wracać

Old Polish

Etymology

From wrócić +‎ -ać. First attested in the second half of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vra(ː)t͡sat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vrat͡sat͡ɕ/, /vrɒt͡sat͡ɕ/

Verb

wracać impf (perfective wrócić)

1. (reflexive with się, attested in Lesser Poland) to come back, to go back, to return (to come or go back) [with do (+ genitive) ‘to whom/what’]
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego, pages 77, 38:

     Szukachø iego y wraczali se (revertebantur), y rano przichodzili k nemu

     [Szukachą jego i wracali sie (revertebantur), i rano przychodzili k niemu]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 8, 3:

     Wraczali szø (reversae sunt) wodi z zemye [idące]

     [Wracały się (reversae sunt) wody z ziemie [idące]]

   • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 6, 11:

     Wraczala syø do stanow (reversa in castra) y stala tam

     [Wracała się do stanow (reversa in castra), i stała tam]

2. (reflexive with się) to return, to go back (to go back in thought, narration, or argument) [with ku (+ dative) ‘to whom/what’]
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 703:

     Yze svyąthy Yan vypyszal nyektore rzeczy..., a myedzy tymy polozyl zaprzenye svyatego Pyotra... y vracza szye k svemv povyedanyv rzekącz: Przyvyedly ssą Iesucrista do Cayffasza

     [Iże święty Jan wypisał niektore rzeczy..., a miedzy tymi położył zaprzenie świętego Piotra... i wraca sie k swemu powiedaniu rzekąc: Przywiedli są Jesukrysta od Kaifasza]

3. (attested in Greater Poland) to bring (back), to send (back) (to guide someone to a previous or different place)
   • 1967 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1230, Kościan:

     Jaco my pan Janusch... nye opowyedal, kedy Pyantha czlowyeka panw Przybislawowy wraczal any my go dal

     [Jako mi pan Janusz... nie opowiedał, kiedy Pięta człowieka panu Przybysławowi wracał, ani mi go dał]

4. to return, to give back (to give something back to its original holder or owner)
   • 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[5], volume VIII, number 8289:

     Czso pani myala Wantrobczina odzenya, to yest wrocyla a nye obwanzala sya ginego wraczacz

     [Cso pani miała Wątrobczyna odzienia, to jest wrociła a nie obwiązała się jinego wracać]

5. to compensate for damage; to give back [with za (+ accusative) ‘for what’ and instrumental ‘with what’]
   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 34, 7:

     Gensze wraczasz nyeprawoszcz ot oczczow synom (reddis iniquitatem... filiis)

     [Jenże wracasz nieprawość [ot] oćcow synom (reddis iniquitatem... filiis)]

   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume XXII, page 237:

     Mami syą strzecz, bichom... przecziwo ludzem slego za sle nye wraczali, ale zasyą dobre za sle

     [Mamy się strzec, bychom... przeciwo ludziem złego za złe nie wracali, ale zasię dobre za złe]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[10], page 647:

     Bo nam ludzye rzeką, yzeszmy sszmyerny lud a barzo mylosczyvy, yze on nass karze, a my yemv za to slym [nie] vraczamy

     [Bo nam ludzie rzeką, iżesmy śmierny lud a barzo miłościwy, iże on nas karze a my jemu za to złym [nie] wracamy]

6. (attested in Masovia) to return, to restore (to bring something back to an original or previous state)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[11], page 226:

     Slepem wzrok vraczas (caecis visum reparas)

     [Ślepem wzrokwracasz (caecis visum reparas)]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 82:

     Thakim obyczayem pany swe opusczywszy... kv wlosthesczy szą wraczayą (ad propria revertuntur)

     [Takim obyczajem, pany swe opuściwszy... ku włost[n]ości się wracają (ad propria revertuntur)]

Derived terms

nouns

• wracanie

 

verbs

• wracać cało impf
• wracać obietnice impf
• wracać się zasię impf
• zasię wracać impf

 

Descendants

• Polish: wracać
• Silesian: wrŏcać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “wrócić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wracać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “wracać się”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish wracać. By surface analysis, wrócić +‎ -ać. Compare Kashubian wracac.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈvra.t͡sat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈvra.t͡sat͡ɕ/, /ˈvrɒ.t͡sat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -at͡sat͡ɕ
• Syllabification: wra‧cać

Verb

wracać impf (perfective wrócić)

