικρό χρονικό διάστημα την "αυτοκρατορία" της Θεσσαλονίκης, από το 1224 μέχρι την κατάληψή της από τη Νίκαια (1246).<ref>Talbot & Kazhdan 1991, pp. 716–717.</ref> Ο Μιχαήλ Α΄ ήταν αρκετά δημοφιλής και αγαπητός στους υπηκόους του όσο ζούσε· ο αρχιεπίσκοπος Ναυπάκτου [[Ιωάννης Απόκαυκος]] τον κατονομάζει ''"σύγχρονο [[Νώε]]"'', που έσωσε τον Ελληνισμό από τον κατακλυσμό των Λατίνων.<ref name="ReferenceG">Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 688.</ref> Ο αρχιεπίσκοπος Ορχίδας Ιωάννης Χωματιανός που έζησε στην εποχή του, αναφέρει ότι όσοι διέφυγαν από την Κωνσταντινούπολη, βρήκαν καταφύγιο στην Ήπειρο μαζί με την υψηλή αριστοκρατία της βασιλεύουσας.<ref>Nicol 1976, p. 11.</ref> Στην Ήπειρο κατέφυγαν και πολλοί Πελοποννήσιοι, που είχαν διαφύγει όταν κατέλαβαν την πατρίδα τους οι Λατίνοι.<ref>Nicol 1976, pp. 17–19.</ref> Ο Απόκαυκος επιπλέον τον υμνεί, επειδή έκτισε ξανά και οχύρωσε την πόλη των Ιωαννίνων· ο [[Αρχάγγελος Μιχαήλ]] έγινε από τότε πολιούχος της πόλης.<ref name="ReferenceG"/><ref>Nicol 1976, pp. 20–21.</ref>


==Οικογένεια==
==Οικογένεια==
Ο Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας, παντρεύτηκε την κόρη τοπικού άρχοντα της Ηπείρου και απέκτησαν τα εξής τέκνα:
* Κωνσταντίνο Κομνηνό Δούκα, που πέθανε σε νεαρή ηλικία
* [[Θεοδώρα Κομνηνή Δούκαινα]], βασίλισσα της Σερβίας
* [[Μαρία Κομνηνή Δούκαινα]], που παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Μαλιασσηνό.
Από μία εξώγαμη σχέση του (πιθανώς με υπηρέτριά του, το όνομα της οποίας δεν διασώζεται), απέκτησε τουλάχιστον ένα νόθο γιο τον:
* [[Μιχαήλ Β' Κομνηνός Δούκας|Μιχαήλ Β' Κομνηνό Δούκα]], που ανέλαβε τον θρόνο του Δεσποτάτου το 1230.


Η ακριβής ταυτότητα της πρώτης συζύγου τού Μιχαήλ Α΄ είναι άγνωστη. Η ''Αγιογραφία'' της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας αναφέρει ότι ο Μιχαήλ Α΄ νυμφεύτηκε δύο φορές· το όνομα της πρώτης συζύγου του είναι άγνωστο, αλλά ανήκε στην [[Οικογένεια Μελισσηνών]] και απεβίωσε πρόωρα σε κάποια άγνωστη χρονική στιγμή. Η πρώτη εξαδέλφη τής πρώτης συζύγου παντρεύτηκε τον Σεναχειρίμ στρατηγό του Θέματος της Νικόπολης (Ηπείρου), και μετά το τέλος αυτού από εξέγερση των υπηκόων του, ο Μιχαήλ Α΄ νυμφεύτηκε τη χήρα εκείνου. Η ''Αγιογραφία'' σε πολλά πράγματα είναι αναξιόπιστη, αλλά η πληροφορία επιβεβαιώνεται από την αναφορά που δίνει ο ιστορικός Βιλλεαρδουίνος, ότι ο Μιχαήλ Α΄ νυμφεύτηκε την κόρη ενός τοπικού Ηπειρώτη μεγιστάνα.<ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673–674, 689.</ref><ref>Loenertz 1973, pp. 366–367.</ref> Η Εκκλησία δεν αναγνώρισε τον δεύτερο γάμο του, επειδή η δεύτερη σύζυγος ήταν εξαδέλφη τής πρώτης. Ο Μιχαήλ Α΄ επικρίθηκε σκληρά από τους εχθρικούς ιστορικούς για τον δεύτερο αυτόν γάμο του, που κατηγόρησαν τον γιο του Μιχαήλ Β΄ σαν νόθο. Ο Μιχαήλ Α΄, πιεζόμενος από τις αρνητικές κριτικές, απέρριψε από τη διαδοχή τον γιο του αυτόν. Συνολικά απέκτησε πέντε παιδιά, τρία από την πρώτη του σύζυγο και δύο από την δεύτερη:<ref name="ReferenceH">Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 689.</ref>
== Παραπομπές ==

* ανώνυμη κόρη, παντρεύτηκε τον [[Ευστάθιος της Φλάνδρας|Ευστάθιο της Φλάνδρας]] (1209), αδελφό του [[Ερρίκος της Φλάνδρας|Ερρίκου]], Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης<ref name="ReferenceH"/><ref name="Polemis 1968, pp. 92–93 note 10">Polemis 1968, pp. 92–93 (note 10).</ref>
* Θεοδώρα Κομνηνή Δούκαινα, αναφέρεται σύντομα από τον Δημήτριο Χωματιανό (1216)<ref name="ReferenceH"/><ref name="Polemis 1968, pp. 92–93 note 10"/>
* Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας, παρουσιάζεται (1210) σε κάποιο Λατινικό κείμενο -που περιείχε μια συνθήκη με την Βενετία- σαν διάδοχος του πατέρα του, αλλά σπεβίωσε πρόωρα, πριν τον Μιχαήλ Α΄, χωρίς απογόνους.<ref name="ReferenceH"/><ref name="Polemis 1968, pp. 92–93 note 10"/>

Από τον δεύτερο γάμο του με τη χήρα του Σεναχειρίμ:
* Μαρία Κομνηνή Δούκαινα, παντρεύτηκε τον [[Κωνσταντίνος Μαλιασηνός|Κωνσταντίνο Μαλιασηνό]].<ref name="Polemis 1968, pp. 92–93 note 10"/><ref>Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδεςː 689.</ref>
* [[Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας]], αναφέρεται από όλους σαν νόθος, επειδή αποκτήθηκε από τη δεύτερη σύζυγο τού πατέρα του, γι' αυτό αποκλείστηκε από την διαδοχή. Τελικά όχι μόνο θα κυβερνήσει, αλλά θα είναι και ο πρώτος που θα πάρει επίσημα τον τίτλο του Δεσπότη.<ref name="ReferenceH"/><ref>Polemis 1968, pp. 92, 93–94.</ref>

