Οίκος των Καπετιδών

Οίκος των Καπετιδών
Χώρα	Γαλλία
Προγονικός οίκος	Ροβερτιδών
Ιδρυτής	Ούγος Καπέτος
Ίδρυση	987

Ο Οίκος των Καπετιδών (γαλλικά: Maison des Capétiens) είναι εκείνος από τον οποίο προήλθαν οι βασιλείς της Γαλλίας κατά το διάστημα 987-1328. Είναι ο τρίτος οίκος που βασίλευσε, μετά τους Μεροβίγγιους και τους Καρολίδες. Γενάρχης του Οίκου είναι ο Ούγος Καπέτος.

Την εποχή εκείνη η κτήση (ο τίτλος) αποτελούσε και το "επίθετο". Επειδή όμως η κτήση δινόταν κληρονομικά στον πρώτο γιο, μόνο αυτός είχε τον τίτλο και τον θυρεό. Οι άλλοι γιοί έπαιρναν μερικές φορές μία περιοχή για εισόδημα (appanage) ή νυμφευόταν μία που ήταν η μόνη κληρονόμος της κτήσης του πατέρα της. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα κάθε γιος να είχε άλλο τίτλο (επίθετο) και θυρεό. Έτσι την περίοδο αυτή Καπετίδες ονομαζόταν μόνο οι απευθείας άρενες απόγονοι, δηλ. από την ανάρρηση του Ούγου Καπέτου το 987 ως που απεβίωσε ο Κάρολος Δ' το 1328. Τους διαδέχθηκε ο πλάγιος κλάδος των Βαλουά και όταν εξέλιπε και αυτός, ο άλλος κλάδος των Βουρβόνων (πάντοτε εξ αρρενογονίας). Οι νεότεροι ιστορικοί όμως ονομάζουν Καπέτους όλους τους κλάδους, αφού πρόκειται για την ίδια οικογένεια, δηλαδή οι άλλοι κλάδοι αναφέρονται ακριβέστερα ως Καπετίδες-Βαλουά, Καπετίδες-Βουρβόνοι, κά.

Ιστορία των Καπετιδών

Οι πρόγονοι των Καπετιδών είναι οι Ροβερτίδες και παρόλο που έχουν ιδιαίτερο όνομα, ουσιαστικά ανήκουν στον ίδιο Οίκο. Όταν το 987 απεβίωσε ο Λουδοβίκος Ε' των Καρολιδών, ο Ούγος Καπέτος από την Ιλ-ντε-Φρανς εκλέχθηκε βασιλιάς. Αργότερα έκανε συμβασιλιά τον γιο του Ροβέρτο Β', εξασφαλίζοντας έτσι τη διαδοχή κληρονομικά στον οίκο του και αυτό έκανε κάθε μονάρχης μετά από αυτόν. Στη φεουδαρχική κοινωνία ο βασιλιάς δεν είχε πολύ εξουσία: οι πρώτοι Καπετίδες ήλεγχαν την Ιλε-ντε-Φρανς και μια περιοχή γύρω από αυτή μόνο. Η υπόλοιπη χώρα ανήκε στους δούκες της Νορμανδίας, Ακουιτανίας, Βουργουνδίας και στους κόμητες του Μπλουά, κά. Οι Καπετίδες όμως στάθηκαν τυχεροί, διότι όποτε βασιλιάς γινόταν ένας ανήλικος γιος, η Εκκλησία τον υποστήριζε ως την ενηλικίωσή του.

Ο Λουδοβίκος Ζ' ενεπλάκη στις Σταυροφορίες και πάντρεψε την κόρη του Αγνή με τον Αλέξιο Α' Κομνηνό, γιο του Μανουήλ Α' αυτοκράτορα των Ρωμαίων. Το 1137 απεβίωσε ο Γουλιέλμος Ι' δούκας της Ακουιτανίας, αφού είχε ζητήσει από τον Λουδοβίκο Ζ' να μεριμνήσει για έναν καλό γάμο για την κόρη του Ελεονώρα. Ο Λουδοβίκος Ζ' άδραξε την ευκαιρία παντρεύοντας τη νέα δούκισσα της Ακουιτανίας με τον γιο του Λουδοβίκο Ζ', που έγινε έτσι κύριος του δουκάτου. Όταν το ζεύγος διχονόησε και χώρισαν και η Ελεονώρα παντρεύτηκε τον Ερρίκο Β΄ της Αγγλίας, που έγινε ο νέος κύριος του δουκάτου, φάνηκε ότι το δουκάτο θα χανόταν από τον βασιλιά της Γαλλίας. Πάντως ο εγγονός του Λουδοβίκος Η' κατέκτησε το Πουατιέ και περιοχές του Λαγκεντόκ, κατά την εκστρατεία κατά των Αλβιγηνών με την υποστήριξη του πάπα.