1. (intransitive) to come back, to go back, to return (to come or go back) [with po (+ accusative) ‘for what’]
2. (intransitive) to come back, to go back, to return; to turn back (not having reached one's destination, to go back to one's starting point)
3. (intransitive) to come back, to go back, to return (to reoccur in time)
4. (intransitive) to come back, to go back, to return (to go back in thought, narration, or argument)
5. (intransitive) to come back, to go back, to return (to begin engaging with something once again) [with do (+ genitive) ‘to whom/what’], [with na (+ accusative) or pod (+ accusative) ‘for what’]
6. (intransitive) to come back, to go back, to return (to become someone's property once again) [with do (+ genitive) or dative ‘to whom/what’]
7. (intransitive) to come back, to go back, to return (to regain some lost trait) [with do (+ genitive) ‘to what’]
8. (transitive) to return (to cause someone to be engaged in something again or to be in a particular state, place in a hierarchy, arrangement or type of activity) [with dative ‘to whom’]
9. (transitive) to return (to give something back to its original holder or owner) [with dative ‘to whom’]
10. (transitive, colloquial) to turn back (to cause someone or something to stop moving in a particular direction and start moving in the opposite direction until it finds itself back where it was or was before)
11. (reflexive with się, expressive) to come back, to return (to come or go back) [with po (+ accusative) ‘for what’]
12. (reflexive with się) to come back, to return (to repeat in time)
13. (intransitive or reflexive with się) to be returned, to be given back [with dative ‘to whom’]

Conjugation

Conjugation of wracać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		wracać
present tense	1st	wracam			wracamy
	2nd	wracasz			wracacie
	3rd	wraca			wracają
	impersonal	wraca się
past tense	1st	wracałem, -(e)m wracał	wracałam, -(e)m wracała	wracałom, -(e)m wracało	wracaliśmy, -(e)śmy wracali	wracałyśmy, -(e)śmy wracały
	2nd	wracałeś, -(e)ś wracał	wracałaś, -(e)ś wracała	wracałoś, -(e)ś wracało	wracaliście, -(e)ście wracali	wracałyście, -(e)ście wracały
	3rd	wracał	wracała	wracało	wracali	wracały
	impersonal	wracano
future tense	1st	będę wracał, będę wracać	będę wracała, będę wracać	będę wracało, będę wracać	będziemy wracali, będziemy wracać	będziemy wracały, będziemy wracać
	2nd	będziesz wracał, będziesz wracać	będziesz wracała, będziesz wracać	będziesz wracało, będziesz wracać	będziecie wracali, będziecie wracać	będziecie wracały, będziecie wracać
	3rd	będzie wracał, będzie wracać	będzie wracała, będzie wracać	będzie wracało, będzie wracać	będą wracali, będą wracać	będą wracały, będą wracać
	impersonal	będzie wracać się
conditional	1st	wracałbym, bym wracał	wracałabym, bym wracała	wracałobym, bym wracało	wracalibyśmy, byśmy wracali	wracałybyśmy, byśmy wracały
	2nd	wracałbyś, byś wracał	wracałabyś, byś wracała	wracałobyś, byś wracało	wracalibyście, byście wracali	wracałybyście, byście wracały
	3rd	wracałby, by wracał	wracałaby, by wracała	wracałoby, by wracało	wracaliby, by wracali	wracałyby, by wracały
	impersonal	wracano by
imperative	1st	niech wracam			wracajmy
	2nd	wracaj			wracajcie
	3rd	niech wraca			niech wracają
active adjectival participle		wracający	wracająca	wracające	wracający	wracające
contemporary adverbial participle		wracając
verbal noun		wracanie

Derived terms

phrases

• karma wraca

 

proverbs

• kto drogi skraca, ten do domu nie wraca

 

verbs

• wracać do łask impf, wrócić do łask pf
• wracać do normy impf, wrócić do normy pf
• wracać do rzeczywistości impf, wrócić do rzeczywistości pf
• wracać do siebie impf, wrócić do siebie pf
• wracać do żywych impf, wrócić do żywych pf
• wracać na tarczy impf, wrócić na tarczy pf
• wracać na ziemię impf, wrócić na ziemię pf
• wracać z tarczą impf, wrócić z tarczą pf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), wracać is one of the most used words in Polish, appearing 3 times in scientific texts, 2 times in news, 5 times in essays, 34 times in fiction, and 30 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 74 times, making it the 875th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• wracać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wracać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wracać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wracać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wracać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• Paweł Kupiszewski (07.12.2023) “WRACAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku
• “WRACAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku, 07.12.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wracać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wracać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wracać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 718
• wracać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego