90377 Sedno
Sedno .svg){kind=small}
| |
| Planedoido | |
.svg) astronomia simbolo
| |
 | |
| fora disigita objekto • ebla nanplanedo • Sunsistema astreto • Sednoid • transneptuna objekto • asteroido | |
|---|---|
| Oficiala nomo | 90377 Sedno |
| Aliaj nomoj | 2003 VB12 vd |
| Astronomia simbolo | vd
|
| Nomita laŭ | Sedno vd |
| Malkovro | |
| Malkovrintoj | Michael E. Brown, Chad Trujillo, David L. Rabinowitz |
| Dato de malkovro | 23-a de novembro 2003 |
| Loko de malkovro | Observatorio de la Monto Palomar |
| Orbitaj ecoj | |
| Asteroida familio | transneptuna objekto vd |
| Granda duonakso - Periapsido - Apoapsido |
78.629,54 ×106 km 11.392,8 ×106 km 145.866.2 ×106 km |
| Discentreco | 0,8506 |
| Meza anomaliangulo | 357,455° |
| Klinangulo | 11,934° (sur la ekliptiko) |
| Periodo | 12.050,32 j |
| Meza cirkulrapido | 1,040 km/s |
| Longitudo de suprenira nodo |
144,514° |
| Argum. de periapsido | 311.122° |
| Fizikaj ecoj | |
| Ekvatora diametro Polusa diametro |
ĉ. 1.800 km ĉ. 1.180 km |
| Maso - Denso - Surfaca falakcelo - Liberiga rapido |
3,9 ± 2,2×1021 kg 2.000 kg/m3? 0,33 – 0,50 m/s2 620 – 950 m/s |
| Rotacia periodo | 0,42 t (10 h) |
| Atmosferaj kaj surfacaj ecoj | |
| Geometria albedo | 0,2 ? |
| Observaj ecoj | |
| Absoluta magnitudo | 1,6 vd |
| Videbla magnitudo | 21,12 vd |
Sedno (simbolo: )[1] estas granda transneptuna objekto en larĝa kaj elipsa orbito ĉirkaŭ la Suno. Oni malkovris ĝin en novembro 2003, sed la malkovro estis oficiale publikigita nur en marto 2004. Ĝi estas malpli granda ol Plutono (malpli ol 2/3). Ĝia oficiala numero estas 90377.
Nomo
[redakti | redakti fonton]La planedoido nomiĝas laŭ inuita diino de la maro Sedno, kiu laŭ kredoj loĝis en plej frosta parto de Arkta Oceano.
Karakterizoj de orbito
[redakti | redakti fonton]Laŭ informo de marto 2004 Sedno tiam troviĝis je 89,5 astronomiaj unuoj (a.u.) de la Suno, proksimume duoblo de la distanco de Plutono. La granda duonakso de la orbito de Sedno estas 509,1 a.u. longa. La orbito mem estas tre streĉita, la discentreco egalas al 0,8506. La perihelio egalas al 76,1 a.u., Sedno trairos ĝin en jaro 2076. La afelio egalas al 942 a.u. La rondiro ĉirkaŭ la Suno daŭras proksime 11487 jarojn. La oblikveco de la orbito egalas al 11,932°.
La malkovron de Sedno faciligis la fakto, ke ĝi tiam troviĝis proksime de sia perihelio, je nur 1,18-oblo de sia minimuma sun-distanco, aŭ malpli ol dekono de sia maksimuma distanco.
Fizikaj karakterizoj
[redakti | redakti fonton]La observoj de observatorio en Ĉilio montras, ke Sedno estas unu el la plej ruĝaj objektoj de la Suna sistemo, preskaŭ samtiel ruĝa kiel Marso. Ĝia albedo estas inter 0,16 kaj 0,30.
La diametron oni pritaksas inter 1200 kaj 1600 km. En momento de malkovro en 2003 ĝi estis la plej granda transneptuna objekto post Plutono, sed nun estas nur la kvina post Eriso, Plutono, Makemake kaj Haŭmeo[2]. Ĝis 2007 la alta limo de diametro oni pritaksis 1800 km, sed post observoj de la orbita teleskopo Spitzer tiu pritakso malaltiĝis ĝis 1600 km.
En aprilo 2004 oni determinis, ke Sedno ne havas sateliton. Komence oni supozis, ke ĝi rotacias malrapide (en 20 ĝis 50 tagoj) kaj do devas havi sateliton, kiu tajde bremsas la rotacion. Observoj per kosmoteleskopo Hubble montris, ke satelitoj ne ekzistas. Oni nun supozas pli rapidan rotacion (10 horoj), normalan por objekto de tia grandeco.
Sendo en 2003 estis la sun-sistema objekto plej fora de Tero je sia malkovro; tiun rekordon nuligis la malkovro de Eriso en 2005, en distanco de 97 a.u.
Klasifiko
[redakti | redakti fonton]La malkovrintoj de Sedno asertas, ke Sedno estas la unua videbla objekto de la Oorta nubo, ĉar ĝia afelio estas konsiderinde pli malproksima ol ĉe konataj objektoj de la Kujper-zono. Aliaj sciencistoj rigardas ĝin kiel objekton de la Kujper-zono.
La malkovrinto de Sedno Michael E. Brown proponis tri hipotezojn, kial la orbito de Sedno estas tiom streĉita. La unua hipotezo supozas gravitan influon de nekonata transneptuna planedo. La dua hipotezo supozas unufojan preteriron de stelo je distanco de proksime 500 a.u. de Suno. Laŭ tria hipotezo la Suna sistemo naskiĝis en stela amaso. La sciencisto konsideras la trian hipotezon kiel la plej verŝajnan. Tamen ĝis malkovro de aliaj objektoj kun similaj orbitoj oni ne povas konfirmi iun ajn hipotezon.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ U+2BF2 ⯲. David Faulks (2016) 'Eris and Sedna Symbols,' L2/16-173R, Unicode Technical Committee Document Register.
- ↑ David L. Rabinowitz, K. M. Barkume, Michael E. Brown, et al. (2006). “Photometric Observations Constraining the Size, Shape, and Albedo of 2003 EL61, a Rapidly Rotating, Pluto-Sized Object in the Kuiper Belt”, The Astrophysical Journal 639 (2), p. 1238–1251. doi:10.1086/499575. arXiv:astro-ph/0509401.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Parametroj kaj simulado de orbito ĉe JPL Small-Body Database Lookup angle
- Objekto ĉe Minor Planet Center angle
- Objekto ĉe Space Reference angle
- Orbita kongruo kaj Astrometriaj registradoj angle
- http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/sedna
- http://www.nasa.gov/vision/universe/solarsystem/planet_like_body.html Arkivigite je 2007-11-30 per la retarkivo Wayback Machine
- http://www.spitzer.caltech.edu/Media/releases/ssc2004-05/release.shtml Arkivigite je 2007-04-30 per la retarkivo Wayback Machine
- http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap040604.html
- angle Listo de Konataj Transneptunaj Objektoj (kaj aliaj eksteraj sunsistemaj objektoj); el Johnston's Archive
| Antaŭe: | Listo de asteroidoj (90001 – 91000) | Poste: |
|---|---|---|
| 90376 Kossuth | 90377 Sedno | (79361) 1997 DA |
| ||||||||||||||||||