Ο γιος του άγιος Λουδοβίκος Θ' δαπάνησε πολλά χρήματα σε Σταυροφορίες εις μάτην όμως. Ήταν δίκαιος, αυστηρός, γενναίος και αγαπούσε τη Γαλλία. Έδωσε την κομητεία του Ανζού ως εισόδημα στον νεότερο αδελφό του Κάρολος, που θα γίνει βασιλιάς της Νάπολης, όπως και οι απόγονοί του. Ένας κλάδος του θα βασιλεύσει και στην Ουγγαρία. Γνώρισαν τραγωδίες και καταστροφές, αλλά ο κλάδος από τον 2ο γιο τού Λουδοβίκου Θ', τον Ροβέρτο, θα έχει καλύτερη μοίρα: αυτός νυμφεύτηκε τη Βεατρίκη κυρία του Μπουρμπόν και οι απόγονοί του Βουρβόνοι, αφού αποκτήσουν και το στέμμα της Ναβάρρας, θα βασιλεύσουν στη Γαλλία.

Ο 1ος γιος του Φίλιππος Γ' με έναν δυναστικό γάμο θα διεκδικήσει το στέμμα της Αραγωνίας, ατελέσφορα όμως. Αυτός και ο γιος του διοικούσαν με συμβούλους και η Γαλλία έγινε η εξέχουσα δύναμη της Ευρώπης. Ο βασιλιάς, τον δεύτερο γιο του Κάρολο, τον έκανε κόμη του Βαλουά, και είναι ο γενάρχης του κλάδου των Καπετιδών-Βαλουά. Ο διάδοχός του Φίλιππος Δ' νυμφεύτηκε την Ιωάννα Α' βασίλισσα της Ναβάρρας και κόμισα της Καμπανίας, αποκτώντας έτσι τις περιοχές αυτές. Απήγαγε τον πάπα Βονιφάτιο Η' και εξασφάλισε τον διορισμό του -συμπαθούς σε αυτόν- Κλήμη Ε'. Συγκάλεσε για πρώτη φορά τη Συνέλευση των Τάξεων και συμμάχησε με τη Σκωτία ως αντιστάθμισμα για την απειλή της Αγγλίας. Έκαψε στην πυρά ως αιρετικό τον Ζακ ντε Μολέ, μέγα Μάγιστρο των Ναϊτών και κατάσχεσε την τεράστια περιουσία του Τάγματος, κομίζοντας έτσι πελώριο πλούτο στο στέμμα. Απεβίωσε λίγους μήνες αργότερα και ακολούθησαν ατυχίες, που φάνηκαν ως τιμωρία για τον θάνατο του Μαγίστρου.