==Παραπομπές==
<references />
<references />


==Πηγές==
==Πηγές==
* {{Oxford Dictionary of Byzantium}}
*{{Oxford Dictionary of Byzantium}}
*{{cite book | last = Βαρζός | first = Κωνσταντίνος | title = Η Γενεαλογία των Κομνηνών | location = Θεσσαλονίκη | year = 1984 | publisher = Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών | volume = B | url = http://www.kbe.auth.gr/bkm20b.pdf | ref = harv | page = | accessdate = 2019-02-04 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160303171134/http://www.kbe.auth.gr/bkm20b.pdf | archivedate = 2016-03-03 | url-status = dead }}
* Κ. Βάρζος, Η γενεαλογία των Κομνηνών (Θεσσαλονίκη 1984) Τόμος 2, σελ. 669-689.
*Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
*Lappas, Nikolaos A. (2007). Πολιτική ιστορία του κράτους της Ηπείρου κατά τον 13ο αι [Political history of the State of Epirus during the 13th century] (PhD thesis) (in Greek). Thessaloniki: Aristotle University of Thessaloniki.
*Loenertz, Raymond-Joseph (1973). "Aux origines du despotat d'Épire et de la principauté d'Achaïe" [On the origins of the Despotate of Epirus and the Principality of Achaea]. Byzantion (in French). 43: 360–394.
*Nicol, Donald MacGillivray (1976). "Refugees, Mixed Population and Local Patriotism in Epiros and Western Macedonia after the Fourth Crusade". XVe Congrès international d'études byzantines (Athènes, 1976), Rapports et corapports I. Athens.
*Nicol, Donald MacGillivray (2010). The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
*Polemis, Demetrios I. (1968). The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography. London: The Athlone Press.
*Stiernon, Lucien (1959). "Les origines du despotat d'Épire. À propos d'un livre récent" [The origins of the Despotate of Epirus. On the occasion of a recent book]. Revue des études byzantines (in French). 17: 90–126.
*Stiernon, Lucien (1963). "Ferjančić (Božidar), Despoti a Vižantiji i juznoslovenskim Zemljama". Revue des études byzantines (in French). 21: 291–296.
*Talbot, Alice-Mary (1991). "Michael I Komnenos Doukas". In Kazhdan, Alexander. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. p.&nbsp;1362.
*Talbot, Alice-Mary; Kazhdan, Alexander (1991). "Epiros, Despotate of". In Kazhdan, Alexander. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. pp.&nbsp;716–717.
*Van Tricht, Filip (2011). The Latin Renovatio of Byzantium: The Empire of Constantinople (1204-1228). Leiden: Brill.

{{S-start}}
{{S-hou|[[Οίκος των Αγγέλων]]| |1170| |1215}}
{{S-reg|}}
{{S-bef | πριν=Κατάκτηση της Ηπείρου}}
{{S-ttl | τίτλος=[[Δεσπότης της Ηπείρου (τίτλος)|Δεσπότης της Ηπείρου]]| έτη=[[1205]] - [[1215]]}}
{{S-aft | μετά=[[Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας]]}}
{{S-end}}


{{Δεσπότες της Ηπείρου}}
{{Δεσπότες της Ηπείρου}}

{{Authority control}}


[[Κατηγορία:Δεσπότες της Ηπείρου]]
[[Κατηγορία:Δεσπότες της Ηπείρου]]
[[Κατηγορία:Σταυροφορίες]]
[[Κατηγορία:Σταυροφορίες]]
[[Κατηγορία:Οίκος Αγγέλων]]
[[Κατηγορία:Δυναστεία των Αγγέλων]]
[[Κατηγορία:Μεσαιωνική Θεσσαλία]]
[[Κατηγορία:Μεσαιωνική Θεσσαλία]]
[[Κατηγορία:Βυζαντινοί του 12ου αιώνα]]
[[Κατηγορία:Βυζαντινοί του 12ου αιώνα]]
[[Κατηγορία:Βυζαντινοί του 13ου αιώνα]]
[[Κατηγορία:Κυβερνήτες του Θέματος Πελοποννήσου]]
[[Κατηγορία:Κυβερνήτες του Θέματος Μυλάσσης και Μελανουδίου]]

Τρέχουσα έκδοση από την 21:19, 25 Μαΐου 2024

Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση12ος αιώνας
Θάνατος1215
Μπεράτ
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
ΙδιότηταΔεσπότης της Ηπείρου
Οικογένεια
ΤέκναΜιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας
Θεοδώρα Κομνηνή Δούκαινα
ΓονείςΙωάννης Δούκας και NN, concubine[1]
ΑδέλφιαΜανουήλ Κομνηνός Δούκας
Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας
ΟικογένειαΟίκος των Αγγέλων
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας (1170 - 1215) από τον Οίκο των Αγγέλων ήταν ο ιδρυτής του Δεσποτάτου της Ηπείρου και πρώτος Δεσπότης της Ηπείρου (1205 - 1215).

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήταν νόθος γιος του Σεβαστοκράτορος Ιωάννη.[2] Οι παππούδες του ήταν ο Κωνσταντίνος Άγγελος και η Θεοδώρα Κομνηνή, κόρη του Αλεξίου Α΄ του πρώτου Ρωμαίου Αυτοκράτορα από την Δυναστεία των Κομνηνών. Οι Αυτοκράτορες Ισαάκιος Β΄ και Αλέξιος Γ΄ ήταν πρώτα του εξαδέλφια, γιοι του θείου του Ανδρόνικου Άγγελου.[3][4] Ο πατέρας του προερχόταν από την Δυναστεία των Αγγέλων, αλλά ο ίδιος προτίμησε το επώνυμο "Δούκας" της γιαγιάς του Δούκαινας.[3] Ξεκίνησε σαν όμηρος στην Γ΄ Σταυροφορία και στα τέλη της δεκαετίας του 1190 διορίστηκε κυβερνήτης στο Θέμα Μυλάσσης και Μελανουδίου. Εξεγέρθηκε εναντίον του εξαδέλφου του Αλέξιου Γ΄· ηττήθηκε και δραπέτευσε στους Σελτζούκους.

