Ιωάννης Β΄ της Αραγωνίας
| Ιωάννης Β΄ της Αραγώνας | |
|---|---|
 | |
Βασιλιάς της Ναβάρρας  | |
| Περίοδος | 8 Σεπτεμβρίου 1425 – 20 Ιανουαρίου 1479 |
| Προκάτοχος | Λευκή Α΄ της Ναβάρρας |
| Διάδοχος | Ελεονώρα της Ναβάρρας |
Βασιλιάς της Αραγωνίας, Βαλένθια, Μαγιόρκας, Σαρδηνίας· Κόμης της Βαρκελώνης .svg) | |
| Περίοδος | 27 Ιουνίου 1458 – 20 Ιανουαρίου 1479 |
| Προκάτοχος | Αλφόνσος Ε΄ της Αραγωνίας |
| Διάδοχος | Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας |
Βασιλιάς της Σικελίας | |
| Περίοδος | 1458-1468 |
| Προκάτοχος | Αλφόνσος Ε΄ της Αραγωνίας |
| Διάδοχος | Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας |
| Γέννηση | 29 Ιουνίου 1398 Μεδίνα δελ Κάμπο, Καστίλη |
| Θάνατος | 20 Ιανουαρίου 1479 (ετών 81) Βαρκελώνη |
| Τόπος ταφής | Μονή Πομπλέτ |
| Σύζυγος | Λευκή Α΄ της Ναβάρρας Ιωάννα Ενρίκεθ |
| Επίγονοι | Ελεονώρα της Ναβάρρας Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας Λευκή Β΄ της Ναβάρρας Ιωάννα Κάρολος της Βιάνα (νόθος) Αλφόνσος (νόθος) Ιωάννης |
| Οίκος | Οίκος της Τραστάμαρα |
| Πατέρας | Φερδινάνδος Α΄ της Αραγωνίας |
| Μητέρα | Ελεονώρα του Αλμπουρκέρκε |
| Ονομασίες | ο Δίχως Πίστη |
| Θρησκεία | Καθολικός Χριστιανός |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο Ιωάννης Β΄ της Αραγωνίας (ισπανικά: Juan II de Aragón, Μεδίνα ντελ Κάμπο, Καστίλη, 29 Ιουνίου 1398 - Βαρκελώνη, 20 Ιανουαρίου 1479) από τον Οίκο της Τραστάμαρα ήταν Βασιλιάς της Ναβάρρας (1425 - 1479), Βασιλιάς της Σικελίας (1458 - 1468) και Βασιλιάς της Αραγωνίας, Βασιλιάς της Μαγιόρκας, Βασιλιάς της Σαρδηνίας και της Κορσικής και Κόμης της Βαρκελώνης (1458 -1479) και Βασιλιάς της Βαλένθια (1416 - 1479).
Ο Ιωάννης Β΄ ήταν γιος του Φερδινάνδου Α΄ της Αραγώνας και της Ελεονόρας των Τραστάμαρα, κόρης του Σάντσο-Αλφόνσου κόμη του Αλμπουρκέρκε.[1] Ήταν πατέρας του Φερδινάνδου Β΄ του Καθολικού, κύριος εκφραστής της πολιτικής των Τραστάμαρα της Αραγώνας για επιβολή στην Καστίλη.[2]
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τοποτηρητής στη Σαρδηνία και τη Σικελία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μεταξύ 1415 και 1416 λειτούργησε ως τοποτηρητής του πατέρα του στη Σικελία και τη Σαρδηνία. Με την επιστροφή του στην Αραγώνα βοήθησε τον μεγαλύτερο αδερφό του, Αλφόνσο Ε΄, στις διαμάχες του εναντίον του Άλβαρο ντε Λούνα, πρωθυπουργού του ξαδέρφου του βασιλιά της Καστίλης, Ιωάννη Β΄.
