Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τζέιμς Χάτον

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τζέιμς Χάτον
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		James Hutton (Αγγλικά)
Γέννηση3ιουλ. / 14  Ιουνίου 1726γρηγ.[1][2][3]
Εδιμβούργο
Θάνατος26  Μαρτίου 1797[4][1][5]
Εδιμβούργο
ΥπηκοότηταΒασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, University of Paris, Πανεπιστήμιο του Λέιντεν και Βασιλική Ανώτερη Σχολή
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέαςγεωλογία, γεωργία και μετεωρολογία
Ιδιότηταγεωλόγος, μετεωρολόγος, γεωργός, βιομήχανος και ιατρός
δεδομένα (π • σ • ε )
Η επιγραφή στον τάφο του Τζέιμς Χάτον

Ο Τζέιμς Χάτον (James Hutton, Ιούνιος 1726 – 26 Μαρτίου 1797) ήταν Σκωτσέζος γεωλόγος, ιατρός, φυσιοδίφης και πειραματιστής γεωπόνος.[6] Υπήρξε ο εισηγητής της θεωρίας του ομοιομορφισμού στη γεωλογία, η οποία εξηγεί τα χαρακτηριστικά του γήινου φλοιού ως δημιουργήματα φυσικών διαδικασιών που συμβαίνουν σε κλίμακες γεωλογικού χρόνου. Το έργο του καθιέρωσε τη γεωλογία ως επιστήμη, και για τον λόγο αυτό αναφέρεται συχνά ως ο «πατέρας της νεότερης γεωλογίας».[7][8]

Παρατηρώντας και διατυπώνοντας προσεκτικά αιτιολογημένα επιχειρήματα, ο Χάτον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Γη διαμορφώνεται συνεχώς. Αναγνώρισε ότι η ιστορία της Γης μπορούσε να προσδιορισθεί από την κατανόηση τού πώς λειτουργούν σήμερα διεργασίες όπως η αποσάθρωση και απόθεση ιζημάτων. Οι θεωρίες του για τη γεωλογία και τον γεωλογικό χρόνο[9] εντάχθηκαν στην άποψη του πλουτωνισμού. Κάποια από τα γραπτά του περιέχουν μια πρόδρομη διατύπωση της Θεωρίας της Γαίας.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τζέιμς Χάτον γεννήθηκε στο Εδιμβούργο και ήταν ένα από τα 5 παιδιά του εμπόρου Γουίλιαμ Χάτον, υπεύθυνου οικονομικών του δήμου, και της συζύγου του Σάρα, το γένος Μπάλφουρ. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο Τζέιμς ήταν μόλις τριών ετών.

Στο γυμνάσιο, ο Τζέιμς ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τα μαθηματικά και τη χημεία, ωστόσο, σε ηλικία 14 ετών εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου ως «σπουδαστής των ανθρωπίνων», δηλ. των κλασικών σπουδών. Στα 17 του μαθήτευσε με τον δικηγόρο Τζωρτζ Τσάλμερς, αλλά ενδιαφερόταν περισσότερο για χημικά πειράματα, παρά για τα νομικά θέματα. Στα 18 έγινε βοηθός ιατρού και παρακολούθησε σχετικά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Τρία χρόνια αργότερα πήγε στη Σορβόννη για να συνεχίσει τις σπουδές του, αλλά πήρε τελικώς τον τίτλο του διδάκτορα της ιατρικής από το Πανεπιστήμιο του Λέιντεν το 1749, με μια διατριβή για την κυκλοφορία του αίματος.[10] Περί το 1747 απέκτησε έναν γιο, τον Τζέιμς Σμήτον Χάτον, με κάποια δεσποινίδα Έντινγκτον και, αν και τον ενίσχυε οικονομικά, είχε ελάχιστες σχέσεις μαζί του.[11]

