Bahamak

Bahametako Commonwealth
	Commonwealth of the Bahamas
	Ereserkia: March On
	Goiburua: Forward Upward Onward Together; ("Aurrerantz, gorantz, denok elkarrekin")
; flag of the Bahamas (en)	; coat of arms of the Bahamas (en)
Geografia
Hiriburua	Nassau; 25°4′41″N 77°20′19″W
Azalera	13.878 km²; Ura %27,9
Punturik altuena	Mount Alvernia (63 m)
Punturik sakonena	Ozeano Atlantikoa (0 m)
Kontinentea	Ipar Amerika
Mugakideak	Ameriketako Estatu Batuak, Erresuma Batua eta Turks eta Caicos uharteak
Administrazioa
Gobernu-sistema	monarkia konstituzional
Bahametako monarka	Charles III.a Erresuma Batukoa
Legebiltzarra	Parliament of The Bahamas (en)
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi Aduanen Mundu Erakundea; Afrikako, Karibeko eta Ozeano Bareko Herrialdeak; Agency for the Prohibition of Nuclear Weapons in Latin America and the Caribbean (en) ; Alliance of Small Island States (en) ; Ameriketako Estatuen Erakundea; Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea; Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua; Caribbean Development Bank (en) ; Caribbean Disaster Emergency Management Agency (en) ; Commonwealth; Group on Earth Observations (en) ; International Centre for Settlement of Investment Disputes (en) ; International Renewable Energy Agency (en) ; Interpol; Karibeko Komunitatea; Multilateral Investment Guarantee Agency (en) ; Munduko Meteorologia Erakundea; Nazio Batuen Erakundea; Nazioarteko Finantza Korporazioa; Nazioarteko Garapen Elkartea; Osasunaren Mundu Erakundea; Posta Batasun Unibertsala; Telekomunikazioen Batasun Internazionala; UNESCO;
Demografia
Biztanleria	395.361
Dentsitatea	28,49 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak	ikusi ingeles ;
Erabilitako hizkuntzak	ikusi ingeles, ingeles eta Bahamian Creole (en) ;
Erlijioa	kristautasun
Ezkontzeko adina	genero guztiak: 18
Emankortasun-tasa	1,872 (2014)
Eskolaratu gabeko umeak	3.946 (2010)
Bizi-itxaropena	75,675 (2016)
Giza garapen indizea	0,812 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	12.162.100.000 $ (2017)
BPG per capita	30.762 $ (2017)
BPG erosketa botere paritarioa	12.056.433.388 nazioarteko dolar (2017)
BPG per capita EAPn	30.494,746 nazioarteko dolar (2017)
BPGaren hazkuntza erreala	0 % (2016)
Erreserbak	1.413.972.940 $ (2017)
Inflazioa	0,4 % (2016)
Historia
	Sorrera data: 1973ko uztailaren 10a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+1242
ISO 3166-1 alpha-2	BS
ISO 3166-1 alpha-3	BHS
Ordu eremua	ikusi UTC−05:00 ; : America/Nassau (en) ;
Elektrizitatea	120 V. 60 Hz.NEMA 1-15 (en) eta NEMA 5-15 (en)
Internet domeinua	.bs
	bahamas.gov.bs

Bahamak^[1], izen ofiziala Bahametako Commonwealth (ingelesez: Commonwealth of The Bahamas), Karibeko uhartedi-estatu burujabea da, Commonwealtheko kidea, Antilla Handien iparraldean dagoena. 700 uharte inguruk osatzen dute, baina gehienetan ez dago biztanlerik. 13.878 kilometro koadroko eremua du, eta 2016an 391.232 biztanle zituen.^[2] Hiriburua eta hiri handiena Nassau da.

Geografia

Bahamak Ozeano Atlantikoan daude, Kuba eta Hispaniolaren iparraldean, Turk eta Caico uharteen ipar-mendebaldean, AEBetako Florida estatuaren hego-ekialdean, eta Florida Keysen ekialdean. 700 bat uhartek osatzen badute ere, berrogeitan bakarrik bizi da jendea. North Andros, Great Inagua, South Andros, Great Abaco eta Bahama Handia dira uharterik handienak. Nassau, hiriburua, New Providencen dago. Uharte guztiak oso lauak dira eta estatuko punturik altuena Cat uhartean dagoen Mount Alvernia da, 63 metro eskasekin.

