քար

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

From Old Armenian քար (kʻar).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

քար (kʻar)

  1. stone, rock
    քար առնելkʻar aṙnelsee քար քաշել
    քար դառնալkʻar daṙnalto turn to stone; to freeze, to stop moving; (figuratively) to be ruthless or merciless
    քար կտրելkʻar ktrelto mine; (figuratively) to be stumped, to be baffled, to be brought to a standstill; to freeze from cold
    քար նետելkʻar netelto throw stones; to make a sharp remark, to retort
    քար ու կապkʻar u kapprohibition; bad luck, misfortune
    քար ու կարկուտ տեղալ գլխինkʻar u karkut teġal glxinto oppress and torment a lot
    քար ու հողkʻar u hoġland, earth
    քար ուտելkʻar utelto be starving
    քար ուտեմ, քացախ խմեմkʻar utem, kʻacʻax xmemlet me be deprived of food and drink, let me not live well
    քար ու քանդ անելkʻar u kʻand anelto destroy, to ruin
    քար ու քաշանքkʻar u kʻašankʻtribulations, ordeals
    քար ու քարափkʻar u kʻarapʻareas difficult to access; impasse, rock, cliff, mountain
    քար ու քացախkʻar u kʻacʻaxpoison, blight
    քար ու քացախ ուտելkʻar u kʻacʻax utelto not live well, to deprive oneself of everything
    քար ու քոլkʻar u kʻolwasteland, wilderness, desert
    քար ու քռաkʻar u kʻṙarocky, rugged (area)
    քար քաշելkʻar kʻašelto do heavy work, to work hard; to place a gravestone; (ironically) said to someone who complains after a little bit of light work
    քար քարի վրա չթողնել՝ չմնալkʻar kʻari vra čʻtʻoġnel, čʻmnalto destroy, to be destroyed
    քարը այնպես ձգել փոսը, որ յոթը զույգ եզներ չկարողանան հանելkʻarə aynpes jgel pʻosə, or yotʻə zuyg ezner čʻkaroġanan hanelto destroy work in such a way so as to make it impossible to correct
    քարը գոգիցը՝ փեշիցը թափելkʻarə gogicʻə, pʻešicʻə tʻapʻelto step back, to yield
    քարը ծովն ընկնելkʻarə covn ənknel1) to meet with misfortune or bad luck. 2) to be deposed or dethroned.
    քարը ծովը գցելkʻarə covə gcʻelto cause misfortune, to do harm
    քարը կճաթիkʻarə kčatʻiit’s extremely cold
    քարը տեղը դնելkʻarə teġə dnelto say the right thing
    քարն էլ է իր ձեռքին, պոպոքն էլkʻarn ēl ē ir jeṙkʻin, popokʻn ēlhe (or she) has all the power in his hands; he can do as he pleases.
    քարե քար ընկնելkʻare kʻar ənknelto live a hard life
    քարի հետ քաղվել, մաղի հետ մաղվելkʻari het kʻaġvel, maġi het maġvelto work wickedly
    քարի-հողի (կամ՝ քարի-քոլի) հետ կռիվ տալkʻari-hoġi (kam, kʻari-kʻoli) het kṙiv talto work hard, to go to great pains to do or get something
    քարից հաց հանելkʻaricʻ hacʻ hanelto obtain one’s daily bread through heavy agricultural work
    քարից հացի հոտ առնելkʻaricʻ hacʻi hot aṙnelto suffer from starvation
    քարից յուղ հանելkʻaricʻ yuġ hanelto be dexterous or handy
    քարից-քար խփելkʻaricʻ-kʻar xpʻelto trap, to ensnare
    քարն իմ գլուխըkʻarn im gluxəlet whatever happen
    քարովն ընկնելkʻarovn ənknelto fall from a rock or cliff and die
    քարով տալkʻarov talto hit or beat with a rock
    քարով քոլով գցելkʻarov kʻolov gcʻelto deliberately change the subject to avoid dealing with someone’s problem
    քարերը կաղաղակենkʻarerə kaġaġaken1) to try to hide something that cannot be hidden and will come to light sooner or later. 2) the rocks are witnesses to the secret.
    բախտին քար գցելbaxtin kʻar gcʻelto throw away your luck or fortune because of malpractice or wrongdoing
    յոթ քարի արանքyotʻ kʻari arankʻa very trapped, inescapable situation
  2. rock, cliff
  3. mountain
  4. precious stone, gem
  5. flint, gunflint
  6. weight (stone used for weighing objects)
  7. (figuratively) piece (in board games, such as backgammon and chess)
    քար առնելkʻar aṙnel(in backgammon) to remove an opponent’s lost piece
    քար տալkʻar tal(in board games) to deliberately leave a piece unprotected for an opponent to take
  8. (figuratively) distress, grief, anguish