Μετά τις σπουδές του, ο Χάτον έμεινε για μερικά χρόνια στο Λονδίνο και μετά, κατά στις αρχές της δεκαετίας του 1750, επέστρεψε στο Εδιβούργο και επανέλαβε τη διεξαγωγή χημικών πειραμάτων με τον φίλο του Τζέιμς Ντάβι (James Davie). Η δουλειά τους στην παραγωγή χλωριούχου αμμωνίου από την αιθάλη οδήγησε στον συνεταιρισμό τους με ένα κερδοφόρο χημικό εργοστάσιο[10] παραγωγής του άλατος, το οποίο χρησιμοποιούσαν στη βαφή, στη μεταλλουργία και ως αρωματικό άλας, και ως τότε προερχόταν μόνο από φυσικές πηγές (έπρεπε να εισάγεται από την Αίγυπτο).[12]

Αγρόκτημα και γεωλογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χάτον είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του το πεδινό αγρόκτημα «Slighhouses» στο Μπέργουικσάιρ, όπως και το «Nether Monynut» στους λόφους.[10] Μετακόμισε στο πρώτο, όπου εισήγαγε γεωργικές πρακτικές από άλλα μέρη της Βρετανίας, ενώ πειραματίστηκε με τη γεωπονία και τη ζωοκομία.[10] Κατέγραψε τις ιδέες και τις καινοτομίες του σε μία ανέκδοτη πραγματεία με τίτλο The Elements of Agriculture.[10]

Η ζωή στην ύπαιθρο ανέπτυξε το ενδιαφέρον του για τη μετεωρολογία και τη γεωλογία. Σε γράμμα του το 1753 έγραψε ότι είχε «γίνει λάτρης της μελέτης της επιφάνειας της γης, κοιτάζοντας με περιέργεια μέσα σε κάθε λάκκο ή χαντάκι ή κοίτη ποταμού που τύχαινε στον δρόμο» του. Η αποστράγγιση και ο καθαρισμός του αγροκτήματός του παρείχε πολλές ευκαιρίες. Ο Playfair γράφει πως ο Χάτον είχε προσέξει ότι «τεράστιο ποσοστό των σημερινών πετρωμάτων αποτελείται από υλικά που προέρχονται από τη καταστροφή ζωικών, φυτικών και ορυκτών υλικών, ή από αρχαιότερους σχηματισμούς». Οι ιδέες του άρχισαν να συνθέτονται το 1760. Ενώ οι αγροτικές του δραστηριότητες συνεχίζονταν, το 1764 έκανε μία γεωλογική περιοδεία της βόρειας Σκωτίας με τον Τζωρτζ Μάξγουελ-Κλερκ[13], πρόγονο του διάσημου φυσικού Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ.[14]

Στο Εδιμβούργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1768 ο Χάτον επέστρεψε στο Εδιμβούργο, ενοικιάζοντας τις φάρμες του σε καλλιεργητές, αν και συνέχισε να ενδιαφέρεται για αγροτικές βελτιώσεις και έρευνες, με πειράματα στο Slighhouses. Ανέπτυξε μια κόκκινη βαφή από τις ρίζες του φυτού Rubia.[15]

Το 1770 έχτισε ένα σπίτι στον λόφο Σεν Τζονς της πόλης. Ο Χάτον υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους διαμορφωτές του σκωτσέζικου Διαφωτισμού, μαζί με τον καθηγητή Τζων Πλέιφαιρ, τον φιλόσοφο Ντέιβιντ Χιουμ και τον οικονομολόγο Άνταμ Σμιθ.[16] Ο Χάτον δεν είχε ποτέ θέση στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και ανακοίνωνε τα επιστημονικά του ευρήματα στη «Φιλοσοφική Εταιρεία του Εδιμβούργου», που εξελίχθηκε στη Βασιλική Εταιρεία του Εδιμβούργου, της οποίας υπήρξε συνιδρυτής το 1783.[17]. Είχε ιδιαιτέρως φιλία με τον ιατρό και χημικό Τζόζεφ Μπλακ, και οι δυο τους μαζί με τον Άνταμ Σμιθ ίδρυσαν το «Oyster Club» για εβδομαδιαίες συναντήσεις.