Uharterik handienak hauek dira:

Izena	Eremua
North Andros	3.439 km²
Great Inagua	1.544 km²
South Andros	1.448 km²
Great Abaco	1.146 km²
Grand Bahama	1.096 km²
Long Island	596 km²
Eleuthera	518 km²
Acklins	497 km²
Cat uhartea	389 km²
Exuma	290 km²
Mayaguana	285 km²
Crooked uhartea	241 km²
New Providence	207 km²
Watling (San Salvador)	163 km²
Little Inagua	127 km²
Rum Cay	78 km²
Samana Cay	39 km²
Ragged uhartea	36 km²
Berry uharteak	31 km²
Bimini	23 km²

Historia

Europarrak iritsi aurretik, lukaio herria bizi zen Bahametan. Karibeko beste etnia batzuk bezala, tainoak adibidez, arawak hizkuntza taldekoak ziren Hego Amerikako kontinentetik uhartez uharte hedatuak Bahametaraino (arawaken zabalkundearen puntu iparraldekoena).

Kalkuluen arabera, lukaioak Bahametan bizi izan ziren IV. eta XVIII. mendeen artean. Espainiarrak uharteetara iritsi zirenean (eta aipatzekoa da Kristobal Kolon bertan lehorreratu zela lehenbizi, 1492an, Guanahani uharte bahamarrean), 40.000 biztanle inguru zeuden; XVI. mendearen hasierarako, komunitate independente gisa funtzionatzeari utzi zioten, eta XVIII. mendearen amaieran, britainiar koroaren pean, kultura horretako inor ez zegoen^[3].

XV-XVIII. mende bitartean, uhartedia Espainaren mende egon zen. 1784an britainiar kolonia bilakatu zen. Bigarren Mundu Gerran, Windsorko dukea izendatu zuten Bahametako gobernadore nagusi.

1973az geroztik estatu burujabe eta Commonwealtheko kide dira Bahamak. 1977tik aurrera, Lynden O. Pilding liberalak izan zuen aginpidea uhartedian 1980ko hamarkada bitartean, baina harrezkero, langabezia handia eta gobernuaren ustelkeriaren kontrako salaketak zirela-eta oposizioa indartu egin zen. Azkenik, 1992ko legebiltzarrerako hauteskundeetan Nazio Askapenerako Mugimenduak lortu zuen garaipena, eta Hubert Ingraham izendatu zuten lehen ministro. 1990eko hamarkadan, atzeraldi ekonomikoak arazoak sortu zituen egoera politikoan ere, turismoan kalteak izan baitziren. Estatu Batuetako senatuak, bestalde, narkotrafikoaren kontrako borrokan laguntzarik ematen ez zuelako eta dirua zuritzeko aukera ematen zuelako salatu zuen Bahametako gobernua.

Gobernua eta administrazioa

Politika

Bahametako Commonwealtha monarkia burujabea da. Britainia Handiko monarka da estatuburua, eta Bahametako gobernadore nagusia da haren ordezkaria. Botere betearazlea lehen ministroaren eta gobernuaren esku dago, eta botere legegilearen ardura duen bi ganberako legebiltzarraren (Senatua eta Nazio Biltzarra) konfiantza behar du.

Banaketa administratiboa

Bahamak 33 barrutitan banaturik daude.

Cay Sal Bank, Kubako kostaldearen aurrean, ez da mapan ageri

Demografia

Biztanleria

2016an 391.232 biztanle zituen^[2]. Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak %22,5 dira, 15-24 urte bitartekoak %16,4, 25-54 urte bitartekoak %44,1, 55-64 urte bitartekoak %9,2 eta 65 urtetik gorakoak %7,7. Bizi itxaropena 72,6 urtekoa da, 70,2 urtekoa gizonezkoena eta 75,1 urtekoa emakumezkoena (2017ko zenbatespenak).^[4] Oso biztanle dentsitate txikia du, eta biztanleen erdiak Nassaun bizi dira.