Οι Φράγκοι που συμμετείχαν στην Δ΄ Σταυροφορία, κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη και ίδρυσαν τη Λατινική Αυτοκρατορία (1204)· ο ίδιος υπηρέτησε τον Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό. Ο Μιχαήλ Α΄ εγκατέλειψε σύντομα τον Βονιφάτιο και κατέφυγε στην Ήπειρο, όπου εκεί ανακηρύχτηκε κυβερνήτης της περιοχής, αφού παντρεύτηκε την κόρη ενός τοπικού μεγιστάνα. Η Ήπειρος έγινε σύντομα τον καταφύγιο όλων των Ελλήνων, που αντιστάθηκαν στους Λατίνους κατακτητές. Την ίδια περίοδο προσπάθησε να αντισταθεί στους Σταυροφόρους, που επιτέθηκαν στην Πελοπόννησο, αλλά σε εκστρατεία τη διετία (1207 - 1209) ηττήθηκε στην Μάχη του ελαιώνα του Κούντουρα. Ο Μιχαήλ Α΄ ήθελε να εξασφαλίσει τις κατακτήσεις του στην Ήπειρο, γι' αυτό ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ και έκλεισε συνθήκες με τη Λατινική Αυτοκρατορία και τη Δημοκρατία της Βενετίας. Την ίδια περίοδο πλήρωσε τα λύτρα για την απελευθέρωση του εξαδέλφου του Αλέξιου Γ΄ και -σύμφωνα με μετέπειτα ιστορικούς- ο Αλέξιος νομιμοποίησε τον ίδιο και τους απογόνους του ως κυβερνήτες της Ηπείρου. Ο Μιχαήλ Α΄ συμμάχησε με τους Βουλγάρους και επιτέθηκε στο Βασίλειο της Θεσσαλονίκης, αλλά σύντομα -με την επέμβαση του Λατίνου αυτοκράτορα Ερρίκου της Φλάνδρας- άλλαξε στάση και υπερασπίστηκε την Θεσσαλονίκη από τις Βουλγαρικές επιδρομές. Την ίδια εποχή τα στρατεύματά του κατέλαβαν για σύντομο χρονικό διάστημα την Κομητεία των Σαλώνων· προσπάθησε να ανακτήσει το Δυρράχιο και την Κέρκυρα από την Βενετία, αλλά απέτυχε (1213 - 1214). Δολοφονήθηκε στον ύπνο του (1215) και τον διαδέχθηκε ο ετεροθαλής αδελφός του Θεόδωρος.

Πρώτα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπηρεσίες στο Βυζάντιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μονόγραμμα του Μιχαήλ Α΄ Κομνηνού Δούκα στο Κάστρο του Βερατίου.

Ο Μιχαήλ Α΄ δεν χρησιμοποίησε ποτέ το πατρικό επώνυμο "Άγγελος" σύμφωνα με ιστορικούς από ντροπή επειδή οι Λατίνοι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη από τα πρώτα του ξαδέλφια. Τα χειρόγραφα της εποχής του τονίζουν ότι υπέγραφε σαν "Μιχαήλ Δούκας" ή "Μιχαήλ Κομνηνός Δούκας", οι μοναδικοί στο Βυζάντιο που του απέδωσαν το επώνυμο "Άγγελος" ήταν μετέπειτα εχθροί του από την Δυναστεία των Παλαιολόγων.[5][6] Δεν είναι γνωστή η ημερομηνία που γεννήθηκε ο Μιχαήλ Α΄, ο Νικήτας Χωνιάτης αναφέρει ότι το 1201 ήταν "νεαρός άνδρας", ο Έλληνας σχολιαστής Κωνσταντίνος Βαρζός τοποθετεί την γέννηση του το 1170.[2][7] Ο Μιχαήλ Α΄ καταγράφεται για πρώτη φορά όταν βρισκόταν στην υπηρεσία του Γερμανού αυτοκράτορα Φρειδερίκου Α΄ Βαρβαρόσσα, περνούσε με τον στρατό του στην Γ΄ Σταυροφορία από Βυζαντινές περιοχές (14 Φεβρουαρίου 1190).[8][9] Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Ισαάκιου Β΄ διορίστηκε κυβερνήτης στο Θέμα Μυλάσσης και Μελανουδίου.[10] Πολλοί ιστορικοί του αποδίδουν τον τίτλο του Σεβαστοκράτορα αλλά ο Λουσιέν Στίρνον το αποκλείει επειδή δεν βρέθηκε κανένα έγγραφο του με τον τίτλο.[11] Το 1200 διορίστηκε στην ίδια θέση από τον Αλέξιο Γ΄.[12] Ο Δημήτριος Ι. Πολέμης στις μελέτες του για την Οικογένεια Δούκα αναφέρει ότι διορίστηκε ξανά από τον ανιψιό του Αλέξιο Δ΄ (1203 - 1204) αλλά ο Βαρζός τονίζει ότι πρόκειται για σφάλμα του Πολέμη.[13] Ο Μιχαήλ Α΄ επαναστάτησε για άγνωστους λόγους στις αρχές του 1201 εναντίον του αυτοκράτορα αλλά ο Αλέξιος Γ΄ τον νίκησε και ο Μιχαήλ δραπέτευσε στον Σελτζούκο Σουλτάνο του Ρουμ Σουλεϊμάν Β΄ Συμμετείχε κατόπιν στις επιδρομές των Σελτζούκων εναντίον των Βυζαντινών γύρω από τον ποταμό Μαίανδρο.[12][14]

Μετάβαση στην Ήπειρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σφραγίδα του Μιχαήλ με επιγρ.: ΑΡΧ ΜΧΛ / + CΦΡΑΓΙCΜΑ ΓΡΑΦΩΝ ΜΙΧΑΗΛ ΔΟΥΚΑ ΦΕΡΩ CΕΒΑCΤΟΚΡΑΤΟΡΟΥΝΤΟC ΕΥΘΑΛΟΥC ΚΛΑΔΟΥ ++

Ο Μιχαήλ Α΄ βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, την εποχή που αυτή έπεσε στους Σταυροφόρους (1204), όπως γράφει ο στρατηγός και ιστορικός Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος στο έργο του "Περί της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης" (1207). Ο Αλέξιος Γ΄ τον είχε εξορίσει για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά ο αδελφός του Ισαάκιος Β΄ και ο γιος εκείνου Αλέξιος Δ΄ του επέτρεψαν να επιστρέψει (1203 - 1204).[15] Ο Μιχαήλ μπήκε στις υπηρεσίες του Βονιφάτιου του Μομφερρατικού, που έλαβε το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης και ακολούθησε τον Βονιφάτιο στο νέο του βασίλειο τον Σεπτέμβριο του 1204. Ο Βιλλεαρδουίνος αναφέρει ότι ο Βονιφάτιος εμπιστευόταν τον Μιχαήλ, αλλά εκείνος σύντομα τον εγκατέλειψε και διέφυγε στην Ήπειρο· οι Έλληνες που ήθελαν να αντισταθούν στους Λατίνους, τον ανακήρυξαν ηγέτη τους.[14][16]

Η διαδικασία με την οποία ο Μιχαήλ έφτασε στην Ήπειρο,, είναι ασαφής. Η Αγιογραφία της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας που γράφτηκε στα τέλη του 13ου αιώνα, αναφέρει ότι ο Αλέξιος Γ΄ τον είχε διορίσει διοικητή στην Πελοπόννησο, ενώ διοικητή στο Θέμα Νικοπόλεως της Ηπείρου διόρισε κάποιον Σεναχειρίμ. Ο δύο άνδρες είχαν συγγένεια εξ αγχιστείας μεταξύ τους, αφού είχαν νυμφευτεί συζύγους και πρώτες εξαδέλφες από την Οικογένεια Μελισσηνών. Οι Ηπειρώτες εξεγέρθηκαν εναντίον του Σεναχειρίμ και αυτός κάλεσε τον Μιχαήλ για βοήθεια, αλλά όταν έφτασε ο Μιχαήλ στην Αρχαία Νικόπολη, ο Σεχαχειρίμ είχε θανατωθεί από τους επαναστάτες· τότε ο Μιχαήλ πήρε σύζυγο τη χήρα εκείνου και ανακηρύχθηκε νέος κυβερνήτης.[15][17] Η Αγιογραφία περιέχει πολλές ανακρίβειες, πιο αξιόπιστος θεωρείται πάντοτε ο Βιλλερδουίνος, που γράφει ότι όταν ο Μιχαήλ έφτασε στην Ήπειρο, νυμφεύτηκε την κόρη ενός τοπικού μεγιστάνα και ανακηρύχθηκε ηγεμόνας.[15][18] Η Αγιογραφία τονίζει στη συνέχεια ότι ο Μιχαήλ πήγε στην Πελοπόννησο και έγινε ηγέτης της αντίστασης των Ελλήνων απέναντι στους Φράγκους, που τελικά ηττήθηκαν το καλοκαίρι του 1205 στην Μάχη του ελαιώνα του Κούντουρα. Ο ιστορικός Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ το αποκλείει, θεωρώντας αδύνατο να εγκατέλειψε τότε την Ήπειρο, επειδή θα έμενε εκτεθειμένη σε ενδεχόμενη επίθεση του Βονιφάτιου του Μομφερρατικού· δεν αποκλείει όμως να συμμετείχε σε μικρότερη εκστρατεία αργότερα (1207 - 1209).[19][20]

Κατάκτηση της Ηπείρου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χειρόγραφο που παρουσιάζει την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους - αρχές 14ου αιώνα.

Με έδρα την Άρτα ο Μιχαήλ Α΄ προχώρησε στην κατάκτηση ολόκληρης της Ηπείρου μαζί και την σημερινή Αλβανία, δημιουργώντας μία τεράστια επικράτεια. Τα σύνορά του έφταναν από το Δυρράχιο στα βόρεια μέχρι την Ναύπακτο στα νότια, στα ανατολικά βρισκόταν το Βασίλειο της Θεσσαλονίκης του Βονιφάτιου, στα βορειοδυτικά οι Βενετικές κτήσεις, στα Βαλκάνια στα βορειοανατολικά οι Βούλγαροι και πιο βόρεια οι Σέρβοι.[21] Το αχανές κράτος του Μιχαήλ Α΄ έμεινε γνωστό στους ιστορικούς σαν Δεσποτάτο της Ηπείρου· ήταν ο πρώτος Ηπειρώτης κυβερνήτης, που πήρε τον τίτλο του Δεσπότη και του τον παραχώρησε ο εξάδελφός του Αλέξιος Γ΄, επειδή πλήρωσε τα λύτρα για την απελευθέρωσηή του.[22][23] Οι σύγχρονοι ιστορικοί ωστόσο το αποκλείουν, τονίζουν ότι ούτε ο ίδιος, ούτε αργότερα ο ετεροθαλής αδελφός του Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας πήραν τον τίτλο του Δεσπότη. Ο Μιχαήλ Α΄ ήταν νόθος και ο τίτλος του Δεσπότη δεν δινόταν ποτέ σε νόθους γιους, οι ορολογίες "Δεσπότης" και "Δεσποτάτο" για την Ήπειρο εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε Δυτικές πηγές τον 14ο αιώνα.[24][25] Ο πρώτος κυβερνήτης της Ηπείρου που πήρε τον τίτλο του Δεσπότη,, φαίνεται ότι ήταν ο γιος του Μιχαήλ Β΄ την δεκαετία του 1230.

Κυβερνήτης της Ηπείρου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διατήρηση του Ελληνισμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Δεσποτάτο της Ηπείρου μαζί με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας στα ανατολικά έγιναν οι κύριες εστίες αντίστασης των Ελλήνων στους Λατίνους.[26] Η μεγαλύτερη απειλή για τον Μιχαήλ Α΄ ήταν η Δημοκρατία της Βενετίας, στην οποία οι Σταυροφόροι όταν έκαναν την διανομή, παραχώρησαν την Ήπειρο. Οι Βενετοί είχαν στην κατοχή τους την γειτονική πόλη του Δυρραχίου και το γειτονικό νησί της Κέρκυρας και είχαν στόχο να καταλάβουν και την ενδοχώρα.[6][27] Ο Μιχαήλ Α΄, από φόβο να αντιμετωπίσει τους Βενετούς, έκανε έκκληση για βοήθεια στον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄ και δήλωσε την υποταγή του στην Καθολική Εκκλησία. Ο πάπας έγραψε γράμμα στον Μιχαήλ Α΄ με τον τίτλο "Μιχαήλ Κομνηνός της Ρωμανίας" και του τόνισε, ότι αν ήθελε να μπει πραγματικά στην υπηρεσία του πάπα, θα έπρεπε να δώσει στον Λατίνο αρχιεπίσκοπο του Δυρραχίου πρόσβαση στα εκκλησιαστικά κτήματα· ο Μιχαήλ Α΄ το δέχτηκε.[27][28] Ο Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ σημειώνει επίσης, ότι ο Μιχαήλ έδωσε κάποια στιγμή όρκο υποτέλειας στο βασίλειο της Θεσσαλονίκης.[29]