Από το 1767 μέχρι το 1774 ο Χάτον αναμίχθηκε στενά στην κατασκευή της Διώρυγας Φορθ και Κλάυντ, εφαρμόζοντας πλήρως τις γεωλογικές του γνώσεις. Υπήρξε μέτοχος και μέλος της επιτροπής διαχειρίσεως του έργου, και συμμετείχε σε συναντήσεις που περιελάμβαναν εκτεταμένες επιτόπιες επιθεωρήσεις του όλου έργου.

Από το 1791 ο Χάτον υπέφερε από πέτρες στην ουροδόχο κύστη και σταμάτησε την υπαίθρια εργασία για να συγκεντρωθεί στην ολοκλήρωση του συγγραφικού του έργου. Μία επικίνδυνη (και οδυνηρή) εγχείρηση δεν μπόρεσε να τον θεραπεύσει.[18]

Απεβίωσε στο Εδιμβούργο και τάφηκε στην κρύπτη του Άντριου Μπάλφουρ, απέναντι από τον τάφο του φίλου του, Τζόζεφ Μπλακ, στον σήμερα σφραγισμένο νοτιοδυτικό τομέα του κοιμητηρίου Greyfriars Kirkyard.

Ο Χάτον δεν νυμφεύθηκε ποτέ και δεν απέκτησε άλλα παιδιά.[19]

Εργογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ονομάσθηκαν προς τιμή του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ο αστεροειδής 6130 Χάτον (Hutton), που ανακαλύφθηκε το 1989
  • Το «Ινστιτούτο Τζέιμς Χάτον» (James Hutton Institute) στη Σκωτία, που ιδρύθηκε το 2011

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/James-Hutton. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. hutton-james. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija» (Κροατικά) Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. 26758.
  4. ↑ MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  5. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6hm595j. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  6. ↑ Waterston, Charles D· Macmillan Shearer, A (2006). Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002: Biographical Index (PDF). I. Εδιμβούργο: The Royal Society of Edinburgh. ISBN 978-0-902198-84-5. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2017. 
  7. ↑ Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. «Millennial Plaques: James Hutton». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Νοεμβρίου 2007. 
  8. ↑ David Denby (11 Οκτωβρίου 2004). «Northern Lights: How modern life emerged from eighteenth-century Edinburgh». The New Yorker. Review of James Buchan's Crowded With Genius (Capital of the Mind in the UK). 
  9. ↑ American Museum of Natural History (2000). «James Hutton: The Founder of Modern Geology». Earth: Inside and Out. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Dean 1992
  11. ↑ «Settled and Unsettled». James Hutton.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2010. 
  12. ↑ «Business and Related Interests». James Hutton.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2008. 
  13. ↑ «Farming and Hutton the Geologist». James Hutton.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2010. , Playfair
  14. ↑ Campbell, Lewis· Garnett, William (1882). The Life of James Clerk Maxwell. Λονδίνο: Macmillan and Company. σελ. 18. 
  15. ↑ «Return to Edinburgh». James Hutton.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2008. 
  16. ↑ «Hutton's Contemporaries and The Scottish Enlightenment». James Hutton.org.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2008. 
  17. ↑ BIOGRAPHICAL INDEX OF FORMER FELLOWS OF THE ROYAL SOCIETY OF EDINBURGH 1783 – 2002 (PDF). The Royal Society of Edinburgh. Ιούλιος 2006. ISBN 0 902 198 84 X. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2017. 
  18. ↑ http://www.encyclopedia.com/topic/James_Hutton.aspx
  19. ↑ BIOGRAPHICAL INDEX OF FORMER FELLOWS OF THE ROYAL SOCIETY OF EDINBURGH 1783 – 2002 (PDF). The Royal Society of Edinburgh. Ιουλίου 2006. ISBN 0 902 198 84 X. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2017. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζέιμς_Χάτον&oldid=10418800"