Declension

[edit]
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative քար (kʻar) քարեր (kʻarer)
dative քարի (kʻari) քարերի (kʻareri)
ablative քարից (kʻaricʻ) քարերից (kʻarericʻ)
instrumental քարով (kʻarov) քարերով (kʻarerov)
locative քարում (kʻarum) քարերում (kʻarerum)
definite forms
nominative քարը/քարն (kʻarə/kʻarn) քարերը/քարերն (kʻarerə/kʻarern)
dative քարին (kʻarin) քարերին (kʻarerin)
1st person possessive forms (my)
nominative քարս (kʻars) քարերս (kʻarers)
dative քարիս (kʻaris) քարերիս (kʻareris)
ablative քարիցս (kʻaricʻs) քարերիցս (kʻarericʻs)
instrumental քարովս (kʻarovs) քարերովս (kʻarerovs)
locative քարումս (kʻarums) քարերումս (kʻarerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative քարդ (kʻard) քարերդ (kʻarerd)
dative քարիդ (kʻarid) քարերիդ (kʻarerid)
ablative քարիցդ (kʻaricʻd) քարերիցդ (kʻarericʻd)
instrumental քարովդ (kʻarovd) քարերովդ (kʻarerovd)
locative քարումդ (kʻarumd) քարերումդ (kʻarerumd)

Derived terms

[edit]

Adjective

[edit]

քար (kʻar) (superlative ամենաքար)

  1. (figuratively) hard, strong, solid
    քար անտարբերությունkʻar antarberutʻyunstone-cold indifference
    քար լռություն պահելkʻar lṙutʻyun pahelto stay completely silent
  2. (figuratively) insensitive, callous, indifferent, pitiless

Declension

[edit]
nominalized, i-type (Eastern Armenian)
singular plural
nominative քար (kʻar) քարեր (kʻarer)
dative քարի (kʻari) քարերի (kʻareri)
ablative քարից (kʻaricʻ) քարերից (kʻarericʻ)
instrumental քարով (kʻarov) քարերով (kʻarerov)
locative քարում (kʻarum) քարերում (kʻarerum)
definite forms
nominative քարը/քարն (kʻarə/kʻarn) քարերը/քարերն (kʻarerə/kʻarern)
dative քարին (kʻarin) քարերին (kʻarerin)
1st person possessive forms (my)
nominative քարս (kʻars) քարերս (kʻarers)
dative քարիս (kʻaris) քարերիս (kʻareris)
ablative քարիցս (kʻaricʻs) քարերիցս (kʻarericʻs)
instrumental քարովս (kʻarovs) քարերովս (kʻarerovs)
locative քարումս (kʻarums) քարերումս (kʻarerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative քարդ (kʻard) քարերդ (kʻarerd)
dative քարիդ (kʻarid) քարերիդ (kʻarerid)
ablative քարիցդ (kʻaricʻd) քարերիցդ (kʻarericʻd)
instrumental քարովդ (kʻarovd) քարերովդ (kʻarerovd)
locative քարումդ (kʻarumd) քարերումդ (kʻarerumd)

Old Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

The origin is uncertain. Has been compared to Welsh carreg (stone), Persian خار (xâr), خارا (xârâ, very hard stone, flint, rock), Sanskrit खर (khára, hard, solid), कर्कर (karkara, hard, firm), Ancient Greek κάρκαρος (kárkaros, hard, rough),

Noun

[edit]

քար (kʻar)

  1. stone
    • 5th century, Bible, Job 14.8–9:[1]
      Եթէ ծերասցի յերկրի արմատ նորա՝ եւ ի քարի վախճանեսցի բուն նորա, ի հոտոյ ջրոյ ծաղկեսցի
      Etʻē cerascʻi yerkri armat nora, ew i kʻari vaxčanescʻi bun nora, i hotoy ǰroy całkescʻi
      • Translation by Claude E. Cox
        If its root grow old in earth, and the crown of its root die in a rock, at the scent of water it will sprout
    • 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).4.1–2:[2]
      Զի են եւ քարինք ինչ հրահանաց արու եւ էգ․ մինչեւ բացեայ ի միմեանց են, չհարկանի ուրէք հրդեհ. ապա թէ մաւտիցի արուն յէգն, հուր բորբոքի եւ այրէ զվայրս բազումս։
      Zi en ew kʻarinkʻ inčʻ hrahanacʻ aru ew ēg; minčʻew bacʻeay i mimeancʻ en, čʻharkani urēkʻ hrdeh. apa tʻē mawticʻi arun yēgn, hur borbokʻi ew ayrē zvayrs bazums.
      • Translation by Gohar Muradyan
        There exist certain fire-striking stones, male and female. As long as they are separate from one another, nowhere fire is lit, but if the male approaches the female, it sets fire and burns many places.

Declension

[edit]

Derived terms

[edit]

Descendants

[edit]
  • Armenian: քար (kʻar)

References

[edit]
  1. ^ Cox, Claude E. (2006) Armenian Job: reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation (Hebrew University Armenian studies; 8), Leuven – Paris – Dudley, MA: Peeters, pages 118–119
  2. ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)‎[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 93, 143

Further reading

[edit]
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “քար”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 558–560
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “քար”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • J̌ahukyan, Geworg (2010) “քար”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 778
  • Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 685–686
  • Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, page 171
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “քար”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy