Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας

Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	12ος αιώνας
Θάνατος	1215 Μπεράτ
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Δεσπότης της Ηπείρου
Οικογένεια
Τέκνα	Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας Θεοδώρα Κομνηνή Δούκαινα
Γονείς	Ιωάννης Δούκας και NN, concubine
Αδέλφια	Μανουήλ Κομνηνός Δούκας Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας
Οικογένεια	Οίκος των Αγγέλων
Σχετικά πολυμέσα

Ο Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας (1170 - 1215) υπήρξε ο ιδρυτής και ο πρώτος Δεσπότης του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1205-1215). Το πλήρες επώνυμό του είναι Κομνηνός Δούκας Άγγελος, αλλά οι Άγγελοι της Ηπείρου το απέφευγαν (τα εξαδέλφια τους οι Άγγελοι προκάλεσαν την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204) και προτιμούσαν αυτό της μητέρας τους Δούκαινας και της γιαγιάς τους Κομνηνής.

Ο βίος του

Ο Μιχαήλ ήταν ο νόθος γιος του σεβαστοκράτορα Ιωάννη Δούκα και πρώτος εξάδελφος των αυτοκρατόρων: Ισαακίου Β' Άγγελου και Αλεξίου Γ' Άγγελου.

Πριν το 1204, ήταν διοικητής του θέματος στα Μύλασα στην Μικρά Ασία. Αμέσως μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204), για μικρό χρονικό διάστημα ήταν στις υπηρεσίες του Βονιφάντιου του Μομφερρατικού, Λατίνου άρχοντα της Θεσσαλονίκης. Ο Μιχαήλ τελικά τον εγκατέλειψε και μετά από αποτυχημένη απόπειρα να επιβληθεί ως άρχοντας της Πελοποννήσου, κατέληξε στην Ήπειρο.

Στην Άρτα ίδρυσε το Δεσποτάτο της Ηπείρου, που γεωγραφικά αντιστοιχούσε στο βυζαντινό θέμα Νικοπόλεως. Το νέο αυτό κράτος αποτέλεσε καταφύγιο για πολλούς πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλία και την Πελοπόννησο. Ο Μιχαήλ μάλιστα χαρακτηρίστηκε ως δεύτερος Νώε για αυτό το λόγο.

Ο εξόριστος Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης στη Νίκαια, Ιωάννης Ι' Καματερός, δεν θεώρησε τον Μιχαήλ νόμιμο συνεχιστή των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, αλλά έχρισε Αυτοκράτορα τον Θεόδωρο Α' Λάσκαρη της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας. Ο Μιχαήλ αντιδρώντας σε αυτή την κίνηση στράφηκε προς τον Πάπα Ιννοκέντιο Γ', τον οποίο θεώρησε και θρησκευτικό του ηγέτη στο εξής.

Αρχικά απέκρουσε προσπάθεια του Βονιφάντιου του Μομφερρατικού να υποτάξει το Δεσποτάτο. Αμέσως μετά, ο Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης Ερρίκος της Φλάνδρας απαίτησε την υποτέλειά του, και αποτέλεσμα αυτής της προσέγγισης ήταν μια βραχείας διάρκειας συμμαχία που επισημοποιήθηκε με τον γάμο της κόρης τού Μιχαήλ με τον αδελφό τού Λατίνου αυτοκράτορα (1209). Ο Μιχαήλ δεν τίμησε αυτή την συμμαχία, θεωρώντας την ορεινή και απρόσιτη Ήπειρο αδιαπέραστη.

Το 1210 συμμάχησε με την Βενετία και επιτέθηκε στην Θεσσαλονίκη. Έχει υποστηριχθεί από ιστορικούς ότι ο ίδιος υπήρξε ιδιαίτερα σκληρός με τους αιχμαλώτους του, σταυρώνοντας Λατίνους ιερείς. Αυτό οδήγησε στον αφορισμό του από τον Πάπα. Τελικά με ενισχύσεις από τον Λατίνο αυτοκράτορα προς τους πολιορκημένους, η Θεσσαλονίκη δεν καταλήφθηκε.

Ο Μιχαήλ κατέλαβε μία σειρά από πόλεις επεκτείνοντας τα όρια του Δεσποτάτου: Λάρισα (1212), Δυρράχιο, Κέρκυρα (1214). Επίσης κατέλαβε την παραλιακή ζώνη του Κορινθιακού κόλπου. Ήρθε σε σύγκρουση με τους Σέρβους και τους Βουλγάρους. Δολοφονήθηκε το 1215 από κάποιον υπηρέτη του και τον διαδέχτηκε ο ετεροθαλής αδελφός του Θεόδωρος Άγγελος.

Οικογένεια

Ο Μιχαήλ Α΄ Κομνηνός Δούκας, παντρεύτηκε την κόρη τοπικού άρχοντα της Ηπείρου και απέκτησαν τα εξής τέκνα:

• Κωνσταντίνο Κομνηνό Δούκα, που πέθανε σε νεαρή ηλικία
• Θεοδώρα Κομνηνή Δούκαινα, βασίλισσα της Σερβίας
• Μαρία Κομνηνή Δούκαινα, που παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Μαλιασσηνό.

Από μία εξώγαμη σχέση του (πιθανώς με υπηρέτριά του, το όνομα της οποίας δεν διασώζεται), απέκτησε τουλάχιστον ένα νόθο γιο τον:

• Μιχαήλ Β' Κομνηνό Δούκα, που ανέλαβε τον θρόνο του Δεσποτάτου το 1230.

Πηγές

• (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
• Κ. Βάρζος, Η γενεαλογία των Κομνηνών (Θεσσαλονίκη 1984) Τόμος 2, σελ. 669-689.