Οι διπλωματικοί του χειρισμοί δεν τον εμπόδισαν να προχωρήσει σε συμμαχία με το Πριγκιπάτο της Αχαΐας, δηλ. τον Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο και τους βαρόνους του, αλλά τα γράμματα δεν δίνουν περισσότερες λεπτομέρειες. Οι σύγχρονοι ιστορικοί έχουν συνδέσει τα γεγονότα με τη συμμετοχή του Μιχαήλ στην Μάχη του Ελαιώνα του Κουντουρά και μία εκστρατεία στην Πελοπόννησο (1207 - 1208), για να βοηθήσει τον άρχοντα Λέοντα Σγουρό, που τον πολιορκούσαν οι Φράγκοι στην Ακρόπολη της Ακροκορίνθου.[19][30] Μεγάλοι ιστορικοί -όπως ο Καρλ Χοπφ και ο Άντονι Μπον- ταυτίζουν κάποιον Θεόδωρο, που εμφανίζεται σαν "Άρχοντας του Άργους και του Ναυπλίου", διάδοχος του Σγουρού με τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα. Ο Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ το αποκλείει, επειδή την ίδια εποχή ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας βρισκόταν στις υπηρεσίες του Αυτοκράτορα στη Νίκαια Θεόδωρου Α΄ Λάσκαρη.[27][31]

Συμμαχία με τους Βενετούς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Λατινική Αυτοκρατορία και τα Ελληνικά κράτη.

Το καλοκαίρι του 1209 ο Λατίνος αυτοκράτορας Ερρίκος της Φλάνδρας αντιμετώπισε εξέγερση των Λομβαρδών βαρόνων της Θεσσαλονίκης και πήρε το βασίλειο υπό τον έλεγχο του· ο Μιχαήλ Α΄ του έστειλε απεσταλμένους και πρότεινε συμμαχία. Ο Ερρίκος το αρνήθηκε, αλλά έστειλε απεσταλμένους στην Ήπειρο και ζήτησε από τον Μιχαήλ να γίνει υποτελής της Λατινικής Αυτοκρατορίας· ο Μιχαήλ Α΄ το δέχτηκε: έδωσε την μεγαλύτερη κόρη του ως σύζυγο στον αδελφό τού αυτοκράτορα Ευστάθιο της Φλάνδρας και το ένα τρίτο των εδαφών του σαν προίκα.[29][32] Στις αρχές του 1210 ο Μιχαήλ Α΄ έστειλε απεσταλμένους στον επίσκοπο του Τσερμενίκε Θεόδωρο και τον Συμεών Κουνάλη· συναντήθηκε με τον Βενετό δούκα του Δυρραχίου και έκλεισε μαζί του συνθήκη, που επιβεβαιώθηκε με όρκο (20 Ιουνίου 1210). Ο Μιχαήλ Α΄ δέχτηκε να γίνει υποτελής της Δημοκρατίας και κράτησε τα εδάφη του σαν δώρο από την Βενετία, πράγμα που επιβεβαιώθηκε με διάταγμα του Δόγη Πιέτρο Τζιάνι. Ο Μιχαήλ Α΄ έδωσε τεράστια εμπορικά προνόμια σε Βενετούς, παρόμοια με αυτά που τους είχε παραχωρήσει ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός με Χρυσόβουλο· έδωσε απεριόριστα προνόμια στο εμπόριο σιτηρών και υποσχέθηκε βοήθεια σε όλα τα ναυάγια της Βενετίας στις ακτές της Ηπείρου. Θα πλήρωνε στον Βενετό δούκα του Δυρραχίου 42 λίτρα από χρυσά υπέρπυρα σε δύο δόσεις και θα έστελνε δυο ετήσια αφιερώματα στην Βενετία, ένα για την Βασιλική του Αγίου Μάρκου και ένα για τον δόγη.[29][33]

Απελευθέρωση του Αλεξίου Γ΄

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Γ΄, μετά την εκθρόνισή του από τους Σταυροφόρος τον Ιούλιο του 1203, διεφυγε με τη σύζυγό του Ευφροσύνη Καματηρά στην ηπειρωτική Ελλάδα αναζητώντας προστασία. Μία προσπάθειά του για να συνάψει γαμήλια συμμαχία με τον Λέοντα Σγουρό απέτυχε, καθώς ο τελευταίος οπισθοχώρησε με την προέλαση του Βονιφάτιου του Μομφερρατικού. Ο Αλέξιος Γ΄ διέφυγε στη Θεσσαλία, όπου και συνελήφθη από τις δυνάμεις του Βονιφάτιου· οι πηγές διαφέρουν: άλλοι γράφουν ότι συνελήφθη από τους ιππότες του Βονιφάτιου, ενώ πήγαινε στο βασίλειο του Μιχαήλ, ενώ άλλοι γράφουν ότι ηττήθηκε σε μάχη.[34][35] Ο Μιχαήλ Α΄, όταν έμαθε την σύλληψη του εξαδέλφου του Αλεξίου Γ΄, πλήρωσε ο ίδιος τα λύτρα για την απελευθέρωση εκείνου και τον υποδέχτηκε στο λιμάνι της Άρτας, όταν εκείνος έφτασε με πλοίο.[36]