Υπήρχαν φήμες ότι οι τρεις νύφες του έχουν αθέμιτες σχέσεις με ιππότες και πράγματι ο Φίλιππος Δ΄ τις έπιασε επ' αυτοφόρω και τις φυλάκισε. Έτσι όταν γεννήθηκε η κόρη του 1ου γιου του Λουδοβίκου η πατρότητά της ήταν αμφίβολη. Ο Λουδοβίκος Ι' έπρεπε να αποφυλακίσει τη σύζυγό του και να την ξανανυμφευτεί, αλλά ήταν απρόθυμος. Ήθελε να νυμφευτεί την Κλημεντία. Όταν η πρώτη του σύζυγος βρέθηκε στραγγαλισμένη, μπόρεσε και έκανε τον νέο του γάμο. Η Κλημεντία ήταν ακόμη έγκυος όταν ο Λουδοβίκος Ι΄, έπειτα από βασιλεία δύο μόλις ετών, απεβίωσε. Ο γιος που γεννήθηκε, ο Ιωάννης Β', έζησε 5 ημέρες. Τον διαδέχθηκε ο 2ος γιος του Φιλίππου Δ΄, ο Φίλππος Ε΄ που είχε μόνο κόρες και αυτές από τη γυναίκα του, που είχε κατηγορηθεί για απιστία. Αφού βασίλευσε έξι έτη απεβίωσε και τον διαδέχθηκε ο 3ος γιος του Φιλίππου Δ΄, ο Κάρολος Δ΄. Αυτός αφού κρατούσε κλειδωμένη την ύποπτη για απιστία σύζυγό του, τη χώρισε. Νυμφεύτηκε 2η και 3η φορά, όμως τα παιδιά δεν ζούσαν. Ενώ η τρίτη σύζυγός του ήταν έγκυος, απεβίωσε μετά από βασιλεία έξι ετών το 1328, ο τελευταίος άρρην των απευθείας Καπετιδών. Όταν γεννήθηκε κόρη, έγινε βασιλιάς ο εξάδελφος των τριών αδελφών βασιλέων, αντιβασιλιάς ως τώρα Φίλιππος ΣΤ΄ των Βαλουά με τη σύμφωνη γνώμη των μεγιστάνων. Η αδελφή τους Ισαβέλλα και οι πέντε κόρες των τριών βασιλέων παρακάμφθηκαν από τη σειρά διαδοχής, με την επίκληση ενός αρχαίου νόμου των Σαλίων Φράγκων, που απέκλειε τις γυναίκες από τη διαδοχή.

Η Ισαβέλλα ανέτρεψε τον σύζυγό της Εδουάρδο Β΄ της Αγγλίας για χάρη του γιου της Εδουάρδου Γ' και του εραστή της. Όμως αυτός εκτέλεσε τον εραστή της μητέρας του και απομάκρυνε την ίδια από την εξουσία. Ο Ερρίκος Γ΄ διεκδίκησε το στέμμα της Γαλλίας στο όνομα της μητέρας του και αυτή θα είναι η αφορμή του Εκατονταετούς πολέμου μεταξύ των δύο χωρών.

Οι απευθείας Καπετίδες

• 987-996 Ούγος Καπέτος
• 996-1031 Ερρίκος Β΄ της Γαλλίας
• 1031-1060 Φίλιππος Α΄ της Γαλλίας
• 1060-1108 Λουδοβίκος ΣΤ΄ της Γαλλίας ο Παχύς
• 1108-1137 Λουδοβίκος Ζ´ της Γαλλίας ο Νέος
• 1137-1180 Φίλιππος Β΄ της Γαλλίας ο Αύγουστος
• 1180-1223 Λουδοβίκος Η΄ της Γαλλίας ο Λέων
• 1223-1226 Λουδοβίκος Θ΄ της Γαλλίας ο Άγιος
• 1226-1270 Φίλιππος Γ΄ της Γαλλίας ο Τολμηρός
• 1285-1314 Φίλιππος Δ΄ της Γαλλίας και της Ναβάρρας ως σύζυγος της Ιωάννας Α΄ βασίλισσας της Ναβάρρας, ο Ωραίος
• 1314-1316-1322-1328 οι αδελφοί Λουδοβίκος Ι' ο ισχυρογνώμων, Φίλιππος Ε' ο υψηλός, Κάρολος Δ' ο καλός, όλοι της Γαλλίας και της Ναβάρρας
• 1316 (5 ημέρες) το βρέφος Ιωάννης Α΄ της Γαλλίας και της Ναβάρρας, ο Υστερότοκος

Οι πλάγιοι κλάδοι

(όλοι εξ αρρενογονίας)