Γάμος με την πριγκίπισσα της Ναβάρρας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1419 παντρεύτηκε τη Λευκή Α΄ της Ναβάρρας, κόρη του Καρόλου Γ΄ της Ναβάρρας και χήρα του Μαρτίνου Α´ της Σικελίας. Με τον θάνατο του Καρόλου το 1415, το ζεύγος ανέβηκε στο θρόνο του βασιλείου. Το ίδιο έτος έλαβε τον τίτλου του κόμη της Ριβαγόρθα. Ο Ιωάννης παρέμεινε μακριά από τη διακυβέρνηση της Ναβάρρας, την οποία άφησε στα χέρια της συζύγου του. Η πρώτη αποτυχημένη προσπάθειά του αδερφού του για κατάκτηση του βασιλείου της Νάπολης το 1435 και η επιβολή των συμφερόντων των αραγωνέζων Τραστάμαρα στην Καστίλη συγκέντρωσαν το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής του. Οι παρεμβάσεις του στην Καστίλη και η οξεία αντιπαλότητά του με τον Άλβαρο ντε Λούνα προκάλεσαν το 1445 μια σημαντική για το μέλλον των συμφερόντων του ήττα στο Ολμέδο. Από τότε οι αραγωνέζοι Τραστάμαρα αποστασιοποιήθηκαν από τα εσωτερικά πράγματα της Καστίλης,[3] κι επανήλθαν μονάχα μετά τον γάμο του γιου του Ιωάννη, Φερδινάνδου με τη διάδοχο Ισαβέλλα.
Μετά το θάνατο της Λευκής της Ναβάρας (1441), ο Ιωάννης παντρεύτηκε την Ιωάννα Ενρίκεθ, κόρη του Φαδρίκε Ενρίκεθ, ναυάρχου της Καστίλης και αντιπάλου του Άλβαρο ντε Λούνα (1445). Η ξαφνική παρέμβαση του Ιωάννη στο Βασίλειο της Ναβάρρας που είχε παραχωρηθεί στον διάδοχο του Κάρολο, πρίγκιπα της Βιάνα, προκάλεσε την πρώτη μεταξύ τους διαμάχη. Η προσπάθεια ελέγχου του Καρόλου από τον μονάρχη της Αραγωνίας κατέληξε το 1451 στον Εμφύλιο Πόλεμο της Ναβάρα.
Εμφύλιος Πόλεμος της Ναβάρρα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αγανάκτηση του Καρόλου της Βιάνα από τις μεγάλες διαφορές με τον πατέρα του οδήγησαν σε εμφύλια σύγκρουση τις δύο φατρίες του βασιλείου: από τη μία οι Μπωμοντέζοι (από το όνομα του ναβαρρέζου ευγενή, Λουδοβίκου του Μπωμόντ) υποστηρικτές του Καρόλου, και από την άλλη οι Αγραμοντέζοι υποστηρικτές του Ιωάννη. Η ήττα των πρώτων από τα στρατεύματα του Ιωάννη τον Οκτώβριο του 1451 στη μάχη του Άιβαρ είχε ως αποτέλεσμα την αιχμαλωσία του Καρόλου. [4] Ο Κάρολος, μαζί με την αδερφή του, Λευκή, χαρακτηρίστηκαν «ανάξιοι για τη διαδοχή» και αποκλείστηκαν από αυτή. Παράλληλα, η νέα σύζυγος του Ιωάννη γέννησε τον πρίγκιπα Φερδινάνδο στο Σος της Αραγωνίας, δίνοντας έτσι μια εναλλακτική στη διαδοχή της Αραγώνας. Εν τούτοις ο Κάρολος αφέθηκε ελεύθερος και μετά από την παρέμβαση του θείου του Αλφόνσου Ε΄ ορίστηκε εκ νέου διάδοχος του Στέμματος.