Ο Μιχαήλ Α΄ αντιμετώπισε το πρώην Αυτοκρατορικό ζεύγος με μεγάλη ευγένεια, αλλά ο Αλέξιος Γ΄ δεν έμεινε πολύ στην Άρτα, έφυγε προκειμένου να κερδίσει την Αυτοκρατορία της Νίκαιας με την βοήθεια του Σελτζούκου Σουλτάνου Χοσρόη Α΄. Ο ετεροθαλής αδελφός τού Μιχαήλ Α΄, ο Κωνσταντίνος ανέλαβε την προστασία της συζύγου του Αλεξίου Γ΄ και ο ίδιος ο Αλέξιος Γ΄ αναχώρησε για την Μικρά Ασία. Οι προσπάθειες του κατέληξαν σε αποτυχία: ο Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης τους συνέτριψε στην Μάχη της Αντιόχειας (1211) στον ποταμό Μαίανδρο· ο Σελτζούκος σουλτάνος θανατώθηκε και ο ίδιος ο Αλέξιος Γ΄ αιχμαλωτίστηκε.[37] Η Αγιογραφία της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας και το Χρονικόν του Μορέως στην Αραγωνική έκδοσή του καταγράφουν, ότι λίγο πριν την αναχώρησή του είχε ορίσει τον Μιχαήλ Α΄ και τους απογόνους του στρατηγούς (δούκες) στην Ήπειρο. Μερικοί ιστορικοί -διαστρεβλώνοντας τις αναφορές- αναφέρουν ότι ο Αλέξιος έδωσε στον Μιχαήλ Α΄ τον τίτλο του "Δεσπότη".[23][38] Ακολουθώντας τις αναφορές του Βάρζου, ο Λουσιέν Στιρνόν τοποθετεί την απελευθέρωση του Αλέξιου Γ΄ την διετία 1206 - 1207.[23][39] Ο Ρεϊμόν-Ζοζέφ Λενέρτζ από την άλλη, θεωρεί ότι από το 1210 ο Μιχαήλ Α΄ έκανε έντονες προσπάθειες να προσεγγίσει τη Λατινική Αυτοκρατορία και να συγκρουστεί με την Αυτοκρατορία της Νίκαιας, που πήγαινε αντίθετα στα συμφέροντά του, γι' αυτό πλήρωσε την απελευθέρωση του Αλέξιου Γ΄.[40]

Συγκρούσεις με την Λατινική Αυτοκρατορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μιχαήλ Α΄ εκμεταλλεύτηκε τα σχέδια του Ερρίκου για εκστρατεία στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας και επιτέθηκε στην Θεσσαλονίκη, κατέλαβε με μισθοφόρους την Κοντοσταυλία της Θεσσαλονίκης και τον Δομοκό. Κατηγορήθηκε ότι ήταν πολύ σκληρός στους αιχμαλώτους του: πολλοί από αυτούς θανατώθηκαν, μαστιγώθηκαν, ενώ ο εξομολογητής του Μπούφα σταυρώθηκε με άλλους τρεις ευγενείς· στη συνέχεια ο στρατός του κατέλαβε πολλά φρούρια,, θανατώνοντας τις Λατινικές φρουρές και τους ιερείς.[41] Οι Λατίνοι της Θεσσαλονίκης κάλεσαν τον Ερρίκο, που έφτασε σε δώδεκα ημέρες από την Κωνσταντινούπολη στην πόλη· ο Ερρίκος νίκησε τους Βούλγαρους, που είχαν συμμαχίσει με τον Μιχαήλ Α΄.[42] Ο Ερρίκος είχε την υποστήριξη των υποτελών του από την Αχαΐα· στην αλληλογραφία του με τον πάπα δικαιολόγησε την στάση του, λέγοντας ότι αναγκάστηκε να πολεμήσει εναντίον του Μιχαήλ Α΄ για να αποφύγει εκστρατεία των Ηπειρωτών στην Πελοπόννησο.[27][43] Ο Ερρίκος επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, επειδή την απειλούσε ο Βούλγαρος τσάρος Μπόριλ· άφησε στη Θεσσαλονίκη τον αδελφό του Ευστάθιο, που απέκρουσε άλλη μία επίθεση του Στρεζ, αδελφού του Μπόριλ.[42] Την εποχή των Βουλγαρικών επιθέσεων στην Θεσσαλονίκη, ο Μιχαήλ Α΄ λέγεται ότι άλλαξε στάση και αποκήρυξε την υποτέλειά του στους Λατίνους, που νίκησαν τους Βούλγαρους στην Πελαγονία.[43][44] Ο ιστορικός Φίλιπ βαν Τριχτ σημειώνει, ότι δεν υπάρχουν πηγές γι' αυτό και η υποτέλειά του στην Λατινική Αυτοκρατορία συνεχίστηκε τυπικά μέχρι τη χρονιά που ο διάδοχος τού Μιχαήλ Α΄, ο Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας αιχμαλώτισε τον διάδοχο του Ερρίκου της Φλάνδρας, τον Πέτρο Β΄ του Κουρτεναί κοντά στο Δυρράχιο (1217).[45]

Μεγάλες κατακτήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Δεσποτάτο της Ηπείρου (1205 - 1230).

Το Χρονικό του Γαλαξειδίου γράφει ότι την περίοδο 1210 - 1214 ο Μιχαήλ Α΄ συγκρούστηκε με τον Λατίνο Κόμη των Σαλώνων Θωμά Α΄ ντ΄ Οτρεμενκούρ. Ο Οτρεμενκούρ κυρίευσε μερικά νησιά στον Κορινθιακό κόλπο έξω από το Γαλαξίδι και οι κάτοικοι κάλεσαν σε βοήθεια τον Μιχαήλ Α΄· στη μάχη που ακολούθησε, ο Θωμάς Α΄ σκοτώθηκε και ο Μιχαήλ Α΄ κατέλαβε τα Σάλωνα. Η κυριαρχία του Δεσποτάτου της Ηπείρου στα Σάλωνα κράτησε λίγο, καθώς ο Θωμάς Β΄, γιος του Θωμά Α΄, ανακατέλαβε τα εδάφη τού πατέρα του.[46] Τα στρατεύματα της Ηπείρου επιτέθηκαν στην Θεσσαλία (1212), νίκησαν την αντίσταση των Λομβαρδών βαρόνων και κατέλαβαν την Λάρισα, διέλυσαν την Λατινική αρχιεπισκοπή και τοποθέτησαν Ορθόδοξο επίσκοπο. Οι Ηπειρώτες κατέκτησαν ολόκληρη την Θεσσαλία και έφτασαν μέχρι το Βελεστίνο και την Δημητριάδα στις ακτές του Παγασητικού κόλπου.[47][48] Ο Μιχαήλ Α΄, αφού κατέκτησε ολόκληρη τη Θεσσαλία, την έδωσε στον γαμπρό του Κωνσταντίνο Μαλιασηνό ως κληρονομικό δώρο.[49] Πολλές πηγές καταγράφουν, ότι στην συνέχεια ανακατέλαβε από τη Βενετία το Δυρράχιο (1213) και την Κέρκυρα (1214).[47] Δεν υπάρχουν όμως λεπτομέρειες γι' αυτά τα κατορθώματα τού Μιχαήλ και αγνοούνται από τους Βυζαντινούς ιστορικούς.[50] Το Αγγελόκαστρο Κέρκυρας, σύμφωνα με μία τοπική παράδοση στο νησί, κτίστηκε από τον ίδιο τον Μιχαήλ Α΄ Άγγελο.[51] Ο Μιχαήλ Α΄ συνέχισε την προέλασή του στα βόρεια· κατέλαβε την Κρούγια και τερμάτισε τη βασιλεία του Άρβανου και του κυβερνήτη του Δημητρίου Προγόνη, αλλά οι Σέρβοι τον σταμάτησαν στην Λίμνη Σκόδρας.[47]