• Ο 2ος γιος του Ροβέρτου Β΄ της Γαλλίας, Ροβέρτος Α΄ δούκας του Βουργουνδίας, γενάρχης των Καπετιδώ-δουκών Βουργουνδίας.
• Ο εγγονός του Ροβέρτου Α΄ δούκα της Βουργουνδίας, Ερρίκος κόμης της Πορτογαλίας, γενάρχης των Καπετιδών-Πορτογαλίας, Πορτογαλίας-Αβίς, Αβίς-Μπραγκάνσα.
• Ο 2ος γιος του Λουδοβίκου ΣΤ΄ της Γαλλίας, Ροβέρτος Α΄ κόμης του Ντρε, γενάρχης των Καπετιδών-Ντρε, Ντρε-Βρετάνης.
• Ο 3ος γιος του Λουδοβίκου ΣΤ΄ της Γαλλίας, Πέτρος Α΄ σύζυγος της Ελισάβετ κυρίας του Κουρτεναί, γενάρχης των Καπετιδών-Κουρτεναί.
• Ο 2ος γιος του Λουδοβίκου Η΄ της Γαλλίας, Ροβέρτος Α΄ κόμης του Αρτουά, γενάρχης των Καπετιδών-Αρτουά.
• Ο 3ος γιος του Λουδοβίκου Η΄ της Γαλλίας, Κάρολος Α΄ βασιλιάς της Νάπολης, γενάρχης των Καπετιδών-Ανζού. Είχε 4 εγγόνια, γενάρχες των κλάδων Ανζού-Ουγγαρίας, Ανζού-Νάπολης, Ανζού-Τάραντα, Ανζού-Δυρραχίου.
• Ο 4ος γιος του Λουδοβίκου Θ΄ της Γαλλίας, Ροβέρτος σύζυγος της Βεατρίκης κυρίας του Μπουρμπόν, γενάρχης των Καπετιδών-Βουρβόνων, Βουρβόνων-Κοντέ, Βουρβόνων-Ορλεάνης, Βουρβόνων-Ισπανίας, Ισπανίας-Δύο Σικελιών, Ισπανίας-Πάρμας, Πάρμας-Λουξεμβούργου.
• Ο 2ος γιος του Φιλίππου Γ΄, Κάρολος κόμης του Βαλουά, γενάρχης των Καπετιδών-Βαλουά, Βαλουά-Ανγκουλέμ, Βαλουά-Ανζού, Βαλουά-Βουργουνδίας, Βαλουά-Αλανσόν, Βαλουά-Λονγκεβίλ.
• Ο 3ος γιος του Φιλίππου Γ΄, Λουδοβίκος κόμης του Εβρέ, γενάρχης των Καπετιδών-Εβρέ.

Γενεαλογία των Καπετιδών

Ροβέρτος ο Ισχυρός μαργράβος της Νευστρίας ΟΙΚΟΣ ΡΟΒΕΡΤΙΔΩΝ

Εύδης/Όντο βασ. της Δυτικής Φραγκίας (888-898)

Ροβέρτος Α΄ βασ. των Δυτικών Φράγκων (922-923) σύζ. Βεατρίκη Καρολιδών

Ούγος ο Μέγας δούκας των Φράγκων κόμης των Παρισίων

Ούγος Καπέτος βασ. της Γαλλίας (987-996) ΟΙΚΟΣ ΚΑΠΕΤΙΔΩΝ

Όθων δούκας της Βουργουνδίας

Ερρίκος Α΄ δούκας της Βουργουνδίας

Ροβέρτος Β΄ βασ. της Γαλλίας (996-1031)

Ούγος Μάγνος συμβασιλιάς

Ερρίκος Α΄ βασ. της Γαλλίας

Ροβέρτος Α΄ δούκας της Βουργουνδίας ΚΛΑΔΟΣ ΔΟΥΚΩΝ ΒΟΥΡΓΟΥΝΔΙΑΣ

Φίλιππος Α΄ βασ. της Γαλλίας

Ούγος του Βερμαντουά σύζ. Αδελαΐδα κόμισσα του Βερμαντουά

Ερρίκος διάδοχος

Λουδοβίκος ΣΤ΄ βασ. της Γαλλίας

Ραούλ Α΄ κόμης του Βερμαντουά

Ούγος Α΄ δούκας της Βουργουνδίας

Εύδης Α΄ δούκας της Βουργουνδίας

Ερρίκος κόμης της Πορτογαλίας ΚΛΑΔΟΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ

Φίλιππος διάδοχος

Λουδοβίκος Ζ΄ βασ. της Γαλλίας

Ερρίκος αρχιεπίσκοπος της Ρενς

Ροβέρτος Α΄ κόμης του Ντρε ΚΛΑΔΟΣ ΝΤΡΕ

Πέτρος A΄ σύζ.Ελισάβετ κυρία του Κουρτεναί ΚΛΑΔΟΣ ΚΑΠΕΤΙΔΩΝ-ΚΟΥΡΤΕΝΑΙ

Φίλιππος αρχιδιάκονος του Παρισιού

Φίλιππος Β΄ βασ. της Γαλλίας

Αγνή (Άννα) σύζ.1.Αλέξιος Β΄ Κομνηνός 2.Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός 3.Θεόδωρος Βρανάς