Στο Στέμμα της Αραγώνας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1454, ο Ιωάννης ορίστηκε από τον αδερφό του Αλφόνσο Ε΄, που είχε εγκατασταθεί στις νέες του κτήσεις στη Νάπολη, τοποτηρητής της Καταλονίας.[5] Στην Καταλονία πήρε το μέρος των ασθενέστερων ομάδων πληθυσμού: οι αγρότες που ήταν φυσικοί σύμμαχοι εναντίον της τοπικής αριστοκρατίας και του κλήρου που έθεσαν εμπόδια στην εξουσία του.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Αλφόνσος Ε΄ απεβίωσε. Δεδομένης της απουσίας άμεσων απογόνων τον διαδέχθηκε ο Ιωάννης στο Στέμμα της Αραγωνίας. Αναγκάστηκε ωστόσο να παραχωρήσει την κυβέρνηση της Καταλονίας στον Κάρολο. Τον Μάρτιο του 1458 χάρισε στον δευτερότοκο γιο του Φερδινάνδο τους τίτλους του κόμη του Μονμπλάνκ και του κόμη της Ριβαγόρθα. Λίγα χρόνια αργότερα, στα πλαίσια του Καταλανικού Εμφυλίου θα γινόταν ξεκάθαρη η θέληση του Ιωάννη να τον χρήσει διάδοχο.[6] Το Βασίλειο της Νάπολης πέρασε στα χέρια του -νόθου γιου του αποβιώσαντος μονάρχη- Φερδινάνδου Α΄.[7]
Το 1460, μετά από διαταγή του πατέρα του, ο Κάρολος της Βιάνα συνελήφθη.[8] Τέτοια κίνηση υπήρξε η αφορμή τους ξεσπάσματος ενός κύματος ένοπλης και πολιτικής αντίστασης εναντίον του μονάρχη. Οι αστοί ολιγάρχες, οι ευγενείς και μεγάλο μέρος του ανώτερου κλήρου ξεσηκώθηκαν εναντίον του βασιλιά. Στη Γενική Συνέλευση στη Λιέιδα το 1460 ζήτησαν την απελευθέρωση του Καρόλου και ένα χρόνο μετά, με τη Συμφωνία του Πενεδές, ορίστηκε ένα ευρύτατο καθεστώς αυτονομίας της Καταλονίας υπό τον έλεγχο του Καρόλου και της Ζενεραλιτάτ της Καταλονίας. Ο Ιωάννης έχασε τη δυνατότητα να εισέρχεται στο Πριγκιπάτο δίχως την άδεια των Καταλανικών θεσμών.[9]
Καταλανικός Εμφύλιος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κάρολος πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1461 εξαιτίας μιας ασθένειας στους πνεύμονες. Μετά τον θάνατό του, η εξουσία μεταφέρθηκε στο νέο πρίγκιπα Φερδινάνδο. Η παράνομη είσοδος του Ιωάννη στην Καταλονία προκάλεσε τον Καταλανικό Εμφύλιο που ήρθε να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα εξέγερση των ανελεύθερων αγροτών. Ο μονάρχης θεωρήθηκε έκπτωτος από το Στέμμα στην Καταλονία. Στις αρχές του 1462 ο κόμης Γκαστόν Δ΄ του Φουά, γαμπρός του βασιλιά της Αραγωνίας, μεσολάβησε μεταξύ του και του Λουδοβίκου ΙΑ΄ της Γαλλίας.[10] Ο γάμος του κόμη με την αδερφή του Γάλλου μονάρχη άνοιγε στον Λουδοβίκο την πιθανότητα να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής του και στη Ναβάρρα. Με τη νέα διαπραγμάτευση και τη συνθήκη του Ολίτε ο Ιωάννης Β΄ αναγνωρίστηκε ως νόμιμος βασιλιάς της Ναβάρρας και ο Γκαστόν ως διάδοχός του.[11] Εν συνεχεία με τη συνθήκη της Μπαγίον, ο Λουδοβίκος απέστειλε στην Καταλονία ένα ισχυρό στρατό, υπό την ηγεσία του Γκαστόν με σκοπό να καταπνίξει την εξέγερση. Η Κομητεία του Ροσελιό και η Κομητεία της Σερδάνια υποθηκεύτηκαν με την πληρωμή των 200.000 εσκούδων που ήταν τα έξοδα του γαλλικού στρατού.[10]
Ο εξεγερμένος στρατός της Ζενεραλιτάτ δεν πέτυχε το σκοπό του. Η πολιορκία της Ζιρόνα λύθηκε μετά από την παρέμβαση των μοναρχικών στρατευμάτων ενώ οι τέσσερις πιθανοί ανάδοχοι του Στέμματος της Αραγώνας στην εξεγερμένη Καταλονία δεν κατάφεραν να παραμείνουν στη θέση τους.