Δολοφονία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι επιτυχίες του Μιχαήλ Α΄ ήταν τεράστιες, αλλά δεν έζησε πολύ ακόμα: δολοφονήθηκε στον ύπνο του στη Βελεγκράντα σε ηλικία περίπου 45 ετών από έναν υπηρέτη με το όνομα Ρωμαίος. Ο ιστορικός Τζων Φιν αναφέρει ότι "είναι άγνωστος αυτός, που τον διέταξε και το κίνητρο για να προχωρήσει στην δολοφονία".[51][52] Ο μόνος γιος του που είχε επιζήσει, ήταν ο μετέπειτα Δεσπότης Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας, που ήταν νόθος και δεν είχε κληρονομικά δικαιώματα· τον διαδέχθηκε ο ετεροθαλής αδελφός του Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας. Ο Θεόδωρος βρισκόταν στην υπηρεσία της Νίκαιας· ο Μιχαήλ Α΄ γνώριζε ότι η θέση τού γιου του ήταν ανίσχυρη, επειδή ήταν νόθος και ζήτησε από τον Αυτοκράτορα Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρη να τον αφήσει να επιστρέψει στην Ήπειρο. Η Αγιογραφία της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας αναφέρει, ότι όχι μόνο δεν εμπιστευόταν ο Μιχαήλ Α΄ τον νόθο γιο του, αλλά τον έστειλε εξορία με τη μητέρα του στην Πελοπόννησο.[53] Ο Θεόδωρος αποδείχτηκε στην αρχή πολύ ισχυρός ηγεμόνας· επεκτάθηκε τόσο πολύ, που κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη (1224) και στέφτηκε "αυτοκράτορας", αλλά η θριαμβευτική του πορεία έληξε άδοξα μετά την συντριβή του από τους Βούλγαρους στη Μάχη της Κλοκοτνίτσας (1230). Τότε ο νόθος Μιχαήλ Β΄ επέστρεψε στην Ήπειρο και ανέλαβε το Δεσποτάτο τού πατέρα του.[54]

Θρύλοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας θεωρείται ο ιδρυτής τού κράτους της Ηπείρου και ο γενάρχης της δυναστείας των Κομνηνών-Δουκών, που κυβέρνησαν την Ήπειρο μέχρι το 1318· στην συνέχεια τους διαδέχθηκε η Ιταλική Οικογένεια Ορσίνι. Τα μέλη της οικογένειας κυβέρνησαν τη Θεσσαλία και διεκδίκησαν για μικρό χρονικό διάστημα την "αυτοκρατορία" της Θεσσαλονίκης, από το 1224 μέχρι την κατάληψή της από τη Νίκαια (1246).[55] Ο Μιχαήλ Α΄ ήταν αρκετά δημοφιλής και αγαπητός στους υπηκόους του όσο ζούσε· ο αρχιεπίσκοπος Ναυπάκτου Ιωάννης Απόκαυκος τον κατονομάζει "σύγχρονο Νώε", που έσωσε τον Ελληνισμό από τον κατακλυσμό των Λατίνων.[56] Ο αρχιεπίσκοπος Ορχίδας Ιωάννης Χωματιανός που έζησε στην εποχή του, αναφέρει ότι όσοι διέφυγαν από την Κωνσταντινούπολη, βρήκαν καταφύγιο στην Ήπειρο μαζί με την υψηλή αριστοκρατία της βασιλεύουσας.[57] Στην Ήπειρο κατέφυγαν και πολλοί Πελοποννήσιοι, που είχαν διαφύγει όταν κατέλαβαν την πατρίδα τους οι Λατίνοι.[58] Ο Απόκαυκος επιπλέον τον υμνεί, επειδή έκτισε ξανά και οχύρωσε την πόλη των Ιωαννίνων· ο Αρχάγγελος Μιχαήλ έγινε από τότε πολιούχος της πόλης.[56][59]

Οικογένεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ακριβής ταυτότητα της πρώτης συζύγου τού Μιχαήλ Α΄ είναι άγνωστη. Η Αγιογραφία της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας αναφέρει ότι ο Μιχαήλ Α΄ νυμφεύτηκε δύο φορές· το όνομα της πρώτης συζύγου του είναι άγνωστο, αλλά ανήκε στην Οικογένεια Μελισσηνών και απεβίωσε πρόωρα σε κάποια άγνωστη χρονική στιγμή. Η πρώτη εξαδέλφη τής πρώτης συζύγου παντρεύτηκε τον Σεναχειρίμ στρατηγό του Θέματος της Νικόπολης (Ηπείρου), και μετά το τέλος αυτού από εξέγερση των υπηκόων του, ο Μιχαήλ Α΄ νυμφεύτηκε τη χήρα εκείνου. Η Αγιογραφία σε πολλά πράγματα είναι αναξιόπιστη, αλλά η πληροφορία επιβεβαιώνεται από την αναφορά που δίνει ο ιστορικός Βιλλεαρδουίνος, ότι ο Μιχαήλ Α΄ νυμφεύτηκε την κόρη ενός τοπικού Ηπειρώτη μεγιστάνα.[60][61] Η Εκκλησία δεν αναγνώρισε τον δεύτερο γάμο του, επειδή η δεύτερη σύζυγος ήταν εξαδέλφη τής πρώτης. Ο Μιχαήλ Α΄ επικρίθηκε σκληρά από τους εχθρικούς ιστορικούς για τον δεύτερο αυτόν γάμο του, που κατηγόρησαν τον γιο του Μιχαήλ Β΄ σαν νόθο. Ο Μιχαήλ Α΄, πιεζόμενος από τις αρνητικές κριτικές, απέρριψε από τη διαδοχή τον γιο του αυτόν. Συνολικά απέκτησε πέντε παιδιά, τρία από την πρώτη του σύζυγο και δύο από την δεύτερη:[62]