Ροβέρτος Β΄ κόμης του Ντρε

Πέτρος Β΄ κύριος του Κουρτεναί σύζ. 2.Γιολάντα της Φλάνδρας Λατίνα αυτ. Κωνσταντινούπολης

Ροβέρτος κύριος του Σαμπινιέλ

Λουδοβίκος Η΄ βασ. της Γαλλίας

Φίλιππος κόμης της Βουλώνης

Φίλιππος Β΄ μαρκήσιος του Ναμύρ

Ροβέρτος του Κουρτεναί Λατίνος αυτ. Κωνσταντινούπολης

Ερρίκος Β΄ μαρκήσιος του Ναμύρ

Βαλδουίνος Β΄ Λατίνος αυτ. Κωνσταντινούπολης

Πέτρος κύριος του Κονς

Λουδοβίκος Θ΄ βασ. της Γαλλίας

Ροβέρτος Α΄ κόμης του Αρτουά ΚΛΑΔΟΣ ΑΡΤΟΥΑ

Αλφόνσος κόμης του Πουατιέ

αγία Ισαβέλλα

Κάρολος Α΄ βασ. της Νάπολης ΚΛΑΔΟΣ ΚΑΠΕΤΙΔΩΝ-ΑΝΖΟΥ

Φίλιππος τιτουλάριος Λατίνος αυτ. της Κωνσταντινούπολης

Λουδοβίκος (γενν.1244) διάδοχος

Φίλιππος Γ΄ βασ. της Γαλλίας

Ιωάννης-Τριστάν κόμης του Βαλουά

Πέτρος Α΄ κόμης του Αλανσόν

Ροβέρτος κόμης του Κλερμόν σύζ.Βεατρίκη Καπετιδών κυρία του Μπουρμπόν ΚΛΑΔΟΣ ΒΟΥΡΒΟΝΩΝ

Λουδοβίκος (γενν.1264) διάδοχος

Φίλιππος Δ΄ βασ. της Γαλλίας

Ιωάννα Α΄ βασ. της Ναβάρρας ΟΙΚΟΣ ΜΠΛΟΥΑ

Κάρολος κόμης του Βαλουά σύζ.1.Μαργαρίτα Νάπολης 2.Αικατερίνη Α΄ του Κουρτεναί ΚΛΑΔΟΣ ΒΑΛΟΥΑ

Λουδοβίκος κόμης του Εβρέ ΚΛΑΔΟΣ ΕΒΡΕ

Λουδοβίκος Α΄ δούκας του Μπουρμπόν

Λουδοβίκος Ι΄ βασ. της Γαλλίας και της Ναβάρρας

Φίλιππος Ε΄ βασ. της Γαλλίας και της Ναβάρρας

Κάρολος Δ΄ βασ. της Γαλλίας και της Ναβάρρας

Ισαβέλλα σύζ.Εδουάρδος Β΄ των Ανζού βασ. της Αγγλίας

(1) Φίλιππος ΣΤ΄ βασ. της Γαλλίας

Ιάκωβος Α΄ κόμης του Λα Μαρς

Ιωάννα Β΄ βασ. της Ναβάρρας σύζ. Φίλιππος Γ΄ κόμης του Εβρέ ΟΙΚΟΣ ΕΒΡΕ

Ιωάννης Α΄ βασ. της Γαλλίας και της Ναβάρρας

Θυρεοί

• 
  Καπετίδες-Εβρέ
• 
  δούκες Βουργουνδίας
• 
  Κουρτεναί
• 
  Καπετίδες-Ανζού
• 
  Καπετίδες που ήταν βασιλείς της Ναβάρρας
• 
  Καπετίδες-Αρτουά

Πηγές

• MacLagan, Michael and Louda, Jiri (1984). Lines of Succession: Heraldry of the Royal Families of Europe. London: Orbis. ISBN 978-0-85613-672-6.
• Gwatkin, H. M., Whitney, J. P. (ed) et al. (1926) The Cambridge Medieval History: Volume III. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hallam, Elizabeth M. and Everard, Judith (2001). Capetian France, 987–1328 (second ed.). Harlow, UK: Longman. ISBN 978-0-582-40428-1.