Banaketa etnikoa

%90,6 beltzak dira, %4,7 zuriak, eta %2,1 mulatoak (2010eko datuak).^[4]

Hizkuntzak

Ingelesaz gainera, ingeles kreolera ere erabiltzen da.

Erlijioa

2010eko datuen arabera, %80 protestanteak dira, %14,5 katolikoak, eta %3,1 erlijiorik gabeak.^[5]

Ekonomia

Bahametako ekonomiaren oinarria turismoa da. Estatuko diru sarreren %60 hartzen du turismoak, eta langileen erdiak. 2012an 5,8 milioi bisitari hartu zituen, Estatu Batuetakoak gehienak. Dena dela, azpimarratzekoa da finantzagune gisa Bahamek hartu duten garrantzia. Izan ere, bertako bankuek banku sekretua eta zerga abantaila handiak eskaintzen dizkiete bezeroei. Nekazaritza bigarren mailako jarduera da. Gehien lantzen diren gaiak azukre kanabera, anana, bananak eta sisala dira. Arrantzak garrantzi handia du, batez ere oskoldunenak; hori da gehien esportatzen den gaia. Industriari dagokionez, nekazaritzako gaien eraldaketa, kontserba lantegiak, azukre findegiak eta ron destilategiak dira aipagarriak. Kanpo merkataritzan galera handiak dituzte Bahamek, kanpotik (Estatu Batuetatik bereziki) ekarri behar dutelako elikagai eta eskulan asko, eta oso gai gutxi esportatzen delako.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2018/1/10 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
↑ ^a ^b World Population Prospects: The 2017 Revision, esa.un.org
↑ (Gaztelaniaz) «Los lucayos, aborígenes de las Bahamas» Ruta Cultural 2019-02-18 (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).
↑ ^a ^b The Bahamas. cia.gov (Noiz kontsultatua: 2018-1-10).
↑ Religious Demography: Affiliation, globalreligiousfutures.org

Kanpo estekak

(Ingelesez) CIA - World Factbook Geografia, biztanleria, politika eta ekonomia datuak.

Datuak: Q778
Multimedia: The Bahamas / Q778

Amerikako herrialde eta lurraldeak
Ipar Amerika eta Karibea	Estatu burujabeak: Ameriketako Estatu Batuak • Antigua eta Barbuda • Bahamak • Barbados • Belize • Costa Rica • Kuba • Dominika • Dominikar Errepublika • El Salvador • Grenada • Guatemala • Haiti • Honduras • Jamaika • Kanada • Mexiko • Nikaragua • Panama • Saint Kitts eta Nevis • Santa Luzia • Saint Vincent eta Grenadinak • Trinidad eta Tobago Dependentziak: Groenlandia (Danimarka) • Guadalupe ∙ Martinika ∙ Saint Barthelemy ∙ Saint Martin ∙ Saint Pierre eta Mikelune (Frantzia) • Aruba · Holandarren Antillak (Herbehereak) • Aingira · Bermuda · Birjina uharte britainiarrak · Kaiman uharteak · Montserrat · Turkak eta Caicoak (Erresuma Batua) • Puerto Rico · Birjina Uharte Estatubatuarrak (Ameriketako Estatu Batuak)	Hego Amerika	Estatu burujabeak: Argentina • Bolivia • Brasil • Txile • Kolonbia • Ekuador • Guyana • Paraguai • Peru • Surinam • Uruguai • Venezuela Dependentziak: Guyana Frantsesa (Frantzia) • Falklandak (Erresuma Batua)

[Euskaltzaindia-1] Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .

[zenbatespen-2] World Population Prospects: The 2017 Revision, esa.un.org

[3] (Gaztelaniaz) «Los lucayos, aborígenes de las Bahamas» Ruta Cultural 2019-02-18 (Noiz kontsultatua: 2022-03-13).

[cia-4] The Bahamas. cia.gov (Noiz kontsultatua: 2018-1-10).

[5] Religious Demography: Affiliation, globalreligiousfutures.org

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]