  • ανώνυμη κόρη, παντρεύτηκε τον Ευστάθιο της Φλάνδρας (1209), αδελφό του Ερρίκου, Λατίνου αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης[62][63]
  • Θεοδώρα Κομνηνή Δούκαινα, αναφέρεται σύντομα από τον Δημήτριο Χωματιανό (1216)[62][63]
  • Κωνσταντίνος Κομνηνός Δούκας, παρουσιάζεται (1210) σε κάποιο Λατινικό κείμενο -που περιείχε μια συνθήκη με την Βενετία- σαν διάδοχος του πατέρα του, αλλά σπεβίωσε πρόωρα, πριν τον Μιχαήλ Α΄, χωρίς απογόνους.[62][63]

Από τον δεύτερο γάμο του με τη χήρα του Σεναχειρίμ:

  • Μαρία Κομνηνή Δούκαινα, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Μαλιασηνό.[63][64]
  • Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας, αναφέρεται από όλους σαν νόθος, επειδή αποκτήθηκε από τη δεύτερη σύζυγο τού πατέρα του, γι' αυτό αποκλείστηκε από την διαδοχή. Τελικά όχι μόνο θα κυβερνήσει, αλλά θα είναι και ο πρώτος που θα πάρει επίσημα τον τίτλο του Δεσπότη.[62][65]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
  2. ↑ 2,0 2,1 Polemis 1968, p. 91.
  3. ↑ 3,0 3,1 Talbot 1991, p. 1362.
  4. ↑ Loenertz 1973, p. 362.
  5. ↑ Polemis 1968, p. 91 (notes 8, 9), 92.
  6. ↑ 6,0 6,1 Nicol 2010, p. 3.
  7. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 669.
  8. ↑ Loenertz 1973, p. 363.
  9. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 670.
  10. ↑ Polemis 1968, p. 92.
  11. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 670–671.
  12. ↑ 12,0 12,1 Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 671.
  13. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673 (note 20).
  14. ↑ 14,0 14,1 Loenertz 1973, p. 364.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673–674.
  16. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673.
  17. ↑ Loenertz 1973, pp. 365–366.
  18. ↑ Loenertz 1973, p. 367.
  19. ↑ 19,0 19,1 Loenertz 1973, pp. 377–381, 388–391.
  20. ↑ Fine 1994, pp. 66–67, 69–70.
  21. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 674, 679.
  22. ↑ Nicol 2010, p. 2.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 676.
  24. ↑ Stiernon 1959, pp. 122–126.
  25. ↑ Fine 1994, pp. 68–69.
  26. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 679.
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 Fine 1994, p. 67.
  28. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 680.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Loenertz 1973, p. 375.
  30. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 679–680.
  31. ↑ Loenertz 1973, pp. 374, 390–391.
  32. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 681.
  33. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 681–682.
  34. ↑ Loenertz 1973, pp. 370–374.
  35. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 674–675.
  36. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 675.
  37. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 678–679.
  38. ↑ Loenertz 1973, p. 376.
  39. ↑ Stiernon 1959, p. 122.
  40. ↑ Loenertz 1973, pp. 374–376.
  41. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 682–683.
  42. ↑ 42,0 42,1 Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 683.
  43. ↑ 43,0 43,1 Loenertz 1973, p. 392.
  44. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 683–684.
  45. ↑ Van Tricht 2011, pp. 242–244.
  46. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες 684.
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 Fine 1994, p. 68.
  48. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 684.
  49. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 684–685.
  50. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 685–686.
  51. ↑ 51,0 51,1 Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 686.
  52. ↑ Fine 1994, pp. 68, 112.
  53. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 552, 553.
  54. ↑ Fine 1994, pp. 112–128.
  55. ↑ Talbot & Kazhdan 1991, pp. 716–717.
  56. ↑ 56,0 56,1 Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 688.
  57. ↑ Nicol 1976, p. 11.
  58. ↑ Nicol 1976, pp. 17–19.
  59. ↑ Nicol 1976, pp. 20–21.
  60. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 673–674, 689.
  61. ↑ Loenertz 1973, pp. 366–367.
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 62,3 62,4 Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδες ː 689.
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 63,3 Polemis 1968, pp. 92–93 (note 10).
  64. ↑ Βαρζός Κωνσταντίνος, Τόμος Β΄, Σελίδεςː 689.
  65. ↑ Polemis 1968, pp. 92, 93–94.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
  • Βαρζός, Κωνσταντίνος (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών (PDF). B. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2019. 
  • Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
  • Lappas, Nikolaos A. (2007). Πολιτική ιστορία του κράτους της Ηπείρου κατά τον 13ο αι [Political history of the State of Epirus during the 13th century] (PhD thesis) (in Greek). Thessaloniki: Aristotle University of Thessaloniki.
  • Loenertz, Raymond-Joseph (1973). "Aux origines du despotat d'Épire et de la principauté d'Achaïe" [On the origins of the Despotate of Epirus and the Principality of Achaea]. Byzantion (in French). 43: 360–394.
  • Nicol, Donald MacGillivray (1976). "Refugees, Mixed Population and Local Patriotism in Epiros and Western Macedonia after the Fourth Crusade". XVe Congrès international d'études byzantines (Athènes, 1976), Rapports et corapports I. Athens.
  • Nicol, Donald MacGillivray (2010). The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Polemis, Demetrios I. (1968). The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography. London: The Athlone Press.
  • Stiernon, Lucien (1959). "Les origines du despotat d'Épire. À propos d'un livre récent" [The origins of the Despotate of Epirus. On the occasion of a recent book]. Revue des études byzantines (in French). 17: 90–126.
  • Stiernon, Lucien (1963). "Ferjančić (Božidar), Despoti a Vižantiji i juznoslovenskim Zemljama". Revue des études byzantines (in French). 21: 291–296.
  • Talbot, Alice-Mary (1991). "Michael I Komnenos Doukas". In Kazhdan, Alexander. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. p. 1362.
  • Talbot, Alice-Mary; Kazhdan, Alexander (1991). "Epiros, Despotate of". In Kazhdan, Alexander. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. pp. 716–717.
  • Van Tricht, Filip (2011). The Latin Renovatio of Byzantium: The Empire of Constantinople (1204-1228). Leiden: Brill.
Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας
Γέννηση: 1170 Θάνατος: 1215
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Κατάκτηση της Ηπείρου 		Δεσπότης της Ηπείρου
1205 - 1215 		Διάδοχος
Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μιχαήλ_Α΄_Κομνηνός_Δούκας&oldid=10584885"