Ο Ιωάννης συνέχισε την επίθεσή του, όντας τυφλός στα εβδομήντα του χρόνια και τον 1472 εισήλθε στη Βαρκελώνη, επιβάλλοντας στους εξεγερμένους να δηλώσουν υποταγή. Δεν προέβη σε καμία κίνηση διωγμού ή εκδίκηση αντιθέτως όρισε γενική αμνηστία. Τελευταία του πολεμική δραστηριότητα υπήρξε η αποτυχημένη προσπάθεια να ανακτήσει τις βορειοκαταλανικές κομητείες που είχε στο μεταξύ καταλάβει ο Λουδοβίκος.
Θάνατος και διαδοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1469, μετά από δικές του ενέργειες[2], πραγματοποιήθηκε ο γάμος του διαδόχου του Φερδινάνδου και της Ισαβέλλας. Η κόρη του Ελεονόρα, από τον πρώτο του γάμο, κληρονόμησε το Βασίλειο της Ναβάρρας και ο Φερδινάνδος το Στέμμα της Αραγώνας. Πέθανε στις 19 Ιανουαρίου 1479 σε ηλικία 80 ετών και ετάφη στη Μονή Πομπλέτ.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Νυμφεύτηκε πρώτα τη Λευκή Α΄ των Εβρέ της Ναβάρρας, κόρης τού Καρόλου Γ΄ της Ναβάρρας και είχε τέκνα:
- Κάρολος Δ΄ 1421-1461, de jure βασιλιάς της Ναβάρρας, πρίγκιπας της Βιάνα.
- Λευκή Β΄ 1424-1464, de jure βασίλισσα της Ναβάρρας.
- Ελεονώρα 1426-1479, βασίλισσα της Ναβάρρας. Παντρεύτηκε τον Γκαστόν Δ΄ κόμη της Φουά.
Το 1441 απεβίωσε η Λευκή Α΄ και ο Ιωάννης Β΄ έκανε δεύτερο γάμο με τη Ιωάννα των Καστίλης-Ενρίκεθ, κόρης τού Φαδρίκε κυρίου της Μεδίνα δελ Ριοσέσκο και είχε τέκνα:
- Φερδινάνδος Β΄ 1452-1516, βασιλιάς της Αραγωνίας. Νυμφεύτηκε πρώτα την Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλλης και μετά τη Ζερμαίν της Φουά, εγγονή τού Γκαστόν Δ΄ κόμη της Φουά.
- Ιωάννα 1455-1517, παντρεύτηκε τον εξάδελφό της Φερδινάνδο Α΄ των Τραστάμαρα βασιλιά της Νάπολης.
Από μη νόμιμες σχέσεις είχε φυσικά τέκνα:
- (νόθος) Αλφόνσος 1417-1495, δούκας της Βιγιαερμόσα, κόμης της Ριβαγόρσα & Κόρτε και μέγας μάγιστρος τού Τάγματος της Καλατράβα.
- (νόθος) Ιωάννης 1439-1475, αρχιεπίσκοπος της Θαραγόθα.
- (νόθος) Φίλιππος δελ Ραδόνα.
Πρόγονοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Enrique Martínez Ruiz, Consuelo Maqueda Abreu, Emilio de Diego (επιμ.) (2003), Atlas histórico de España, Μαδρίτη
- ↑ 2,0 2,1 Ryder 2007: 193.
- ↑ Suàrez 1985: 163.
- ↑ Suàrez 1985: 187.
- ↑ Ryder 2007: 52.
- ↑ Ryder 2007: 78.
- ↑ Ryder 2007: 80.
- ↑ Ryder 2007: 85.
- ↑ Για την εξέλιξη του Καταλανικού Εμφυλίου, βλ. το αντίστοιχο άρθρο.
- ↑ 10,0 10,1 Suàrez 1985: 195.
- ↑ Ryder 2007: 76.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ryder, Alan (2007), The Wreck of Catalonia, Oxford University Press
- Suàrez Fernàndez, Luis (1985), Historia de España, Los Trastámara y los Reyes Católicos, Gredos, Μαδρίτη
- Vicens Vives, Jaume (1953), Juan II de Aragón, 1398-1479: monarquía y revolución en la España del siglo xv. Teide, Μαδρίτη
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)