Edukira joan

Esprontzeda

Koordenatuak: 42°35′53″N 2°18′09″W / 42.598055555556°N 2.3025°W / 42.598055555556; -2.3025
Wikipedia, Entziklopedia askea
Esprontzeda
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria

Bandera

Esprontzedako armarria
Armarria

Map
Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Nafarroa Garaia
Merindadea Lizarra
EskualdeaVianaldea
Administrazioa
Estatua Espainia
Erkidegoa Nafarroa
Izen ofiziala Espronceda
AlkateaLizhet Jhoana Cerpa Paredes
(Agrupacion Independiente de Espronceda)
Posta kodea31228
INE kodea31096
Herritarraesprontzedar
Geografia
Koordenatuak42°35′53″N 2°18′09″W / 42.598055555556°N 2.3025°W / 42.598055555556; -2.3025
Azalera9 km²
Garaiera537 metro
Distantzia75 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria108 (2023:  3)
alt_left 46 (%42,6)(2019) (%53,7) 58 alt_right
Dentsitatea12 bizt/km²
Zahartzea[1]% 28,62
Ugalkortasuna[1]‰ 0
Ekonomia
Jarduera[1]% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]% 0 (2011)
Langabezia[1]% 4,78 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2][3]% 4,70 (2018: %3,43)
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.espronceda.org


Esprontzeda[4] ([es̺pronts̻eða]) Nafarroako udalerria da. Lizarrako merindadeko herri honek 119 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 75 kilometrora dago.

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inguru naturala eta kokapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria, Nafarroa mendebaldean kokatzen da, Arabako mugatik gertu. NA-7200 errepidean dago, Santsoleko norabidean.

Esprontzedak Torralba del Rio eta Mirafuentesekin egiten du muga iparraldean, Desojorekin ekialdean, Torralba del Rio eta Bargotarekin mendebaldean, eta Armañantzasekin hegoaldean.

Klima eta landaredia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Esprontzedako klima, mediterraniar kontinentala da, urteko batez besteko balioak honakoak dira: 11 graduko tenperatura, eta 600-1.000mm bitarteko prezipitazioak. Urteroko egun euritsuak 80 inguru dira herrigunean, eta 100 edo gehiago udalerriaren iparraldeko gune menditsuenean.

Nekazaria eta gizakiaren eragina dela eta, jatorrizko landaredia bost hektarea arte, eta birlandatutako pinuetara mugatzen da. Zuhaitz hauek, olibondo eta bestelako laboreak dauden lurren artean hazten dira.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Esprontzedako udalaren mugetan Pedrigosako historiaurreko aztarnategia dago. Jaurerria duela mende askotatik, 1323an herritarrek Morentingo Gonzalo Martinezi jaurerria erosi zioten, eta Nafarroako Carlos I.a erregeak Vianako forua eman zien esprontzedatarrei.

1847an herriak eskola zeukan. Maisua, sakristaua eta udaletxeko idazkaria zen aldi berean. 1833 eta 1839 urteetako Gerra Karlistan udalerrian zegoen mendi bakarra goldatu zen. XX. mendean uruna egiteko errota zegoen herrian.

Maximo Ruiz de Gaona zientzialari ospetsua bertan jaio zen 1902an.

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Esprontzedako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko hiru etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %2,38a (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Esprontzedan»

Udaletxea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Esprontzedako udaletxeko idazkaria Torres del Rio eta Azueloko idazkari ere bada.

  • HELBIDEA: Picota Kalea, 2

2023-2027 legegintzaldia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alkateak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Esprontzedako azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[5]
Jose Javier Ruiz de Villalba Diaz de Cerio[5] 1979 1983 Nafarroako Alderdi Sozialista
Luis Maria Rodriguez Pinillos[5] 1983 1987 Agrupacion Electoral Virgen del Campo de Espronceda
Jesus Larumbe Fernandez[5] 1987 1991 Nafarroako Alderdi Sozialista
Jose Javier Ruiz de Villalba Diaz de Lerio[5] 1991 1995 Nafar Herriaren Batasuna
Jose Javier Ruiz de Villalba Diaz de Lerio[5] 1995 1999 Nafar Herriaren Batasuna
Jose Luis Fernandez Irisarri[5][6] 1999 2003 Agrupacion Independiente
Jose Luis Fernandez Irisarri[5][6] 2003 2007 Agrupacion Independiente de Espronceda
Jose Luis Fernandez Irisarri[5][6][7] 2008 a 2009 b Kudeaketa batzordea
Laura Marquinez Corres[6][7] 2009 2011 Kudeaketa batzordea
Angel Maria Fernandez Azpilicueta[5] 2011 2015 Agrupacion Independiente San Vicente
Angel Maria Fernandez Azpilicueta[5][8] 2015 2019 Nafarroako Alderdi Sozialista
Lizhet Jhoana Cerpa Paredes[5][9][10] 2019 2023 Agrupacion Independiente de Espronceda
Lizhet Jhoana Cerpa Paredes[11][12] 2023 Jardunean Agrupacion Independiente de Espronceda

a 2007an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

b 2009ko irailean Jose Luis Fernandez Irisarri alkateak dimisioa aurkeztu zuen.

Jaiak eta ospakizunak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Herriko jaiak San Miguelen omenez ospatzen dira irailaren 29tik irailaren 26ra.
  • Mendekoste egunean, herritarrak Kodesko Ama Birjinaren santutegira joten dira erromerian.
  • San Isidro egunean, maiatzaren 15ean, prozesioa antolatzen da herritik, inguruko laborantza lurretara. Abadeak, lurrak bedeinkatu eta herrira bueltatzen dira. San Roke eta San Miguel egunetan ere prozesioak antolatzen dira.

Euskara

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Esprontzeda eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %1,22k zekien euskaraz hitz egiten.

Zerbitzuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Esprontzeda "Jurramendi Mankomunitateko" kidea da.

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Bizente Martiriaren eliza, XVI. mendearen bigarren erdian eraikia. Elizak nabe bakarra dauka, poligono itxurako aurrealdea, eta ganga estaldura. Parrokiako dorrea XVII. mendean egin zuten. Landako Ama Birjinaren baseliza bestalde, herriaren kanpoaldean dago.

Eraikuntza zibilari dagokionez, Azedotarren jauregia nabarmentzen da, XVII. mendean harlanduz eginiko eraikina.

Esprontzedar ospetsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
  3. ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
  4. ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
  6. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) «Dimite por motivos laborales el alcalde de Espronceda» Diario de Navarra 2009-09-24 (Noiz kontsultatua: 2024-10-08).
  7. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Nueve alcaldes han sido sustituidos en poco más de dos años de legislatura municipal» Diario de Noticias de Navarra 2009-10-13 (Noiz kontsultatua: 2024-10-06).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «Tiempos de cambio en Tierra Estella» Revista Calle Mayor 2015-05-29 (Noiz kontsultatua: 2024-10-06).[Betiko hautsitako esteka]
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «El mapa político de Navarra: todos los alcaldes y alcaldesas» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-16 (Noiz kontsultatua: 2024-10-06).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Arrancan los alcaldes» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-22 (Noiz kontsultatua: 2024-10-26).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2024-10-06).
  12. ↑ (Gaztelaniaz) «Los nuevos alcaldes y alcaldesas de Navarra» Diario de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2024-10-06).
  13. ↑ «Ruiz de Cabañas Crespo, Juan Cruz» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  14. ↑ «Ruiz de Gaona Leorza, Máximo» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Esprontzeda&oldid=9970506"(e)tik eskuratuta